Facebook - konwersja
Czytaj fragment
Pobierz fragment

Opinia biegłego w sprawach karnych gospodarczych i jej ocena sądowa - ebook

Data wydania:
9 września 2013
Format ebooka:
EPUB
Format EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie. Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Produkt niedostępny.  Może zainteresuje Cię

Opinia biegłego w sprawach karnych gospodarczych i jej ocena sądowa - ebook

To kompendium wiedzy w zakresie udziału biegłego w sprawach karnych gospodarczych. Zawiera cenne informacje i uwagi oraz wnioski, z którymi powinni zapoznać się sędziowie i prokuratorzy prowadzący sprawy gospodarcze.
Anna Adamiak, Prokurator Prokuratury Generalnej
Podstawowym walorem książki jest statystyka pozwalająca na własne komentarze w zakresie rodzajów opinii, etapów powoływania biegłych, terminów sporządzania opinii, udziału biegłych w czynnościach procesowych, oceny dowodu z opinii biegłego przez sędziów, udziału biegłych z tytułami naukowymi
w sporządzaniu opinii.
Romuald Tomczyk, Prezes Stowarzyszenia Rzeczoznawców Ekonomicznych
Książka została nagrodzona w 2013 r. w konkursie zorganizowanym
przez Stowarzyszenie Rzeczoznawców Ekonomicznych w Częstochowie
i uznana za najlepszą pracę doktorską w dziedzinie funkcjonowania biegłych sądowych w polskim wymiarze sprawiedliwości.

