Czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy - ebook

Książka stanowi pierwsze monograficzne opracowanie omawiające stosunek prawa podatkowego do czynności i przychodów z czynności, które stanowią czyny zabronione lub mają charakter działań naruszających normy innych gałęzi prawa oraz przekraczających normy moralne.

Głównym celem pracy jest ustalenie pozytywnoprawnych granic wyłączenia czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy spod zakresu stosowania ustawy o podatku od towarów i usług oraz przychodów z takich czynności spod zakresu stosowania ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W publikacji zaprezentowano m.in.:
rolę statusu prawa podatkowego dla wykładni przepisów o czynnościach, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy,
wybrane problemy wykładni i stosowania krajowego prawa podatkowego z uwzględnieniem prawa podatkowego Unii Europejskiej.

Książka przeznaczona jest przede wszystkim dla doradców podatkowych, sędziów sądów administracyjnych, radców prawnych, adwokatów oraz pracowników administracji podatkowej. Zainteresuje również studentów prawa, wykładowców akademickich oraz wszystkie osoby chcące pogłębić wiedzę z omawianej tematyki.

Recenzowana monografia jest niewątpliwie wartościowym opracowaniem z zakresu prawa podatkowego o sporej wartości teoretycznej i praktycznej, adresowanym do szerokiego kręgu odbiorców. Ma ona niewątpliwie nowatorski charakter i może stanowić istotne źródło wiedzy w procesie stosowania prawa podatkowego .
Dr hab. Dominik Mączyński

