Facebook - konwersja
Czytaj fragment
Pobierz fragment

Anna i Pan Jaskółka - ebook

Wydawnictwo:
Tłumacz:
Data wydania:
10 marca 2017
Format ebooka:
EPUB
Format EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie. Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Produkt niedostępny.  Może zainteresuje Cię

Anna i Pan Jaskółka - ebook

Kraków, rok 1939. Anna jest córką profesora lingwistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ma 7 lat, ale już doskonale włada kilkoma językami.

Pewnego dnia ojciec Anny wychodzi z domu i jak zwykle w takiej sytuacji zostawia ją pod opieką przyjaciela, niemieckiego aptekarza. Tym razem jednak ojciec nie wraca, a aptekarz nie wyraża chęci, aby zaopiekować się dziewczynką. Anna nie wie, że Niemcy dokonali aresztowań w ramach czystki przedstawicieli polskiej inteligencji. Jest małą przestraszoną istotą, która nie może dostać się do zamkniętego mieszkania i nie wie, co ma ze sobą zrobić.

Na ulicy natyka się na dziwnego nieznajomego, który zwraca na nią uwagę. Próbuje dowiedzieć się czegoś o Annie, zadając jej pytania w rozmaitych językach, a gdy stara się ją ośmielić i zachęcić do rozmowy, zaczyna wydawać dźwięki, na które reagują ptaki…

Książka w piękny i poetycki sposób przekazuje prawdę  o trudnych czasach i niezwykłej przyjaźni tych dwojga, o wędrówce poprzez cały kraj, o dorastaniu Anny, okropnościach wojny i tym dodatkowym języku, którego się uczy dziewczynka od swojego opiekuna – o języku Drogi.

Kategoria: Dla młodzieży
Zabezpieczenie: Watermark
Watermark
Watermarkowanie polega na znakowaniu plików wewnątrz treści, dzięki czemu możliwe jest rozpoznanie unikatowej licencji transakcyjnej Użytkownika. E-książki zabezpieczone watermarkiem można odczytywać na wszystkich urządzeniach odtwarzających wybrany format (czytniki, tablety, smartfony). Nie ma również ograniczeń liczby licencji oraz istnieje możliwość swobodnego przenoszenia plików między urządzeniami. Pliki z watermarkiem są kompatybilne z popularnymi programami do odczytywania ebooków, jak np. Calibre oraz aplikacjami na urządzenia mobilne na takie platformy jak iOS oraz Android.
ISBN: 978-83-7686-556-0
Rozmiar pliku: 914 KB

FRAGMENT KSIĄŻKI

Co mówisz?

Budząc się rankiem szóstego listopada 1939 roku, Anna Łania – wówczas siedmioletnia – nie wiedziała o kilku rzeczach:

Po pierwsze, nie wiedziała, że szef Gestapo w okupowanej Polsce nakazał rektorowi Uniwersytetu Jagiellońskiego, by ten wezwał wszystkich profesorów (jednym z nich był ojciec Anny) na obowiązkowe zebranie, podczas którego miał być wygłoszony wykład prezentujący niemiecki punkt widzenia na sprawy nauki i szkolnictwa wyższego.

Nie wiedziała też, że jej ojciec, tak jak wszyscy uczestnicy zebrania w sali numer sześćdziesiąt sześć, zostanie przewieziony do jednego z krakowskich więzień, a następnie do kolejnych miejsc internowania znajdujących się na terenie Polski, by w końcu trafić do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen w Niemczech.

Nie wiedziała, że kilka miesięcy później część profesorów, tych, którym udało się przeżyć, zostanie przetransportowana do cieszącego się jeszcze gorszą sławą obozu w Dachau, w Górnej Bawarii. I że w tym czasie jej ojciec nie będzie już zdolny do przetrwania takiego transportu.

Tego ranka Anna wiedziała jedynie, że jej ojciec musi wyjść z domu na kilka godzin.

