Tuwim. Inspiracje - ebook

Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

z dnia 7 grudnia 2012 r.

w sprawie ustanowienia roku 2013

ROKIEM JULIANA TUWIMA

W 2013 roku przypadają sześćdziesiąta rocznica śmierci i stulecie poetyckiego debiutu Juliana Tuwima. Obie rocznice stanowią okazję do oddania hołdu temu wielkiemu Poecie, który kształtował język, wyobraźnię i społeczną wrażliwość wielu pokoleń Polaków, ucząc ich zarazem poczucia humoru i ukazując optymizm codziennego życia. Julian Tuwim to wybitny pisarz, autor wierszy dla dorosłych i dzieci, słów piosenek, tekstów dla kabaretów, rewii, operetek, ale także redaktor i tłumacz poezji obcojęzycznej. Współzałożyciel grupy poetyckiej „Skamander” i stały współpracownik „Wiadomości Literackich”, jeden z najpopularniejszych poetów dwudziestolecia międzywojennego, którego twórczość wpłynęła na następne pokolenia.

Poezja Juliana Tuwima jest jedną z najważniejszych w XX wieku propozycji uprawiania sztuki słowa. Bogata i różnorodna twórczość autora „Kwiatów polskich” stanowi żywotną i atrakcyjną propozycję dla odbiorców w każdym wieku.

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, przekonany o szczególnym znaczeniu dorobku Poety dla dziedzictwa narodowego, ogłasza rok 2013 Rokiem Juliana Tuwima.

MARSZAŁEK SEJMU Ewa KopaczJulian Tuwim.Biogram

Julian Tuwim ur. 13 września 1894 w Łodzi. Dzieciństwo i młodość spędził w Łodzi, w 1916 r. przeniósł się do Warszawy, aby podjąć studia. Studiował prawo i filozofię na Uniwersytecie Warszawskim (1916–1918), ukończył jedynie po jednym semestrze. Nieukończone studia nie przeszkadzały mu w niezwykłej karierze literackiej. Zadebiutował w 1911 przekładem na esperanto wierszy Leopolda Staffa. Jego własny wiersz Prośba ukazał się w 1913 r. w „Kurierze Warszawskim”. W 1918 założył kabaret literackiego Pikador, a następnie współtworzył słynną grupę poetycką Skamander, w której był jedną z najjaśniejszych gwiazd. Jako autor tekstów i piosenek kabaretowych tworzył dla wieli warszawskich kabaretów, m. in. Miraż, Czarny Kot, Argus, Sfinks, Sfinks, Qui Pro Quo, Cyganeria, Stara Banda, Cyrulik Warszawski. Współpracował z pismami satyrycznymi „Cyrulik Warszawski” i „Szpilki”, teksty satyryczne drukował też na łamach „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”.

30 kwietnia 1919 poślubił Stefanię Marchew.

W czasie wojny polsko-bolszewickiej pracował w Biurze Prasowym Wodza Naczelnego Józefa Piłsudskiego.

Należał od 1919 do członków założycieli ZAiKS-u (zalegalizowanego w 1921), od 1932 był członkiem zarządu. Od 1920 członek ZZLP (Związek Zawodowy Literatów Polskich), należał także do PEN Clubu.

W czasie II wojny światowej przebywał na emigracji - w Rumunii, Francji, Portugalii i Brazylii, skąd w 1942 przybył do Nowego Jorku. W czerwcu 1946 wraz z żoną wrócił do kraju i zamieszkał w Warszawie. Po powrocie z emigracji Tuwimowie adoptowali córkę Ewę, która w 2006 założyła „Fundację im. Juliana Tuwima i Ireny Tuwim”. Celem Fundacji jest udzielanie pomocy niepełnosprawnym i nieuleczalnie chorym dzieciom oraz niepełnosprawnej i nieuleczalnie chorej młodzieży, a także sprawowanie opieki nad dorobkiem artystycznym poety oraz jego siostry.

W ostatnich latach życia Tuwim stworzył niewiele wierszy. Zajmował się przede wszystkim tłumaczeniami i zbieraniem kuriozów literackich, które publikował w miesięczniku „Problemy” w cyklu „Cicer cum Caule”. Prowadził prace literackie, przekładowe i edytorskie. Publikował w „Kuźnicy”, „Odrodzeniu”, „Przekroju”, „Szpilkach”. W latach 1948-1949 był dyrektorem artystycznym, a w 1951 kierownikiem literackim Teatru Nowego. Wyróżniony Złotym Wawrzynem PAL za wybitną twórczość (1935), nagrodą literacką miasta Łodzi (1928
i 1949), doktoratem honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego, nagrodą polskiego PEN Clubu za przekłady z Puszkina (1935) i nagrodą państwową (1951). Julian Tuwim zmarł na atak serca 27 grudnia 1953 r. w Zakopanem, w pensjonacie “Halama” należącym do ZAiKS.

Twórczość Juliana Tuwima:

„Czyhanie na Boga”, Warszawa 1918

„Sokrates tańczący”, Warszawa 1920

„Pracowita Pszczółka. Kalendarz encyklopedyczno-informacyjny na r. 1921”(współautorem był Antoni Słonimski), Warszawa 1921

„Siódma jesień”, Warszawa 1922

„Wierszy tom czwarty”, Warszawa 1923

„Czarna Msza. Z cyklu satanistycznego”, Warszawa 1925

„Tysiąc dziwów prawdziwych”, Warszawa 1925

„Słowa we krwi”, Warszawa 1926

„Tajemnice amuletów i talizmanów”, Warszawa 1926

„Polityczna szopka Cyrulika Warszawskiego” (współautorzy: Marian Hemar, Jan Lechoń, Antoni Słonimski), Warszawa 1927

„Rzecz czarnoleska”, Warszawa 1929

„Szopka polityczna” (współautorzy: Hemar, Lechoń, Słonimski), Warszawa 1930

„Szopka polityczna” (współautorzy: Hemar, Lechoń i in.), Warszawa 1931

„Biblia cygańska i inne wiersze”, Warszawa 1933

„Jarmark rymów”, Warszawa 1934

„Bal w operze”, (powst. 1936, drukowany we fragmentach w różnych pismach; druk całości: „Szpilki”, 1946; wyd. osobne: Warszawa 1982)

„Treść gorejąca”, Warszawa 1936

„Lokomotywa. Rzepka (według starej bajeczki). Ptasie radio”, Warszawa 1938

„O panu Tralalińskim i inne wierszyki”, Warszawa 1938

„Słoń Trąbalski”, Warszawa 1938

„Zosia Samosia i inne wierszyki”, Warszawa 1938

„Kwiaty polskie”, Warszawa 1949

„Cicer cum caule, czyli Groch z kapustą”, Warszawa 1958

„Pegaz dęba, czyli panopticum poetyckie”, Warszawa 1958

„W oparach absurdu”(współautor: Słonimski), Warszawa 1958

„Dzieła” t. 1-5, Warszawa, Czytelnik 1955-1964

Wybory:

„Poezje”, Warszawa, Czytelnik, 1956, posłowie: Artur Międzyrzecki

„Wybór poezji”, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy 1961, wybór: Antoni Słonimski

„Wiersze wybrane”, Wrocław, Ossolineum, 1964 - BN I nr 184

„Wybór poezji”, Warszawa, Czytelnik 1965, wybór: R. Matuszewski

„Poezje wybrane”, Warszawa, LSW 1968, wybór i wstęp: J.W. Gomulicki

„Wiersze zebrane”, Warszawa, Czytelnik 1971, t. 1-2, opracowanie: A. Kowalczykowa

„Pisma zebrane” t. 1-4, Warszawa, Czytelnik 1986-1993 (opracowanie: A. Kowalczykowa, T. Januszewski, J. Stradecki, A. Bałakier)

„Nowy wybór poezji”, Warszawa, PIW 2002 (posłowie i nota edytorska: J.W. Gomulicki)Tuwim. Inspiracje

Wiersze

ŻYCIE Z KELNERKĄ

Pani ma bardzo ładne czerwone usta,

Ale zdaje mi się, że są troszeczkę pomalowane

Julian Tuwim Colloquium niedzielne na ulicy

życie z kelnerką

powinno układać się idealnie

ona zawsze wie

co komu podać

z jej napiwków

można utrzymać

niewielkie mieszkanie

kelnerka

po całym dniu na nogach

chętnie się kładzie

a w jej oczach

można czytać jak w karcie

trzeba pamiętać tylko o jednym

kiedy wszystko się skończy

to ona wystawia rachunek

POKÓJ NA WILCZEJ

W każdym mieście: w Paryżu, w Kopenhadze, Londynie,

Nawet w Tokio, w Kaliszu, w Jokohamie, czy wiesz?

Pęka serce z miłości jakiejś biednej dziewczynie,

Więc na Hożej tak musi być też.

Julian Tuwim Pokoik na Hożej

nie czas na kobiety

może na trochę piwa

dwa papierosy

w ustach przyjaciela

nic więcej

przy karcianym stoliku

na ławce z księżycem

nie czas na siedzenie

z poprzecznymi myślami

o pionowe awanse

nie czas o starania

z następnym półcelem

i półśrodkiem po szczęście

nie czas na marzenia

kiedyś może znów przyjdą

noce pod ciepłym niebem

niewyśnione historie

i słodkie szczegóły

będzie ciepła herbata

i plasterek cytryny

ciastko z bitą śmietaną

w podmiejskiej cukierni

kiedyś może się zdarzyć

kilka dobrych tygodni

na kobiety i piwo

z kolegami po farcie

wszystko idzie w najlepsze

tylko my zostajemy

RONDO KAPONIERA

Przyjdziesz nocą. Zostaniesz do rana

I otulisz mnie lekko ramiony.

Ja ci powiem: o, moja nieznana.

Ty mi powiesz: o, mój wytęskniony.

Julian Tuwim Noc

o północy można by już spać

Rondo Kaponiera zastygło

za późno na esemesy

za wcześnie na listy

tęsknota jest uleczalna

lekarstwa dostępne w całodobowym

przez okno widzę tory

utorować chciałbym przejście

za daleko by pobiec

za blisko by się zgubić

rano zielone tramwaje

rozpoczną kursy dla początkujących

najważniejsze trafić na siebie

najgorzej trafić na rondo

W KALISZU

Uparła się moja tęsknota,

Uparł się dziki mój żal,

Że muszę ciebie zobaczyć.

A była słota jesienna,

Słota...

Julian Tuwim Tęsknota

w Kaliszu pada deszcz

na Górnośląskiej zwolniły samochody

w cukierni na rogatce przy stoliku

wystygła kawa w opuszczonej filiżance

autobus zabrał zmokniętych ludzi

z przystanku przy cmentarzu

w Kaliszu pada deszcz

krople grają uwerturę na dachu teatru

spływają po czarnych literach afisza

dziś premiera wodnego spektaklu

latarnie na reformackim moście

błyszczą jak twoje oczy

w Kaliszu pada deszcz

zegar ratusza pokazuje szóstą

wskazówki przebijają się przez mleko

od Tyńca wolno idzie mgła

wąskimi uliczkami wchodzi na Główny Rynek

w przeciwdeszczowym płaszczu

w Kaliszu pada deszcz

opóźniony pociąg jęknął na peronie

konduktor poprawił mokrą czapkę

w drzwiach wagonu zobaczyłem twoją twarz

ty jedna masz dzisiaj parasol

w KaliszuO AUTORZE

Miłosz Kamil Manasterski (ur. 1977 r.) - poeta, menedżer kultury, prelegent i konferansjer. Dyrektor Domu Kultury w Łomiankach (od 2012 r.). Członek Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich, Komisji Kwalifikacyjnej ZLP i Skarbnik Oddziału Warszawskiego ZLP. Należy także do międzynarodowych stowarzyszeń twórczych Société Européene de Culture i Authors & Publicist International Association. Od 2012 r. jest dyrektorem Domu Kultury w Łomiankach.

Laureat Nagrody im. Juliana Tuwima (1998), Nagrody IV Nadnyskich Spotkań Literackich (1999), Nagrody VI Światowego Dnia Poezji pod patronatem UNESCO za „Sztukę czytania” (2006), Nagrody Prezydenta M. Płocka (2003 i 2006), Nagrody Prezydenta M. Łomży (2009), Nagrody „Poezji dzisiaj” dla młodego twórcy - stypendium w Paryżu (2009), Książka 41. Międzynarodowego Festiwalu „Warszawska Jesień Poezji (2012) „Sepia”.

Dotychczas wydał książki:

„Zasady gry. Wiersze” (Zgorzelec 1999),

„Sztuka czytania. Wiersze” (Warszawa 2005),

„Spa. Wiersze” (Warszawa 2007)

„Portfolio. Wiersze” (Warszawa 2008, edycja specjalna dla Teatru Miejsce - 2012)

„Notebook Norwida. Wiersze” (Biblioteka Poezji Dzisiaj 4/2009),

„Złote i czerwone. Wiersze” (Łódź / Pekin 2010, publikacja w jęz. polskim i chińskim, przekład Ju Shan)

„Tramwaj zwany 805N. Opowiadania ” (Będzin 2011).

„Зад прозореца градче” - wybór wierszy w jęz. bułgarskim (Sofia 2012, przekład Dimitar Hristov i Ana Bagrina)

„Sepia. Wiersze” Warszawa 2012 – Książka 41. Międzynarodowego Festiwalu „Warszawska Jesień Poezji”

„Tuwim. Inpiracje” - wydanie elektroniczne Wydawnictwo e-bookowo.pl 2013, wydanie tradycyjne Wydawnictwo IBiS – Światowy Dzień Poezji 2013

„Byłem ochroniarzem księdza Twardowskiego. Szkice i felietony” wydawnictwo e-bookowo.pl 2013

Wiersze i opowiadania Miłosza Kamil Manasterskiego znalazły się w ponad czterdziestu antologiach i almanachach (m. in. „Papieżowi poecie - poeci”, „Praski almanach literacki”, „Proza życia”, „Po drodze 2005”, prestiżowej antologii współczesnej poezji polskiej „Из {века в век{” (jako najmłodszy autor). Przekładany na chiński, bułgarski, ukraiński, rosyjski, wietnamski i słowacki.

W czerwcu 2009 r. jako delegat Związku Literatów Polskich pojechał do Chin na zaproszenie China Writers’ Association, gdzie odwiedził Pekin i Szanghaj. Efektem tej podróży jest pierwsza książka poetycka wydana jednocześnie w języku polskim i mandaryńskim (wspólnie ze Zbigniewem Milewskim, z tłumaczeniami polonistów z Pekińskiego Uniwersytetu Języków Obcych) „Złote i czerwone ” wydana przez łódzkie wydawnictwo „Astra”.

W 2011 r. był delegatem Polski na I Festiwalu Literackim Poezji Słowiańskiej Moskwa-Abramcewo. W 2012 r. reprezentował Polskę na Narodowym Święcie Słowiańskiej Literatury i Piśmiennictwa w Rosji, jako najmłodszy z autorów dwujęzycznej antologii współczesnej poezji polskiej pod patronatem Ministerstwa Kultury Federacji Rosyjskiej „Из века в век” (Moskwa 2012). W 2013 reprezentował Polskę na II Chlebnikowskim Międzynarodowym Festiwalu Poetyckim „Lubomir” w Kazaniu (Republika Tatarstan) i Festiwalu Poezji Słowiańskiej w Warnie. Gość Międzynarodowego Listopada Poetyckiego w Poznaniu (2009-2012). Od 2007 r. uczestnik Międzynarodowego Festiwalu „Warszawska Jesień Poezji”.

W czerwcu 2012 r. w łomiankowskim Teatrze Miejsce odbyła się premiera spektaklu poetyckiego „Dziwny ten świat” w reżyserii Tadeusza Kijańskiego na podstawie wierszy z tomu „Portfolio” (wystąpili m. in. Ewa Borowik, Monika Węgiel, Katarzyna Radwan, Weronika Jaskółka, Roch Siemianowski, Edward Raczyński). W marcu 2013 r. w Teatrze Miejsce odbyła się premiera przedstawienie na podstawie tomu „Sepia” w reż. Tadeusza Kijańskiego. W przedstawieniu udział wzięli m.in.: Stanisława Celińska, Ewa Borowik, Karolina Bilińska, Weronika Różanowska.

Manasterski jest laureatem kilkudziesięciu ogólnopolskich konkursów literackich. Sam również ocenia wiersze jako juror m. in. Festiwalu „Złoty Środek Poezji” w Kutnie (2008), Turnieju Młodych Autorów Warszawskiej Jesieni Poezji (2008, 2011), Turnieju Jednego Wiersza o Laur Burmistrza Łomianek (2003-2012), OKP im. D. Maliszewskiego w Ostrołęce (2009-2012), OKP „O Laur Tarczynki” w Tarczynie (2009), II OKP „Mój list do świata” w Sieradzu (2010). Prowadzi warsztaty literackie, jest redaktorem serii książek poetyckich „Łomiankowska Premiera Literacka” (15 tytułów od 2005 r.). W Domu Kultury w Łomiankach realizuje autorską imprezę „Na strychu w Łomiankach”, podczas której prezentuje najwybitniejszych autorów poezji współczesnej.

Miłosz Kamil Manasterski jest także popularnym prelegentem przybliżającym poezję współczesną. Jego specjalnością są prelekcje multimedialne adresowane do uczniów szkół gimnazjalnych i liceów.