Z chłopskiej piersi: Ser. 2 - ebook

* * *

Ty po­wia­dasz, mój ro­zum­ny,

Że pieśń tyl­ko próch­nem świe­ci,

Że gdy z pier­si w świat ule­ci,

Ustro­jo­na w brzmień ko­lum­ny,

Wi­cher za nią ście­ra śla­dy,

Rwąc na strzę­py liść waw­rzy­nu;

Że tych dźwię­ków mie­siąc bla­dy

Nie za­stą­pi wień­ca-czy­nu!

Ty po­wia­dasz, drwią­cą twa­rzą

Uka­zu­jąc wie­ków pleśń,

Jak­byś py­tał: "Niech mi wska­żą,

Co i gdzie zdzia­ła­ła pieśń?"

Ty się py­tasz? Więc od­po­wiem!

Choć nie pój­dę na kur­ha­ny,

Gdzie śpią dzwon­ne teo­r­ba­ny…

Dość mi ży­wych iść po­gło­wiem.

Mię­dzy żeń­ców dość mi lud!

I tam spy­tać cię na ła­nie:

Za­bierz piosn­ki z chłop­skiej "krta­nie,"

Czem wy­zło­cisz znoj­ny trud?

Nie! praw­dzi­wy czyn, ten płod­ny,

Nie plwa har­fom, któ­re dzwo­nią,

Lecz sta­lo­wą chy­li skro­nią!

Bo on pie­śni pier­wo­rod­ny!

Bo on wsta­je, choć sło­necz­ny,

Nie przed jutrz­nią, lecz po zo­rzy,

Kie­dy pie­śni dźwięk ser­decz­ny

Już ście­ża­je serc otwo­rzy!

I nie dep­ce tych waw­rzy­nów,

Co po mat­ce wziął, jak syn!

Pieśń he­rol­dem jest dla czy­nów,

Zaś akor­dem pie­śni – czyn!

Ona idzie przo­dow­ni­cą,

Cho­ciaż świa­tłem błysz­czy bled­szem,

Lecz dla du­szy jest po­wie­trzem,

Lecz dla zno­ju jest kry­ni­cą!

Lecz wy­zła­ca każ­dy trud

Na ludz­ko­ści twar­dym ła­nie!

……………………….

Za­bierz piosn­kę z chłop­skiej "krta­nie,"

Co od­po­wie żeń­ców lud!?

I. Śpiew­ki.* * *

Mo­jaś ty, moja – po Bogu –

Dolo i tro­sko!

Roz­sia­na w po­lnym roz­ło­gu,

Z cmen­tar­nym krzy­żem i brzoz­ką –

Mo­jaś ty, ma­tuś od­wiecz­na!

Mo­jaś ty, moja – ser­decz­na!

Mo­jaś ty – wio­sko!

Mo­je­ście, moje – ro­dzo­ne!

Skar­by i stra­ty!

W po­ran­nej zo­rzy zło­co­ne –

Odzia­ne w sion­ka szkar­ła­ty –

Mo­je­ście, moje, pod nie­bem!

Mo­je­ście z kwie­ciem i chle­bem!

Mo­je­ście – cha­ty!

Mo­iście, moi – z pod­strze­sza!

Mo­iście, moi!

Z jed­ne­go kuci le­mie­sza,

Jed­na­ka rosa nas poi!

Toż samo słon­ko nad gło­wą –

Jed­na­ki pa­cierz i sło­wo!

Mo­iście, moi!* * *

Jak tej psz­czół­ce wio­sną z ulu

Na mio­do­wy kwiat,

W dro­gę trze­ba mi, ma­tu­lu!

Mię­dzy lu­dzi, w świat, ma­tu­lu!

Mię­dzy lu­dzi, w świat!

Pój­dę, pój­dę w obce stro­ny

Szu­kać doli swej…

Jeno mi was żal – ro­dzo­nej,

I cha­teń­ki tej – omszo­nej,

I cha­teń­ki tej!

Jeno nie wiem, nie zga­du­ję,

Co mi z sobą brać?

Czem ko­biał­kę wy­ła­du­ję?

Sami chciej­cie dać, ma­tu­lu!

Sami chciej­cie dać!

Jeno nie wiem, nie po­pad­nę,

Jak po­czy­nać mam –

Kie­dy szczę­ściu klucz od­krad­nę.

Co mi przy­nieść wam? nie zgad­nę!

Co mi przy­nieść wam?

……………………

Dali ma­tuś krzy­żyk drzew­ny

Sy­nacz­ko­wi w dłoń

I szka­ple­rzyk od Kró­lew­ny,

Po­chy­li­li skroń – w płacz rzew­ny!

Po­chy­li­li skroń…

"Nic nie po­trza mej sta­ro­ści,

Niech cię wró­ci Bóg!

Jeno ludz­kiej mi mi­ło­ści

Na­nieś za ten próg, sy­nacz­ku,

Na­nieś za ten próg!"* * *

Za­ło­ży­łem so­bie

W my­ślach czte­ry siwe!

Je­cha­łem, je­cha­łem

Przez lata sze­zę­śli­we!

Przez lata szczę­śli­we,

Przez owo za­ra­nie –

Kie­dy mi świe­ci­ło

Naj­pierw­sze ko­cha­nie!

Je­cha­łem, je­cha­łem

W sło­necz­nej ob­rę­czy –

Kie­dy mi się ży­cie

Ma­lo­wa­ło w tę­czy!

To­czył się wa­są­żek

Zo­rza­nym ru­mień­cem –

Po ru­cia­nych dróż­kach,

Ser­decz­nym go­ścien­cem!

To­czył się wa­są­żek –

Wy­ko­wa­ne kół­ka –

Szy­bo­wa­ły siwe,

Jak wio­sną ja­skół­ka!

To­czył się wa­są­żek,

Ła­dow­ny wspo­mnie­niem.,

Póki rze­czy­wi­stość

Nie sia­dła ka­mie­niem!

Przy­sta­nę­ły siw­ki,

Pod­ków­ka nie dźwię­czy!

………………..

Oj, cięż­ko do­je­chać

Do wio­śnia­nej tę­czy!* * *

Za­le­ciał mię dziś od pola

Wia­te­rek – ba­si­sta…

"Dudu-dudu!" ol­cha sta­ra,

To­pól ga­łę­zi­sta!

Za­le­ciał mię dziś od pola

Wia­te­rek – skrzy­piec…

"Pili – pili…" gra wierz­bi­na,

Brzo­zy sa­mot­ni­ce.

"Dudu – dudu! Pili – pili!"

Gra­ją gaj­ne drze­wa.

Łącz­ne zio­ła idą w ta­niec…

Wio­sna! wio­sna śpie­wa!

Wio­sna śpie­wa na ocho­tę,

A du­sza za­wo­dzi!

Mło­dość nie kwiat, mój ty Boże!

Raz dru­gi nie wscho­dzi!

Gdy za­ga­śnie, gdy prze­mi­nie,

Już nie wskrze­śnie z wio­sną!

Nie uro­dzi zło­tych ma­rzeń,

Gdy w zwąt­pie­niu po­sną!

Nie ukwie­ci twar­dej ścież­ki,

Ni doli z ka­mie­nia –

Cza­sem jeno po­grze­ba­ne

Roz­nie­ci wspo­mnie­nia!

Cza­sem jeno z nową wio­sną

Na ser­cu za­kwi­li,

Jak wia­te­rek po drze­wi­nie:

"Pili! pili! pili!