Spis treści

Wstęp   
1.    Specyfika biegłych w sprawach o przestępstwa gospodarcze   
1.1.    Standardy kompetencji dla ekspertów poszczególnych dziedzin wiedzy   
1.1.1.    Europejskie standardy kompetencji dla ekspertów kryminalistyki   
1.1.1.1.    Standardy kompetencji ekspertów Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji   
1.1.1.2.    Badania biegłości ekspertów kryminalistyki organizowane przez Europejską Sieć Instytutów
Nauk Sądowych (ENFSI)   
1.1.2.    Biegły rewident - wymagania kwalifikacyjne stawiane przez Krajową Izbę Biegłych Rewidentów i nadzór nad wykonywaniem zawodu   
1.1.3.    Rzeczoznawcy majątkowi i ich standardy zawodowe   
1.1.4.    Zakres wymagań kwalifikacyjnych oraz uprawnienia i obowiązki biegłego sądowego na tle ekspertów gospodarczych   
1.2.    Obowiązek doskonalenia umiejętności stawiany biegłym w sprawach karnych gospodarczych i praktyczne możliwości jego realizacji   
1.2.1.    Rola Stowarzyszenia Biegłych ds. Przestępstw i Nadużyć Gospodarczych w podnoszeniu kwalifikacji ekspertów ds. przestępstw i nadużyć gospodarczych   
1.2.2.    Stowarzyszenie Instytutu Informatyki Śledczej i jego wpływ na podnoszenie kwalifikacji biegłych informatyków   
1.2.3.    Międzynarodowe kongresy audytu, kontroli wewnętrznej i antykorupcji   
1.2.4.    Przeciwdziałanie patologiom gospodarczym - krajowe częstochowskie konferencje biegłych sądowych z zakresu ekonomii, rachunkowości, finansów, organizacji i zarządzania     
1.2.5.    Polski Instytut Kontroli Wewnętrznej (PIKW) i Polski Instytut Bankowości (PIB) — ich rola w szkoleniu w dziedzinie kontroli wewnętrznej, audytu wewnętrznego, wykrywaniu i zapobieganiu przestępstwom gospodarczym     
1.3. Rola firm audytorskich oferujących usługi dochodzeniowe w wykrywaniu przestępstw i nadużyć pracowniczych     
1.3.1.    „Wielka Czwórka” - działalność firm audytorskich w zakresie diagnozowania skali zagrożeń przestępczością gospodarczą          
1.3.1.1.    Badanie nadużyć gospodarczych przez Ernst & Young     
1.3.1.2.    Badanie przestępczości gospodarczej - raporty PricewaterhouseCoopers     
1.3.1.3.    Nadużycia gospodarcze w firmach - sondaże Deloitte     
1.3.1.4.    Działalność spółki KPMG w Polsce     
1.3.2.    Usługi świadczone przez firmy audytorskie w zakresie wyloywania przestępstw gospodarczych     
1.3.2.1.    Dochodzenia gospodarcze     
1.3.2.2.    Informatyka śledcza      
1.3.2.3.    Doradztwo w sprawach spornych i ekspertyzy finansowe     
1.3.2.4.    Zapobieganie działaniom nieetycznym i nieprawidłowościom     
ł .3.2.5. Usługi doradcze dla firm w zakresie zapewnienia zgodności z regulacjami (tzw. usługi compliance)     
1.3.2.6.    Usługi doradcze w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy   
2.    Rodzaje i budowa opinii biegłego w sprawach karnych gospodarczych
2.1.    Typologia opinii sądowych       
2.2.    Podział specjalności biegłych w praktyce wymiaru sprawiedliwości        
2.3.    Rodzaje przestępstw gospodarczych w badanych sprawach       
2.3.1.    Częstość występowania opinii gospodarczych w sprawach o poszczególne przestępstwa i jej uwarunkowania     
2.3.2.    Merytoryczne rodzaje opinii gospodarczych w sprawach o    poszczególne przestępstwa   
2.4.    Rodzaje opinii w badanych sprawach   
2.5.    Charakterystyka poszczególnych merytorycznych rodzajów opinii     
2.5.1.    Opinie księgowo-rachunkowe     
2.5.1.1.    Pojęcie i zakres rachunkowości   
2.5.1.2.    Przedmiot i zakres opinii księgowo-rachunkowej   
2.5.2.    Opinie z dziedziny ekonomii   
2.5.2.1.    Pojęcie i zakres ekonomii    
2.5.2.2.    Przedmiot i zakres opinii ekonomicznej   
2.5.3.    Opinie z zakresu organizacji i zarządzania, marketingu oraz technologii przemysłu   
2.5.3.1.    Pojęcie i zakres organizacji i zarządzania     
2.5.3.2.    Pojęcie i zakres marketingu   
2.5.3.3.    Pojęcie i zakres technologii przemysłu   
2.5.3.4.    Przedmiot i zakres opinii z dziedziny organizacji i zarządzania, marketingu (technologii przemysłu)   
2.5.4.    Opinie z zakresu bankowości   
2.5.4.1.    Pojęcie i zakres bankowości   
2.5.4.2.    Przedmiot i zakres opinii bankowej   
2.5.5.    Opinie z dziedziny wyceny majątkowej   
2.5.5.1.    Pojęcie i zakres wyceny majątkowej   
2.5.5.2.    Przedmiot i zakres opinii z dziedziny wyceny majątkowej     
2.5.6.    Opinie z zakresu informatyki   
2.5.6.1.    Pojęcie i zakres informatyki     
2.5.6.2.    Przedmiot i zakres opinii informatycznej   
2.5.7.    Opinie z zakresu budownictwa  
2.5.7.1.    Pojęcie i zakres budownictwa   
2.5.12. Przedmiot i zakres opinii z dziedziny budownictwa
2.5.8.    Inne rodzaje opinii   
2.6.    „Satelitarne” opinie kryminalistyczne   
2.7.    Budowa opinii biegłego    
2.7.1.    Budowa wzorcowej opinii biegłego   
2.7.2.    Budowa opinii ekonomiczno-finansowych w badanych sprawach    
2.7.2.1.    Opinie księgowo-rachunkowe, ekonomiczne, bankowe, organizacji i zarządzania oraz marketingu (technologii przemysłu) 
2.7.2.2.    Opinie z dziedziny budownictwa, informatyczne
oraz opinie wyceny majątkowej    
3.    Biegły przed sądem w badanych sprawach karnych gospodarczych  
3.1.    Powołanie biegłego gospodarczego w postępowaniu karnym   
3.1.1.    Trudności związane z wyborem biegłego gospodarczego  
3.1.2.    Trudności związane z dostępnością do materiału badawczego
3.1.3.    Etap postępowania karnego a przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego   
3.1.4.    Okres czasowy sporządzenia opinii i praktyczna realizacja postulatu szybkości postępowania karnego   
3.1.5.    Diagnoza problemów związanych z powoływaniem biegłych - wyniki badań ankietowych sędziów  
3.2.    Udział biegłego gospodarczego w czynnościach procesowych i współpraca organu procesowego z biegłym   
3.2.1.    Udział biegłego gospodarczego w czynnościach procesowych   
3.2.2.    Współpraca organu procesowego z biegłym gospodarczym   
3.3.    Złożenie opinii przez biegłego gospodarczego  
3.3.1.    Forma złożenia opinii   
3.3.2.    Uzupełnienie wydanej opinii i jego przyczyny   
3.3.2.1.    Częstość i forma uzupełniania opinii przez biegłych gospodarczych   
3.3.2.2.    Przyczyny uzupełniania opinii   
3.3.2.3.    Uzupełnienie opinii przez biegłego gospodarczego a etap postępowania
3.3.2.4.    Merytoryczne rodzaje uzupełnianych opinii
3.3.3.    Powołanie innego biegłego gospodarczego   
3.3.4.    Konfrontacja biegłych i problem superopinii   
3.3.4.1.    Konfrontacja biegłych gospodarczych   
3.3.4.2.    Problem superopinii w sprawach gospodarczych 
3.3.5.    Problematyka tzw. opinii prywatnych 
4. Sądowa ocena dowodu z opinii biegłego gospodarczego
4.1.    Badanie celowości przeprowadzenia ekspertyzy i wydania opinii przez biegłego gospodarczego   
4.1.1.    Zasadność zlecenia ekspertyzy i wydania opinii 
4.1.2.    Wybór wykonawcy opinii  
4.1.3.    Sposób przeprowadzenia ekspertyzy i wydania opinii  
4.2.    Etapy i kryteria oceny dowodu z opinii biegłego gospodarczego 
4.2.1.    Ocena dowodu z opinii biegłego dokonana przez sąd pierwszej instancji   
4.2.2.    Kryteria oceny wartości wewnętrznej dowodu z opinii biegłego gospodarczego
4.2.2.1.    Kryteria formalnoprawne oceny dowodu z opinii biegłego
4.2.2.2.    Kryterium logiczne oceny dowodu z opinii biegłego  
4.2.2.3.    Kryteria merytoryczne oceny dowodu z opinii biegłego  
4.2.3.    Ocena wartości zewnętrznej dowodu z opinii biegłego gospodarczego i jej kryteria  
4.3.    Kryteria oceny dowodu z opinii biegłego gospodarczego w ocenie sędziów   
4.4.    Weryfikacja pierwszoinstancyjnej oceny dowodu z opinii biegłego przez sąd drugiej instancji  
4.5.    Praktyczne problemy związane z sądową oceną dowodu z opinii biegłego gospodarczego  
Wnioski  
Bibliografia   
Spis tabel  
Spis wykresów   
Wykaz badanych akt

Kategoria: Karne
Zabezpieczenie: Watermark
Watermark
Watermarkowanie polega na znakowaniu plików wewnątrz treści, dzięki czemu możliwe jest rozpoznanie unikatowej licencji transakcyjnej Użytkownika. E-książki zabezpieczone watermarkiem można odczytywać na wszystkich urządzeniach odtwarzających wybrany format (czytniki, tablety, smartfony). Nie ma również ograniczeń liczby licencji oraz istnieje możliwość swobodnego przenoszenia plików między urządzeniami. Pliki z watermarkiem są kompatybilne z popularnymi programami do odczytywania ebooków, jak np. Calibre oraz aplikacjami na urządzenia mobilne na takie platformy jak iOS oraz Android.
ISBN: 978-83-7177-861-2
Rozmiar pliku: 2,3 MB

