Strażniczka kłamstwa - ebook

1

Portret to pogoń za prawdą. Nie oszczędza nikogo.

Malowałam portret Julie Applegarth. Siedziała w fotelu o wysokim oparciu, pokrytym szkarłatnym gniecionym aksamitem, w salonie rezydencji Applegarth Park. Julie miała złote pasemka, przejrzyste zielone oczy bezpańskiego kota i urodę już nie dziewczyny, ale jeszcze nie kobiety pięknej i zadbanej. Sukienka była zbyt obcisła, włosy za długie i w nieładzie, a karmelowa opalenizna przywoływała na myśl Monako i Karaiby, choć sama Julie była raczej z Harlow niż z Hollywood.

Nie była to łatwa sesja. Miałam nadzieję, że przed herbatą skończymy, ale demon czas postępował zbyt szybko. Julie się starała, ale koncentracja nie była jej mocną stroną, nie przywykła też, żeby jej mówiono, co ma robić, a przynajmniej by mówił jej ktoś oprócz męża. Z pewnością nie inna kobieta, zwłaszcza że byłam tylko siłą najemną – bo czymże innym jest portrecista, jeśli nie dosłownie siłą najemną? Nie potrafiła usiedzieć bez ruchu dłużej, niż zajęłaby depilacja nóg, do chwili, gdy złapałaby za telefon i zadzwoniła do przyjaciółki albo do fryzjera, żeby umówić się na wizytę. Kręciła się i wierciła. Przybierała pozy aktorki tragiczki. Próbowała stwarzać wrażenie, że ma do przemyślenia ważne sprawy biznesowe, ale to była fikcja. Julia bawiła się w biznes, tak samo jak bawiła się w arystokratkę i właścicielkę posiadłości, nieustannie się wahając, niczym w jo-jo, pomiędzy zarozumiałą pewnością, że ma wszelkie prawa do tytułu, a lękiem, że zostanie zdemaskowana.

Pozowała tak w fotelu o wysokim oparciu od prawie pięciu dni z przerwami. A ja od prawie pięciu dni stałam przed sztalugą, patrząc na nią, myśląc o jej sprawach i próbując uchwycić jej istotę. Moje zadanie, patrząc z pewnego dystansu, było ciekawsze. Wymagało pełnej koncentracji. Nie lubię rozmawiać podczas pracy. Wszystko, co potrzebuję wiedzieć, wyciągam z modela podczas przerw i spotkań przed rozpoczęciem pracy. Zawsze są one bardziej użyteczne, kiedy pozuje kobieta. Mężczyźni z reguły przybierają pozy, udają kogoś, kim w rzeczywistości nie są, na przykład kogoś sympatyczniejszego, z większym gestem, większą kulturą, lepszymi koneksjami. No i muszą flirtować, to kwestia władzy. Wszystko to przenika do obrazu.

Kiedy zbliżałyśmy się do końca piątego dnia, z niezaplanowanym, lecz niezbędnym przedłużeniem na sobotę, Julie sprawiała wrażenie znudzonej. Przeszła już wszystkie stadia: początkowa ekscytacja, delektowanie się tym, że jest ośrodkiem uwagi, udawanie, że konieczność pozowania to kolejna niedogodność w jej zapracowanym życiu. Po czym wyczerpało się wrażenie nowości i obsesja na własnym punkcie i zaczęła się harówka pozowania, kiedy jedyne, co można robić, to myśleć. Mimo to czasem skupiała się na nowo, koncentrowała na uwadze, jaką się ją otacza, i pławiła w glorii tej, której urodę za niebagatelną sumę ma uchwycić czujne oko artystki – dla potomności i dla męża.

W odległym krańcu pokoju otworzyły się dwuskrzydłowe drzwi. Były w osłabiającym ducha kolorze musztardy, który mógł wybrać wyłącznie bardzo drogi projektant wnętrz. Starałam się na nie nie patrzeć, choć nie do końca skutecznie. Wszedł sir Raymond Applegarth – „Mów mi Ray, złotko” – z miną mężczyzny, który ma w zasięgu ręki dwie damy i szafkę pełną napojów wyskokowych.

– Ach, tu jesteście obie. I jak idzie, Jules?

Jakimś cudem udało mu się powiedzieć to tak, jakby był zaskoczony, że znalazł nas tu, gdzie przebywałyśmy już niemal tydzień. Może spodziewał się, że pstryknę jej tylko zdjęcie i zniknę, albo że dokończę malowanie w plenerze niczym jakiś współczesny Monet? Ray miał lśniącą czaszkę obramowaną półpierścieniem siwych włosów, otaczającym jego głowę niczym wyszczerbiona aureola, i absorbujące światło oczy. Pomimo przekroczonej sześćdziesiątki ciało nadal miał twarde i nabite pod bojówkami w ochronnym kolorze i koszulką w kolorze pszenicy. Większość osób w wieku powyżej lat ośmiu, noszących bojówki, to dzieci prezenterów telewizyjnych albo samotni rewolwerowcy – a sir Raymond nie był synem telewizyjnego prezentera. Szeroki nos miał złamany, co – jak mi powiedział – było rezultatem uprawiania rugby w parku w południowym Ipswich, gdzie w każdą niedzielę rano, aż do skończenia czterdziestu paru lat, spotykał się z ludźmi, którzy nie wierzyli w zasady.

Julie skręciła pasmo włosów w sznur. Jej łydki, wyćwiczone za duże pieniądze na siłowni i basenie, zwężały się ekspresyjnie ku kostkom.

– Chyba już skończyłyśmy?…

Głos na użytek męża miała o oktawę wyższy niż na użytek przyjaciółek, z którymi plotkowała podczas przerw. Powiedziała mu to, co chciał usłyszeć, przechylając głowę i uśmiechając się kokieteryjnie. Raymond skinął energicznie głową i spojrzał na mnie. Zerknęłam na paletę. Ochra wymagała uzupełnienia. Portret był Julie, ale reputacja moja. Dla Julii tego świata sztuka niewiele różniła się od dekoracji, była wyrazem zamożności i pozycji, nabytego poziomu kultury. Popatrzyłam na tuby z farbą na wózku.

– Jeszcze do końca dnia, jeśli to naprawdę ma być skończone.

