Status ustrojowy i procesowy komornika sądowego - ebook

Książka stanowi najobszerniejsze dostępne na rynku monograficzne opracowanie na temat statusu prawnego komornika sądowego, zarówno pod względem ustrojowym, jak i procesowym. Dla określenia pozycji prawnej komornika - zasadniczego organu egzekucyjnego - decydujące znaczenie mają specyficzne cechy jego podmiotowości, różnorodność i zakres przypisanych zadań oraz wyodrębnienie finansowe. Dokonywane w pracy rozważania dotyczą tworzenia się instytucji komornika i współczesnego jego statusu (w odniesieniu do organów egzekucyjnych w innych systemach prawnych), zakresu działań komornika w egzekucji, czynności odnoszących się do całości postępowania egzekucyjnego, jak również czynności w egzekucji świadczeń pieniężnych i niepieniężnych oraz w szczególnych rodzajach egzekucji. W monografii przytoczono w szerokim zakresie literaturę przedmiotu i orzecznictwo, zwłaszcza Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego.

Adresaci:
Publikacja przeznaczona jest dla szerokiego kręgu odbiorców, w szczególności praktyków prawa - komorników sądowych, asesorów komorniczych, aplikantów komorniczych, sędziów, adwokatów i radców prawnych, aplikantów (w każdym z tych zawodów prawniczych). Może być przydatna dla innych osób zainteresowanych problematyką egzekucji sądowej, pracowników naukowych i doktorantów, jak również stron postępowania egzekucyjnego (m.in. wierzyciela, dłużnika).

Wykaz skrótów 15
Przedmowa 23
Rozdział I Rys historyczny egzekucji i tworzenia się urzędu komornika sądowego 31
1. Wprowadzenie 31
2. Kształtowanie się instytucji komornika sądowego w prawie polskim 36
2.1. Ujednolicenie regulacji prawnych dotyczących komornika w latach 1918-1939 36
2.2. Ustrój organizacyjnoprawny i zadania spełniane przez komornika w latach 1945-1964 45
2.3. Organizacja urzędu i funkcjonowanie komornika sądowego w latach 1965-1996 48
3. Zmiany w ustroju komornika od 1997 r. 62
Rozdział II Status prawny komornika w prawie polskim 86
1. Uwagi wprowadzające 86
1.1 Organy uprawnione do prowadzenia egzekucji administracyjnej 92
1.2. Zbieg egzekucji sądowej i egzekucji administracyjnej 96
1.1.2. Wniosek administracyjnego organu egzekucyjnego lub wierzyciela o nakazanie zobowiązanemu wyjawienia majątku w postępowaniu sądowym 100
1.2. Organy egzekucyjne w egzekucji sądowej 100
1.2.1. Rozdzielenie funkcji między sąd i komornika 104
1.2.2. Właściwość miejscowa komornika 106
1.2.3. Właściwość delegacyjna w razie niemożności spełniania zadań przez komornika 111
2. Dotychczasowe poglądy na temat statusu prawnego komornika 114
3. Współczesny status prawny komornika 128
3.1. Komornik jako szczególnego rodzaju funkcjonariusz publiczny 128
3.1.1. Ochrona i odpowiedzialność karna komornika 134
3.1.2. Zadania powierzone komornikowi 137
3.1.3. Stosowanie przez komornika środków przymusu 140
3.1.4. Publicznoprawny charakter działań komornika 146
3.2. Formy i zakres nadzoru nad komornikiem 148
3.2.1. Nadzór judykacyjny 148
3.2.2. Nadzór pozajudykacyjny 154
3.3. Działalność zawodowa komornika na własny rachunek 159
3.3.1. Kancelaria komornicza 162
3.3.2. Czas i miejsce czynności urzędowych dokonywanych przez komornika oraz na jego zlecenie 164
3.4. Wyłączenie komornika 166
3.5. Odpowiedzialność odszkodowawcza komornika 167
3.6. Ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnoprawnej komornika 177
3.7. Obowiązek zachowania przez komornika w tajemnicy informacji o okolicznościach sprawy oraz innych prawnie chronionych 178
3.8. Skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu egzekucyjnym (prowadzonym przez komornika) 182
3.9. Odpowiedzialność dyscyplinarna komornika 182
4. Organy egzekucyjne w innych systemach prawnych (status prawny komornika) 185
4.1. Uwagi ogólne 185
4.2. System sądowego wykonywania tytułów egzekucyjnych 186
4.2.1. Czechy 186
4.2.2. Włochy 189
4.2.3. Hiszpania 192
4.3. System sądowo-komorniczego wykonywania tytułów egzekucyjnych 193
4.3.1. Niemcy 193
4.4. System komorniczego wykonywania tytułów egzekucyjnych 195
4.4.1. Francja 195
4.4.2. Belgia 200
4.4.3. Holandia 203
4.4.4. Luksemburg 207
4.4.5. Węgry 209
4.5. Rozwiązania w systemie organów egzekucyjnych przyjęte w państwach Europy Wschodniej (ustrój i zadania spełniane przez komornika) 213
4.5.1. Rosja 213
4.5.2. Estonia 217
4.5.3. Ukraina 221
Rozdział III Ogólne uwagi o działaniu komornika w egzekucji 225
1. Pojęcie oraz struktura sądowego postępowania egzekucyjnego 225
1.1. Egzekucja a postępowanie egzekucyjne 225
1.2. Tytuł stanowiący podstawę do przeprowadzenia egzekucji 238
2. Rodzaje czynności egzekucyjnych 241
2.1. Cechy czynności komornika 246
2.2. Czas i miejsce podejmowanych czynności 249
2.3. Czynności egzekucyjne 252
2.4. Czynności postępowania egzekucyjnego 254
2.5. Czynności o charakterze pozaegzekucyjnym 257
3. Zakres działania komornika w egzekucji 257
3.1. Stadium początkowe właściwego postępowania egzekucyjnego 258
3.1.1. Badanie istnienia roszczenia egzekucyjnego 258
3.1.2. Sprawdzenie dopełnienia wymagań fiskalnych wniosku o wszczęcie egzekucji (opłata egzekucyjna) 260
3.1.3. Ustalenia w zakresie przesłanek dopuszczalności egzekucji 261
3.2. Stadium zasadnicze właściwego postępowania egzekucyjnego 268
Rozdział IV Czynności komornika odnoszące się do całości postępowania egzekucyjnego 278
1. Czynności związane ze wszczęciem egzekucji 278
1.1. Badanie wniosku o wszczęcie egzekucji oraz żądania (zarządzenia, polecenia) wszczęcia egzekucji 280
1.2. Badanie tytułu wykonawczego 285
2. Dokumentacja czynności komornika 290
2.1. Protokół 290
2.2. Wysłuchanie 293
2.3. Inne formy udokumentowania czynności 294
3. Wstrzymanie się komornika z dokonaniem czynności oraz zawieszenie postępowania egzekucyjnego 296
3.1. Wstrzymanie czynności 296
3.2. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego 301
4. Ukończenie postępowania egzekucyjnego 313
Rozdział V Czynności komornika w egzekucji świadczeń pieniężnych 329
1. Egzekucja z ruchomości 329
1.1. Właściwość komornika 330
1.2. Zajęcie ruchomości 330
1.3. Sprzedaż ruchomości 339
1.3.1. Nielicytacyjne zbycie 340
1.3.2. Sprzedaż komisowa 343
1.3.3. Sprzedaż przez licytację publiczną 343
1.3.4. Zaspokojenie w drodze przejęcia ruchomości na własność 348
1.3.5. Czynności komornika w przypadku, gdy rzecz nie została sprzedana lub przejęta na własność 348
2. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę 349
2.1. Właściwość komornika 351
2.2. Zajęcie wynagrodzenia za pracę 351
2.3. Grzywna nakładana przez komornika na pracodawcę oraz dłużnika 357
2.4. Odebranie dokumentów potwierdzających wierzytelność 358
3. Egzekucja z rachunków bankowych 359
3.1. Właściwość komornika 361
3.2. Zajęcie i dalsze czynności egzekucyjne 362
3.2.1. Rachunek zwykły 362
3.2.2. Rachunki wspólne 367
3.2.3. Rachunki o charakterze oszczędnościowym 369
4. Egzekucja z innych wierzytelności 373
4.1. Właściwość komornika 374
4.2. Czynności związane z zajęciem wierzytelności 374
4.2.1. Zajęcie wierzytelności zwykłej 375
4.2.2. Zajęcie wierzytelności wymagalnej w powtarzających się odstępach czasu (sum płatnych periodycznie) 376
4.2.3. Zajęcie wierzytelności obejmującej świadczenie ze zobowiązania przemiennego 377
4.2.4. Zajęcie wierzytelności, której zabezpieczenie jest ujawnione przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru 378