Wykaz skrótów 13
Wstęp 17
Rozdział 1 Problem opodatkowania czynności dokonanych bez zachowania odpowiedniej formy oraz sprzecznych z prawem i moralnością w prawie polskim i wybranych systemach prawnych 27 1.1. Relewantność podatkowa, gdy przedmiot opodatkowania wyrasta na gruncie działań sprzecznych z prawem lub moralnością - rodowód ekskluzji 27 1.2. Historia instytucji ekskluzji 37 1.2.1. Okres międzywojenny 37 1.2.2. Lata 1945-1989 41 1.3. Czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy - obecny stan prawny 45 1.4. Brak ekskluzji w wybranych ustawach podatkowych 56 1.4.1. Brak regulacji 56 1.4.2. Podatek od spadków i darowizn 58 1.4.3. Opłata targowa 62 1.4.4. Podatek od czynności cywilnoprawnych 64 1.4.5. Podatek akcyzowy 68 1.5. Przedmiot opodatkowania wynikający z działań sprzecznych z prawem w wybranych systemach prawnych 73 1.5.1. Stany Zjednoczone 73 1.5.2. Europa 75 1.5.3. Australia i Nowa Zelandia 79 1.5.4. Inne systemy prawne 80 1.6. Wnioski 81
Rozdział 2 Możliwe znaczenia pojęć składowych ekskluzji - czynność, prawna skuteczność, umowa 84 2.1. Ewolucja legislacyjna a denotacja instytucji 84 2.2. Czynności - zakres pojęcia w prawie podatkowym 86 2.2.1. Podstawowe problemy 86 2.2.2. Prawo cywilne 88 2.2.3. Prawo karne 101 2.2.4. Prawo administracyjne 103 2.2.5. Zakres desygnatów 109 2.3. Prawna skuteczność 110 2.3.1. Prawna skuteczność jako element ekskluzji w prawie podatkowym 110 2.3.2. Prawna skuteczność a nieważność czynności i aktów 113 2.3.3. Prymat możliwego do wywołania skutku prawnego 117 2.4. Pojęcie umowy 118 2.5. Wnioski 124
Rozdział 3 Znaczenie problemu autonomii prawa podatkowego dla granic wykładni przepisów o czynnościach, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy 127 3.1. System prawa 127 3.2. Podział systemu prawa 146 3.3. Miejsce prawa podatkowego w systemie prawa - zagadnienie autonomii i problem relacji względem prawa finansowego 155 3.3.1. Rys historyczny 155 3.3.2. Współczesność 165 3.3.3. Autonomia 169 3.4. Zarys relacji prawa podatkowego z wybranymi gałęziami prawa 181 3.4.1. Prawo podatkowe a prawo cywilne 181 3.4.2. Prawo podatkowe a prawo administracyjne 185 3.4.3. Prawo podatkowe a prawo karne 187 3.5. Znaczenie statusu prawa podatkowego dla wykładni przepisów o czynnościach, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy 189 3.6. Wnioski 198
Rozdział 4 Normy konstytucyjne oraz zasady prawa podatkowego i postępowania w sprawach podatkowych determinujące wykładnię przepisów o czynnościach, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy 200 4.1. Zasada podatkowa 200 4.2. Zarys procesu kształtowania się zasad podatkowych - przegląd wybranych systemów, teorii oraz doktryn 203 4.3. Wykładnia prawa a zasady prawa 215 4.4. Zasady prawa podatkowego a zasady podatkowe 223 4.5. Wybrane zasady prawa podatkowego o randze konstytucyjnej 227 4.5.1. Katalog zasad 227 4.5.2. Zasada demokratycznego państwa prawa 229 4.5.2.1. Zasada zaufania 231 4.5.2.2. Zasada niedziałania prawa wstecz 234 4.5.2.3. Zasada określoności 235 4.5.3. Zasada sprawiedliwości i zasada sprawiedliwości podatkowej 238 4.5.4. Zasada równości 243 4.5.5. Zasada powszechności 248 4.5.6. Zasada praworządności 251 4.6. Wybrane zasady gałęzi prawa podatkowego 254 4.6.1. Katalog zasad 254 4.6.2. Zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika 256 4.6.3. Zasada respektowania pojęć przejętych z innych dziedzin prawa 262 4.7. Wnioski 263
Rozdział 5 Prawo podatkowe Unii Europejskiej a kwalifikacja czynności jako będącej przedmiotem prawnie skutecznej albo prawnie nieskutecznej umowy 267 5.1. Prawo podatkowe Unii Europejskiej 267 5.2. Wybrane aspekty wykładni prawa podatkowego Unii Europejskiej 283 5.2.1. Przesłanki identyfikacji kluczowych dla wykładni kwestii 283 5.2.2. Wielojęzyczność prawa unijnego 284 5.2.3. Wielokulturowość prawa 289 5.2.4. Wykładnia celowościowa prawa Unii Europejskiej 291 5.2.5. Zakres wykładni prawa podatkowego Unii Europejskiej 295 5.2.6. Zarys roli orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wykładni i stosowaniu prawa podatkowego Unii Europejskiej 296 5.3. Wybrane problemy wykładni i stosowania krajowego prawa podatkowego z uwzględnieniem prawa podatkowego Unii Europejskiej 301 5.3.1. Zasada praworządności a prawo Unii 301 5.3.2. Wykładnia prounijna 303 5.3.3. Niezgodność ustawy z prawem unijnym 308 5.4. Wspólny system podatku od wartości dodanej a krajowa ekskluzja w podatku VAT czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy 311 5.4.1. Harmonizacja 311 5.4.2. Zasada powszechności i zasada neutralności wspólnego systemu podatku od wartości dodanej 314 5.4.2.1. Zasada powszechności 317 5.4.2.2. Zasada neutralności 318 5.4.3. Instytucja czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, jako apostazja od zasad powszechności i neutralności opodatkowania VAT 320 5.5. Wnioski 331
Rozdział 6 Koherencja i denotacja ekskluzji 335 6.1. Koherencja jako pożądana cecha zbioru desygnatów 335 6.2. Denotacja instytucji prawa podatkowego a różnice konstrukcyjne podatków 338 6.3. Wyłączenie spod opodatkowania a prawo właściwe 340 6.4. Zakres wyłączenia 354 6.5. Entropia, multicentryczność i domniemanie racjonalności a spójność wewnętrzna ekskluzji 356 6.6. Denotacja i konotacja badanej ekskluzji 360 6.7. Wnioski 363
Wnioski końcowe 367
Wykaz aktów prawnych 377
Wykaz orzecznictwa 381
Bibliografia 385