Głowa, serce i nogi - ebook

PRZEDMOWA

Na osi czasu przedstawiającej najnowsze dzieje Juventusu znajdują się dwa bardzo wyraźne punkty. O pierwszym, czarnym – przy roku 2006, kiedy to turyńczycy zostali zdegradowani do niższej ligi – żaden kibic Starej Damy nie chce pamiętać. O drugim, białym – przy roku 2012, kiedy to Antonio Conte, zatrudniony do mozolnej odbudowy zniszczonego klubu, już w pierwszym sezonie pracy z drużyną zdobył mistrzostwo – nikt nie zapomni.

Maestro podszedł do białej linii i pokazał swoim piłkarzom najpierw trzy, a potem dwa palce – Milan stracił bramkę i na kilka minut przed końcem spotkania przegrywał w derbach Mediolanu 2:3. W tym samym czasie Juventus prowadził 2:0 i do pierwszego od sześciu lat mistrzostwa piłkarzom brakowało już tylko dziesięciu minut.

Te parę chwil dłużyło się niczym kilka wcześniejszych sezonów, ale kiedy sędzia zagwizdał po raz ostatni i zakończył mecz, rozpoczęła się istna wrzawa. Oszaleli dyrektorzy w eleganckich garniturach, trenerzy i piłkarze, którzy jeszcze przed chwilą musieli zachować na boisku całkowity spokój. W końcu kibice, ci oglądający mecz z trybun, ci w barach i ci przed telewizorami. Na całym świecie, także w Polsce, rozpoczęła się feta z okazji zdobycia przez Juventus trzydziestego mistrzostwa Włoch – i to w roku, w którym wszyscy najmniej się tego spodziewali.

Na zwycięstwo to ciężko pracowało wiele osób i zasługują one na słowa uznania, ale tak jak na deskach teatru, tak i na murawie stadionu trudno wyobrazić sobie sukces bez reżysera. A tę rolę w Juventusie pełni właśnie Antonio Conte.

Były kapitan Starej Damy powierzoną drużynę najpierw postawił na nogi, potem wprawił w ruch, a w końcu rozpędził tak, że od dwóch lat nikt we Włoszech nie jest w stanie jej zatrzymać. W piłkarzach zaszczepił ducha gry, który niegdyś sam prezentował jako piłkarz, a potem także kapitan Starej Damy. Na boisku był nieustępliwy, odważny, całkowicie oddany zespołowi. Wściekle cieszył się ze zwycięstw i z klasą przyjmował porażki. Był filarem, o który w trudnych chwilach mogła się oprzeć reszta drużyny. To on chwycił mocno za ramiona i podniósł z murawy załamanego po przegranej z Milanem w finale Ligi Mistrzów Pavla Nedvěda. Dla Antonio Conte porażki nie są twardą powierzchnią, o którą boleśnie się rozbija, ale trampoliną, dzięki której skacze jeszcze wyżej, niż był poprzednio. To one powodowały, że pragnął wygrywać jeszcze więcej i w tym dążeniu nieraz potrafił przekraczać granice własnych możliwości.

Taki sam jest jako trener. Poza talentem taktycznym i wiedzą to właśnie determinacja i kultura pracy jest największą siłą szkoleniowca Juve. Antonio Conte nigdy nie idzie na skróty, ani nie zbacza z drogi, którą obrał. Ta zaś na szczęście wiedzie przez Turyn.

Bartłomiej Olek

Redaktor JuvePolandProlog

Glasgow, 12 lutego 2013. Godzina 20:40.

Cały stadion gotuje się w bieli i zieleni – kolorach Celticu, gospodarza meczu.

W tunelu prowadzącym z szatni na murawę napięcie sięga zenitu i każdy próbuje radzić sobie z nim na swój sposób. Gigi, który stoi na przedzie grupy z opaską kapitana na ramieniu, próbuje z kimś żartować. Ja sam czekam zdenerwowany na wezwanie sędziego, by móc w końcu wejść na boisko. Do pierwszego gwizdka w meczu jednej ósmej finału Ligi Mistrzów w sezonie 2012/13 pomiędzy Celtikiem a Juventusem pozostało już zaledwie kilka minut.

Dzieci stojące na środku boiska są już gotowe do tego, by zacząć machać wielkim, okrągłym, biało-czarnym banerem przy dźwiękach hymnu, który ożywia marzenia milionów kibiców na świecie. Na trybunach pojawiają się grupki widzów, którzy przyszli w ostatniej chwili – większość siedzi na swoich miejscach już od późnego popołudnia, nie przejmując się tym, że ten szkocki wieczór jest wyjątkowo zimny. Telefony komórkowe wszystkich skierowane są tam, gdzie za chwilę pojawią się obie drużyny.

Cały czas stoję w tunelu, ale jestem w stanie opisać wiele innych szczegółów. Dostrzegam każdy z nich, jakby nadal były tuż przed moimi oczami.

Znam je dobrze, ponieważ pierwsze sześć meczów fazy grupowej rozgrywek obejrzałem z innego miejsca, niewielkiego pokoju nazywanego Skyboksem, któremu – zapewniam was – dużo bliżej do piekła niż do nieba. Niesprawiedliwa dyskwalifikacja! Dostaję okropnych dreszczy na samą myśl o tym, że gdybyśmy nie zdołali awansować do jednej ósmej finału, nie miałbym szansy, by to wszystko przeżyć i zadebiutować w Lidze Mistrzów jako trener. Nie byłoby tego magicznego wieczora, a ja nie słyszałbym tej przyśpiewki, która do dziś dźwięczy mi w uszach – potężna niczym kula armatnia i czuła jak pieszczoty.

