Czarne kwiaty - ebook

…Moż­na by cie­ka­we w tym wzglę­dzie rze­czy tu za­pi­sać, ale za­raz wstręt cofa pió­ro i przy­cho­dzi na myśl za­py­ta­nie: "czy war­to!…" Przy po­ję­ciach al­bo­wiem współ­cze­snych o czy­tel­nic­twie i o twór­czo­ści pi­śmien­nej za­tra­co­ne jest pra­wie uczu­cie, kie­dy pi­sarz sta­ra się unik­nąć sty­lu przez usza­no­wa­nie dla rze­czy opi­sy­wa­nej a z sie­bie sa­mej zu­peł­nej i zaj­mu­ją­cej, kie­dy zaś, prze­ciw­nie, nie do­pra­co­waw­szy for­my, styl za­nie­dbu­je… Kie­dy cho­dzi po zie­mi, oka­zu­jąc, jak ni­sko zstą­pić po­tra­fił? – kie­dy zaś rów­nież ni­sko stą­pa, prze­to iż wznieść się wy­żej nie mógł? Te roz­róż­niać od­cie­nia, tak dla pew­nych osób jed­no­zna­czą­ce, rzad­ki bar­dzo czy­tel­nik dziś po­tra­fi, i dla­te­go nie­bez­piecz­nie jest w ja­ką­kol­wiek nową dro­gę na cal je­den po­stą­pić, i dla­te­go naj­bez­piecz­niej jest w kół­ko jed­ne i też same mo­ty­wa i for­my pro­por­cjo­no­wać tyl­ko, nic nie wzno­wiw­szy ani do­daw­szy, ani na uic się nie od­wa­żyw­szy.

Są wsze­la­ko w księ­dze ży­wo­ta i wie­dzy ustę­py ta­kie, dla któ­rych for­muł sty­lu nie ma, i to wła­śnie sztu­ka jest nie­ma­ła od­dać je i zbli­żyć ta­ki­mi, ja­ki­mi są. Ma­jąż one po­zo­stać za­mknię­ty­mi oso­bi­sty­mi na­byt­ka­mi przez oba­wę ru­basz­ne­go kry­ty­ka, przy­wy­kłe­go do dwóch tyl­ko for­muł na wszel­ki płód wy­cię­tych, jako obo­wią­zu­ją­ce ma­la­rzy po­ko­jo­wych wy­cię­te pa­tro­ny…

Pierw­szą z tych for­muł jest ja­kiś książ­ko­wy kla­sy­cyzm, o któ­rym Grek Pe­ry­klej­ski ani Rzy­mia­nin za Ca­esa­ra cza­sów by­najm­niej nie wie­dział; dru­gą – pew­ne for­mu­ły cza­so­we dzien­ni­kar­skie, to jest pro­ste tech­nicz­ne wy­pad­ki z roz­wi­nię­cia dru­ku sa­me­go po­wsta­łe. Jed­na z tych ram wszyst­ko ob­jąć jest w sta­nie mniej łącz­no­ścią po­mię­dzy książ­ką a ży­wo­tem, dru­ga – wszyst­ko mniej isto­tą źró­deł, z któ­rych ono wszyst­ko pły­nie.

Stąd to: nie­za­wod­nie snad­niej dziś upo­wszech­ni się uda­ny pa­mięt­nik śre­dnio­wiecz­ny, niż fakt spół­cze­sny, su­mie­nie obo­wią­zu­ją­cy, na­leż­ny mu wpływ wy­wrze i na­leż­ną za­cho­wa po­wa­gę. Ja­koż – czy­tel­ni­cy po­dob­ni są w tym do oso­by od­da­lo­nej od przy­ja­cie­la swe­go, a ma­ją­cej wi­ze­ru­nek jego na pa­miąt­kę, któ­ra, gdy on przy­ja­ciel z dro­gi wra­ca: "Nie prze­szka­dzaj­że mi", rze­cze jemu, "bo­wiem oto go­dzi­na jest, w któ­rej na por­tret pa­trzeć zwy­kłam, li­sty wła­śnie że pi­sać ma­jąc".