4.2.5. Zajęcie wierzytelności zabezpieczonych poręczeniem, zastawem lub zastawem rejestrowym 380
4.2.6. Zajęcie wierzytelności związanych z posiadaniem dokumentu 383
4.3. Skutki wywołane dokonanym zajęciem wierzytelności 386
4.4. Ustanowienie kuratora lub zarządcy 388
4.5. Sprzedaż zajętej wierzytelności (zasady jej przeprowadzenia przez komornika) 388
4.6. Egzekucja z wierzytelności o wydanie rzeczy ruchomej i o wydanie nieruchomości 392
4.6.1. Zajęcie wierzytelności, której przedmiotem świadczenia jest wydanie rzeczy ruchomej 392
4.6.2. Zajęcie wierzytelności, której przedmiotem świadczenia jest wydanie nieruchomości 393
5. Egzekucja z innych praw majątkowych 395
5.1. Właściwość komornika 395
5.2. Zajęcie praw majątkowych w ogólności 396
5.2.1. Zajęcie praw majątkowych z dziedziny własności intelektualnej 397
5.2.2. Zajęcie prawa majątkowego wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków 398
5.2.3. Zajęcie praw przysługujących dłużnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki cywilnej lub jej rozwiązania 399
5.2.4. Zajęcie praw wspólnika związanych z udziałem w spółce handlowej 400
5.2.5. Zajęcie papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu 405
5.2.6. Zajęcie prawa, z mocy którego dłużnik może zażądać działu majątku 410
5.3. Skutki zajęcia prawa majątkowego 412
5.4. Opis i oszacowanie zajętego prawa 413
5.5. Zaspokojenia wierzyciela w egzekucji z innych praw majątkowych 414
6. Egzekucja z nieruchomości 417
6.1. Właściwość komornika 419
6.2. Wszczęcie egzekucji 420
6.2.1. Zajęcie nieruchomości 421
6.2.2. Ujawnienie dokonanego zajęcia 423
6.2.3. Czasowy aspekt zajęcia 426
6.2.4. Zakres przedmiotowy zajęcia 426
6.2.5. Skutki zajęcia 428
6.2.6. Zarząd nieruchomością po zajęciu 429
6.3. Opis i oszacowanie nieruchomości 431
6.4. Obwieszczenie o licytacji 439
6.5. Sprzedaż licytacyjna 444
6.5.1. Warunki licytacyjne związane z przystąpieniem do przetargu i nabyciem nieruchomości 444
6.5.2. Licytacja 448
6.6. Przybicie i przysądzenie własności 454
6.7. Uproszczona egzekucja z nieruchomości 456
6.7.1. Odrębne reguły w prowadzeniu egzekucji 457
6.7.2. Sprzedaż z wolnej ręki 459
6.7.3. Sprzedaż licytacyjna 462
6.8. Inne sposoby prowadzenia egzekucji świadczeń pieniężnych, do których stosuje się odpowiednio przepisy o egzekucji z nieruchomości 463
6.8.1. Egzekucja z ułamkowej części nieruchomości 464
6.8.2. Egzekucja z użytkowania wieczystego 465
6.8.3. Egzekucja ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, jak również do miejsc postojowych w garażach wielostanowiskowych i garaży wolno stojących (art. 172 i 1713 u.s.m.) 467
6.8.4. Egzekucja z lokali stanowiących odrębne nieruchomości 468
7. Egzekucja ze statku morskiego (wpisanego do rejestru okrętowego) 470
7.1. Właściwość komornika 471
7.2. Czynności związane ze wszczęciem egzekucji i dalsze podejmowane przez komornika w jej przeprowadzeniu 472
8. Podział sumy uzyskanej z egzekucji (stadium końcowe zasadniczego postępowania egzekucyjnego) 476
8.1. Obowiązek sporządzenia planu 477
8.1.1. Prawna forma planu 479
8.1.2. Treść planu podziału 481
8.1.3. Zasady i kolejność zaspokojenia w planie podziału 483
8.1.4. Zaspokojenie w ramach tej samej kategorii 491
8.1.5. Zawiadomienie o sporządzeniu planu podziału i wykonanie planu 493
8.2. Plan podziału sumy uzyskanej przez egzekucję z wynagrodzenia za pracę 495
8.3. Plan podziału sumy uzyskanej przez egzekucję z ruchomości, wierzytelności i innych praw majątkowych 496
8.4. Plan podziału sumy uzyskanej przez egzekucję z nieruchomości 498
Rozdział VI Czynności komornika w egzekucji świadczeń niepieniężnych 501
1. Przedmiot i cel egzekucji oraz właściwość komornika 501
2. Egzekucja świadczenia wydania rzeczy ruchomej 502
2.1. Właściwość komornika 503
2.2. Odebranie rzeczy dłużnikowi 503
2.2.1. Zastosowanie w stosunku do dłużnika środków przymusu 504
2.2.2. Złożenie rzeczy do depozytu sądowego 506
2.3. Odebranie rzeczy znajdującej się we władaniu osoby trzeciej 507
2.4. Odstąpienie od czynności 508
2.5. Czynności komornika w razie nieodnalezienia rzeczy 509
3. Egzekucja świadczenia wydania nieruchomości, statku albo opróżnienia mieszkania 509
3.1. Właściwość komornika 511
3.2. Czynności komornika w egzekwowaniu świadczenia dłużnika określonego w tytule wykonawczym 512
3.2.1. Wezwanie dłużnika do dobrowolnego wykonania obowiązku w wyznaczonym terminie 513
3.2.2. Wprowadzenie wierzyciela w posiadanie przedmiotu egzekucji 514
3.3. Czynności komornika w razie nieokreślenia w tytule wykonawczym nakazującym opróżnienie lokalu służącemu zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych prawa dłużnika do lokalu socjalnego lub pomieszczenia zamiennego 514
3.3.1. Czynności komornika, jeżeli dłużnikowi przysługuje prawo do lokalu socjalnego 515
3.3.2. Czynności komornika, gdy dłużnik nie ma tytułu prawnego do lokalu socjalnego lub lokalu zamiennego 517
3.4. Usunięcie ruchomości niebędących przedmiotem egzekucji 521
4. Wykonanie przez komornika polecenia osadzenia dłużnika w areszcie w sprawach egzekucyjnych należących do sądu 523
4.1. Właściwość komornika 525
4.2. Wymagania związane z przystąpieniem przez komornika do realizowania nakazu sądu 525
4.3. Czynności zmierzające do wykonania aresztu 527
4.3.1. Usunięcie oporu dłużnika 528
4.3.2. Wstrzymanie się przez komornika z wykonaniem aresztu 528
4.4. Zwolnienie dłużnika z aresztu 529
4.5. Wykonanie przez komornika postanowienia o osadzeniu upadłego w areszcie jako środka przymusu 530
Rozdział VII Czynności komornika w szczególnych rodzajach egzekucji 531
1. Egzekucja w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej 531
1.1. Właściwość komornika 533
1.2. Czynności podejmowane przez komornika przy wszczęciu egzekucji i w toku prowadzonego postępowania 533
1.2.1. Ujawnienie wszczęcia egzekucji w księdze wieczystej 534
1.2.2. Uwarunkowania w podejmowaniu czynności przez komornika związane z odrębnościami przewidzianymi dla tego sposobu egzekucji 535
1.2.3. Dopuszczalność jednoczesnego prowadzenia egzekucji o zniesienie współwłasności nieruchomości i egzekucji z nieruchomości 536
2. Egzekucja świadczeń alimentacyjnych 538
2.1. Właściwość komornika 540
2.2. Zakres czynności komornika przy wszczęciu egzekucji 542
2.3. Uwarunkowania w podejmowaniu czynności związane ze sposobem egzekucji 545
2.4. Obowiązek przeprowadzenia dochodzenia przez komornika 547
2.5. Złożenie przez komornika wniosku do Krajowego Rejestru Sądowego o wpis dłużnika do rejestru dłużników niewypłacalnych 551
2.6. Uruchomienie świadczeń z funduszu alimentacyjnego w razie niewypłacalności dłużnika 552
2.7. Czynności komornika w przypadku zatrudnienia dłużnika u osoby bliskiej 554
2.8. Odrębne zasady egzekwowania świadczeń alimentacyjnych przewidziane w innych unormowaniach 555
3. Egzekucja grzywien, kar pieniężnych, opłat sądowych i kosztów postępowania 556
3.1. Właściwość komornika i podstawa wszczęcia egzekucji należności Skarbu Państwa orzeczonych w postępowaniu cywilnym 557
3.2. Obowiązek podejmowania przez komornika czynności z urzędu 558
3.3. Zasady dotyczące zaspokojenia wierzyciela w egzekucji 559
3.4. Egzekwowanie przez komornika grzywien i innych należności Skarbu Państwa orzeczonych w postępowaniu karnym 560
Wnioski końcowe 563
Bibliografia 619
Wykaz orzeczeń oraz glosy 645