FRAGMENT KSIĄŻKI

Spis treści

Wstęp

1. Specyfika biegłych w sprawach o przestępstwa gospodarcze

1.1. Standardy kompetencji dla ekspertów poszczególnych dziedzin wiedzy

1.1.1. Europejskie standardy kompetencji dla ekspertów kryminalistyki

1.1.1.1. Standardy kompetencji ekspertów Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji

1.1.1.2. Badania biegłości ekspertów kryminalistyki organizowane przez Europejską Sieć Instytutów Nauk Sądowych (ENFSI)

1.1.2. Biegły rewident – wymagania kwalifikacyjne stawiane przez Krajową Izbę Biegłych Rewidentów i nadzór nad wykonywaniem zawodu

1.1.3. Rzeczoznawcy majątkowi i ich standardy zawodowe

1.1.4. Zakres wymagań kwalifikacyjnych oraz uprawnienia i obowiązki biegłego sądowego na tle ekspertów gospodarczych

1.2. Obowiązek doskonalenia umiejętności stawiany biegłym w sprawach karnych gospodarczych i praktyczne możliwości jego realizacji

1.2.1.Rola Stowarzyszenia Biegłych ds. Przestępstw i Nadużyć Gospodarczych w podnoszeniu kwalifikacji ekspertów ds. przestępstw i nadużyć gospodarczych

1.2.2. Stowarzyszenie Instytutu Informatyki Śledczej i jego wpływ na podnoszenie kwalifikacji biegłych informatyków

1.2.3. Międzynarodowe kongresy audytu, kontroli wewnętrznej i antykorupcji

1.2.4. Przeciwdziałanie patologiom gospodarczym – krajowe częstochowskie konferencje biegłych sądowych z zakresu ekonomii, rachunkowości, finansów, organizacji i zarządzania

1.2.5. Polski Instytut Kontroli Wewnętrznej (PIKW) i Polski Instytut Bankowości (PIB) – ich rola w szkoleniu w dziedzinie kontroli wewnętrznej, audytu wewnętrznego, wykrywaniu i zapobieganiu przestępstwom gospodarczym

1.3. Rola firm audytorskich oferujących usługi dochodzeniowe w wykrywaniu przestępstw i nadużyć pracowniczych

1.3.1. „Wielka Czwórka” – działalność firm audytorskich w zakresie diagnozowania skali zagrożeń przestępczością gospodarczą

1.3.1.1. Badanie nadużyć gospodarczych przez Ernst & Young

1.3.1.2. Badanie przestępczości gospodarczej – raporty PricewaterhouseCoopers

1.3.1.3. Nadużycia gospodarcze w firmach – sondaże Deloitte

1.3.1.4. Działalność spółki KPMG w Polsce

1.3.2. Usługi świadczone przez firmy audytorskie w zakresie wykrywania przestępstw gospodarczych

1.3.2.1. Dochodzenia gospodarcze

1.3.2.2. Informatyka śledcza

1.3.2.3. Doradztwo w sprawach spornych i ekspertyzy finansowe

1.3.2.4. Zapobieganie działaniom nieetycznym i nieprawidłowościom

1.3.2.5. Usługi doradcze dla firm w zakresie zapewnienia zgodności z regulacjami (tzw. usługi compliance)

1.3.2.6. Usługi doradcze w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy

2. Rodzaje i budowa opinii biegłego w sprawach karnych gospodarczych

2.1. Typologia opinii sądowych

2.2. Podział specjalności biegłych w praktyce wymiaru sprawiedliwości

2.3. Rodzaje przestępstw gospodarczych w badanych sprawach

2.3.1. Częstość występowania opinii gospodarczych w sprawach o poszczególne przestępstwa i jej uwarunkowania

2.3.2. Merytoryczne rodzaje opinii gospodarczych w sprawach o poszczególne przestępstwa

2.4. Rodzaje opinii w badanych sprawach

2.5. Charakterystyka poszczególnych merytorycznych rodzajów opinii

2.5.1. Opinie księgowo-rachunkowe

2.5.1.1. Pojęcie i zakres rachunkowości

2.5.1.2. Przedmiot i zakres opinii księgowo-rachunkowej

2.5.2. Opinie z dziedziny ekonomii

2.5.2.1. Pojęcie i zakres ekonomii

2.5.2.2. Przedmiot i zakres opinii ekonomicznej

2.5.3. Opinie z zakresu organizacji i zarządzania, marketingu oraz technologii przemysłu

2.5.3.1. Pojęcie i zakres organizacji i zarządzania

2.5.3.2. Pojęcie i zakres marketingu

2.5.3.3. Pojęcie i zakres technologii przemysłu

2.5.3.4. Przedmiot i zakres opinii z dziedziny organizacji i zarządzania, marketingu (technologii przemysłu)

2.5.4. Opinie z zakresu bankowości

2.5.4.1. Pojęcie i zakres bankowości

2.5.4.2. Przedmiot i zakres opinii bankowej

2.5.5. Opinie z dziedziny wyceny majątkowej

2.5.5.1. Pojęcie i zakres wyceny majątkowej

2.5.5.2. Przedmiot i zakres opinii z dziedziny wyceny majątkowej

2.5.6. Opinie z zakresu informatyki

2.5.6.1. Pojęcie i zakres informatyki

2.5.6.2. Przedmiot i zakres opinii informatycznej

2.5.7. Opinie z zakresu budownictwa

2.5.7.1. Pojęcie i zakres budownictwa

2.5.7.2. Przedmiot i zakres opinii z dziedziny budownictwa

2.5.8. Inne rodzaje opinii

2.6. „Satelitarne” opinie kryminalistyczne

2.7. Budowa opinii biegłego

2.7.1. Budowa wzorcowej opinii biegłego

2.7.2. Budowa opinii ekonomiczno-finansowych w badanych sprawach

2.7.2.1. Opinie księgowo-rachunkowe, ekonomiczne, bankowe, organizacji i zarządzania oraz marketingu (technologii przemysłu)

2.7.2.2. Opinie z dziedziny budownictwa, informatyczne oraz opinie wyceny majątkowej

3. Biegły przed sądem w badanych sprawach karnych gospodarczych

3.1. Powołanie biegłego gospodarczego w postępowaniu karnym

3.1.1. Trudności związane z wyborem biegłego gospodarczego

3.1.2. Trudności związane z dostępnością do materiału badawczego

3.1.3. Etap postępowania karnego a przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego

3.1.4. Okres czasowy sporządzenia opinii i praktyczna realizacja postulatu szybkości postępowania karnego

3.1.5. Diagnoza problemów związanych z powoływaniem biegłych – wyniki badań ankietowych sędziów

3.2. Udział biegłego gospodarczego w czynnościach procesowych i współpraca organu procesowego z biegłym

3.2.1. Udział biegłego gospodarczego w czynnościach procesowych

3.2.2. Współpraca organu procesowego z biegłym gospodarczym

3.3. Złożenie opinii przez biegłego gospodarczego

3.3.1. Forma złożenia opinii

3.3.2. Uzupełnienie wydanej opinii i jego przyczyny

3.3.2.1. Częstość i forma uzupełniania opinii przez biegłych gospodarczych

3.3.2.2. Przyczyny uzupełniania opinii

3.3.2.3. Uzupełnienie opinii przez biegłego gospodarczego a etap postępowania

3.3.2.4. Merytoryczne rodzaje uzupełnianych opinii

3.3.3. Powołanie innego biegłego gospodarczego

3.3.4. Konfrontacja biegłych i problem superopinii

3.3.4.1. Konfrontacja biegłych gospodarczych

3.3.4.2. Problem superopinii w sprawach gospodarczych

3.3.5. Problematyka tzw. opinii prywatnych

4. Sądowa ocena dowodu z opinii biegłego gospodarczego

4.1. Badanie celowości przeprowadzenia ekspertyzy i wydania opinii przez biegłego gospodarczego

4.1.1. Zasadność zlecenia ekspertyzy i wydania opinii

4.1.2. Wybór wykonawcy opinii

4.1.3. Sposób przeprowadzenia ekspertyzy i wydania opinii

4.2. Etapy i kryteria oceny dowodu z opinii biegłego gospodarczego

4.2.1. Ocena dowodu z opinii biegłego dokonana przez sąd pierwszej instancji

4.2.2. Kryteria oceny wartości wewnętrznej dowodu z opinii biegłego gospodarczego

4.2.2.1. Kryteria formalnoprawne oceny dowodu z opinii biegłego

4.2.2.2. Kryterium logiczne oceny dowodu z opinii biegłego

4.2.2.3. Kryteria merytoryczne oceny dowodu z opinii biegłego

4.2.3. Ocena wartości zewnętrznej dowodu z opinii biegłego gospodarczego i jej kryteria

4.3. Kryteria oceny dowodu z opinii biegłego gospodarczego w ocenie sędziów

4.4. Weryfikacja pierwszoinstancyjnej oceny dowodu z opinii biegłego przez sąd drugiej instancji

4.5. Praktyczne problemy związane z sądową oceną dowodu z opinii biegłego gospodarczego

Wnioski

Bibliografia

Spis tabel

Spis wykresów

Wykaz badanych akt

PrzypisyWstęp

1. Istota i znaczenie podjętego tematu. Rola biegłego jako eksperta w reprezentowanej przez niego dziedzinie nauki, udzielającego swojej wiedzy na potrzeby procesu karnego, jest nieoceniona. Wraz ze wzrostem postępu technicznego i naukowego następuje coraz dalej idąca specjalizacja fachowców. Postęp techniczny ma jednakowo proporcjonalny wpływ na zwiększenie nowoczesności i wyrafinowania działań przestępczych, a zwłaszcza przestępstw ekonomiczno-finansowych. Ażeby przeciwdziałać szerzącej się bezkarności sprawców przestępstw gospodarczych, organy wymiaru sprawiedliwości są wyposażone w oręż, jakim jest właśnie dowód z opinii biegłego. Sędzia jednakże powinien wiedzieć nie tylko, jakiej specjalności i na jaką okoliczność tego biegłego powołać, ale też jak pozyskany do sprawy dowód z opinii biegłego ocenić.

Podjęty temat ma znaczenie zarówno teoretyczne, jak i praktyczne. Znaczenie teoretyczne przejawia się w:

1) ustaleniu specjalności biegłych, którzy najczęściej sporządzają opinie w sprawach o przestępstwa ekonomiczno-finansowe;

2) ustaleniu i uszeregowaniu możliwych rodzajów opinii gospodarczych;

3) ustaleniu możliwego przedmiotu i zakresu tych opinii;

4) ustaleniu budowy i niezbędnych elementów składowych opinii biegłego gospodarczego;

5) ustaleniu istniejących kryteriów sądowej oceny dowodu z opinii biegłego gospodarczego.

Znaczenie praktyczne podjętego tematu przejawia się przede wszystkim w tym, że wyniki badań mogą przyczynić się do usprawnienia toku pracy organów wymiaru sprawiedliwości poprzez usprawnienie przebiegu postępowania dowodowego. Prokurator czy sędzia, zaznajomiony z potencjalnymi możliwościami specjalistów z poszczególnych dziedzin wiedzy, będzie miał możliwość podjęcia właściwej decyzji odnośnie do tego, jakiego biegłego powołać w toku prowadzonego postępowania, jakie okoliczności trzeba koniecznie ustalić, ażeby sprawcy przestępstwa ekonomiczno-finansowego móc skutecznie przypisać jego popełnienie oraz jak określić przedmiot i zakres takiej opinii. Ponadto sędziom i prokuratorom zajmującym się w swojej pracy zawodowej przestępstwami ekonomiczno-finansowymi, wyniki badań, poprzez ukazanie niezbędnych elementów składowych opinii, powinny ułatwić dokonanie poprawnej oceny dowodu z opinii biegłego gospodarczego.

Wskazane aspekty problematyki tego dowodu nie były dotychczas przedmiotem kompleksowego opracowania i nie doczekały się w kraju żadnej aktualnej monografii. Wydaje się więc, że opracowanie zarysu podjętej problematyki, poprzez ukazanie specjalności biegłych, rodzajów opinii, przedmiotu i zakresu poszczególnych rodzajów opinii, budowy każdego z rodzajów opinii, jest nie tylko koniecznością, ale też i palącym problemem, wymagającym natychmiastowego rozwiązania.

2. Dotychczasowy stan opracowania tematu. Dotychczas nie ukazało się żadne kompleksowe opracowanie dotyczące biegłych gospodarczych. Istniejące opracowania dotyczą niektórych tylko rodzajów opinii biegłych gospodarczych i poruszają niektóre (wybrane) aspekty tego rodzaju opinii.

Problematyką biegłych gospodarczych zajmowały się ponadto:

1) Stowarzyszenie Rzeczoznawców Ekonomicznych w Częstochowie, na organizowanych corocznie w Częstochowie, począwszy od 2003 roku, konferencjach biegłych sądowych z zakresu ekonomii, rachunkowości, finansów, organizacji i zarządzania na temat: Przeciwdziałanie patologiom gospodarczym;

2) Konferencja zorganizowana w Popowie w dniach 14-15 kwietnia 2005 r. na temat: Biegli w sprawach karnych gospodarczych.

Owocem pracy działalności Stowarzyszenia Rzeczoznawców Ekonomicznych w Częstochowie są coroczne publikacje (w formie książkowej) wygłoszonych referatów oraz postulatów zgłoszonych przez biegłych w trakcie obrad konferencji.

Rezultatem konferencji, która odbyła się w Popowie w dniach 14-15 kwietnia 2005 r. jest z kolei zbiór Ministerstwa Sprawiedliwości, Departamentu – Centrum Szkolenia Kadr Wymiaru Sprawiedliwości pod tytułem: Konferencja. Biegli w sprawach karnych gospodarczych (ODK SW Popowo, Wyd. Oficyna Wydawnicza MS, Warszawa 2005).

Opracowania konferencyjne również dotyczą wybranych zagadnień odnoszących się do opinii biegłych gospodarczych. Biegli w swoich wystąpieniach poruszyli przede wszystkim te aspekty ich pracy, które sprawiają im największe trudności lub te, które uznali za godne, ażeby się z nimi podzielić z pozostałymi uczestnikami konferencji (kolegami „po fachu”).

Spośród opracowań, które ukazały się przed 1990 r., dwie publikacje dotyczą biegłych gospodarczych. Obydwa opracowania odnoszą się do okresu gospodarki uspołecznionej, w którym funkcjonowały „stare” przestępstwa gospodarcze, wymierzone przeciwko mieniu społecznemu. Z uwagi na powyższe, problemy badawcze omawiane w każdej z tych prac uległy dezaktualizacji.

Ponadto, należy podkreślić, iż dotychczas ukazało się wiele opracowań poświęconych sądowej ocenie dowodu z opinii biegłego, jednakże żadne z tych opracowań nie dotyczy oceny dowodu z opinii biegłego w sprawach karnych gospodarczych. Wydaje się, iż specyfika dowodu z opinii biegłego gospodarczego, z uwagi na niekiedy bardzo skomplikowany przedmiot i zakres opinii, wymaga oddzielnej analizy i opracowania.

3. Cel, zakres i charakter pracy. Celem pracy jest:

1) ustalenie rodzajów i dokonanie charakterystyki merytorycznej i formalnej opinii gospodarczych;

2) ustalenie, czy procesowa (sądowa) ocena dowodu z opinii biegłego gospodarczego jest realna.

Analiza problemu opinii występujących w sprawach karnych gospodarczych i ich oceny sądowej będzie w pracy przedstawiona w aspekcie kryminalistycznym. Oznacza to, iż analizy tego problemu dokonano od praktycznej strony przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego – z punktu widzenia biegłego i organów procesowych zlecających wydanie opinii. Świadomie pominięto zagadnienia karnoprocesowej charakterystyki tego dowodu, takie jak: charakterystyka źródeł dowodowych, środków dowodowych i dowodów; przedstawienie przesłanek powołania biegłego; charakterystyka „rodzajów” biegłych; przedstawienie przesłanek wyłączenia biegłego; charakterystyka zasad procesu karnego, w tym zasady swobodnej oceny dowodów. Jednocześnie, skupiono się tylko na niektórych, niezbędnych do omówienia, kwestiach karnoprocesowych, których podniesienie jest konieczne dla ukazania wskazanych powyżej celów pracy.

W przeprowadzonych badaniach, których wyniki stanowiły podstawę do przygotowania niniejszego opracowania, głównym problemem badawczym były pytania:

1) Jakie opinie występują w sprawach o przestępstwa gospodarcze i co je charakteryzuje?

2) Czy procesowa (sądowa) ocena dowodu z opinii biegłego gospodarcze-go jest realna?

Z problemu głównego wynikały problemy cząstkowe, które brzmiały następująco:

1) Czy w polskiej literaturze kryminalistycznej i praktyce wymiaru sprawiedliwości istnieje typologia opinii gospodarczych?

2) W sprawach o jakiego rodzaju przestępstwa najczęściej występują opinie biegłych gospodarczych?

3) Jakie rodzaje opinii występują w sprawach o przestępstwa gospodarcze?

4) Jakie są możliwe przedmioty i zakresy opinii gospodarczych?

5) Jak zbudowane są opinie gospodarcze i od czego uzależniona jest ich budowa?

6) Czy, jak często i dlaczego opiniom biegłych gospodarczych towarzyszą tradycyjne opinie kryminalistyczne?

7) Jakie trudności po stronie organów procesowych najczęściej wiążą się z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego gospodarczego?

8) Jakie są kryteria i rezultaty procesowej (sądowej) oceny dowodu z opinii biegłego w sprawach o przestępstwa gospodarcze?

9) Jakie praktyczne problemy związane są z sądową oceną dowodu z opinii biegłego gospodarczego?

W oparciu o wskazane powyżej problemy sformułowano główną hipotezę badawczą, która następnie podlegała weryfikacji. Hipoteza ta brzmi następująco:

Spektrum i struktura (merytoryczna i formalna) rodzajów opinii występujących w sprawach karnych gospodarczych są zdecydowanie odmienne od spektrum i struktury rodzajów opinii kryminalistycznych, występujących w sprawach o przestępstwa pospolite. Merytoryczna sądowa ocena dowodu z opinii biegłego gospodarczego, z powodu braku po stronie sędziego kwalifikacji niezbędnych do zrozumienia i kontroli specjalistycznych wywodów biegłego, jest iluzoryczna.

4. Wykorzystane materiały i źródła oraz zastosowane metody (techniki) badawcze.

Biorąc pod uwagę fakt, iż zagadnienie opinii gospodarczych nie spotkało się dotąd w literaturze krajowej z kompleksowym opracowaniem, za główne źródła materiału badawczego obrano akta spraw karnych gospodarczych, w których występowały opinie biegłych gospodarczych. W celu zgromadzenia materiału do badań przeprowadzono badania spraw karnych gospodarczych. Z uwagi na fakt, iż przedmiotem badań była sądowa ocena dowodu z opinii biegłego gospodarczego, badaniom poddano jedynie sprawy karne prawomocnie zakończone. Takie podejście pozwoliło na uchwycenie relacji pomiędzy „jakością” dowodu z opinii biegłego a jego oceną sądową.

W pierwszej kolejności przeprowadzono samodzielną kwerendę repertoriów sądów: Sądu Okręgowego w Poznaniu, Sądu Rejonowego w Poznaniu, Sądu Rejonowego w Lesznie, Sądu Okręgowego w Zielonej Górze, Sądu Rejonowego w Zielonej Górze, Sądu Okręgowego w Koninie, Sądu Rejonowego w Koninie. W ten sposób ustalono sygnatury spraw, które wpłynęły do wskazanych wyżej sądów w latach 1996-2006. Następnie ustalono, w których spośród wytypowanych spraw znajdują się opinie biegłych gospodarczych i wybrano do badań grupę 51 spraw, w których sporządzono łącznie 91 opinii wydanych przez 97 biegłych.

Określając zakres terytorialny badań uwzględniono przede wszystkim realne możliwości dotarcia do materiałów badawczych. Wyszukanie spraw, w których występować mogły opinie biegłych gospodarczych wiązało się ze znacznym nakładem pracy, gdyż analizie poddane zostać musiały sprawy o wszystkie przestępstwa gospodarcze (kodeksowe i pozakodeksowe).

Określając zakres czasowy kierowano się tym, iż sprawy o przestępstwa gospodarcze z reguły trwają znaczny okres czasu, niekiedy kilka lat. Badania rozpoczęto w 2007 roku i kontynuowano do początku 2009 r. W trakcie przeprowadzania badań nie odnotowano prawomocnie zakończonych spraw o przestępstwa gospodarcze wszczętych w latach 2007 i 2008, w których występowałyby opinie gospodarcze.

W celu przeprowadzenia badań akt wybranych spraw opracowano ankiety. Sprawy badano za pomocą 4 ankiet, z których każda dotyczyła odrębnych zagadnień związanych z badanymi problemami.

Celem dopełnienia wyników badań akt sądowych, przygotowano ankietę dla sędziów orzekających w wydziałach karnych sądów rejonowych oraz sądów okręgowych w pierwszej instancji na obszarze apelacji poznańskiej. Ankieta została rozesłana do wszystkich 32 sądów rejonowych oraz do wszystkich 3 sądów okręgowych na obszarze tej apelacji. W sumie wysłano 156 ankiet, w tym 130 ankiet do sądów rejonowych, natomiast 26 ankiet do sądów okręgowych. Otrzymano zwrotnie 56 wypełnionych ankiet, w tym 47 ankiet wypełnionych przez sędziów orzekających w sądach rejonowych i 9 ankiet wypełnionych przez sędziów orzekających w sądach okręgowych.

Wyniki badań ankietowych sędziów – dla dokonania weryfikacji postawionych hipotez badawczych – miały głównie charakter pomocniczy. Przeprowadzono je celem ustalenia możliwych przyczyn wyników badań uzyskanych na podstawie badań akt sądowych.

W niniejszej pracy wykorzystano również wiedzę zaczerpniętą z naukowych publikacji krajowych i zagranicznych. Wiedza ta dotyczyła typologii opinii gospodarczych oraz ustalenia teoretycznych kryteriów oceny dowodu z opinii biegłego.

Ważnym źródłem badawczym były publikacje internetowe. Publikacje te dotyczyły rodzajów aktywności grup zawodowych, z których wywodzą się biegli gospodarczy. Powodem, dla którego uczyniono te źródła wiedzy jako podstawowe przy opracowaniu rozdziału pierwszego pracy był przede wszystkim brak podobnych opracowań książkowych. Działalność poszczególnych grup zawodowych, z których wywodzą się eksperci gospodarczy oraz tworzonych przez nie stowarzyszeń nie była dotąd przedmiotem zainteresowania naukowców. Tymczasem, to właśnie sami eksperci gospodarczy, poprzez informacje publikowane na stronach internetowych swoich organizacji, najszybciej sygnalizują problemy praktyki wymiaru sprawiedliwości wymagające rozwiązania (ustalone kryteria pomiaru kompetencji ekspertów z poszczególnych dziedzin wiedzy, konieczność ustawicznego szkolenia i podnoszenia kwalifikacji).

Do weryfikacji postawionych hipotez badawczych pomocniczo posłużyły również dane statystyczne Ministerstwa Sprawiedliwości dotyczące prawomocnych skazań w sprawach o wybrane przestępstwa gospodarcze.

Etapem końcowym podjętego procesu badawczego było wyprowadzenie wniosków z uzyskanych wyników badań oraz ustalenie prawdziwości postawionych hipotez badawczych za pomocą metody hipotetyczno-dedukcyjnej. Niniejsza rozprawa odzwierciedla rezultaty przeprowadzonych badań.

Monografia dr Małgorzaty Hrehorowicz Opinia biegłego w sprawach karnych gospodarczych i jej ocena sądowa powstała na podstawie rozprawy doktorskiej, przygotowanej pod kierunkiem naukowym prof. dr. hab. Huberta Kołeckiego w Katedrze Kryminalistyki Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w ramach studiów doktoranckich, które Autorka odbyła w latach 2005-2010, i została obroniona na WPiA UAM w Poznaniu w 2011 roku.

Pojęcia przestępstwa gospodarcze oraz przestępstwa ekonomiczno-finansowe stosowane są w niniejszej pracy zamiennie jako tożsame. Por. H. Kołecki, Policyjno-kryminalistyczna problematyka współczesnej przestępczości ekonomiczno-finansowej w Polsce, Polski Dom Wydawniczy „ŁAWICA”, Poznań, 1992, s. 5.

W pracy autorka posługuje się terminem biegły gospodarczy. Jest to skrót myślowy i jednocześnie nieśmiała próba wprowadzenia terminu dla określenia ogółu biegłych, którzy sporządzają opinie w sprawach o przestępstwa gospodarcze.

Tzn. po 1990 r.

Tj. od 1990 r. do dnia dzisiejszego.

Z publikacji dotyczących niektórych tylko rodzajów opinii gospodarczych wymienić należy:

1) A. Lach, Ocena wartości zgromadzonych dowodów elektronicznych. Opinia biegłego, idem, Dowody elektroniczne w procesie karnym, TNOiK „Dom Organizatora”, Toruń 2004;

2) M. Kramarek, Rola biegłego w procesie oceny zasadności decyzji gospodarczych, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Handlu i Usług w Poznaniu 2006, nr 10;

3) M. Kutera, Rola biegłego rewidenta w postępowaniu sądowym dotyczącym spraw z zakresu oszustw finansowych, eadem, Rola audytu finansowego w wykrywaniu przestępstw gospodarczych, Difin, Warszawa 2008;

4) J.W. Wójcik, Biegły i jego wiadomości specjalne w badaniu przestępczości gospodarczej i patologii obrotu gospodarczego, idem, Oszustwa finansowe. Zagadnienia kryminologiczne i kryminalistyczne, Wyd. JWW, Warszawa 2008;

5) J.W. Wójcik, Biegły w zwalczaniu prania pieniędzy, Gazeta Sądowa 2003, nr 5 i 6;

6) J.W. Wójcik, Rola biegłych w procesie karnym o przestępstwa gospodarcze, E. Gruza, T. Tomaszewski (red.), Problemy współczesnej kryminalistyki, t. X, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Wydz. Prawa i Administracji, Zakład Kryminalistyki, Polskie Towarzystwo Kryminalistyczne, Warszawa 2006;

7) J.W. Wójcik, Weryfikacja symptomów uzasadnionego podejrzenia prania pieniędzy na podstawie opinii biegłych, idem, Przeciwdziałanie praniu pieniędzy, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków 2004.

Zob. B. Fijoł, Uwagi na temat statusu biegłych w procesie sądowym, M. Świątkowska-Rektorek (red.), Przeciwdziałanie patologiom gospodarczym, Szósta krajowa konferencja biegłych sądowych , Częstochowa, 17-18 kwietnia 2008 r., Wyd. Stowarzyszenie Rzeczoznawców Ekonomicznych, Częstochowa 2008, s. 149-152; T.I. Bryniarska, Jak rozpoznać oszustwa dokonywane z użyciem wirtualnej księgowości komputerowej?, ibidem, s. 201-208.

Tymi publikacjami są:

1) E. Łamejko, K. Włodarczyk, Opinia biegłego z zakresu księgowości, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1973;

2) G. Rejman, Opinia biegłego w sprawach o przestępstwa gospodarcze, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1973.

Zob. H. Kołecki, Policyjno-kryminalistyczna problematyka, s. 5 i nast.

Spośród publikacji na temat sądowej oceny dowodu z opinii biegłego w ogólności na uwagę zasługują:

1) M. Całkiewicz, Ocena dowodu z opinii biegłego przez organ procesowy w postępowaniu karnym, Probl. Krymin., 2008, nr 260;

2) J. Gurgul, Ocena opinii biegłego, Nowe Prawo 1990, nr 4-6;

3) H. Kołecki, O ograniczonej możliwości sądowej merytorycznej oceny dowodu z technicznokryminalistycznej opinii biegłego, A. Gerecka-Żołyńska, P. Górecki, H. Paluszkiewicz, P. Wiliński (red.), Skargowy model procesu karnego, Księga ofiarowana Profesorowi Stanisławowi Stachowiakowi, Oficyna Wolters Kluwer business, Warszawa 2008;