Siedmioletnie dziewczynki potrafią bardzo się od siebie różnić. Niektóre twierdzą, że od dawna są już dorosłe, i biada tym, którzy ośmielą się z nimi nie zgodzić. Inne są absolutnie i całkowicie zatracone w świecie swych dziecinnych sekretów i ani myślą wpuszczać do niego dorosłych, a jeszcze inne (i tych jest najwięcej) nie zdążyły dotąd zdecydować, do którego obozu należą i w zależności od dnia, godziny, a nawet chwili, potrafią pokazać zupełnie inne oblicze niż to, które znałeś do tej pory.

Anna należała do tej ostatniej kategorii, a przyczynił się do tego jej ojciec. Traktował bowiem Annę jak osobę dorosłą – z szacunkiem, poważaniem i stosowną uwagą – ale zarazem jakimś sposobem zdołał ocalić w niej dziecięcą wrażliwość i wiarę w to, że wszystko, co spotyka ją na tym świecie, jest wspaniałym odkryciem, niepowtarzalnym i wyjątkowym.

Ojciec Anny wykładał lingwistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i życie z nim pod jednym dachem wiązało się z tym, że każdego dnia tygodnia mówiło się w innym języku. W wieku siedmiu lat Anna płynnie mówiła po niemiecku, po rosyjsku, po francusku i po angielsku, a prócz tego nieźle opanowała jidysz i ukraiński oraz podstawy ormiańskiego i karpackiego dialektu romani.

Ojciec nigdy nie rozmawiał z nią po polsku. Twierdził, że polski zadba o siebie sam.

Opanowanie tylu języków, iloma władał ojciec Anny, nie byłoby możliwe, gdyby ktoś nie lubił mówić. W większości wspomnień Anna widziała ojca, jak mówi: śmieje się, żartuje, wzdycha lub prowadzi dyskusje z jednym z licznych znajomych rozsianych po całym mieście. Anna długo myślała, że każdy z języków, którym posługuje się ojciec, uszyto, jak ubranie, na miarę konkretnej osoby. Francuski to nie był francuski, to był Monsieur Bouchard. Jidysz to nie był jidysz, lecz Reb Szmulik. Wszystkie słowa i zdania wypowiedziane po ormiańsku przywodziły na myśl twarz niskiego starego tatika, który zawsze witał ich maleńkimi filiżankami mocnej gorzkiej kawy.

Każde ormiańskie słowo pachniało kawą.

Gdyby wczesne lata życia Anny były domem, to kobiety i mężczyźni, z którymi jej ojciec spędzał wolne chwile na pogawędkach, tworzyliby filary tego domu. Trzymaliby niebo w górze i ziemię w dole, uśmiechali się do Anny jak do własnych dzieci. Profesor Łania nigdy do nikogo nie przychodził sam, wizytę zawsze składali profesor Łania i Anna. Lub raczej profesor Łania i Anja lub Khannaleh, lub Anke, lub Anuszka, lub Anouk. Miała tyle imion, ile było języków, ilu było ludzi na całym świecie.

Oczywiście, skoro każdej osobie przypisany jest osobny język, w końcu dziewczynka musiała zadać sobie pytanie: Jaki język przypisany jest do mojego ojca? A jaki do mnie?

Odpowiedź była bardzo prosta – oboje mówili językami innych ludzi. Wszystko wskazywało na to, że każdy człowiek jest przywiązany do jednego języka, w najlepszym wypadku dwóch czy trzech, ale ojciec Anny zdawał się wolny od wszelkich ograniczeń, dotyczących pozostałych mieszkańców rozległego i różnorodnego krajobrazu Krakowa. Nie był skazany na jeden sposób mówienia. Mógł być tym, kim tylko zechciał. Może za wyjątkiem samego siebie.

A skoro tak miały się sprawy w przypadku ojca, musiały wyglądać podobnie w przypadku Anny. Zamiast przekazać córce jeden konkretny język, który by ją zdefiniował, ojciec dał jej cały szeroki wachlarz znanych mu języków i powiedział: „Wybieraj między nimi. Stwórz coś nowego, specjalnie dla siebie”.

Właściwie we wszystkich wspomnieniach Anny jej ojciec coś mówił. Żył w jej pamięci jak żywy posąg zatrzymany w zwykłej dla niego pozie słuchacza, którą przybierał, gdy kogoś słuchał: prawe kolano założone na lewe, na kolanie wsparty łokieć, a na dłoni podbródek. Często przybierał taką pozycję, ale nawet zastygły w milczącym skupieniu, nadal prowadził coś w rodzaju rozmowy, jego wargi i brwi poruszały się i wyginały w reakcji na słowa drugiej osoby. Niektórzy pytali, co znaczą te dziwaczne skurcze i tiki, ale Anna płynnie posługiwała się również tym językiem. Ona nie musiała o nic pytać.

Spędzali na rozmowach we dwoje mnóstwo czasu. Rozmawiali w przeróżnych językach, we wszystkich zakamarkach mieszkania oraz w różnych miejscach rozsianych po całym mieście. Była przekonana, że ze wszystkich ludzi na świecie ojciec najbardziej lubi rozmawiać właśnie z nią.

Pewnego razu Anna uświadomiła sobie, że język jest kompromisem – że dwie osoby rozmawiające ze sobą w tym samym języku niekoniecznie są takie same – i pewnego razu zadała ojcu pytanie, na które wyjątkowo nie umiał odpowiedzieć.

Właśnie wracali do domu z przechadzki, robiło się ciemno. Anna nie znała tej części miasta. Ojciec bardzo mocno ściskał jej dłoń w swojej i sadził przed siebie długimi krokami, aż musiała truchtać, by za nim nadążyć. A on wciąż przyspieszał, coraz bardziej i bardziej, podczas gdy słońce schodziło coraz niżej, by zniknąć za dachami, a potem za wzgórzami w oddali. Wtedy właściwie już biegli.

Usłyszała ich wcześniej, niż zobaczyła. Jakiś mężczyzna śmiał się głośno i radośnie, tak szczerze rozbawiony, że Anna też zaczęła się uśmiechać, zaciekawiona, co wywołało ten śmiech. Ale kiedy dotarli do ulicy, z której dobiegał głos, uśmiech zastygł jej na twarzy.

Stało tam trzech żołnierzy.

Ten, który się śmiał, był najniższy. Pozostałych dwóch nie zapamiętała zbyt wyraźnie, tyle że wydawali się jej niebywale potężni.

– Skacz! – powiedział ten najniższy. – Skacz! Skacz!

Stojący naprzeciw nich starszy szpakowaty mężczyzna starał się jak najlepiej wypełnić rozkaz, bezsensownie podskakiwał w miejscu. Z jego nogą wyraźnie coś było nie tak – może ją złamał? Widać było, że bardzo cierpi. Z wysiłkiem powstrzymywał się od krzyku za każdym razem, gdy jego stopy uderzały o bruk, grymas bólu wykrzywiał mu twarz.

A niski żołnierz miał dzięki temu jeszcze lepszą zabawę.

Być może najtrudniejsza w tym wspomnieniu była czysta bezgraniczna radość, jaką ów śmiech był przepełniony – żołnierz mówił, a zatem również śmiał się w języku Herr Doktora Fuchsmanna.

Herr Doktor Fuchsmann był tłustym, niemal całkiem wyłysiałym mężczyzną, który zawsze nosił kamizelkę. Na nosie miał okulary, a w ręku laskę, która pomagała mu w całodniowych wędrówkach po niewielkim wnętrzu apteki. Herr Doktor Fuchsmann często chichotał, a jego twarz ciągle czerwieniała. Zawsze dawał Annie ukradkiem ciasteczka i gdyby je odkładać, uzbierałoby się ich spore pudło, mimo że znali się przecież od niedawna.

Niski żołnierz mówił językiem Herr Doktora Fuchsmanna.

Anna poczuła się niepewnie. Nie potrafiła umiejscowić żołnierza w kontekście doktora ani doktora w kontekście żołnierza. Zrobiła więc to, co zrobiłoby każde dziecko na jej miejscu.

Zapytała ojca.

Gdyby nie był on takim człowiekiem, jakim był, gdyby Anna przez większość swego siedmioletniego życia nie zdążyła osłuchać się z niemieckim, gdyby nim się nie posługiwała, gdyby w pewnym stopniu nie myślała w tym języku – w skrócie, gdyby nie mówiła po niemiecku właściwie bez cienia obcego akcentu – ta historia mogłaby się skończyć, zanim się zaczęła.