Julie spojrzała na Raya i przewróciła oczami. Zrobił zawiedzioną minę – chłopczyk, któremu zabrano zabawkę – i podszedł do mnie. Julie poruszyła się w fotelu, jakby przez moment kusiło ją, żeby do niego dołączyć. Od pierwszego ranka Ray regularnie sprawdzał moje postępy, tak jakby nie tylko płacił za portret, ale także miał prawo przyglądać się, jak powstaje. Zawsze stawał za blisko, roztaczając woń wody po goleniu i miętowej gumy, którą żuł, żeby nie palić.

Ray wpatrywał się w portret cyklopowym okiem. Zostało jeszcze troszkę do zrobienia, ale już wiedziałam, że będzie dobrze. Wreszcie Ray skinął głową, niczym handlarz, zadowolony, że dostał więcej, niż zapłacił, i powiedział:

– Świetnie. Szalenie podobna.

– Dziękuję. – Miałam nadzieję, że jest w tym coś więcej.

– To zdecydowanie jest Jules, ale… – urwał, szukając właściwego odcienia znaczeniowego w nieznanym języku – …zarazem jest w tym coś więcej, coś ekstra. – Przechylił głowę i popatrzył na Julie zmrużonymi oczami, jakby był portrecistą. – Tak jakby namalowała ją pani taką, jaka jest naprawdę. – Julie zmarszczyła brwi, nie do końca pewna, czy to komplement. – Nie zrozum mnie źle, dziecinko, wyglądasz cudownie. Alice wydobyła z ciebie dumę. Chcesz popatrzeć?

Pokręciła głową. Już na początku powiedziała, że nie chce oglądać portretu, dopóki nie będzie skończony. Uważała, że może to przynieść pecha. I ja też tak wolałam. Lubiłam dramatyzm chwili, gdy model czy modelka w końcu widzą swój portret, wszystkie te nadzieje i oczekiwania, i obawy, całą tę próżność, wszystko wtłoczone w sekundę pierwszego wrażenia.

– No chodź, dziecinko. Tylko jeden rzut oka – zachęcił ją Ray, ale Julie znowu pokręciła głową.

Spojrzał na mnie, tak jakbym mogła ją przekonać, ale wzruszyłam tylko bezradnie ramionami. Ray nadal wpatrywał się w portret. Nie zdawał się rozczarowany, choć oczywiste było, że nie może się doczekać, kiedy wreszcie popatrzą na niego razem, żeby wspólnie radować się jej młodością i urodą, i jego pieniędzmi, tą starożytną kombinacją, która to wszystko umożliwiła. Ray puścił czułe oczko do Julie. Za to, jak to zrobił ten stary zabijaka, przebaczyłabym mu wszystko. Julie odpowiedziała mu pieszczotliwą minką, marszcząc filuternie nos, ale się nie poruszyła.

Odstąpiłam o krok i przyjrzałam się portretowi na sztaludze. Nieźle. Zajęło mi to wprawdzie o jeden dzień więcej, niż zamierzałam, ale efekt wart był tego dodatkowego czasu. Może byłam troszkę zbyt wyrozumiała, jeśli chodzi o wiek rąk i siłę jej ramion… Ach, co tam. Drobne gesty wspaniałomyślności nic nie kosztują, a dają tyle przyjemności. Nie mają wpływu na ostateczny rezultat. Udało mi się uchwycić w portrecie elastyczność charakteru Julie. Bądź co bądź, to właśnie dzięki niemu siedziała teraz w aksamitnym fotelu, patrząc posępnie przez okno na Applegarth Park, podczas gdy kobiety nie mniej piękne niż ona, a już z pewnością nie mniej inteligentne, z trudem wyskrobywały grosze z chudej sakiewki, żeby przynieść do domu jedzenie w pasiastej plastikowej torbie z Tesco. Wielki William Turner malował światło; ja malowałam fałszywie dziewczęcy głos i wiarę w redystrybucyjną moc zakupów.

Ale to była tylko powierzchnia. Namalowałam także fortel. Był to portret kobiety silniejszej, niż na pozór wyglądała, również chytrzejszej, której kształt nadał mężczyzna potężny, mający wszystko to, czego pragnęła. Namalowałam przeciąganie liny pomiędzy bogatym mężczyzną o płaskiej, pomarszczonej twarzy mopsa a jego młodą uwodzicielską żoną. Namalowałam subtelną grę pomiędzy władzą a urodą, pieniędzmi a młodością, wiekiem a mobilnością. Namalowałam portret drugiego małżeństwa.

Kiedy wreszcie skończyłyśmy, Julie poszła po Raya. Wcześniej wycofał się do swojego gabinetu, pokoju o rozmiarach pasa startowego, gdzie przez dwa telefony wyszczekiwał komendy, a dzwoniący tłoczyli się niczym samoloty nad Heathrow. Podeszłam do wysokiego, sięgającego od podłogi do sufitu okna i spojrzałam na park. Pod czystym niebem rozciągała się ku jezioru rozległa połać trawnika. Na lewo wyłonił się spomiędzy drzew mały nakrapiany jelonek; zatrzymał się, zawęszył i znowu zniknął w bezpiecznej ciemności. Niemal spodziewałam się widoku krowy, zanurzającej pysk w mokrej trawie, jak u Cuypa, albo Constable’owskiego chłopaka, który leżąc na brzuchu, pije wprost ze strumienia.

Wyjęłam z kieszeni kitla telefon. Był SMS od Nell z wiadomością, że Ed jeszcze nie wrócił, ale wszystko jest okej. Czyli: zjadła płatki prosto z paczki, a Arthur podłączył się do telewizora i dlatego Nell nie ma żadnych zmartwień. Nie spytała, kiedy wrócę, ani nie powiedziała, co robi. Nie musiała. Jak każda czternastolatka – esemesowała. Nie mogłam zadzwonić, bo pojawił się sir Ray, żeby sprawdzić stan swojej inwestycji, więc tylko napisałam, że ze względu na pracę wrócę późno i że nie mogę się doczekać, żeby ją zobaczyć. Ściskam, całuję. Znali to. Sztuka nie zawsze oznacza pracę od dziewiątej rano do piątej po południu. Ed odpisał, że spotka się ze mną u Pete’a Spurlinga, ale nie zostanie długo, bo jest „totalnie wykończony”. O Boże! Kompletnie zapomniałam o tej imprezie. Peter Spurling był protegowanym Eda. Właśnie zdał ostatni egzamin z położnictwa w Królewskim College’u Położnictwa i Ginekologii i urządzał przyjęcie, żeby to uczcić. Odpisałam, że portret zajął mi więcej czasu, niż myślałam, i że nie zdążę na imprezę.

W podpisie dał trzy buziaki. Ciekawe, jak sir Ray podpisuje swoje SMS-y do Julie, przemknęło mi przez głowę. I ciekawe, czy zmieniło się to teraz, kiedy jest jego żoną, a nie kochanką… Zauważyłaby to pierwsza. Druga żona, zwłaszcza człowieka bogatego, jest wyczulona na takie rzeczy, jej antenki muszą chyba nieustannie skwierczeć. Nie zna snu, kto nosi koronę…^() Dla porównania, w przypadku Eda te trzy całusy są równie łatwe do przewidzenia, jak to, że słońce wzejdzie, i kocham każdy z nich.

Otworzyły się oba skrzydła drzwi i wtoczył się sir Raymond, a półtora kroku za nim Julie. Poczułam przypływ pewności co do tego, jak zostanie przyjęta moja praca. Już niedługo wyruszę do domu, żeby uścisnąć mojego cudownego męża i ucałować policzki moich kochanych śpiących dzieci.

Z Suffolk do Bristolu jedzie się długo, zwłaszcza że staram się unikać autostrad. Są równie interesujące jak topiony ser. Jeśli jadę sama, to jeśli tylko mogę, wybieram drogi klasy A, a jeszcze lepiej B. Szczęśliwa jestem, kiedy mogę wymienić czas na niuanse. Dziś wieczorem jazda wydaje się jeszcze dłuższa, bo w radiu nie ma nic, czego warto by słuchać – politycy się kłócą, celebryci romansują, ceny nieruchomości w Teksasie wariują. Nieważne. Jestem w dobrym nastroju, ożywiona i pełna optymizmu – niewątpliwa oznaka tego, że portret się udał. Na odległej stacji benzynowej w stylu Edwarda Hoppera^(), gdzie kasjer w odrapanej kabinie bawił się telefonem i nawet pomarańcze były w celofanie, kupiłam orzechowy jogurt i smoothie w kartoniku z rysunkiem pełnym sztucznej jowialności. Mijając drogowskaz na Cambridge, przypomniałam sobie rudą kozią bródkę mojego tutora, jego elegancki gabinet z półkami książek od podłogi do sufitu i wysokimi oknami, wychodzącymi na ulicę King’s Parade, i Jerry’ego Streetera, skaczącego z mostu Clare College na golasa, jeśli nie liczyć smokingu i uśmiechu szerokiego jak rzeka Cam. Jak to się stało, że dotarłam stamtąd – tutaj? Wkrótce potem skręciłam w prawo i ruszyłam w stronę Oksfordu, na zachód. Białe linie rozwijały się przede mną, grzebiąc wspomnienia, wydobyte przez przypadkowe drogowskazy.

Jazda nocą jest dla mnie cudownie terapeutyczna. Jestem sama, otoczona ciepłą jedwabistą ciemnością, światła omiatają jezdnię, a jedynym dźwiękiem w tej ciszy jest pomruk silnika. Nie ma żadnej rodziny, która zawracałaby głowę, żadnych obiadów do gotowania, żadnych rzeczy do prania, żadnych stołów do wycierania. Żadnych pozujących, których trzeba usatysfakcjonować. To tak, jakby być w morzu.

Jest to jeszcze lepsze, kiedy wracam nocą do domu po dobrze wykonanej pracy i – skoro impuls tworzenia chwilowo ucichł – mogę pławić się w cieple poczucia, że kolejny model został właściwie zrozumiany i oddany na płótnie. To najlepsze uczucie na świecie. Nie wiem, jak ludzie przechodzą przez życie wyłącznie jako konsumenci, nie czując żadnej potrzeby, żeby podrapać się w miejscu, gdzie łaskocze cię potrzeba twórczości, pozostawić po sobie jakieś maźnięcie. Wdychają powietrze, ale go nie wydychają.

Ed może i nie jest artystą, ale pozostawi po sobie maźnięcie. Nie na płótnie, lecz na życiu tysiącznych niemowląt, których dotykały przy urodzeniu jego ręce, i wcale niemałej liczbie tych, które uratował i dzięki niemu szczęśliwie przyszły na świat. Nie musi szukać pociechy w sztuce; samo życie dostarcza mu pociechy.

Mijałam drogowskaz na Bicester, kiedy telefon na siedzeniu pasażera rozbrzmiał melodyjką. Na ekraniku wyświetliło się: „Dom”. Zerkam na elektroniczny zegar na desce rozdzielczej: dwudziesta trzecia czterdzieści osiem. Zwalniam, sprawdzam w lusterku wstecznym widok z tyłu i odbieram.

– Halo?

– Mama?

Nell. Spodziewałam się, że to Ed, który z przemęczenia się ocknął, zobaczył włączoną lampę i wciąż puste łóżko i sprawdza, czy wszystko w porządku i kiedy będę.

– Nell, kochanie, co się dzieje? Czemu nie śpisz?

– Mamo, tato jeszcze nie wrócił do domu.

Znowu jest to głos dziecka, podszyty nastoletnim znudzeniem; ma dość esemesowania.

– Próbowałaś zadzwonić na jego komórkę?

– No. Nie odpowiada. Zostawiłam wiadomość.

– A do szpitala?

– Powiedzieli, że wyszedł koło ósmej.

– A nie było jakiegoś nagłego wypadku, do którego go wezwali?

– W każdym razie o niczym takim nie wiem.

– Okej, znaczy, że poszedł na przyjęcie do Petera Spurlinga. Wiem, że się wybierał. Pewnie został dłużej, niż zakładał.

– Może i tak. Tylko że…

– Tylko że co?

– Tylko że przed wyjściem ze szpitala zadzwonił, że jest bardzo zmęczony i że będzie w domu najpóźniej o pół do jedenastej, a jest…

– Późno. Wiem.

– W poprzednią noc miał dyżur. A mimo to wpadł do domu dosłownie na pięć minut w porze kolacji, żeby sprawdzić, czy wszystko z nami w porządku.

Kolejny dyżur? Uzgodniliśmy, że nie bierze nocnych dyżurów, kiedy ja jestem poza domem, chyba że chodzi o sprawę życia i śmierci. Zależało mu na tym, tak samo jak mnie, może nawet bardziej. To byłoby nie w porządku wobec dzieci. Za małe są, żeby zostawały na noc same, nawet jeśli jest to już niemal legalne. Chciałam coś powiedzieć na ten temat, ale dałam spokój. Nie pora na to. Zresztą i ja powinnam być w domu. Nie pierwszy to raz, kiedy praca okazała się dla mnie ważniejsza.

– Hm… No dobrze, może spotkał na przyjęciu kogoś, kogo nie widział od lat, i się zagadał?

Milczenie. Wyłapała ślad wątpliwości w moim głosie. Trudno jej się dziwić. To byłoby absolutnie nietypowe dla Eda – zostawać do późna na przyjęciu albo nie dotrzymać danego dzieciom słowa.

– Arthur śpi?

– Arthur jest u Mikeya Suttona. – Nell zrobiła znaczącą pauzę. – Zapomniałaś?

– Przepraszam, rzeczywiście. Wracaj do łóżka, Nell. Możesz się położyć w naszym, jeśli chcesz. Skręcam teraz w M4, więc będę szybciej, za jakieś półtorej godziny.

– Okej…

– Tak? Bo jakoś niepewnie mówisz.

– Myślisz, że wszystko okej?

– Oczywiście.

– Bo to jakoś niepodobne do taty, żeby…

– Wiem, kochanie. Ale nie martw się, na pewno się okaże, że przyczyna jest zupełnie zwyczajna.

Naprawdę w to wierzyłam. Ed to najrzetelniejszy mężczyzna, jakiego w życiu spotkałam. Rodzina znaczy dla niego wszystko. Dzięki temu wszyscy czujemy się bezpiecznie.

– Nie martw się, kochanie – powtórzyłam uspokajająco, jak wtedy, kiedy przegrała szkolny mecz hokeja. – Wszystko będzie dobrze. Na pewno będzie w domu przede mną.2

Zaledwie Nell się rozłączyła, zaczęłam wypatrywać jakiegoś miejsca, gdzie mogłabym się zatrzymać. Nie było widać żadnej zatoczki, zjechałam więc na ujście żużlowej dróżki do prywatnej posesji i stanęłam możliwie najdalej od asfaltu, a możliwie najbliżej bramy. Nie było to miejsce idealne, ale musiałam zadzwonić do Eda. Z miejsca włączyła się jego poczta głosowa. Zadzwoniłam do Szpitala Świętego Antoniego. Usłyszałam nagraną odpowiedź, że recepcja jest w tej chwili nieczynna i że w razie wypadku należy dzwonić do Królewskiego Szpitala Bristolskiego pod numer taki a taki. Owszem, to był wypadek, ale nie tego typu. Nie było poza tym nikogo, do kogo można by zadzwonić. Wszyscy jego koledzy byli na przyjęciu u Pete’a. Napisałam SMS-a: „Kochany, mam nadzieję, że wszystko okej, jeśli wracasz do domu, to ja będę około 1.30. Kocham cię, A.x”. Odczekałam parę minut, na wypadek gdyby odpisał natychmiast, po czym wróciłam na jezdnię i skręciłam w stronę A4.

Jazda po północy niemal całkowicie opustoszałą autostradą ma tę dobrą stronę, że można się przełączyć na autopilota i myśleć o wszystkim, tylko nie o prowadzeniu. Jazda po północy niemal całkowicie opustoszałą autostradą ma tę złą stronę, że można się przełączyć na autopilota i myśleć o wszystkim, tylko nie o prowadzeniu. A więc…

Wezwali go do nagłego wypadku?

Mało prawdopodobne, biorąc pod uwagę, że ma za sobą trzydziestosześciogodzinny dyżur.

Został dłużej na imprezie?

Mało prawdopodobne graniczące z niemożliwym, biorąc pod uwagę, że musiał być zmęczony jak pies, a Nell była w domu sama. Ed nigdy nie siedział zbyt długo na imprezach, zwłaszcza tych, gdzie było dużo młodszych lekarzy. Wiedział, że muszą się wyładować, co jest raczej niemożliwe, kiedy w tym samym pokoju siedzi szef ze szklaneczką gazowanej wody w ręce.

Miał wypadek?

Pete mieszka gdzieś nad rzeką. Dotarcie do domu zajmuje pięć minut, a góra pół godziny, jeśli się idzie pieszo. Na trasie trudno o zderzenie, to praktycznie linia prosta. Zresztą gdyby miał wypadek, policja albo szpital już by o tym wiedzieli.

Atak serca?

U mężczyzny czterdziestosześcioletniego? W dodatku sprawnego fizycznie, praktycznie abstynenta, nigdy niepalącego, grającego w tenisa? Los musiałby być wyjątkowo okrutny. No i znowu – z pewnością ktoś by już o tym wiedział?

Zainteresował się inną kobietą?

Prędzej ja bym się przespała z inną.

Za dużo wypił i teraz, zataczając się, zmierza do domu?

Czy nadal mówimy o Edwardzie Sheahanie?

Drgnęłam, ocknęłam się i natychmiast wszystko sobie przypomniałam. Pomacałam łóżko obok siebie: puste. Czwarta czterdzieści siedem. Nie ma mowy, żeby z powrotem zasnąć. Dlaczego nie wrócił do domu? Sięgnęłam po komórkę na nocnym stoliku i kliknięciem włączyłam ekranik. Był jeden SMS! Dźgnęłam palcem w ikonkę wiadomości i tekst się wyświetlił. Od Vodafone, z wiadomością, że… och, co mnie obchodzi, co ma mi do powiedzenia mój operator! Na pewno nic, co chciałabym usłyszeć. Opadłam bezwładnie na poduszkę. Serce mi waliło, jakbym przebiegła maraton, a nie po prostu przebudziła się w środku nocy z wirującym w głowie jednym jedynym pytaniem.

