Antoni Czechow - ebook

Al­les ist Gle­ich­niss!

Tak dziw­nie po­kom­pli­ko­wa­ło się wszyst­ko, tak głę­bo­kiej na­bra­ło po­wa­gi, że nie do­strze­ga­my już na­oko­ło sie­bie ani w so­bie zja­wisk po­je­dyn­czych, fak­tów po­szcze­gól­nych i cał­ko­wi­cie wo­bec nas ze­wnętrz­nych, po­zna­wa­niem i opi­sem któ­rych bez­in­te­re­sow­nie a bez­piecz­nie ba­wić by się moż­na. Każ­de wy­da­rze­nie, do któ­re­go zbli­ża­my się sta­je się na­szym wy­da­rze­niem, czymś, co prze­ina­cza, zmie­nia, gro­zi, jest nie­bez­pie­czeń­stwem lub wy­ba­wie­niem, wro­giem, któ­re­go trze­ba zwal­czyć, lubo czę­sto wkra­da się w du­szę pod po­sta­cią zbłą­ka­ne­go prze­chod­nia lub wspa­nia­ło­myśl­ne­go do­bro­czyń­cy. Wszyst­ko na­okół nas i w nas sa­mych ostrze­że­niem jest i ma­te­ria­łem dla przy­po­wie­ści) tra­ge­dią i lo­sem.

Czło­wiek, któ­ry chciał być wi­dzem! – Tak na­zy­wać by się mo­gła przy­po­wieść kry­tycz­na o An­to­nim Cze­cho­wie.

Wy­da­rze­nie wi­dza! na­zwać by się mo­gła in­a­czej, a to, że i wi­dzo­wie mają swo­je wy­da­rze­nia, prze­zna­cze­nia, przy­go­dy, tra­ge­die (?), jest zno­wu jed­nym z naj­cie­kaw­szych wy­da­rzeń na­szych cza­sów, wy­da­rze­niem, o ja­kie każ­dy z nas ocie­ra się lub otarł na swej dro­dze.

Al­les ist Gle­ich­niss!

À pro­pos Ga­var­nie­go, o ile mnie pa­mięć nie za­wo­dzi, mó­wią bra­cia Gon­co­urt w swo­im pa­mięt­ni­ku: „Wszy­scy umie­ją­cy pa­trzeć – są smut­ni.” Mają tu oni na my­śli tak­że i sa­mych – sie­bie, oczy­wi­ście, i wszyst­kich pi­sa­rzy, i ar­ty­stów współ­ubie­ga­ją­cych się z nimi w sztu­ce pod­pa­try­wa­nia ży­cia, chwy­ta­nia na go­rą­cym uczyn­ku. Z punk­tu wi­dze­nia na­iw­ne­go na­tu­ra­li­zmu, któ­ry był ich za­sad­ni­czą po­sta­wą my­ślo­wą, spo­strze­że­nie to za­mie­nia się w ar­gu­ment prze­ciw­ko ży­ciu, w do­wód prze­ma­wia­ją­cy na ko­rzyść pe­sy­mi­zmu. Nie dar­mo Scho­pen­hau­er przy­pi­sy­wał tak wiel­kie zna­cze­nie po­strze­ga­niu (Schau­en).

Ży­cie jest złe. Kto więc umie je wi­dzieć, musi być smut­ny. Szczę­ście i ra­dość ro­dzą się je­dy­nie z za­śle­pie­nia.

Wszyst­ko tłu­ma­czy się zu­peł­nie ja­sno. I moż­na by nad ca­łym za­gad­nie­niem przejść do po­rząd­ku dzien­ne­go, gdy­by nie złe su­mie­nie wi­dza… Jest to uczu­cie dziw­ne i nie­po­ko­ją­ce. Czyż moż­na mó­wić o od­po­wie­dzial­no­ści wo­bec wi­do­wi­ska? Czy może tu być mowa o wi­nie? Czy moż­na grze­szyć pa­trząc? Czy może tu być mowa o czy­nie? Skąd więc nie­po­kój i po­czu­cie winy?