Facebook - konwersja
Czytaj fragment
Pobierz fragment

Poradnictwo psychologiczne - ebook

Data wydania:
1 stycznia 2015
Format ebooka:
EPUB
Format EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie. Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu. Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
, MOBI
Format MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu. Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
(2w1)
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
89,00

Poradnictwo psychologiczne - ebook

Kryzysy rozwojowe są naturalnymi zdarzeniami w życiu człowieka. Często radzimy sobie z nimi sami lub „z niewielką pomocą przyjaciół”. Bywają jednak i takie kryzysy, z których łatwiej jest wyjść, korzystając z pomocy psychologa. Publikacja pod redakcją Czesława Czabały i Sylwii Kluczyńskiej to kompendium wiedzy dotyczącej teorii i praktyki poradnictwa psychologicznego dla osób na wszystkich etapach rozwoju. Czytelnik znajdzie w nim wiedzę na temat:
• celów, przebiegu i aspektów etycznych poradnictwa,
• umiejętności niezbędnych do tego, by skutecznie udzielać pomocy psychologicznej,
• zadań rozwojowych odpowiadających poszczególnym etapom życia i możliwym trudnościom w ich realizacji,
• metod udzielania pomocy psychologicznej dzieciom, młodzieży i dorosłym,
• standardów poradnictwa psychologicznego dla par, rodzin, osób starszych, chorych, z niepełnosprawnością. Publikacja umożliwia wszechstronne przygotowanie do prowadzenia poradnictwa psychologicznego w sposób skuteczny i profesjonalny, przeznaczona jest dla studentów i praktyków.

Spis treści

Wprowadzenie

Rozdział 1. Poradnictwo psychologiczne (Jan Czesław Czabała)

Wstęp
1.1. Zdrowie psychiczne, wskaźniki i uwarunkowania
1.2. Kryzysy rozwojowe
1.3. Poradnictwo psychologiczne
1.3.1. Rodzaje zmian potrzebnych do poradzenia sobie z trudnościami
1.3.2. Proces poradnictwa pozwalający na osiąganie zmian
1.4. Wiedza i umiejętności potrzebne profesjonalistom w dziedzinie poradnictwa psychologicznego
1.5. Problemy etyczne w poradnictwie psychologicznym
Podsumowanie

Rozdział 2. Psychospołeczne uwarunkowania trudności związanych z realizacją zadań rozwojowych (Ewa Sokołowska)
Wstęp
2.1. Zadania rozwojowe pojawiające się w życiu człowieka
2.1.1. Rodzaje zadań rozwojowych
2.1.2. Czynniki warunkujące realizację zadań rozwojowych
2.2. Uwarunkowania trudności związanych z realizacją zadań rozwojowych
2.2.1. Psychologiczne uwarunkowania trudności związanych z realizacją zadań rozwojowych
2.2.2. Uwarunkowania społeczne trudności związanych z realizacją zadań rozwojowych
Podsumowanie

Rozdział 3. Poradnictwo dla rodziców dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym (Witold Pawliczuk)

Wstęp
3.1. Zadania rozwojowe dziecka w okresie przedszkolnym i szkolnym
3.1.1. Okres przedszkolny (3–5 lat) – wybrane zagadnienia
3.1.2. Okres szkolny (6–11 lat) – wybrane zagadnienia
3.2. Trudności w realizacji zadań rozwojowych wynikające ze wzorca przywiązania
3.3. Trudności w realizacji zadań rozwojowych wynikające z temperamentu
3.4. Oddziaływania behawioralne w pracy z dziećmi
3.4.1. Podstawy behawioryzmu, czyli co to jest zachowanie, rodzaje warunkowania, wzmocnienia oraz kary behawioralne 90 3.4.2. Praca na poprzeczce
3.4.3. Analiza behawioralna według Carol Sutton
3.4.4. Zasady (działanie w punkcie A)
3.4.5. Nagrody, przywileje i pochwały behawioralne (działanie w punkcie C)
3.4.6. Konsekwencje (działanie w punkcie C)
3.4.7. Wybuch agresji impulsywnej (działanie w punktach A, B i C)
3.5. Oddziaływania behawioralne w specyficznych problemach u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym
3.5.1. Lęk separacyjny
3.5.2. Moczenie mimowolne nieorganiczne
3.5.3. Zaniżona samoocena
3.5.4. Dziecko nieposłuszne
3.6. Oddziaływania wpływające na modyfikację środowiska dziecka
3.7. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa 105 3.7.1. Rodzina „przemocowa”
3.7.2. Opiekunowie z dużymi wymaganiami wobec dziecka 106 3.7.3. Opiekunowie lękowi
3.7.4. Rodzice niezaangażowani
Podsumowanie

Rozdział 4. Poradnictwo psychologiczne w okresie adolescencji (Witold Pawliczuk)

Wstęp
4.1. Zadania rozwojowe okresu adolescencji (12–18 lat) – wybrane zagadnienia 109 4.2. Metody pracy z adolescentem
4.2.1. Dialog ukierunkowany
4.2.2. Inne techniki przydatne w pracy z adolescentem
4.2.3. Dialog motywujący
4.3. Metody pracy z rodzicem adolescenta
4.4. Oddziaływania w specyficznych problemach adolescentów
4.4.1. Pomoc w budowaniu własnej tożsamości
4.4.2. Lęk przed byciem ocenianym przez innych
4.4.3. Bunt nastoletni
4.4.4. Eksperymentowanie z używkami
4.4.5. Przemoc rówieśnicza
4.4.6. Próby samobójcze
4.5. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa 128 Podsumowanie

Rozdział 5. Poradnictwo psychologiczne dla osób w okresie średniej dorosłości (Sylwia Kluczyńska)

Wstęp
5.1. Zadania rozwojowe w okresie średniej dorosłości
5.1.1. Wspomaganie rozwoju dorastających dzieci
5.1.2. Opieka nad starzejącymi się rodzicami
5.1.3. Praca zawodowa
5.2. Wybrane trudności pojawiające się w realizowaniu zadań rozwojowych w okresie średniej dorosłości
5.2.1. Trudności w pełnieniu ról w rodzinie
5.2.2. Kryzysy wieku średniego
5.2.3. Specyficzne trudności kobiet w wieku średnim 144 5.2.4. Specyficzne trudności mężczyzn w wieku średnim
5.2.5. Trudności w pracy zawodowej
5.3. Wybrane metody pomocy osobom w okresie średniej dorosłości
5.3.1. Praca nad konstruktywnym wyrażaniem emocji
5.3.2. Psychoedukacja
5.3.3. Praca nad rozpoznawaniem niekorzystnego sposobu myślenia 152 5.3.4. Wzmacnianie samooceny
5.3.5. Szukanie nowych rozwiązań i możliwości
5.3.6. Wsparcie społeczne
5.3.7. Techniki radzenia sobie ze stresem
5.3.8. Rozwój osobisty
Podsumowanie

Rozdział 6. Poradnictwo psychologiczne dla osób w okresie późnej dorosłości (Stanisława Steuden)

Wstęp
6.1. Charakterystyka okresu późnej dorosłości
6.1.1. Fizjologiczny wymiar starzenia się i starości
6.1.2. Przystosowanie do starości
6.2. Trudności pojawiające się w realizowaniu zadań rozwojowych w okresie późnej dorosłości
6.3. Dolegliwości nasilające się z wiekiem
6.3.1. Zaburzenia widzenia
6.3.2. Zaburzenia słuchu
6.3.3. Zaburzenia otępienne
6.3.4. Zaburzenia psychiczne
6.4. Metody pomocy osobom w okresie późnej dorosłości
Podsumowanie

Rozdział 7. Poradnictwo par. Paradygmat poznawczo-behawioralny (Wojciech Stefaniak) 188
Wstęp
7.1. Utrzymanie pozytywnego poziomu satysfakcji ze związku
7.1.1. Trudności na poziomie zachowań wpływające na możliwości utrzymania satysfakcji ze związku
7.1.2. Trudności pojawiające się na poziomie przetwarzania poznawczego wpływające na możliwości utrzymania satysfakcji ze związku 195 7.2. Diagnoza sytuacji pary
7.2.1. Styl przywiązania
7.2.2. Style relacji i interakcji w parze
7.2.3. Uwarunkowania psychiczne i osobowościowe partnerów
7.3. Metody pomocy osobom doświadczającym trudności w związku
7.3.1. Interwencje behawioralne
7.3.2. Interwencje poznawcze
7.4. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa par
7.4.1. Gotowe rozwiązania problemów czy raczej narzędzia do ich rozwiązania?
7.4.2. Brak gotowości do współpracy
7.4.3. Trudności z zachowaniem zasady symetrycznego traktowania partnerów przez doradcę
7.4.4. Trudności wynikające z osobowości, doświadczeń i systemu przekonań prowadzącego poradnictwo
Podsumowanie

Rozdział 8. Poradnictwo rodzinne (Irena Jelonkiewicz)

Wstęp
8.1. Trudności pojawiające się w realizowaniu zadań rozwojowych rodziny
8.1.1. Systemowe rozumienie rodziny
8.1.2. Koncepcja cyklu życia rodzinnego
8.1.3. Wykorzystanie w poradnictwie rodzinnym różnych podejść teoretycznych: behawioralnego, strukturalnego, strategicznego, ekologicznego, Gestalt
8.2. Metody pomocy osobom doświadczającym określonych trudności
8.2.1. Pojęcie, cel i funkcja poradnictwa rodzinnego
8.2.2. Metody pomocy
8.3. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa rodzinnego
Podsumowanie

Rozdział 9. Poradnictwo psychologiczne w trudnościach szkolnych (Grażyna Fabiszewska)

Wstęp
9.1. Charakterystyka trudności szkolnych
9.1.1. Definicje, rodzaje oraz fazy narastania trudności i niepowodzeń szkolnych
9.1.2. Przyczyny trudności i niepowodzeń szkolnych 263 9.1.3. Konsekwencje trudności i niepowodzeń szkolnych
9.2. Poradnictwo w trudnościach szkolnych
9.2.1. Szkoła jako miejsce rozpoznawania pierwszych sygnałów trudności dziecka
9.2.2. Poradnictwo w trudnościach szkolnych na terenie poradni psychologiczno-pedagogicznych
9.3. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa 288 Podsumowanie

Rozdział 10. Poradnictwo psychologiczne dla osób z niepełnosprawnością (Małgorzata Łuba)

Wstęp
10.1. Trudności pojawiające się w realizowaniu zadań rozwojowych 292 10.1.1. Rodzaje niepełnosprawności
10.1.2. Proces przystosowania się do niepełnosprawności
10.1.3. Zmiany w funkcjonowaniu rodziny
10.2. Metody pomocy osobom doświadczającym określonych trudności
10.2.1. Budowanie poczucia własnej wartości i wzmacnianie samooceny
10.2.2. Zwiększanie zakresu samodzielności i wspieranie komunikowania potrzeb
10.2.3. Motywowanie do działania
10.2.4. Pomoc w nawiązywaniu kontaktów z innymi
10.2.5. Wspieranie relacji intymnych
10.3. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa 318 10.3.1. Przekonania utrudniające pracę z osobami z niepełnosprawnością
10.3.2. Przejmowanie odpowiedzialności za proces zmiany 319 10.3.3. Złość na brak aktywności
10.3.4. Obawa przed stawianiem wymagań
Podsumowanie

Rozdział 11. Poradnictwo psychologiczne dla osób chorych somatycznie (Lidia Zabłocka-Żytka)

Wstęp
11.1. Konsekwencje choroby somatycznej w obszarze psychospołecznego funkcjonowania chorego i realizacji zadań rozwojowych
11.1.1. Funkcjonowanie emocjonalne
11.1.2. Funkcjonowanie poznawcze
11.1.3. Funkcjonowanie społeczne
11.1.4. Obraz siebie, samoocena
11.1.5. Sfera fizyczna
11.2. Poradnictwo psychologiczne w chorobie somatycznej
11.2.1. Techniki wykorzystywane w poradnictwie psychologicznym dla chorych somatycznie
11.2.2. Poradnictwo na poszczególnych etapach radzenia sobie z chorobą somatyczną
11.2.3. Specyfika poradnictwa dla chorych somatycznie
11.2.4. Dlaczego poradnictwo psychologiczne?
11.3. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa 346 Podsumowanie

Rozdział 12. Poradnictwo psychologiczne dla osób z poważnymi zaburzeniami psychicznymi i dla ich rodzin (Beata Hintze) 350
Wstęp
12.1. Trudności pojawiające się w realizowaniu zadań rozwojowych 351 12.1.1. Konsekwencje zachorowania w różnych okresach życia 351 12.2. Diagnoza psychologiczna w zaburzeniach psychicznych – pomoc w zrozumieniu problemów pacjenta, podstawa dalszej pracy terapeutycznej
12.2.1. Zaburzenia myślenia w psychozach
12.2.2. Zaburzenia poznawcze
12.3. Metody pomocy osobom doświadczającym określonych trudności
12.3.1. Metody pomocy osobom z pierwszym epizodem choroby i ich bliskim
12.3.2. Metody pomocy osobom z kilkuletnim przebiegiem choroby i ich rodzinom
12.3.3. Metody pomocy osobom z zaburzeniami psychicznymi z problemami w funkcjonowaniu poznawczym
12.3.4. Pomoc w radzeniu sobie z psychologicznymi i społecznymi konsekwencjami zaburzeń psychicznych
12.3.5. Pomoc psychologowi i rodzinie w sytuacji samobójstwa osoby z zaburzeniami psychicznymi
12.4. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa 375 Podsumowanie

Bibliografia
O Autorach

Kategoria: Psychologia
Zabezpieczenie: Watermark
Watermark
Watermarkowanie polega na znakowaniu plików wewnątrz treści, dzięki czemu możliwe jest rozpoznanie unikatowej licencji transakcyjnej Użytkownika. E-książki zabezpieczone watermarkiem można odczytywać na wszystkich urządzeniach odtwarzających wybrany format (czytniki, tablety, smartfony). Nie ma również ograniczeń liczby licencji oraz istnieje możliwość swobodnego przenoszenia plików między urządzeniami. Pliki z watermarkiem są kompatybilne z popularnymi programami do odczytywania ebooków, jak np. Calibre oraz aplikacjami na urządzenia mobilne na takie platformy jak iOS oraz Android.
ISBN: 978-83-01-18218-2
Rozmiar pliku: 1,2 MB

FRAGMENT KSIĄŻKI

Wprowadzenie

Głównym celem prezentowanej monografii jest zapoznanie Czytelnika z teorią i praktyką poradnictwa psychologicznego. Wydaje się, że ta forma pomocy jest jedną z najczęściej udzielanych przez psychologów w Polsce, stąd potrzeba określenia jej istoty i specyfiki. Ponadto istnieje konieczność odróżnienia poradnictwa psychologicznego od psychoterapii – te dwa pojęcia są często rozdzielane nieprecyzyjnie, a nawet traktowane tożsamo. Ma to olbrzymi wpływ na praktykę zawodową. Poradnictwo psychologiczne nie jest formą psychoterapii. Psychoterapia jest metodą leczenia osób, u których rozpoznano zaburzenia zdrowia psychicznego. Poradnictwo psychologiczne jest zaś pomaganiem osobom zdrowym, doświadczającym dyskomfortu psychicznego związanego z trudnościami w realizacji swoich zadań rozwojowych, rozumianymi jako trudności w realizacji własnych potrzeb i zadań, które wynikają z ich wieku czy roli.

W wyjaśnianiu powstawania zaburzeń psychicznych wszystkie teorie psychoterapii odwołują się do zjawisk patogennych, jakie wystąpiły w rozwoju osoby doświadczającej tych zaburzeń. W nurcie psychoanalitycznym i psychodynamicznym podkreśla się patogenny wpływ wczesnodziecięcych urazów emocjonalnych w relacjach z osobami znaczącymi oraz ważność mechanizmów obronnych, wytworzonych w radzeniu sobie z tymi urazami i oddziałujących na późniejsze sposoby przeżywania, spostrzegania i zachowania.

W podejściu poznawczo-behawioralnym przyczyn zaburzeń psychicznych upatruje się w wadliwych wyuczonych zachowaniach, przekonaniach, schematach poznawczych, które także kształtują się w sytuacjach negatywnych doświadczeń życiowych. Psychoterapeuci humanistyczni zakładają, że zaburzenia psychiczne są efektem zahamowania naturalnej tendencji do samorozwoju przez rezygnowanie z podejmowania działań opartych na własnym doświadczeniu, czyli na tym, co osoba uważa za dobre dla siebie, i przyjmowanie za wartościowe to, co zdaniem innych jest dla niej dobre.

Z kolei w psychoterapii systemowej przyczyn zaburzeń psychicznych poszukuje się w zaburzeniach systemu rodzinnego, zwłaszcza w zaburzeniach struktury rodziny, lub w zaburzeniach komunikacji.

We wszystkich podejściach psychoterapeutycznych celem jest „naprawianie” deficytów, które powstały wskutek negatywnych doświadczeń życiowych. Każda ze szkół psychoterapii stosuje własne techniki i metody terapeutyczne. Część z nich okazała się użyteczna nie tylko w wypadku leczenia zaburzeń psychicznych. Dotyczy to m.in. wielu technik behawioralnych i poznawczych, które mogą być stosowane do uczenia zachowań pożądanych, a nie tylko do usuwania zachowań nieprzystosowawczych. Teorie humanistyczne − częściej niż do celów psychoterapii − są wykorzystywane do formułowania programów wspierania rozwoju psychicznego różnych grup osób, np. do budowania ich poczucia samoakceptacji, umiejętności rozpoznawania swoich potrzeb i uczenia się sposobów ich zaspokajania. Teorie systemowe często są podstawą doradztwa rodzinnego, uczenia się komunikacji w rodzinie. Współcześnie korzystanie z teorii i technik do nich się odwołujących znacznie wykracza poza ich psychoterapeutyczne zastosowanie.

Opisane w tej monografii metody pomocy adresowane do poszczególnych grup osób często noszą nazwy technik czy interwencji, które zostały opisane w różnych podejściach psychoterapeutycznych. Wynika to m.in. z faktu, że − jak już wcześniej wspomniano − niektóre techniki i założenia terapeutyczne, których głównym celem była zmiana patologicznych zachowań, sposobów reagowania emocjonalnego, patologicznych przekonań czy zaburzonej struktury rodziny, okazują się pomocne we wspomaganiu rozwoju i w radzeniu sobie z trudnościami rozwojowymi. Najbardziej użyteczne i najczęściej stosowane w praktyce psychologicznej są techniki behawioralne, poznawcze i systemowe; behawioralne w pomaganiu dzieciom i ich rodzicom, a poznawcze i systemowe w odniesieniu do osób dorosłych. Nie oznacza to oczywiście, że inne metody wspomagania rozwoju, odwołujące się do psychologii pozytywnej czy psychoterapii humanistycznej, nie są stosowane w praktyce psychologicznej. Najczęściej jednak są one adresowane do osób poszukujących sposobów wspomagających ich rozwój, uczących się nowych umiejętności psychologicznych czy społecznych. Redaktorzy tej monografii mają tego świadomość, lecz celem tej publikacji nie jest prezentacja wszystkich możliwych sposobów pomagania ludziom. Chcemy przedstawić nowy sposób myślenia o poradnictwie psychologicznym oraz niektóre metody stosowane w takim poradnictwie. Mamy nadzieję, że pojawią się nowe publikacje, w których zostaną uwzględnione inne okresy rozwojowe, czy też opisane metody wspomagania rozwoju.

Wiele publikacji dotyczących psychoterapii ma w swoim tytule także poradnictwo (por. Corey, 2005; James i Gilliland, 2003), ale w większości takich publikacji opisuje się teorię i praktykę pomocy osobom z zaburzeniami psychicznymi. Niektórzy, jak np. James i Gilliland (2003), prezentują osobny rozdział, w którym przybliżają model poradnictwa mający na celu wspomaganie rozwoju osoby. Nadal nazywają swoją propozycję „eklektycznym poradnictwem i psychoterapią” (James i Gilliland, 2003, s. 369) i podkreślają, iż odbiorcą takiej formy pomocy jest osoba, która doświadcza zmian, z uwzględnieniem jej etapu rozwoju, jej wartości i celów życiowych. Celem pomocy jest więc koncentrowanie się na rozwiązywaniu jej bieżących problemów. W literaturze polskiej przykładem takiego łączenia poradnictwa psychologicznego i psychoterapii jest publikacja Wiesławy Okły (2013). Autorka używa nazwy „poradnictwo terapeutyczne”, którego celem jest jednak „uzdolnienie osoby potrzebującej pomocy do rozwiązania aktualnego problemu i ukierunkowania na rozwój osobisty” (Okła, 2013, s. 58).

W niniejszej publikacji przyjęliśmy zasadę przedstawiania poradnictwa psychologicznego jako − odmiennej od psychoterapii − formy pomocy osobom doświadczającym dyskomfortu psychicznego, związanego z trudnościami w realizacji ich zadań życiowych. Nawiązujemy do tego, jak Helena Sęk (2001, s. 182) definiuje poradnictwo, opisując je jako „formę pomocy oferowaną osobom zdrowym, doświadczającym problemów życiowych, trudności przystosowawczych i kryzysów rozwojowych”. Próbujemy pokazać, że poradnictwo psychologiczne nie musi odwoływać się do teorii wyjaśniających źródła psychopatologii zaburzeń psychicznych. Poradnictwo psychologiczne opiera się na teoriach rozwojowych oraz teoriach osobowości, opisujących prawidłowości funkcjonowania człowieka. Jednakże opisywane w tej publikacji poradnictwo psychologiczne odwołuje się przede wszystkim do koncepcji pozytywnego zdrowia psychicznego (por. Vaillant, 2012), które jest rozumiane m.in. jako obecność mocnych stron człowieka, dojrzałość, przewaga pozytywnych emocji, subiektywny dobrostan lub sprężystość psychiczna. To nowy sposób myślenia o zdrowiu psychicznym – nie w kategoriach braku patologii, ale w kategoriach pozytywnych wskaźników. To nowe pomysły na rozumienie tego, co jest istotą zdrowia psychicznego, jakie są jego uwarunkowania i jakie są jego wskaźniki. Pojęcie pozytywnego zdrowia psychicznego nawiązuje do psychologii zdrowia i psychologii pozytywnej. Trzebińska (2008, s. 15), powołując się na Seligmana, pisze, że do tego, aby „życie było warte życia” potrzebne są: „pozytywne doświadczanie własnego życia, pozytywne właściwości osoby oraz pozytywne społeczeństwo”. W rozdziale 1 podjęto próbę opisania tego, jak rozumiane jest pozytywne zdrowie psychiczne. Stwierdzono tam, że „zdrowie psychiczne jest wynikiem realizowania przez osobę własnych możliwości, wyznaczanych przez jej potrzeby i wykonywane zadania. Jest wyznaczane przez zasoby jednostki, pozwalające na radzenie sobie ze stresowymi wydarzeniami życiowymi. Jednocześnie zdrowie psychiczne pomaga w realizacji tych potrzeb i zadań życiowych”. Można stwierdzić, że „życie jest warte życia” wtedy, gdy osoba realizuje swoje cele życiowe, którymi najczęściej jest zaspokojenie własnych potrzeb i wypełnienie tych zadań życiowych, które sama podejmuje, zaspokajając owe potrzeby, a równocześnie zadania te przyczyniają się do życia i rozwoju innych osób.

Takie odróżnianie poradnictwa od psychoterapii może być trudne dla psychologów klinicznych i psychoterapeutów, zorientowanych na pomoc osobom doświadczającym zaburzeń zdrowia psychicznego. Zdarzają się nawet sytuacje, w których osobie doświadczającej kryzysu psychicznego, np. związanego z żałobą czy innymi bieżącymi niepowodzeniami życiowymi, rekomendowana jest długoterminowa psychoterapia.

Nie podając w wątpliwość potrzeby odwoływania się do teorii psychologicznych, wyjaśniających powstawanie zaburzeń psychicznych, chcieliśmy pokazać, że doświadczanie różnych objawów zaburzeń zdrowia psychicznego nie zawsze oznacza chorobę. Większość osób radzi sobie z tymi objawami bez pomocy profesjonalnej, opierając się na swoich zasobach osobistych i społecznych. Część wymaga pomocy profesjonalnej – i to im właśnie jest potrzebne poradnictwo psychologiczne, ułatwiające korzystanie z takich zasobów.

Poradnictwo psychologiczne to pomoc osobom doświadczającym kryzysów w realizacji zadań życiowych. Jest to proces, który prowadzi przez poszczególne etapy, takie jak sformułowanie problemu powodującego aktualne trudności, poszukiwanie czynników utrudniających rozwiązanie problemu (a wśród nich właściwości intrapsychicznych i interpersonalnych), poszukiwanie nowych sposobów jego rozwiązania, a także opracowanie programu działania i wprowadzanie go do realizacji. Proces poradnictwa na każdym etapie to diagnoza dokonywana wspólnie z klientem, diagnoza mająca głównie na celu dostosowywanie wiedzy specjalisty do specyficznych i osobistych trudności i zasobów, które umożliwiają poradzenie sobie z tymi trudnościami. Poradnictwo to współpraca z klientem, a nie działanie na jego rzecz. Pomagający i klient to dwaj eksperci, którzy starają się wspólnie zidentyfikować problem i czynniki go podtrzymujące, wspólnie szukają sposobów ich usuwania i bardziej skutecznego wykorzystania zasobów własnych i otoczenia, pozwalających na satysfakcjonujące życie.

Rodzaje potrzeb i zadań życiowych są zróżnicowane. Wydaje się, że najlepiej to zróżnicowanie opisuje psychologia rozwojowa. Z tego też względu stała się ona dla autorów źródłem informacji o tym, czego potrzebują osoby na różnych etapach rozwoju i jakie zadania realizują. Jest ona źródłem informacji o czynnikach intrapsychicznych i zewnętrznych, które realizacje tych celów życiowych mogą utrudniać. Rozdział 2, w którym przedstawiono zadania rozwojowe oraz czynniki wspomagające i ograniczające ich osiąganie, jest z konieczności jedynie krótkim przypomnieniem ogromnej wiedzy na ten temat. Zakładamy, że Czytelnik taką wiedzę posiada albo ją pogłębi, korzystając z innych publikacji.

Odwołując się do psychologii rozwojowej, skoncentrowaliśmy się na trudnościach występujących w niektórych tylko okresach rozwojowych, w których szczególnie często udzielana jest pomoc psychologiczna. Zajmujemy się zatem rodzicami dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, młodzieżą w okresie dorastania, osobami doświadczającymi kryzysów wieku średniego i wieku podeszłego. Ważne są oczywiście kryzysy rozwojowe występujące w innych okresach życia, np. te na różnych etapach dorosłości. Są one częściowo omówione w rozdziałach dotyczących poradnictwa par i poradnictwa rodzinnego.

Realizacja zadań życiowych wpisana jest nie tylko w normatywny kontekst rozwoju człowieka. Na różnych etapach życia osoba może doświadczać dodatkowych ograniczeń w realizacji tych zadań. Ograniczenia te wiążą się z warunkami kulturowymi, w jakich żyje, a także z warunkami ekonomicznymi i społecznymi. Jednymi z częstych czynników wpływających na sposób życia są niepełnosprawność i choroba. Z praktyki wiadomo, że z poradnictwa psychologicznego korzystają bardzo często osoby doświadczające tych ograniczeń. Stąd w treści tej monografii znalazły się także rozdziały poświęcone poradnictwu psychologicznemu dla osób doświadczających szczególnych trudności w uczeniu się, osób niepełnosprawnych, osób chorych somatycznie oraz osób z zaburzeniami psychicznymi. Zdajemy sobie przy tym sprawę, że jest znacznie więcej czynników zewnętrznych wpływających na trudności w realizacji zadań rozwojowych.

Książka jest adresowana do osób podejmujących i kontynuujących szkolenie zawodowe w dziedzinie poradnictwa psychologicznego, ale również może być ważnym elementem kształcenia studentów rozpoczynających edukację w tej dziedzinie. Jest pomyślana bardziej jako podręcznik umiejętności praktycznych niż jako wykład teoretyczny. Stanowi bogate źródło praktycznej wiedzy oraz przybliża niektóre metody zorientowane na rozwiązywanie problemów rozwojowych.

W jednym z podręczników psychologii możemy przeczytać: „W większości podręczników psychologii zachowanie człowieka stanowi centrum rozważań. Jednak jeżeli zamienimy słowo «zachowanie» na «wykonywanie» (performance), wtedy punktami centralnymi dla psychologii stają się takie obszary funkcjonowania człowieka jak efektywność, kompetencja czy sprawność. Być może społeczeństwo oczekuje zmiany: z badań nad zachowaniem, poznaniem i emocjami w kierunku dążeń, celów, intencji i działań ukierunkowanych na określone cele” (Strelau i Doliński, 2008, s. 787). W naszej monografii ukazujemy nie to, jaki człowiek jest, ale to, jak realizuje swoje zadania życiowe, a przede wszystkim, jak wspomagać go w okresach, kiedy realizacja tych zadań jest utrudniona przez doświadczane przez niego kryzysy rozwojowe.

Publikacja ta pozwoli osobom realizującym zadania poradnictwa psychologicznego prowadzić działania, których skuteczność została potwierdzona empirycznie. Osoby prowadzące poradnictwo potrzebują rzetelnego przygotowania zawodowego i doskonalenia swoich umiejętności. Może się to odbywać w formie kursów doskonalących czy studiów podyplomowych. Mamy nadzieję, że prezentowana monografia przyczyni się do rozwoju i promowania poradnictwa psychologicznego jako metody pomocy psychologicznej osobom w kryzysach rozwojowych.

Jan Czesław Czabała i Sylwia Kluczyńska

Warszawa, wrzesień 2014 r.Rozdział 3 Poradnictwo dla rodziców dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym Witold Pawliczuk

Wstęp

Na początku tego rozdziału przedstawiono wybrane zadania rozwojowe dziecka w wieku przedszkolnym i szkolnym. Opisano także trudności z realizacją tych zadań, będące najczęstszą przyczyną zwracania się o poradę. W tym rozdziale przybliżono również sposób myślenia dzieci w okresie przedszkolnym i szkolnym, przy czym punktem wyjścia opisu jest teoria Piageta (1964, 2012). Rozumienie sposobu funkcjonowania poznawczego dzieci jest niezbędne profesjonalistom pracującym w poradniach do prowadzenia właściwej psychoedukacji rodziców, dotyczącej funkcjonowania ich dzieci.

W dalszej części rozdziału omówiono problem wpływu wzorca więzi oraz temperamentu na funkcjonowanie człowieka i jego adaptację do środowiska. Problem więzi został tu przedstawiony na podstawie teorii więzi i przywiązania Bowlby’ego (2007) oraz prac Ainsworth (1975). Problematykę temperamentu opisano natomiast na podstawie teorii temperamentu stworzonej przez Thomasa i Chess (Thomas, Chess i Birch, 1970; Thomas i Chess, 1977, za: Strelau, 2010), ze względu na jej użyteczność w dalszych rozważaniach na temat udzielania pomocy dzieciom.

Następnie zaprezentowano podstawowe zasady i terminy stosowane w behawioryzmie oraz sposoby pracy z dziećmi z wykorzystaniem metod behawioralnych. Zwrócono również uwagę na to, jak środowisko może przyczyniać się do pojawienia się problemów emocjonalnych i behawioralnych, utrzymywania się ich oraz zmniejszenia ich natężenia.
mniej..

BESTSELLERY

Kategorie: