Druga historia nazizmu w federalnych Niemczech po 1945 roku - ebook

Podczas gdy coraz szersze kręgi niemieckiej elity politycznej zabiegają o głosy tzw. wypędzonych, warto przypomnieć, na jakich podstawach zbudowana została dzisiejsza państwowość niemiecka. Losów powojennych zachodnich Niemiec nie można streścić legendą o cudzie gospodarczym i zbudowaniu modelowej demokracji. W rzeczywistości do powstania i rozbudowy RFN w przeważającym stopniu przyczyniły się dawne kadry nazistowskiego reżimu, które po 1945 r. wróciły na stanowiska. Co ważne, powojenna ciągłość elit do dziś stanowi dla Niemców uciążliwe brzemię i potencjalne źródło nowych sporów i skandali.
Książka ma ambicję - by użyć formuły historyka Petera Reichela - przedstawić „drugą historię narodowego socjalizmu”, czyli historię nazizmu w Niemczech zachodnich po 1945 r. Analizuje przeszkody, na jakie do momentu powstania RFN w 1949 r. napotykała prowadzona i kontrolowana przez zwycięskich aliantów denazyfikacja. Następnie omawia politykę rządu Adenauera, której cechą szczególną była pobłażliwość wobec byłych nazistów i troska o zachowanie ciągłości personelu urzędniczego. Dzięki temu kadry zarządzające gospodarką, kulturą, jak i administracją państwową nie zmieniały się przez wyjątkowo długi czas.
Praca A. Wahla pozwala zrozumieć, jak bardzo obecność przeszłości (Vergangenheitsbewältigung) wpływa nie tylko na życie codzienne najludniejszej i najbogatszej europejskiej demokracji, lecz także na treść niemieckiej kultury politycznej i na kształt świadomości zbiorowej. Książka przedstawia francuski punkt widzenia na najnowszą historię Niemiec i może stanowić istotne uzupełnienie aktualnego stanu wiedzy o dziejach stosunków polsko-niemieckich. Stawia także ogólniejsze pytanie: czy możliwa jest przemiana ustrojowa bez wykorzystania kadr i elit poprzedniego ustroju?, które doskonale wpisuje się w rozważania nad potrzebą i zasięgiem lustracji w Polsce po roku 1989.

Alfred Wahl jest emerytowanym wykładowcą historii współczesnej na uniwersytecie w Metzu. Udziela się również w środowisku francuskiej lewicy. Wydał szereg publikacji poświęconych tematyce niemieckiej: L’Allemagne de 1945 à nos jours (2009), L’Allemagne de 1918 à 1945 (2003), Histoire de la République Fédérale d’Allemagne (2000), Les forces politiques en Allemagne, XIXe–XXe siècle (1999). Jest także autorem książek o historii piłki nożnej.

Wstęp

Rozdział I
Denazyfikacja dokonana przez aliantów (1945–1949)

1. Zaskoczenie i pragmatyzm aliantów (maj – czerwiec 1945 r.)
2. Denazyfikacja w strefie amerykańskiej (lato – jesień 1945 r.)
3. Denazyfikacja w strefie francuskiej
4. Ustawa o uwolnieniu od nazizmu i militaryzmu
(Gesetz zur Befreiung von Nationalsozialismus und Militarismus)
5. Denazyfikacja w strefie brytyjskiej
6. Trzecia faza w strefie francuskiej
7. Pobłażliwość sędziów wobec nazistów
8. Wnioski

Rozdział II
Początki RFN a nazizm

1. Okres Vergangenheitspolitik
2. Uwolnijcie naszych więźniów!
3. Pobłażliwość niemieckiego wymiaru sprawiedliwości
4. Zwrot w działaniu wymiaru sprawiedliwości
5. Perypetie sądowe nazistowskich kadr po roku 1945
6. Nazistowskie incydenty za Adenauera
7. Wiedergutmachung
8. Wnioski

Rozdział III
Ciągłość w kadrach i aparacie państwowym

1. Ciągłość nazizmu w polityce
2. Dawna administracja wciąż na posterunku
3. Odtworzenie Auswärtiges Amt Ribbentropa?
4. Winni krwi sędziowie (Blutrichter) wciąż na stanowisku
5. Bundeswehra: powrót nazizmu?
6. Ludzie uniwersytetu i pracownicy służby zdrowia
7. Zjawisko ciągłości wśród historyków
8. Wnioski

Rozdział IV
Ciągłość nazizmu w niektórych branżach sektora prywatnego

1. Ciągłość nazizmu w gospodarce
2. Zjawisko ciągłości w życiu kulturalnym
3. Prasa, dziennikarze
4. Ciągłość w świecie sportu

Rozdział V
Vergangenheitsbewältigung

1. Co to jest Vergangenheitsbewältigung?
2. Vergangenheitsbewältigung (1945–1963 r.)
3. Kultura pamięci (1963–1990 r.)
4. Vergangenheitsbewältigung po zjednoczeniu (1990 r.)

Wnioski końcowe

Bibliografia ogólna