Pewnie wezwali go do jakiegoś nagłego porodu domowego… Ale po trzydziestu sześciu godzinach dyżuru? Może był jedynym trzeźwym na przyjęciu u Pete’a, kiedy dostali wiadomość? Ale w takim razie czemu nie napisał mi SMS-a? Nie ma takiej możliwości, żeby gdziekolwiek w zachodnim świecie nie mieć od dwudziestu czterech godzin dostępu do telefonu, a co dopiero w południowej Anglii.

Postanowiłam, że jeśli nie wróci do dziewiątej, zadzwonię do Pete’a. Wcześniej nie wypada, biorąc pod uwagę, że to poranek po imprezie. Jeśli to niczego nie wyjaśni, zadzwonię do Szpitala Świętego Antoniego. Nie jest to idealne posunięcie. Dyskrecję Pete’a mam zagwarantowaną, ale szpitalnego personelu? To wiocha na australijskiej prowincji, jeśli chodzi o szybkość rozchodzenia się plotek, i mało gdzie grunt jest dla nich tak podatny jak w szpitalu, gdzie lekarze i pielęgniarki siedzą długie godziny, koncentrując się głównie na pacjentach, ale czasem i na sobie samych. Nie mogę mieć im tego za złe, biorąc pod uwagę bliskość przestrzenną, stres, napięcie, wspólnotę doświadczeń. Któż inny wie, jak to jest – zajmować się ofiarą wypadku, która się wybudza po amputacji, albo obserwować przez rok, jak powoli umiera sześcioletni cherubinek z rakiem mózgu, niewiedzący, co się z nim dzieje? Może prawdziwa niespodzianka jest taka, że nie wszyscy gadają o tym na okrągło. A może wszyscy? Leżałam z otwartymi oczami, a w ciemności krążyły demony.

W końcu włączyłam lampkę. Nie byłam w stanie czytać powieści, wierszy czy czegokolwiek, co wymaga aktywności mózgu, wzięłam więc z nocnego stolika album z malarstwem Bonnarda, który podarował mi Ed na urodziny. Próbowałam odcyfrować dedykację na stronie tytułowej, ale pismo Eda jest jeszcze gorsze niż Guya Fawkesa po tym, jak go torturowali.

Bonnard malował swoją żonę Marthe, podobno potworną jędzę, trzysta osiemdziesiąt pięć razy i robił to nawet jeszcze po jej śmierci. To, że malował ją z takim oddaniem, to dla mnie akt niezachwianej miłości, stawiający go na równi z największymi: Romeo i Julią, Tristanem i Izoldą, Bonnie i Clyde’em. Leżałam, wsparta o poduszkę, przewracałam niezmordowanie karty albumu, patrzyłam na portrety Marthe nie Marthe, i złapałam się na tym, że zadaję sobie pytanie: czy jeśli Ed wróci, będę umiała poskładać to wszystko na nowo?

Edward Sheahan siedział naprzeciwko mnie i z miejsca wpadliśmy sobie w oko. Pochodził ze skromnego środowiska. Nie mówię tego w sensie snobistycznym, bo nienawidzę snobizmu. Stare pieniądze były kiedyś nowymi pieniędzmi i tak dalej. Skromnego w sensie intelektu, wykształcenia. Ale nikt by tego po nim nie poznał. Wyłącznie dzięki ciężkiej pracy i niezwykłemu talentowi Ed stał się znakomitym położnikiem, obywatelem świata, przez wszystkich rozchwytywanym: podróże pierwszą klasą, konferencje z górnej półki, pierwszorzędne hotele, cały ten blichtr, niemniej jego tato był listonoszem, a mama kucharką w szkolnej stołówce. Kiedy ich poznałam, byli przemiłą parą starszych ludzi, tuż po siedemdziesiątce – Ed urodził im się późno. Mieszkali w maleńkim, pozbawionym książek domku, w miejscu, gdzie południowy Londyn rozmywa się w Surrey.

Dla porównania, moje wychowanie – zamożność, ciekawość intelektualna, Cambridge – było jak świecąca bombka choinkowa. Nie żeby miało to dla mnie znaczenie. Nie chcę wypaść na jakiegoś Holdena Caulfielda^(), ale naprawdę nienawidzę wszystkiego, co jest związane z pozycją, zwłaszcza kiedy jest to snobizm, który udaje sam przed sobą, że jest talentem. Kogo obchodzi, czy twój dziadek ze strony ojca pochodzi w prostej linii od Karola Wielkiego? Liczy się to, co koniec końców widać na twoim płótnie.

Eda ta różnica wychowania kompletnie nie ruszała. Nie ruszało go nic poza pracą. Jakie to było odświeżające! To, że studiowałam anglistykę na uniwersytecie, lokowało mnie poza trendem Young British Artists Uniwersytetu Goldsmitha, który zdominował (albo sparaliżował, jak kto woli) sztukę późnych lat 90. Malować rzeczywistych ludzi, próbować zrozumieć, co to znaczy być człowiekiem, i przekazywać to na płótnie – uchodziło za coś przedpotopowego. Równie dobrze mogłam pójść do biura podatkowego. Ale wiedziałam, czego chcę, i podobnie jak Ed, byłam zdecydowana pracować jak portowy tragarz, żeby to osiągnąć. Jego niezachwiana wiara w to, czym chciał się zajmować, i odrzucanie jakichkolwiek kompromisów w tym zakresie były dla mnie potężnym afrodyzjakiem.

Poznanie Eda było dla mnie niczym wkroczenie w całkowicie nowy świat, przepełniony możliwościami. W porównaniu z ludźmi, z jakimi miałam do czynienia w szkole i na studiach, dla których liczyło się tylko to, żeby komuś dowcipnie przygadać i znać kogo trzeba, Ed wydawał się taki realny! Jego przyziemny zdrowy rozsądek to było dokładnie to, czego potrzebowałam. Był spokojny, racjonalny, a jego złośliwy humor sprawiał, że śmiałam się w głos. Miał w sobie solidność, która sprawiała, że wszystko, co do tej pory zrobiłam, wydawało się niczym dzieło sztuki konceptualnej, które interesująco wygląda i dobrze brzmi, ale nie ma w nim nic, czego można by się uchwycić. Wolałabym pobierać opłaty w budce na autostradzie niż być artystką konceptualną.

Obsesją Eda Sheahana było położnictwo. W przeciwieństwie do nieudolnej gry na gitarze i uderzania w piłkę tenisową tak twardo i płasko, jak tylko się da, położnictwo mu wychodziło. Jeśli mieliśmy chwilkę wolnego czasu, jechaliśmy do Chiswick i spacerowali wzdłuż rzeki. Rozmawialiśmy o wszystkim – o naszych ambicjach, rodzinach, polityce, o przeszłości i przyszłości, i nigdy nie mogliśmy się zgodzić, co ważniejsze – medycyna czy sztuka, dawanie życia czy sprawianie, że warto żyć. On mówił, że sztuka to ozdoba, a nie konieczność. Ja mówiłam, że jest odpowiedzialny za przeludnienie i wyczerpywanie się zasobów. On powiedział, ja powiedziałam. Spieraliśmy się, śmiali, zgadzali, nie zgadzali. Byliśmy razem.

Nie spał ze mną, bo miałam kości policzkowe jak drut do krojenia sera i loft w Camden. Nie spał ze mną, bo wiedziałam, czym się różni Duchamp od De Stijl, albo dlatego, że namalowałam miskę jabłek tak, że jak się na nie patrzyło, to człowiek niemal czuł, jak się w nie wgryza i smakuje ich sok. Z początku – szlag by to – prawie w ogóle ze mną nie spał. Za bardzo był wykończony swoim czterdziestogodzinnym tygodniem pracy i nieszczęsnymi egzaminami medycznymi.

Zasnęłam ponownie, dopiero gdy świt w kolorze metalowej płyty wpełzł w szparę zasłony i obudziłam się dopiero po dziewiątej, wciąż wyczerpana czterogodzinną jazdą, częściowo bezsenną nocą, cieniem lęku, który słał się po pustym miejscu w łóżku. Sięgnęłam po komórkę. Żadnych nieodebranych telefonów, żadnych wiadomości. Natychmiast wybrałam numer Eda, ale znowu usłyszałam irytujące kliknięcie i jego głos, głęboki i krzepiący: „Tu Edward Sheahan…” Odsłuchałam go i zostawiłam kolejną wiadomość, starając się, żeby nie brzmiała zbyt alarmująco. Napisałam kolejnego SMS-a: „Kochanie, gdzie jesteś? Zadzwoń, xx”.

Jeszcze w łóżku zadzwoniłam do Pete’a. Podejrzewałam, że nie odbierze, ale odebrał już po drugim dzwonku. Przeprosiłam, że dzwonię tak wcześnie, bo to ranek po przyjęciu, ale powiedział, że od godziny sprząta. Głos miał pogodny, zdecydowałam się więc powiedzieć prawdę. Pete był uprzejmy i pewny siebie. Wiedział, czego chce, i wiedział, że Ed może mu pomóc to osiągnąć. Zadałam moje pytanie.

– Ed? – Moja nadzieja z miejsca zgasła. Zanadto był zaskoczony. – To znaczy?

– Wiesz, nie wrócił do domu i nie odbiera telefonów. Myślałam, że może wiesz, co się z nim dzieje.

– Nie, obawiam się, że nie. – Głos brzmiał rzeczowo, ale miał w sobie idealnie wyważony ślad troski, wystarczający, żeby okazać empatię, ale niewystarczający, żeby straszyć. Lekarze mają to wyćwiczone. – Prawdę mówiąc, nie za wiele z nim ostatnio miałem do czynienia. W zeszłym tygodniu byłem na kursie w Szpitalu Guya w Londynie, a wczoraj wziąłem wolne, żeby przyszykować imprezę. Na przyjęciu trochę rozmawialiśmy, ale nie o pracy ani niczym takim. A próbowałaś się dowiedzieć u niego w szpitalu?

– Jeszcze nie. Zaraz do nich zadzwonię. Myślałam, że może, no wiesz, odwołali go z przyjęcia do jakiegoś wypadku czy coś…

– Nie, w każdym razie o niczym takim mi nie wiadomo.

– Długo był?

– Hm, tak, zaskakująco długo. Wyglądało na to, że się dobrze bawi. Nie przypominam sobie, żebym wcześniej widział, że Ed wypił kieliszek, a co dopiero parę.

– Ed pił?

– Tak. Niepodobne do niego, wiem. Widocznie się rozkrochmalił.

– To super.

Starałam się, prawdopodobnie nie do końca przekonująco, żeby to zabrzmiało pozytywnie. Nie jest to zbyt miłe – dowiedzieć się, że jak tylko znikasz z pola widzenia, twój mąż z poważnego lekarza, abstynenta, zmienia się w balangowicza. Pete lekko zakaszlał.

– Oczywiście nie sugeruję, że myszy harcują, gdy…

Ed zawsze mówił, że Pete nie tylko ma wszelkie umiejętności zdolnego klinicysty, ale jest także gładki niczym aksamit.

– Oczywiście – podchwyciłam równie lekkim tonem. I naprawdę tak myślałam. Ostatni raz, kiedy Ed spojrzał na inną kobietę, miał miejsce na dzień przed tym, jak się poznaliśmy.

– Nie wiem dobrze, o której wyszedł. Nie widziałem, jak wychodził, ale na pewno nie był do końca. Ostatni raz widziałem go, jak rozmawiał z dziewczyną, która studiuje tu sztukę, Aramintą Lyall, i facetem, który jest marszandem w Londynie. Wyglądało, że bardzo są sobą zainteresowani. Chcesz, żebym spróbował się czegoś dowiedzieć?

– Hm, nie, jeszcze nie. Na pewno się okaże, że przyczyna jest zupełnie zwyczajna.

– Okej, w porządku. Na pewno jest tak, jak mówisz. Ale jakbyś chciała, to daj mi znać.

– Dzięki. Ach, no i gratulacje z okazji zdanego egzaminu. Na pewno bardzo się cieszysz.

Istotnie się cieszył, ale zanadto był wrażliwy, żeby to okazywać, gdy ja byłam w stresie. Zbył sprawę byle czym i chwilę później się rozłączyliśmy. Zadzwoniłam do szpitala. Odebrała recepcjonistka o ciepłym dublińskim akcencie. Nie, o ile jej wiadomo, odkąd Ed wyszedł wczoraj wieczorem, jakoś tak koło siódmej, nie było od niego żadnej wiadomości.

Kiedy odłożyłam telefon, moje oko padło na zdjęcie Arthura zrobione podczas wakacji w Hiszpanii, gdy miał sześć lat. Rozciągnięty w plastikowej łódce szczerzył zęby w niechętnym uśmiechu, z tymi patykowatymi kończynami, cały w ostrych kątach, przypominający jakiegoś insekta. Na lekko opalonym ciele lśniły krople wilgoci. Wskoczył do łódki, gdy Nell, przykucnąwszy nad basenem, ustawiała ją pod odpowiednim kątem, żeby się opalać. Nie zdawał sobie sprawy – i nie widać tego na zdjęciu – że tuż za nim był pod wodą Ed, który za moment miał się wynurzyć i wyrzucić go z łódki, zmieniając furię Nell, też niewidoczną na zdjęciu, w triumfalny rechot: sprawiedliwości stało się zadość. Gdzie jest Ed teraz? Czy wynurzy się na powierzchnię? Dziewiąta trzydzieści pięć. Za dwie i pół godziny zadzwonię na policję. Położyłam się na jego połowie łóżka i obserwowałam poruszające się po suficie ukośne linie światła.

Kiedy ktoś nieoczekiwanie znika, nie sposób powstrzymać najbardziej nieprawdopodobnych pomysłów, jakie przychodzą nam do głowy. Kiedy wyskoczyłam z łóżka, pomyślałam, że może Ed z jakiegoś powodu od razu po przyjęciu wyjechał w którąś ze swoich podróży albo na jakąś konferencję lekarską, albo żeby pracować pro bono w Trzecim Świecie. Ale jeśli tak, to czemu mi o tym nie powiedział? Czyżbym zapomniała? Już tak się kiedyś zdarzyło. Przepracowałam kiedyś całe przyjęcie. O siódmej powiedziałam Edowi przez telefon, że skończę tylko pewien szczegół i do niego dołączę, a kiedy ponownie podniosłam wzrok znad sztalugi, była północ, a Ed stał w drzwiach mojej pracowni. Czy mogło się to zdarzyć znowu? Przez ostatnie trzy tygodnie pracowałam jak szalona, po szesnaście godzin na dobę: wykańczałam portret Jean-Dominique’a Laborde’a na doroczny konkurs w dziedzinie malarstwa portretowego (monsieur Laborde przerwał, niestety, przedwcześnie sesje pozowania w Paryżu, bo musiał polecieć do Singapuru), kończyłam martwą naturę Brzoskwinia, nóż, umarła róża na wystawę RWA i robiłam przygotowania do portretu Julie Applegarth, co wymagało więcej pracy, niż można by pomyśleć, bo żeby malować Julie, musiałam też zrozumieć Raya. Więc nie można wykluczyć – po prostu – że Ed powiedział mi, że gdzieś wyjeżdża, a mój umysł po prostu tego nie zarejestrował.

Oczywiście, gdyby wyjechał w podróż związaną z pracą, wziąłby walizkę i ubrania. Zajrzałam więc do szafy, gdzie trzymał torby i walizki. Jak zwykle była tam kupa najrozmaitszych toreb, plecaków i plecaczków. Wyciągałam je po kolei i wreszcie natrafiłam na torbę podróżną. Westchnęłam. Ed nigdy bez niej nie wyjeżdżał. A więc nie jest to wyjazd w związku z pracą.

Zajrzałam do szafy z ubraniami, ale trudno było powiedzieć, czy jakichś brakuje. Ed miał tyle koszul, że przypominało to scenę z filmu American Psycho. Co jeszcze mogło się zdarzyć? Coś w pracy? Coś, co przeoczyłam? Nasze małżeństwo nie zawsze było idealne – a czyje jest? – ale, odpukać, zupełnie dobre. Wszyscy byli zdrowi. Mieliśmy z Edem kontakt. Oboje wiedzieliśmy, że partnera trzeba kochać za jego wady. Za rzeczy dobre kochać może każdy. No i Ed nie był typem człowieka, który rzuca wszystko, żeby zacząć od nowa jako antykwariusz w Baton Rouge czy poeta strumienia świadomości w Popocatépetl. Ubrałam się i ruszyłam do kuchni.

Czekając, aż grzanka się przypiecze, a kawa przefiltruje, zdołałam przekonać samą siebie, że przejmuję się niepotrzebnie. Z pewnością istnieje jakieś zupełnie zwyczajne wyjaśnienie. Nie było niczym niezwykłym w przypadku Eda, że zostaje wezwany do nagłego przypadku. Zdarzało się, że trwał po dwadzieścia godzin, wszystko działo się na granicy życia i śmierci i nie zawsze był w stanie wyjść na zewnątrz, żeby sobie ot tak zadzwonić. Taki poród nie odbywa się według karty zegarowej. Możliwe też, że Irlandka z recepcji była nowa albo czegoś nie wiedziała, albo dopiero co przyszła do pracy, albo po prostu nie myślała jeszcze zbyt przytomnie w niedzielny poranek. Sprawdziłam czas w telefonie: dziewiąta pięćdziesiąt siedem. Za dwie godziny dzwonię na policję. Po czym poszłam obudzić Nell.

Dla zabicia czasu i żeby oderwać umysł od wałkowania najgorszych scenariuszy poszłam pieszo do Clifton Village, żeby załatwić przyziemne sprawy, które dotąd odkładałam. Dzień był szary, pochmurny, chmury garbiły się jak zakapturzone nastolatki, powietrze było ciepłe i parne. Szłam pomiędzy straganami, pomiędzy kupującymi, którzy nie mieli innych trosk poza tym, żeby wybrać najlepszy kawałek wołowiny na stek czy najdojrzalsze awokado, i potrafiłam jedynie wyobrażać sobie rozmaite nieprawdopodobne wyjaśnienia i błagać istoty wyższe, w które nawet nie wierzyłam, bym mogła znowu skarżyć się na Eda, że gra tę samą piosenkę o trzy tony za głośno i o trzy tysiące razy za często, czy że swój brudny sprzęt sportowy zostawia na podłodze w łazience. Widziałam go wszędzie: jak wbiega do sklepików, jak znika za rogiem, z włosami odrzuconymi do tyłu, zaróżowionymi policzkami, oczami szarymi i łagodnymi, i rozbawionymi, polegający wyłącznie na sobie w stopniu graniczącym z osamotnieniem. W Zostań Wege kupiłam pieczarki i szparagi, żeby zrobić na lunch jego ulubione risotto. Cały czas jednak sprawdzałam telefon, a ciężar w piersi narastał.

O dziesiątej pięćdziesiąt dwie zastanawiałam się, czyby nie pójść do Cliftońskiego Szewca, żeby kupić Arthurowi szkolne pantofle, albo do kwiaciarni na ulicy Waterloo, żeby zagubić się w kolorach i aranżacjach, gdy usłyszałam jakiś głos:

– Alice?

Odwróciłam się. Pod zblakłą markizą jubilera stała drobna kobieta mniej więcej w moim wieku. Miała na sobie granatowe ogrodniczki i martensy do pół łydki. Krótkie włosy rozjaśnione były wodą utlenioną. Z ramienia zwisała płócienna torba z nadrukiem „Oxfam”.

– Alice?…

– Tak?

– Cześć! Jestem Lucy Rennell. Ze szkoły. Pamiętasz?

Zaledwie usłyszałam „Lucy”, wiedziałam, kim jest. Pomimo że rysy twarzy jej zgrubiały, a policzki się zaokrągliły, tak jakby szczurek z kreskówki zmienił się w mysz, zachowała dawną zabiedzoną sylwetkę i niepewne spojrzenie. Spałyśmy w jednej sypialni. Nigdy nie byłyśmy ze sobą zbyt blisko, ale zawsze się lubiłyśmy.

– Lucy! Co ty tu robisz?

Mówiąc to, modliłam się w duchu, żeby nie powiedziała, że mieszka w Bristolu. Nie miałam kontaktu z dziewczynami ze szkoły, nie dlatego, żebym ich nie lubiła, tylko po prostu moje życie potoczyło się inaczej. Za nic bym nie chciała, żeby Lucy Rennell mieszkała sto metrów ode mnie i zabierała mnie z powrotem w przeszłość. Jeśli jesteś artystką, masz iść naprzód, a nie się cofać.

– Przyjechałam do mojej bratanicy. Właśnie zaliczyła pierwszy rok na bristolskim uniwerku.

Kiwnęłam głową, starając się, żeby moja ulga nie była zbyt widoczna. Natychmiast przypomniało mi to Eda i zdałam sobie sprawę, że dopóki się nie pojawi, o żadnej uldze nie może być dla mnie mowy.

– A ty co tu robisz? – spytała.

– Ja… to znaczy… – Straciłam koncentrację. Każdy by stracił w sytuacji, gdy ktoś niewidziany od dwudziestu lat zadaje ci jakieś pytanie, a ty myślisz o tym, dlaczego zniknął twój mąż.

– Mieszkasz tu?

Wróciłam do rzeczywistości.

– Tak… tak. O tam, trochę poniżej.

– To super. Jesteś zamężna?

Kiwnęłam głową. Skoro jest tu tylko z wizytą, mogę sobie pozwolić na życzliwość. Streściłyśmy sobie nawzajem swoje życie, dwadzieścia lat nadziei, miłości, pracy sprowadzone do paru prostych obrazów. Lucy pracowała jako wolontariuszka w najbardziej zapalnych punktach świata. Zawsze chciała robić coś dla innych.

Wciąż widywała się z dziewczynami ze szkoły. Przeleciała ich imiona, dziewczyn, które pamiętałam, ale nie myślałam o nich od lat. Jeśli mieszkasz na ogół za granicą, to twoje życie w Anglii zastyga w chwili wyjazdu. W przypadku Lucy był to dzień, w którym skończyła szkołę i poszła pracować w Lekarzach bez Granic w Nigerii. Wydawałam odpowiednio zaangażowane dźwięki. Moje dawne szkolne koleżanki zostały nauczycielkami, pielęgniarkami, menedżerkami w bankach, żonami, matkami, właścicielkami butików, przedsiębiorczyniami małego biznesu, niedzielnymi malarkami, wypiekały domowy chleb na sprzedaż, jeździły konno. Nazwiska sypały się z jej ust, a ja szykowałam się na nieuniknione pytanie: „Widujesz się z kimś ze szkoły?”

– Właściwie to nie. – Zmarszczyłam brwi, jak gdyby próbując zrozumieć, dlaczego tak się dzieje.

– Oprócz Marnie Latham.

– Marnie Latham? Nie, z całą pewnością nie miałam kontaktu z Marnie Latham.

Spoważniała.

– Ani razu?

– Ani razu.

– Zabawne.

– Dlaczego?

– Bo parę lat temu wpadłam na nią w Londynie. Łapałyśmy tę samą taksówkę. I podczas wspólnej jazdy pogadałyśmy. Była bardzo miła, tak jakby nic się nie wydarzyło, ale nadal, bo ja wiem, troszkę dziwna. Podobno odniosła sukces jako projektantka mody gdzieś na północy… – Spojrzała uroczo samokrytycznie po swoich ogrodniczkach. – Tak czy owak, powiedziała, że nie ma kontaktu z nikim poza tobą.

– Jesteś pewna?

– Ależ tak. Bo pamiętam, jaka byłam zdziwiona, biorąc pod uwagę, co się stało. To ona mi powiedziała, że jesteś artystką.

– Cóż, to dziwne, bo mogę ci dać słowo, że nie widziałam się z nią od dnia, kiedy wyjechała. I nie rozstałyśmy się w zbyt dobrych układach.

Marnie Latham. Czy powinnam zaczerpnąć odrobinę przyjemności z faktu, że nadal o mnie myśli? Nie rozmawiałam z nią od dwudziestu lat.

Lucy przegarnęła włosy dłonią, stawiając je na punka.

– W takim razie to rzeczywiście dziwne, ale w jakimś sensie…

– Tak?

– W jakimś sensie to by się zgadzało. To znaczy, tak właśnie ją pamiętam ze szkoły. Zawsze była kłamczuszkiem.

Koniec wersji demonstracyjnej.