Instytucja pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych - ebook

Prezentowana monografia dotyczy problematyki rozwiązywania tzw. trudnych przypadków stosowania prawa za pośrednictwem instytucji pytań prawnych. Praca zawiera kompleksową analizę porównawczą regulacji w przedmiocie pytań prawnych przedstawianych zarówno powiększonym składom Naczelnego Sądu Administracyjnego, jak i Trybunałowi Konstytucyjnemu oraz Europejskiemu Trybunałowi Sprawiedliwości. Autorka wskazuje na wysoki stopień podobieństwa pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych, a w konsekwencji udowadnia, iż stanowią one jednolitą instytucję prawną. W książce, obok dystynkcji terminologicznych związanych z pojęciem pytania prawnego, zagadnienia wstępnego, pytania prejudycjalnego, a także sprawy sądowoadministracyjnej i pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych, scharakteryzowano zakres podmiotowy i przedmiotowy pytań prawnych, reguły postępowania oraz rodzaje podejmowanych rozstrzygnięć w tym przedmiocie i ich skutki prawne. Przedstawiono również wzajemne uwarunkowania pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych i wyznaczono katalog cech istotnych tej instytucji prawnej. Odniesiono się ponadto do funkcji pytań prawnych, a także problemu kolizji pytań do Naczelnego Sądu Administracyjnego, Trybunału Konstytucyjnego oraz Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Adresaci:Książka adresowana jest do sędziów, radców prawnych, pracowników naukowych, studentów i doktorantów.

Wykaz skrótów 13
Wprowadzenie 19
Rozdział I Pojęcie oraz charakter pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych
1. Pojęcie pytań prawnych 23 1.1. Uwagi wstępne 23 1.2. Doktrynalne ujęcie pojęcia "pytanie prawne" 27 1.3. Definicja pojęcia "pytanie prawne" 30 1.4. Pytanie prawne a zagadnienie wstępne 38 1.5. Pytanie prawne a pytanie prejudycjalne 43
2. Różnorodność form pytań prawnych 45 2.1. Uwagi wstępne 45 2.2. Kryterium podmiotu występującego z pytaniem prawnym 46 2.3. Kryterium rodzaju spraw, w których ma zastosowanie instytucja pytań prawnych 49 2.4. Kryterium podmiotu rozpoznającego pytanie prawne 50 2.5. Kryterium rodzaju kompetencji w zakresie przedstawiania pytań prawnych 51 2.6. Kryterium przedmiotu pytania prawnego 52 2.7. Kryterium wzorca oceny przedmiotu pytania prawnego 55 2.8. Kryterium skutku prawnego rozstrzygnięć w przedmiocie pytań prawnych 56
3. Pojęcie pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 57 3.1. Pojęcie sprawy sądowoadministracyjnej 57 3.2. Definicja pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 65 3.3. Przesłanki wyróżnienia pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 66
4. Kształtowanie się instytucji pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 71
Rozdział II Zakres podmiotowy pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 78
1. Podmioty rozpoznające pytania prawne w sprawach sądowoadministracyjnych 78 1.1. Uwagi wstępne 78 1.2. Naczelny Sąd Administracyjny 80 1.3. Trybunał Konstytucyjny 88 1.4. Europejski Trybunał Sprawiedliwości 96
2. Przesłanki podmiotowe procedury pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 104 2.1. Podmioty inicjujące postępowanie uchwałodawcze przed Naczelnym Sądem Administracyjnym 104 2.1.1. Podmioty uprawnione do przedstawiania abstrakcyjnych pytań prawnych 104 2.1.1.1. Uwagi wstępne 104 2.1.1.2. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego 107 2.1.1.3. Prokurator Generalny 109 2.1.1.4. Rzecznik Praw Obywatelskich 110 2.1.2. Podmioty uprawnione do przedstawiania konkretnych pytań prawnych 112 2.1.2.1. Składy orzekające Naczelnego Sądu Administracyjnego 112 2.1.2.2. Składy orzekające wojewódzkich sądów administracyjnych 118 2.2. Podmioty uprawnione do przedstawiania pytań prawnych Trybunałowi Konstytucyjnemu w sprawach sądowoadministracyjnych 119 2.3. Podmioty inicjujące procedurę pytań prawnych przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości w związku z rozpoznawaniem sprawy sądowoadministracyjnej 126 2.3.1. Pojęcie sądu w prawie wspólnotowym 126 2.3.2. Rodzaj kompetencji w zakresie występowania z pytaniem prawnym do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 136
3. Podsumowanie 142
Rozdział III Zakres przedmiotowy pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 146
1. Uwagi wstępne 146
2. Przesłanki przedmiotowe abstrakcyjnych pytań prawnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego 148 2.1. Ogólna charakterystyka 148 2.2. Przesłanka materialna abstrakcyjnych pytań prawnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego 151 2.3. Przesłanka proceduralna abstrakcyjnych pytań prawnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego 154 2.4. Przesłanka funkcjonalna abstrakcyjnych pytań prawnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego 161
3. Przesłanki przedmiotowe konkretnych pytań prawnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego 163 3.1. Ogólna charakterystyka 163 3.2. Przesłanki przedmiotowe pytań prawnych przedstawianych w trybie art. 187 § 1 p.p.s.a. 167 3.2.1. Przesłanka materialna konkretnych pytań prawnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego 167 3.2.2. Przesłanka proceduralna konkretnych pytań prawnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego 175 3.2.3. Przesłanka funkcjonalna konkretnych pytań prawnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego 177 3.3. Przesłanki przedmiotowe pytań prawnych przedstawianych w trybie art. 269 p.p.s.a. 182 3.3.1. Przesłanka materialna konkretnych pytań prawnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego 182 3.3.2. Przesłanka proceduralna konkretnych pytań prawnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego 184 3.3.3. Przesłanka funkcjonalna konkretnych pytań prawnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego 186
4. Przesłanki przedmiotowe pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego w sprawach sądowoadministracyjnych 188 4.1. Ogólna charakterystyka 188 4.2. Przesłanka materialna pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego 192 4.3. Przesłanka proceduralna pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego 200 4.4. Przesłanka funkcjonalna pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego 203 4.5. Bezpośrednie stosowanie Konstytucji w kontekście zakresu przedmiotowego pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego 207
5. Przesłanki przedmiotowe pytań prawnych sądów administracyjnych do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 217 5.1. Ogólna charakterystyka 217 5.2. Przesłanka materialna pytań prawnych do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 222 5.2.1. Zagadnienie wykładni aktów prawa wspólnotowego 222 5.2.2. Zagadnienie obowiązywania aktów prawa wspólnotowego 229 5.3. Przesłanka proceduralna pytań prawnych do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 233 5.4. Przesłanka funkcjonalna pytań prawnych do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 234
Podsumowanie 241
Rozdział IV Postępowanie w przedmiocie pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 246
1. Uwagi wstępne 246
2. Forma pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 249 2.1. Forma pytań prawnych do powiększonego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego 249 2.1.1. Forma abstrakcyjnych pytań prawnych do powiększonego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego 249 2.1.2. Forma konkretnych pytań prawnych do powiększonego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego 255 2.2. Forma pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego 259 2.3. Forma pytań prawnych do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 265
3. Tryb inicjowania procedury pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 271 3.1. Tryb inicjowania procedury pytań prawnych do powiększonego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego 271 3.1.1. Tryb przedstawiania abstrakcyjnych pytań prawnych do powiększonego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego 271 3.1.2. Tryb przedstawiania konkretnych pytań prawnych do powiększonego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego 272 3.2. Tryb inicjowania procedury pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego 278 3.3. Tryb inicjowania procedury pytań prawnych do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 283
4. Skutki przedstawienia pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 290 4.1. Skutki przedstawienia pytań prawnych powiększonym składom Naczelnego Sądu Administracyjnego 290 4.2. Skutki przedstawienia pytań prawnych Trybunałowi Konstytucyjnemu 296 4.3. Skutki przedstawienia pytań prawnych Europejskiemu Trybunałowi Sprawiedliwości 298
5. Tryb rozpoznania pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 302 5.1. Tryb rozpoznania pytań prawnych przez powiększony skład Naczelnego Sądu Administracyjnego 302 5.2. Tryb rozpoznania pytań prawnych przez Trybunał Konstytucyjny 306 5.3. Tryb rozpoznania pytań prawnych przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości 313
6. Podsumowanie 318
Rozdział V Rozstrzygnięcia w przedmiocie pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 325
1. Uwagi wstępne 325
2. Rodzaje rozstrzygnięć w przedmiocie pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 331 2.1. Rodzaje rozstrzygnięć Naczelnego Sądu Administracyjnego w przedmiocie abstrakcyjnych pytań prawnych 331 2.1.1. Uchwała wyjaśniająca przepisy prawne, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie 331 2.1.2. Postanowienie o odmowie podjęcia uchwały 336 2.1.3. Postanowienie o umorzeniu postępowania 341 2.2. Rodzaje rozstrzygnięć Naczelnego Sądu Administracyjnego w przedmiocie konkretnych pytań prawnych 343 2.2.1. Rodzaje rozstrzygnięć Naczelnego Sądu Administracyjnego w przedmiocie pytań prawnych przedstawianych w trybie art. 187 § 1 p.p.s.a. 343 2.2.1.1. Uchwała rozstrzygająca zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości 343 2.2.1.2. Postanowienie o odmowie podjęcia uchwały 347 2.2.1.3. Postanowienie o przejęciu sprawy do rozpoznania przez skład siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego 350 2.2.1.4. Postanowienie o umorzeniu postępowania 353 2.2.2. Rodzaje rozstrzygnięć Naczelnego Sądu Administracyjnego w przedmiocie pytań prawnych przedstawianych w trybie art. 269 p.p.s.a. 354 2.2.2.1. Uchwała rozstrzygająca zagadnienie prawne związane z niepodzielaniem stanowiska zajętego w uprzedniej uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego 354 2.2.2.2. Uchwała o pozostawieniu przedstawionego do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego bez rozpoznania 356 2.2.2.3. Postanowienie o umorzeniu postępowania 357 2.3. Rodzaje rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 358 2.3.1. Wyrok w sprawie zgodności aktu normatywnego (lub jego części) z Konstytucją, ustawą lub ratyfikowaną umową międzynarodową 358 2.3.2. Postanowienie o umorzeniu postępowania 368 2.4. Rodzaje rozstrzygnięć Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w przedmiocie pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 373 2.4.1. Wyrok w sprawie wykładni lub ważności prawa wspólnotowego 373 2.4.2. Postanowienie podejmowane na podstawie art. 104 § 3 Regulaminu ETS 378 2.4.3. Postanowienie podejmowane na podstawie art. 92 § 1 Regulaminu ETS 381
3. Skutki prawne rozstrzygnięć w przedmiocie pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 384 3.1. Skutki prawne rozstrzygnięć Naczelnego Sądu Administracyjnego w przedmiocie abstrakcyjnych pytań prawnych 384 3.1.1. Zakres przedmiotowy mocy wiążącej rozstrzygnięć Naczelnego Sądu Administracyjnego w przedmiocie abstrakcyjnych pytań prawnych 384 3.1.2. Zakres podmiotowy mocy wiążącej rozstrzygnięć Naczelnego Sądu Administracyjnego w przedmiocie abstrakcyjnych pytań prawnych 388 3.1.3. Zakres temporalny mocy wiążącej rozstrzygnięć Naczelnego Sądu Administracyjnego w przedmiocie abstrakcyjnych pytań prawnych 390 3.2. Skutki prawne rozstrzygnięć Naczelnego Sądu Administracyjnego w przedmiocie konkretnych pytań prawnych 391 3.2.1. Zakres przedmiotowy mocy wiążącej rozstrzygnięć Naczelnego Sądu Administracyjnego w przedmiocie konkretnych pytań prawnych 391 3.2.2. Zakres podmiotowy mocy wiążącej rozstrzygnięć Naczelnego Sądu Administracyjnego w przedmiocie konkretnych pytań prawnych 393 3.2.3. Zakres temporalny mocy wiążącej rozstrzygnięć Naczelnego Sądu Administracyjnego w przedmiocie konkretnych pytań prawnych 397 3.3. Skutki prawne rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 401 3.3.1. Zakres przedmiotowy mocy wiążącej rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie pytań prawnych 401 3.3.2. Zakres podmiotowy mocy wiążącej rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie pytań prawnych 407 3.3.3. Zakres temporalny mocy wiążącej rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie pytań prawnych 410 3.4. Skutki prawne rozstrzygnięć Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w przedmiocie pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 419 3.4.1. Zakres przedmiotowy mocy wiążącej rozstrzygnięć Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w przedmiocie pytań prawnych 419 3.4.2. Zakres podmiotowy mocy wiążącej rozstrzygnięć Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w przedmiocie pytań prawnych 423 3.4.3. Zakres temporalny mocy wiążącej rozstrzygnięć Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w przedmiocie pytań prawnych 427
4. Podsumowanie 434
Rozdział VI Wzajemne uwarunkowania pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 439
1. Uwagi wstępne 439
2. Podobieństwa i rozbieżności prawnej regulacji pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 442 2.1. Podobieństwa prawnej regulacji pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 442 2.2. Rozbieżności prawnej regulacji pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 449
3. Cechy charakterystyczne instytucji pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 455
4. Funkcje pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 460
5. Problem kolizji pytań prawnych w sprawach sądowoadministracyjnych 468
Zakończenie 479
Bibliografia 485
Wykaz aktów prawnych i orzeczeń 511
Wykaz stron internetowych 531
Skorowidz rzeczowy 533