4) H. Kołecki, Procesowa (sądowa) ocena dowodu z techniczno-kryminalistycznej ekspertyzy (opinii) biegłego. Realna możliwość czy mit, S. Stachowiak (red.), Współczesny polski proces karny. Księga ofiarowana Profesorowi Tadeuszowi Nowakowi, Wyd. UAM, Poznań 2002;

5) K. Liżyńska, J. Żylińska, Wpływ dowodu z opinii biegłego na orzeczenia sądu w postępowaniu karnym, Prz. Pol. 2008, nr 3;

6) R. Ponikowski, Ocena dowodu z opinii biegłego w świetle poglądów Sądu Najwyższego i praktyki orzeczniczej sądów powszechnych, R. Jaworski, M. Szostak (red.), Nauka wobec prawdy sądowej. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Zdzisława Kegla, Wyd. Katedra Kryminalistyki Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005;

7) T. Widła, Aprioryczna ocena dowodu z opinii biegłych, R. Jaworski, M. Szostak (red), Nauka wobec prawdy sądowej;

8) T. Widła, Główne kryteria oceny dowodu z opinii biegłego, J. Konieczny (red.), Materiały VIII Sympozjum Metodologii Kryminalistyki i Nauk Pokrewnych, Chęciny, 2-3 czerwca 1987, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Wydz. Prawa i Administracji, Katedra Kryminalistyki, Katowice 1988;

9) T. Widła, Kontrola dowodu z opinii biegłego, J. Wójcikiewicz (red.), Iure et facto. Księga jubileuszowa ofiarowana Doktorowi Józefowi Gurgulowi, Wyd. Instytutu Ekspertyz Sądowych, Kraków 2006;

10) T. Widła, Ocena dowodu z opinii biegłego, Wyd. UŚ, Katowice 1992;

11) T. Widła, Ocena dowodu z opinii biegłego – jednostkowa i finalna, E. Gruza, T. Tomaszewski (red.), Problemy współczesnej kryminalistyki, t. III, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego Wydz. Prawa i Administracji, Zakład Kryminalistyki, Polskie Towarzystwo Kryminalistyczne, Warszawa 2000;

12) R. Zelwiański, Krytyczna ocena dowodu z biegłych w świetle teorii i praktyki, Probl. Krymin. 1958, nr 12;

13) M.M. Żołna, Kryteria oceny opinii biegłych, Probl. Krymin., 2008, nr 259.

Kryminalistyka pełni „usługową” rolę względem innych nauk penalnych, w szczególności prawa karnego procesowego i prawa karnego materialnego, które zakreślają obszar jej zainteresowania. Kryminalistyka „mówi”, jak technicznie osiągnąć cele stawiane przez te nauki. Ujęciem kryminalistycznym dowodu z opinii biegłego będzie więc ukazanie „kuchni” , praktycznej strony przeprowadzenia ekspertyzy i wydania opinii przez biegłego.

Praktycznymi problemami dotyczącymi przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego gospodarczego są m.in.:

1) wybór dziedziny wiedzy, z której należy powołać biegłego;

2) wskazanie przedmiotu i zakresu opinii – sformułowanie pytań do biegłego;

3) wskazanie praktycznych problemów związanych z pozyskaniem opinii w sprawie;

4) wskazanie rzeczywistych kryteriów oceny tego dowodu.

Biegli sądowi, biegli ad hoc oraz biegli z instytucji naukowych lub specjalistycznych.

Jednocześnie, w przeprowadzonych badaniach wzięto pod uwagę zarówno sprawy o przestępstwa stypizowane w aktualnie obowiązujących aktach prawnych, jak i w tych, które zostały uchylone i zastąpione obecnie obowiązującymi.

Badania na obszarze rejonu poznańskiego przeprowadzono przed zniesieniem Sądu Rejonowego w Poznaniu rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.08.2007 r. w sprawie zniesienia Sądu Rejonowego w Poznaniu, utworzenia Sądów Rejonowych: Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu i Poznań-Stare Miasto w Poznaniu oraz zmiany rozporządzenia w sprawie sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz.U. Nr 163, poz. 1161).

W obszarze apelacji poznańskiej w okresie przeprowadzania badań znajdowały się trzy sądy okręgowe, w obszarze których funkcjonowały następujące sądy rejonowe:

1) Sąd Okręgowy w Poznaniu: • Sąd Rejonowy w Chodzieży; • Sąd Rejonowy w Gnieźnie; • Sąd Rejonowy w Gostyniu; • Sąd Rejonowy w Grodzisku Wielkopolskim; • Sąd Rejonowy w Kościanie; • Sąd Rejonowy w Lesznie; • Sąd Rejonowy w Nowym Tomyślu; • Sąd Rejonowy w Obornikach; • Sąd Rejonowy w Pile;

2) Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, • Sąd Rejonowy Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu; • Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w Poznaniu; • Sąd Rejonowy w Rawiczu; • Sąd Rejonowy w Szamotułach; • Sąd Rejonowy w Śremie; • Sąd Rejonowy w Środzie Wlkp.; • Sąd Rejonowy w Trzcince; • Sąd Rejonowy w Wągrowcu; • Sąd Rejonowy w Wolsztynie; • Sąd Rejonowy we Wrześni; • Sąd Rejonowy w Złotowie.

3) Sąd Okręgowy w Koninie: • Sąd Rejonowy w Koninie; • Sąd Rejonowy w Kole; • Sąd Rejonowy w Słupcy; • Sąd Rejonowy w Turku.

4) Sąd Okręgowy w Zielonej Górze: • Sąd Rejonowy w Krośnie Odrzańskim; • Sąd Rejonowy w Nowej Soli; Sąd Rejonowy w Świebodzinie; • Sąd Rejonowy we Wschowie; • Sąd Rejonowy w Zielonej Górze; • Sąd Rejonowy w Żaganiu; • Sąd Rejonowy w Żarach.
mniej..

BESTSELLERY

Kategorie: