Soft power we współczesnych stosunkach międzynarodowych - ebook

ROZDZIAŁ I

Potęga i ład międzynarodowy

.

1.1. Współczesny ład międzynarodowy

Wraz z zakończeniem ery zimnowojennej wydawało się, że nastąpią zdecydowane zmiany w stosunkach międzynarodowych, a nowy ład będzie oznaczał świat bez wojny^(), zwycięstwo demokratycznego porządku i dominację USA. Było to ściśle związane z założeniem, w myśl którego pozimnowojenne stosunki międzynarodowe ma kształtować oświecony liberalizm. Dlatego też stanem optymalnym powinno być zbudowanie sprawnego systemu instytucjonalno-prawnego, dzięki któremu można by było zarządzać ładem globalnym^(). W rzeczywistości powstało złudne przeświadczenie^(), że na całym świecie rządzący, elity i opinia publiczna nie zaakceptują polityki siły jako sposobu budowania porządku światowego^().

Szybko okazało się, że wraz z upadkiem ZSRR świat nie stał się w oczekiwany sposób stabilny, a dobrobyt nie zaczął stale rosnąć. Wojny i autorytarne systemy okazały się bardziej trwałym zjawiskiem^(), nawet jeżeli konflikty międzypaństwowe są stosunkowo nieliczne, a dyktatury skrywają się za fasadą demokracji.

Spełniły się natomiast oczekiwania dotyczące dominacji USA. Jednobiegunowość, która pojawiła się po upadku Związku Radzieckiego, była szansą dla Stanów Zjednoczonych, które miały możliwości zarządzania i utrzymania prawdziwie globalnej polityki zagranicznej^().

Istotną rolę w kształtowaniu współczesnego ładu światowego odegrał początek lat 90. XX wieku. Wówczas to uległo naruszeniu wiele sfer życia międzynarodowego, nastąpiła dezintegracja podstawowych idei, myśli i struktur, które ukształtowały ład po II wojnie światowej. Przywódcy, elity, a wręcz całe społeczeństwa uświadomiły sobie, że globalne zagrożenia dla ludzkości są tak wielkie i różnorodne, że państwom nie uda się osiągnąć swych podstawowych celów, działając w pojedynkę.

Przemianom świadomości towarzyszyło ugruntowanie się norm regulujących współżycie międzynarodowe, które spychały na plan dalszy mechanizmy zbrojeniowe i ideologiczne^().

Pojawiły się nowe państwa i nowi pozapaństwowi aktorzy^() stosunków międzynarodowych, nastąpiła zmiana struktury systemu poprzez modyfikacje różnorodnych sieci powiązań, łączących poszczególne podmioty, w tym zmiana funkcji pełnionych przez poszczególne elementy tego systemu – inne znaczenie zaczęły mieć organizacje międzynarodowe, pozostające w znacznym stopniu poza kontrolą państwa^().

W XXI wieku coraz bardziej widoczne były zjawiska utraty przez Zachód i Północ znaczenia na rzecz Wschodu i Południa^(). Stawało się coraz bardziej widoczne, że głównym beneficjentem procesu globalizacji były państwa BRIC^(). Postępowało za tym wyraźne zwiększenie roli i autonomii regionalnych potęg, co ukazało fragmentaryzację systemu międzynarodowego. Miało to cechę pozytywną, gdyż dzięki wzrostowi regionalnych mocarstw, system międzynarodowy stabilizował się poprzez zaangażowanie państw uchodzących za odpowiedzialne^(). Wzrost gospodarczy spowodował również wzrost wydatków wschodzących mocarstw na cele zbrojeniowe i to w sytuacji, gdy kraje zachodnie redukowały swoje arsenały zbrojeniowe^(). Wraz ze wzrostem regionalnych mocarstw, związanych z różnymi kręgami cywilizacyjnymi, wzrosło znaczenie uznanych przez nich wartości, często budowanych w opozycji do wartości Zachodu.

Taki rozwój wydarzeń pozwala przewidywać że świat nie zostanie zdominowany przez jednego lub dwóch, lecz przez wielu aktorów i odbędzie się to przy akceptacji Stanów Zjednoczonych, które obecnie nie są w stanie samodzielnie zarządzać porządkiem światowym. Dlatego tak ważne jest dla nich szukanie sojuszników, którzy stabilizowaliby ład międzynarodowy wobec postępującego rozproszenia siły^().

------------------------------------------------------------------------

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

------------------------------------------------------------------------