When you walk through a storm

Hold your head up high

And don’t be afraid of the dark…

Na szczęście jako tako znam angielski. Ten tekst zrozumiałem więc bez problemu: Kiedy idziesz wśród burzy, wysoko unieś głowę i nie bój się ciemności. Kibice Celticu śpiewają chyba najsłynniejszy hymn miłości, który można usłyszeć na piłkarskich stadionach. Dźwięki You’ll never walk alone wypełniają stadion i wydają się wznosić go z ziemi ku niebu. Zawsze uważałem tę pieśń za wspaniałą, ponieważ nie traktuje jedynie o pupilach lokalnej publiczności. Nie ma w niej śladu nienawiści wobec przeciwnika, a jej celem nie jest zastraszenie czy onieśmielenie. Rozgrzewa serca wszystkich, od ostatniego kibica po największą gwiazdę na boisku. Wydaje się przemawiać do każdego, kto doświadczył w życiu emocji związanych z oglądaniem meczu piłki nożnej.

Walk on through the wind

Walk on through the rain…

And you’ll never walk alone

You’ll never walk alone.

Pośród wiatru, pośród deszczu, nigdy nie będziesz iść samotnie.

Celtic Park przemawia również do mnie, choć przecież za chwilę wejdę na boisko jako trener drużyny przeciwnej. Wita mnie bardzo gościnnie: „Nareszcie jesteś, Antonio. Czekaliśmy na ciebie”.

Nigdy nie będziesz iść samotnie.

Z pewnością nie szedłem samotnie, by w końcu dotrzeć tu, gdzie jestem.

Ta historia – droga – jest długa, pełna bardziej i mniej szczęśliwych spotkań, twarzy przyjaciół i innych, mniej pewnych osób. Pełna dni chwały i najczarniejszych kryzysów. To moja historia, stworzona w większości z piłki nożnej i pasji – tej, która popycha cię, byś szedł silniejszy od innych mimo własnych ograniczeń; nawet jeśli tworzysz tyły armii, a przed tobą kroczy setka innych żołnierzy. To historia, którą przeżywam na nowo z każdym oddechem, kiedy zamykam oczy i otwieram je, zdając sobie sprawę, że to nie był tylko sen. To historia, która zaczyna się wiele lat temu w Lecce, kiedy to zza linii horyzontu wyłonił się jadący samochód…Chłopak z ulicy

„Antonio, zobacz, tata jedzie nowym samochodem!”, krzyczy mój brat Gianluca.

„O, mamo, jaki piękny! Cały błękitny, metaliczny… i jeszcze połyskuje w promieniach słońca…”, mówię z błyskiem radości w oczach. Tata Cosimo, dla przyjaciół Cosimino, jedzie właśnie w naszym kierunku jaskrawoczerwonym fiatem 131. Pracuje w wypożyczalni samochodów, a to na pewno jego najnowszy nabytek. Za każdym razem, kiedy przyjeżdża do domu nowym autem, robi prawdziwą furorę. Zazwyczaj chodzi o niewielkie pojazdy. Pod koniec lat siedemdziesiątych ludzie nie byli zbyt zamożni, a samochody małolitrażowe miały tę zaletę, że mało paliły. Jeśli jednak ktoś zamierzał się żenić, prosił mojego ojca o jakiś specjalny model.

„Cosimino, dzień ślubu jest wyjątkowy, więc i auto musi być wyjątkowe. Przecież nie pojedziemy naszą »sześćsetką«”. Wtedy właśnie Cosimino wkraczał do akcji i dostarczał, czego było trzeba. Stąd też fiat 131.

Tata podjeżdża nowym autem pod dom, wystawia rękę przez okno i woła nas, byśmy wsiedli do środka: „Chodźcie, przejedziemy się, wy też musicie go wypróbować”.

Kumple z bloku zbierają się na podwórzu i otaczają samochód niczym gwiazdę wieczoru. Oglądają go, zaglądają do środka i podziwiają wyposażenie.

„Widziałeś te fotele?”

„Piękny, przepiękny”. Zewsząd słychać wyłącznie słowa zachwytu.

Cosimino jednak pogania: „Chłopaki, zróbcie miejsce dla moich synów, chcemy już jechać”. Nie zamierzamy objeżdżać miasta, zrobimy tylko kółko wokół bloku. Nie chcemy przecież roztrwonić paliwa.

„Tato, gaz do dechy!”, krzyczymy z bratem, chcąc sprawdzić moc silnika. Cosimino jednak uspokaja: „Chłopcy, nie możemy go od razu zajechać. To nowy samochód, potrzebuję go do ślubów”.

Dzieciństwo upłynęło mi w Lecce przy ulicy Casanello, która dzisiaj nazywa się Parini. Pamiętam wszystko i wszystkich – kolory domu, twarze przyjaciół, babcię, ciocię Teresę, czyli siostrę mojej mamy. Pamiętam też obu swoich braci: o trzy lata młodszego Gianlucę, który dzisiaj dokładnie analizuje grę drużyn, z którymi mamy się zmierzyć, oraz Daniele – najmłodszego. To właśnie z nim przyjechałem do Turynu, kiedy miał szesnaście lat, on również próbował zostać piłkarzem. Dziś ma już trzydzieści jeden lat, pracuje w banku i pomaga mi ogarnąć wszystkie finansowe aspekty mojego zawodu.

Na parterze panią domu jest ciocia Teresa. Moja mama Ada ma tam niewielki pokój, w którym mieści się jej zakład krawiecki. Jest bardzo dobra w tym, co robi – szyje nawet suknie ślubne. Mieszkamy na pierwszym piętrze, ale kiedy jesteśmy w domu, przebywamy z mamą w miejscu jej pracy.

Nasza rodzina nie przywiązuje zbytniej wagi do pieniędzy. Nie mamy ich wiele, ale niczego nam nie brakuje. Wszystkie za małe ubrania oddaję bratu Gianluce, ten zaś po jakimś czasie przekaże je Daniele. Bywa, że nie przebierasz się tu przez cały tydzień – ubierasz się w coś w poniedziałek i chodzisz w tym do samej niedzieli. Sukienki, bluzki – zdarza się, że przechodzisz w tych samych kilka dni. Będąc dzieckiem, jesteś cały czas na dworze – spocisz się, zakurzysz, może przetrzesz czy nawet rozedrzesz ubranie. Żaden problem. Moja mama przyszyje, załata, a przede wszystkim każdego wieczora przygotuje ci słynną kąpiel w miednicy.

„Wskakujcie, chłopaki!”, znamy to zawołanie na pamięć. Zanim pójdziemy spać, kładziemy piżamy na starym piecu, bo w domu jest bardzo zimno. Niestety, nieraz nie zdejmujemy ich z niego na czas, przez co się przypalają. Nie chcemy, żeby mama na nas krzyczała, dlatego zakładamy na siebie ciągle te same, w połowie przypalone. W ten sposób piżamy zmieniają kolor i są całe w czarne plamy. Kupa śmiechu! No, może dopóki nie zostaniemy na tym nakryci.

„No i co żeście narobili, łobuzy?!”, krzyczy mama. To, co dzieje się później, jest niemal standardem: najpierw klapsy, później zaś w ruch idzie drewniana łyżka i trzepaczka do dywanów. Kiedy coś przekombinujemy, mama goni nas po całym domu.

„Już mnie ręce bolą od tego wszystkiego”, powtarza. Ostatnim stadium jest groźba, że powie o wszystkim Cosimino. Kiedy ją spełnia, wieczorna scena wygląda prawie zawsze tak samo. Poza tym prawie codziennie zdarza mi się wdać z kimś w bójkę. To nieuniknione, gdy większość życia spędzasz na ulicy. Nic jednak nie uchodzi uwadze mamy. Nawet jeśli nie przyłapie mnie ona sama, jakiś życzliwy znajomy doniesie jej, że właśnie się z kimś pobiłem. Trudno się później wyprzeć czegokolwiek, zwłaszcza że nieraz przynoszę na sobie do domu wyraźne ślady.

„Coś ty zrobił? Co mają znaczyć te zadrapania na szyi i twarzy?”

Mama oczekuje wyjaśnień i kiedy tylko przyłapie mnie na kłamstwie, mówi o wszystkim tacie. Wtedy zaczynam wariować. Od godziny siódmej do dziewiątej wieczorem – czyli do czasu, kiedy ojciec wraca do domu – błagam ją, by o niczym mu nie mówiła. Jestem w stanie obiecać wszystko, używam całej swojej siły perswazji. To chyba jedyny moment, kiedy naprawdę się jej boję. Uderzenia nie bolą mnie już tak bardzo, ale zdenerwowany ojciec to przerażająca perspektywa.

„Mamo, to był ostatni raz, naprawdę!” Żeby być bardziej wiarygodny, padam na kolana, ona jednak jest nieugięta. „Jasne, ile razy już to słyszałam? Nie wierzę w ani jedno twoje słowo!”

Nie mam zbyt wiele czasu na myślenie nad tym, jaką strategię przyjąć. Jem w pośpiechu i biegnę do łóżka – tata pomyśli, że już śpię. Czy mnie obudzi? Bardzo możliwe, ale to i tak jedyne rozwiązanie, które przychodzi mi do głowy. Przykładam ucho do drzwi sypialni i nasłuchuję, o czym konkretnie opowiada mama. Ze szczegółami. Skrupulatnie. Bez rozmywania. Chyba tylko mamy to potrafią, zwłaszcza kiedy są wściekłe i zmartwione jednocześnie. Chyba tym razem nie ujdzie mi to na sucho. Przez szczelinę w drzwiach widzę zbliżającego się ojca. Wchodzi do pokoju, zapala światło i zrywa ze mnie kołdrę. Nawet nie próbuję uciekać, pogorszyłbym i tak już złą sytuację. No bo co jeśli tata rozzłości się jeszcze bardziej? Owa taktyka sprawdza się zawsze. Ojciec zbliża się do mnie i pyta, czy ma wyjąć pas. Nie odpowiadam, ani myślę ruszać się z miejsca. Po dłuższej chwili Cosimino wyraźnie mięknie, rusza do drzwi i na odchodne rzuca: „Następnym razem ci się nie upiecze”.

Gdyby nie reguły wpajane przez rodziców, życie na ulicy byłoby dla mnie bardzo niebezpieczne – dopóki nie skończyłem dwunastu lat, to tam przebywałem najczęściej. Ulica to nasz dom – mój i moich przyjaciół. Panuje tu niewielki ruch, a my gramy w piłkę od rana do wieczora. Drzewa służą nam za bramki. Od czasu do czasu na ulicy pojawia się jakieś auto i ktoś z nas krzyczy: „Piłka stop! Samochód na drodze”. Razem ze mną zawsze są Francesco i Betta, dzieci sąsiadów. Francesco to idealny kumpel, ponieważ jako jedyny lubi stać na bramce. Betta jest bardzo sympatyczna, bo od zabawy z innymi dziewczynkami woli granie w piłkę z nami, chłopcami. Któregoś dnia zdarza się, że spoglądamy sobie w oczy i dajemy sobie nawzajem buziaka. Czuły gest bez złych zamiarów, jaki przydarza się ośmioletnim dzieciakom.

Dopóki pozostajemy w swojej okolicy, cieszymy się swego rodzaju nietykalnością. Znamy wszystkie tutejsze rodziny. Nie są zamożne, ale też nie w głowie im głupoty. Są bezwzględne. Surowe w wychowaniu najmłodszych, mówiąc innymi słowy. Każda z nich ma na nas oko i choć dorośli nie we wszystkim idealnie dogadują się między sobą, my nigdy nie czujemy się pozostawieni sami sobie.

Ulica jest naszym boiskiem do piłki nożnej, ale i kortem tenisowym… Jest wszystkim. Czasami dla odmiany rysujemy kredą białą linię na asfalcie. Ja jestem Borgiem, ktoś inny to McEnroe, mimo że z trudem utrzymujemy rakiety w rękach. Każdego dnia wymyślamy coś innego. Gramy w kulki albo w karty, zbieramy kapsle, których w końcu mamy całe kolekcje. Prawdziwa mania. Czasami kończy się bójkami, nawet o kapsle – na przykład kiedy ktoś znajdzie jako pierwszy kapsel po campari albo po wodzie san pellegrino. Stawka nie musi być wysoka.

Gra jest czymś bardzo ważnym, ale nie wszystkim. Jest jeszcze szkoła. Choć z ust dziecka ulicy może brzmieć to dziwnie, już w wieku pięciu lat nie daję mamie spokoju: „Chcę już iść do pierwszej klasy, nie chcę dłużej czekać!”. Naciskam na nią każdego dnia, dopóki nie ulega. W końcu zaczyna się dowiadywać, do których szkół organizowane są przyjęcia. Okazuje się, że mam szansę dostać się jedynie do placówki De Amicis, mieszczącej się nieopodal kościoła greckiego.

Na setkę dzieci dziewięćdziesięcioro jest tu prawdziwymi narwańcami. Mama uczula mnie, żebym na siebie uważał. Idę tam bez obaw, początki okazują się jednak trudne. Zamiast podręczników każdy nosi ze sobą „sprężynowca” – nóż, którego wielkie ostrze pojawia się z brzękiem po naciśnięciu przycisku. Kumple z ławki bawią się nimi, obracając je palcem na ławce niczym butelkę. Wyzywają dorosłych, chcąc pokazać, że są silniejsi i groźniejsi od nich. Nauczycielka, pani Turchiuli, angażuje się i robi co w jej mocy, żyje jednak w ciągłym strachu. W tej szkole nie ma bowiem miejsca dla kobiety, która chce tych chłopaków czegoś nauczyć. Do nich potrzebny jest raczej kurator sądowy. Któregoś dnia pani Turchiuli upomniała Cesarego, jednego z moich kolegów z klasy. Jak na to zareagował? Podniósł swoją ławkę i wyrzucił ją przez okno do ogrodu! Gdyby wtedy ktoś przypadkiem tamtędy przechodził, Cesare mógłby go zabić.

W De Amicis uczę się naprawdę niewiele. W końcu mówię mamie: „Muszę zmienić szkołę. Tutaj nie nauczę się niczego, i to nie z winy pani Turchiuli…”. Sytuacja jest ryzykowna do tego stopnia, że ze szkoły zawsze odbierają mnie rodzice, obawiając się, że w drodze do domu może mi się coś stać. Pewnego dnia, będąc w klasie, usłyszeliśmy strzały, po których cały budynek ogarnęły kłęby dymu. Policyjna obława.

Mija kilka lat i mama daje się przekonać, że w tej szkole nie panuje zbyt przyjazna atmosfera. Rozumie, że mam rację, chcąc stamtąd odejść. Zapisuje mnie więc do Cesare Battisti – bardzo tradycjonalnej placówki oświatowej, znajdującej się w spokojnej dzielnicy.

Trauma. Nowi koledzy, nowa nauczycielka, wszystko nowe. Jestem już prawie w piątej klasie podstawówki. Na lekcji zaczynamy mówić o gramatyce: rodzajnik określony męski… Myślę: „Boże, co to ma być? W starej szkole nie uczyliśmy się żadnej gramatyki…”. Dociera do mnie, że jestem niedoukiem. Nauczycielka myśli, że do tej pory nie uczyłem się niczego i nie jest daleka od prawdy. Spogląda na mnie surowym wzrokiem. Daleko mi do bycia prymusem, jestem kiepski zwłaszcza z włoskiego. Któregoś dnia dostaję zadanie domowe – wypracowanie na temat „Moje idealne wakacje”. Nauczycielka każe mi poprawiać je bodajże dziesięć razy. Denerwuje się, ponieważ z uporem maniaka używam zwrotu „wygodniutkie”, by opisać siedzenia na statku rejsowym, o którym piszę. Dałem się po prostu nakręcić reklamie fiata uno, którą widziałem w telewizji: „Wygodniutki, oszczędniutki i piękniutki”. Koniec końców nie wiem, co zrobić. Mam spory kłopot. Ocena dostateczna graniczy dla mnie z cudem. Zazwyczaj oscyluję między dwójką a dwójką z plusem. W rok muszę nadrobić pięć lat – niczym na przyspieszonym kursie, tyle że wciąż w podstawówce.

Z trudem udaje mi się zdać egzaminy, po czym zapisuję się do szkoły średniej Quinto Ennio. W pierwszym roku uczestniczę w olimpiadzie młodzieży i wyróżniam się we wszystkich dyscyplinach. Turniej odbywa się w miejscu, w którym na co dzień ogląda się wyścigi konne. Przed startem biegu na przełaj nauczyciel wychowania fizycznego radzi nam: „Nie bądźcie głupcami – jeśli ruszycie zbyt szybkim tempem, daleko nie zabiegniecie”. Startuję niczym błyskawica, jednak już po dwóch okrążeniach zaczynam wymiotować. Rankiem zjadłem zdecydowanie za dużo. Jestem wykończony, ale i tak na metę dobiegam jako pierwszy.

Trzy lata spędzone w szkole średniej wspominam bardzo dobrze. Wszystko, czego doświadczasz w tym kluczowym okresie, odnajdujesz później w sercu, duszy i głowie. Jeśli jesteś dobrze wychowany, umiesz odróżnić dobro od zła. W przeciwnym razie jesteś po prostu popieprzony. Mnie wychowano bardzo solidnie, dzięki czemu potrafię dostrzec zło, nie musząc go wcześniej smakować, unikając w ten sposób głupot, których nie da się później naprawić.

Oczywiście oprócz wszystkich tych rzeczy gram też w piłkę. Jestem częścią Juventina Lecce – klubu, w którym prezesem i człowiekiem od wszystkiego jest mój ojciec. Nazwa drużyny wydaje się już wtedy pisać moje przeznaczenie, ale nie tylko ona. W wieku dziesięciu lat biorę udział w konkursie ogłoszonym przez lokalny dziennik: „Narysuj swojego ulubionego piłkarza”. Uzbrojony w kartkę i ołówek postanowiłem narysować Roberto Bettegę.

Trenujemy na starym stadionie Carlo Pranzo, w dobrze mi znanej okolicy nieopodal kościoła greckiego. Oprócz naszej drużyny grają tu też ekipy Grassi Lecce, Pro Patria i Mec. Prawdziwe mrowie chłopaków, którym daleko do bycia świętymi. Nawet podczas treningów muszę mieć oczy dookoła głowy. Przychodzę zawsze w starych spodenkach. Mam i nowe, ale nigdy nie biorę ich ze sobą. Ileż to razy ktoś wpadł na pomysł, żeby pokazać się na boisku w dopiero co kupionej bluzie, a do domu wracał już bez niej! Masz skuter? Lepiej, żebyś obył się bez niego. Masz nowy rower? Zostaw go w domu. Nie raz i nie dwa moi koledzy musieli dzwonić do ojca: „Wracam pieszo, ukradli mi rower!”. Tutejsze środowisko nie należy do najłatwiejszych. Zdarza się, że trener beszta chłopaków za to, że nie przykładają się do pracy albo zachowują się, jakby pozjadali wszystkie rozumy. Jak wtedy reagują? Zaczynają narzekać i kląć…

Jedyną osobą, która potrafi ich ujarzmić, jest mój ojciec. Do chłopaków z Carlo Pranzo potrzeba twardej ręki, a on był dla nich zawsze uosobieniem terroru w czystej postaci. Kiedy Cosimino wchodzi do szatni, wszyscy wstrzymują oddech. Któregoś razu przebieramy się po treningu, a on pojawia się w drzwiach i widzi w środku istny basen. Podłoga przypomina bagno. Wszystko dlatego, że mój kolega Sandro wziął do ręki słuchawkę prysznicową i postanowił oblać całą szatnię, od posadzki po sam sufit. Patrzę na ojca i blednę ze strachu. Kiedy na jaw wychodzą takie numery, pierwszy obrywam ja – nawet jeśli nie mam nic wspólnego z tym, co się stało.

„Nie chcę, żeby ktokolwiek mówił, że traktuję cię inaczej niż pozostałych tylko dlatego, że jesteś moim synem. Jeśli więc coś się stanie, wina jest również twoja”. No tak. Nie wydaje mi się to zbytnio sprawiedliwe. Kilka razy próbowałem się bronić: „Tato, ale ja naprawdę nic nie zrobiłem, nie mam z tym nic wspólnego!”. „Nie ma znaczenia, oberwą wszyscy, z tobą włącznie.”

Takie podejście ojca ośmiela kolegów do drwin ze mnie. „My świrujemy, ale to ty obrywasz jako pierwszy!”, śmieją się.

Cosimino patrzy na tonącą w wodzie szatnię i jest po prostu wściekły. Myślę: „No to teraz mi się dostanie…”. Jest nas tylko trzech – ja, Sandro i jeszcze jeden chłopak – więc prawdopodobieństwo, że dostanę łomot, wydaje się większe niż zwykle. Tymczasem ojciec łapie za ucho Sandro, podnosi go i stawia na niewielkiej ławce, po czym zaczyna besztać.

Mój ojciec nie boi się ani tych chłopaków, ani ich rodzin, ma jednak świadomość, że gdyby któryś z nich wrócił do domu i zaczął się żalić, że dostał od niego manto, prawdopodobnie nie obeszłoby się bez konsekwencji. Cosimino żyje tu jednak od zawsze, zna wszystkich. Tutejsi wiedzą, że jest surowym wychowawcą młodzieży, moim tym bardziej, są mu jednak wdzięczni za to, że wpaja nam wszystkie te cenne wartości i zasady. Cosimino zajmuje się drużyną sam. Jest jednocześnie trenerem, magazynierem i kierownikiem, przygotowuje nawet piłkarzom herbatę, koniecznie z cytryną i dużą ilością cukru. Nie wybrał z pewnością najłatwiejszego sposobu na odnalezienie się w tym środowisku, jednak niejednokrotnie zaciska zęby po to, by pomóc drużynie przetrwać.

Żyjemy w otoczeniu złożonym również z osób bardzo zamożnych, mających dużo pieniędzy. Ja tymczasem nie mam grosza w kieszeni. Nie chodzę do kina, choć do historii przeszedł ów jeden raz, kiedy to razem z mamą i ciocią poszliśmy obejrzeć King Konga. Żadnej pizzy na zamówienie, żadnych pieniędzy na wyjścia z przyjaciółmi. Nie brakuje mi niczego, trudno jest jednak kręcić się po okolicy zawsze z pustymi kieszeniami. Rozumiem potrzeby rodziny i wartość pieniądza, ale dla trzynasto-, czternastoletniego chłopaka i tak jest to spore wyzwanie.

Kolejny przykład? Big Babol. Prawdziwa zmora. Od jakiegoś czasu telewizja bombarduje reklamą tej nowej gumy balonowej. Widzę rówieśników, którzy ciągle ją żują i robią balony, ja jednak nie mogę jej sobie kupić. Co tu zrobić, żeby jej spróbować? Któregoś dnia zaczepia mnie kolega, Paolo, który też gra w piłkę. „Mam kasę, idę sobie kupić big babola. Jak pójdziesz ze mną do baru Adriano, dam ci jedną”.

„Paolo, mogę iść po nią z tobą nawet i dwanaście kilometrów”, odpowiadam, szczerząc ze szczęścia wszystkie zęby. Idziemy do baru, Paolo kupuje paczkę big baboli i daje mi jedną gumę. Sam też rozpakowuje jedną i wkłada od razu całą do ust. Kusi mnie, żeby zrobić tak samo, ale po chwili dociera do mnie, że wtedy ów magiczny moment potrwa może zaledwie czterdzieści minut, dopóki guma nie straci smaku. Nie, to musi trwać dłużej. Postanawiam więc żuć swojego big babola na raty – dzielę ją na sześć czy siedem kawałków. Tym sposobem jednak guma traci rzecz jasna funkcjonalność, nie mogę zrobić ani jednego balona!

Na więcej pozwalam sobie tylko z dziadkiem, ciocią i babcią. Dziadek daje mi dropsy marki Valda, te sprzedawane w płaskich puszkach z pozłacanego metalu. Razem chodzimy też na pippette do ciastkarni Monica. To wyśmienite słodycze, lokalny specjał. Babcia mnie rozpieszcza, z drugiej strony jednak jest bardzo konkretna. Ciocia to dla mnie druga mama i często obsypuje mnie prezentami. Jestem dla niej synem, którego sama nigdy nie miała.

Prawdziwym początkiem mojej kariery piłkarskiej okazuje się przeprowadzka z drużyny Juventina do Lecce. Trafiłem tam razem ze swoim przyjacielem Sandro. Pierwszy zauważa mnie Pantaleo Corvino, dyrektor sportowy wielu profesjonalnych klubów. Obserwuje młodzików Gioventù Vernole, bogatej drużyny pełnej utalentowanego piłkarskiego narybku, silnej konkurencji Lecce. Corvino pyta mojego ojca, czy może zabrać mnie i Sandro do swojej drużyny na testy, Cosimino ucina jednak: „Antonio, nigdzie nie pójdziesz! Musisz się uczyć”.

Zaczynam go błagać: „Tato, pozwól mi chociaż pojechać na testy, a co będzie później – zobaczymy. Przecież nikt nawet nie powiedział, że oni mnie zechcą!”.

W końcu Cosimino daje się przekonać. Do negocjacji włącza się Lecce, występując z propozycją korzystną dla wszystkich stron. W ten sposób trafiamy na trawiaste boisko w Delta San Donato. Mam trzynaście lat i widzę takie po raz pierwszy – do tej pory grałem na udeptanej ziemi albo na asfalcie. Testy przechodzę pozytywnie i Lecce jest gotowe mnie pozyskać, pozostaje jednak ostatnia przeszkoda: tata. Składam ręce jak do modlitwy: „Błagam cię! Nie martw się, nadal będę się uczył, a jeśli opuszczę się w nauce, zrezygnuję z gry w piłkę, obiecuję!”. Scena prawdziwie wyciskająca łzy z oczu, jednak co ważniejsze skuteczna, bo Cosimino się zgadza. Negocjacje mogą się zacząć. Jako prezes drużyny Juventina mój ojciec przystępuje do nich osobiście. Kiedy pomyślę o dzisiejszych rozmowach na piłkarskim mercato, chce mi się z tego śmiać…

„Dajcie mi dziesięć nowych piłek do gry i trochę pieniędzy”, zaczyna tata. Przedstawiciele Lecce niemal przecierają oczy ze zdumienia. „A co my jesteśmy, Amerykanie? Nie, to zbyt dużo!”

„Nie ma sprawy, w takim razie Antonio zostaje u nas”, blefuje Cosimino i ostatecznie wygrywa to rozdanie. Przechodzę do Lecce razem z Sandro w zamian za osiem używanych skórzanych piłek oraz niewielką sumę pieniędzy. Drużyna Juventina dostaje też piłkarza z okręgówki. Nieźle jak za obiecującego młodzika.

Czuję się ważny. Tata w głębi duszy jest szczęśliwy, bo wierzy w moje możliwości. „To zdolny chłopak”, przyznaje swoim przyjaciołom. Jest moim największym kibicem, choć nie chce dać tego po sobie poznać. Oprócz tego jest bardzo oszczędny, ale pewnego razu robi wyjątek: „Chodź, kupimy ci jakieś nowe buty do gry”. Nowe buty do gry w piłkę! Czekam na nie jak na święto. Wybieram parę korków z sześcioma wkrętami w każdym. Kosztują fortunę, ale dałbym się za nie zabić. Kiedy mój trener zauważa je po raz pierwszy, mówi z uśmiechem: „Antonio, głuptasie, długo tu w nich nie pograsz…”. Faktycznie, już po drugim meczu mam dosyć. Na twardych boiskach buty z wkrętami są bardzo niepraktyczne. Trawa jest jedynie na San Donato! Nie mam jednak zamiaru grać w innych. Przecież to prezent od taty!

Tymczasem muszę mu się odwdzięczyć również w szkole. Nie mogę i nie chcę złamać danego słowa. Kontynuuję więc przygodę z Lecce, zapisuję się też jednak do szkoły średniej i nieźle sobie w niej radzę. Mama i tata są szczęśliwi. Bardzo angażuję się w sport, ale jednocześnie osiągam dobre wyniki w nauce. Kiedy więc niektórzy rodzice próbują usprawiedliwić edukacyjne braki u dziecka jego aktywnością sportową, nauczyciele odpowiadają jednomyślnie: „Nie szukajcie alibi, mamy tu Antonio Conte, który gra w młodzieżówce Lecce. Jest już blisko pierwszej drużyny i zbiera w szkole same czwórki i piątki”.

Zaczynam czuć się dumny z tego, że stawia się mnie za wzór. No i po prostu nie lubię przychodzić do szkoły nieprzygotowany, bo kiepsko prezentuję się wtedy przed kolegami. Dlatego też nawet jeśli nie uda mi się odrobić lekcji w domu, robię to jeszcze przed wejściem do klasy. Przychodzę do szkoły dużo wcześniej, umówiony z bardzo zdolną koleżanką, która tłumaczy mi wszystko, czego nie rozumiem. Bardzo szybko się uczę. Często wstaję o szóstej rano, by przejrzeć książki, o świcie mam bardziej jasny umysł. Dzisiaj robię tak samo, kiedy przygotowuję się do meczów. Najlepsze pomysły przychodzą mi do głowy właśnie o tej porze. Jestem też bardzo dobry w wymarłej już stenografii, ale język włoski cały czas sprawia mi problemy. To efekt zaniedbań popełnionych w pierwszych latach szkoły. Pamiętam jednak, jak pewnego dnia razem z moim kolegą z ławki i boiska Giuseppe poszliśmy odebrać od nauczyciela sprawdzone wypracowania. Zerkam na ocenę: „bardzo dobry”. Mówię: „Patrz, Giuseppe, pomylili się – to chyba twoje wypracowanie”.

Giuseppe spogląda na kartkę, oddaje mi ją i mówi: „Antonio, przecież to twoje. Zobacz: »Praca dobrze napisana«, bla bla bla… »Bardzo dobry«”.

Myślę sobie: albo nauczyciel się pomylił, albo ja naprawdę się poprawiłem. Nigdy wcześniej nie zdarzyło mi się coś takiego!

Mam bardzo zgraną paczkę przyjaciół. Razem chodzimy na tańce i zabawy, razem się uczymy i gramy w piłkę. Zdarza się, że uczestniczymy w modnych wówczas manifestacjach pokojowych, które często są szansą na opuszczenie kilku godzin zajęć. Czasem zdarza się natomiast zwiać z lekcji – nie idziemy do szkoły pod pozorem uczestnictwa we wspomnianych manifestacjach albo wymyślamy inną bzdurną wymówkę. Osobiście wolę zawsze powiedzieć o tym ojcu, bo po prostu boję się, że za którymś razem mnie nakryje. Nie chcę sprawiać mu zawodu. Byłoby to nie w porządku.

Jednak nawet w szkole średniej zdarzają mi się wybryki, taki chyba już mam charakter. W wieku piętnastu lat jadę na pierwsze w życiu zgrupowanie z drużyną i niemal natychmiast zostaję odesłany do domu – złamana kość łódeczkowata nadgarstka. Zakładają mi gips na trzy miesiące, ale chyba i tak noszę go zbyt krótko, bo ręka boli mnie do dzisiaj. Ta kość po prostu nigdy porządnie się nie zrosła.

Na szczęście jestem wręcz rozpieszczany przez swoją ówczesną dziewczynę, Carlę, miłość młodzieńczych lat. Jesteśmy parą do osiemnastego roku życia. Często zrywamy ze sobą i schodzimy się z powrotem, jak na nasz wiek przystało, zanim postanawiamy ostatecznie się rozstać. Przepadamy za sobą. Jest córką nauczycielki religii – przedmiotu, na którym nikt nie uważa, wszyscy się śmieją i rozmawiają. Sprawia to problem nie tylko nauczycielce, ale poniekąd i mnie, ponieważ często kłócę się o to z kolegami.

„Chłopaki, może trochę ciszej? Przez was nauczycielka się na mnie uweźmie!” Od razu nabijają się ze mnie: „No tak, mama twojej dziewczyny!”, „Ależ broni teściowej!”, cała litania. Czasem kłótnie nie kończą się tylko na słowach.

Brat Carli to sympatyczny chłopak, ale inni często mu dokuczają. Któregoś dnia podchodzi do mnie i mówi: „Antonio, trzech chłopaków przyczepiło się do mnie, najpierw zaczęli mnie wyzywać, a później uderzyli mnie w twarz”. Zwraca się z tym do mnie, bo uchodzę w tamtejszym środowisku za kogoś z silną osobowością i autorytetem.

„Ach tak? – mówię trochę zarozumiałym tonem. – Nic się nie martw i zostaw to mnie”.

Cały czas z ręką w gipsie, obolały, ale i solidnie wkurzony, zaczynam szukać tych typków. Dlaczego pobili brata mojej dziewczyny? Nie cierpię, kiedy ktoś dokucza słabszym od siebie. Szukam ich przez kilka godzin, dopóki w końcu nie wchodzę im w drogę. „Ej, wy tam! Podejdźcie no tu. Dlaczego przyczepiliście się do brata Carli?”

Zgrywają twardzieli. „Spójrzcie no. Ma gips i nie zawaha się go użyć!”, śmieją się.

Mimo złamanej ręki zaczynam ich okładać. Niczego się nie boję, a oni są w szoku, zwłaszcza z powodu tego gipsu. Myślą: „Ten typ oszalał!”. Ja jednak nie przestaję ich bić.

Mija kilka dni i spotykam kumpli, wyraźnie zaniepokojonych.

– Szukają cię – mówią mi.

– Niby kto?

– Nie udawaj, że nie wiesz. Koledzy chłopaków, których pobiłeś. Tyle że dużo więksi od nas – odpowiadają.

„Oho – myślę sobie – to będzie bolało”. Poszli do większych na skargę, bo chcą mi się odpłacić. Domyślam się, kogo poprosili o pomoc. Chłopaków, którzy przesiadują w salonie gier i obracają się w szemranym towarzystwie. Ojciec zabronił mi tam chodzić, ale czasem odwiedzam to miejsce w tajemnicy przed nim. Nie mam oczywiście pieniędzy na gry, ale oglądam, obserwuję, czasem zamienię z kimś kilka zdań. W pewnym sensie to również jest jakaś szkoła życia. Zawsze mam nadzieję, że ktoś zaproponuje mi grę. Jak by nie było, moi kumple dostali od tamtych jasne polecenie: „Kiedy spotkacie Antonio Conte, każcie mu przyjść do salonu gier”.

Wzruszam ramionami i idę bez strachu. Na ręce cały czas mam gips. Wchodzę do środka i już po kilku minutach trzech rosłych chłopaków, dużo większych ode mnie, chwyta mnie, wyprowadza na zewnątrz i siłą wsadza na skuter. „Przed siebie i ani słowa”, rozkazują. W tym momencie zaczynam się trochę bać, zwłaszcza że jestem sam i do tego nie w pełni sprawny. Skutery ruszają, jedziemy przez pół miasta. „Może powinienem był zawołać kumpli. Sam nie dam im rady, zmasakrują mnie – myślę. – Nie pokażę im jednak, że się boję, nie dam im tej satysfakcji. Trzymaj się, Antonio!”

Zatrzymują się na jakimś odludziu. Ściągają mnie ze skutera, popychają, za każdym razem uderzając coraz mocniej.

„Zachciało ci się ruszać naszych kolegów?!”, krzyczy szef bandy. Kolejne uderzenie.

„Spróbujesz jeszcze raz, a rozerwiemy cię na kawałki, rozumiesz?!”, wrzeszczy inny. Kolejne uderzenie…

Nie reaguję, bo się boję, że spiorą mnie jeszcze bardziej. Nic nie mówię, ale też nikogo nie przepraszam. To popołudnie jest dla mnie pewną nauczką na przyszłość. Ulica daje i ulica zabiera, przede wszystkim jednak jesteś zdany sam na siebie. Dokładnie tak jak w życiu.