– Tato – powiedziała Anna. – Dlaczego oni śmieją się z tego człowieka?

Ojciec Anny nie odpowiedział.

Żołnierz odwrócił się w jej stronę.

– Ponieważ, Liebling – rzekł – to nie jest człowiek. To Jude.

Anna zapamiętała to zdanie dokładnie, ponieważ zmieniło ono wszystko. Sądziła, że wie, czym jest język, jak działa, w jaki sposób ludzie wyciągają różne słowa z powietrza, w które je wypowiedzieli, by zarysować własne kontury.

To tutaj było jednak znacznie bardziej skomplikowane.

Reb Szmulik nie mówił Jude. Reb Szmulik mówił jid.

A między tym żołnierzem, nieważne, jakim językiem się posługiwał, a Herr Doktorem Fuchsmannem istniała różnica równie wielka jak ta, o której istnieniu żołnierz starał się wszystkich przekonać: różnica dzieląca jego od Reb Szmulika.

W roku 1939 grupa ludzi zwanych Niemcami przybyła do kraju zwanego Polską i przejęła władzę nad miastem o nazwie Kraków, w którym mieszkała Anna. Krótko potem Niemcy zorganizowali operację określoną mianem Sonderaktion Krakau, wymierzoną w miejscowych intelektualistów i wykładowców akademickich, do których zaliczał się ojciec Anny.

Operację zaplanowano na dzień szósty listopada 1939 roku. Anna miała siedem lat i tego ranka wiedziała tylko tyle, że jej ojciec musi na kilka godzin wyjść z domu.

Tuż po godzinie jedenastej zostawił ją pod opieką Herr Doktora Fuchsmanna i więcej się nie pokazał.

Często, kiedy miał do załatwienia jakąś ważną sprawę, zdarzało mu się zostawiać Annę pod opieką któregoś z przyjaciół. Ufał jej i jeśli wychodził na krótko, zostawiał ją samą w domu, ale czasami musiał wyjść na dłużej. Anna była jeszcze małą dziewczynką i w takim przypadku należało zapewnić jej opiekę.

Ojciec robił wszystko, by nie dotknęło jej to, co działo się w mieście, ale wojna to wojna, nie da się wiecznie chronić dziecka przed światem. Na ulicach były mundury, krzyczący ludzie, psy, strach, czasem wystrzały, a kiedy ktoś uwielbia mówić, w końcu jego córka usłyszy słowo „wojna”, wypowiedziane ukradkiem, ale na głos. „Wojna” brzmi ciężko w każdym języku.

Anna pamiętała jak przez mgłę czasy, zanim to ciężkie słowo otoczyło ją ze wszystkich stron niczym obwieszone ciężarkami brzegi sieci, ale bardziej niż postać, twarz czy konkretna osoba – nawet bardziej niż obraz matki, który zdołała stworzyć z okruchów pamięci – wspomnienia tamtych czasów wypełniało intensywne bogactwo tętniącego życiem miasta: rozgadane grupki ludzi spacerujących po parkach i ogrodach, szklanki pełne piwa, filiżanki kawy czy herbaty na kawiarnianych stołach ustawionych tuż przy chodniku, matki, kochankowie i przyjaciele wołający kogoś po imieniu, aż echo niosło wzdłuż kamiennych ulic, w nadziei, że głowa ukochanej osoby odwróci się w ich stronę, nim zniknie za rogiem. Ten czas pozostał w pamięci Anny jako dni wypełnione nieustannym ciepłem i słońcem. Ale wojna, jak się dowiedziała, bardzo przypomina niepogodę – kiedy nadciąga, lepiej żeby nie złapała cię pod gołym niebem.

W ostatnich miesiącach życia ojciec Anny spędzał z nią sporo czasu w domu, na rozmowach, a kiedy pojawiała się nieunikniona potrzeba milczenia, na czytaniu. Miał dobre intencje, ale jego książki w większości były za trudne dla Anny, więc przeważnie czytała jedną, gruby tom pochodzących z różnych stron świata opowieści dla dzieci. Wszystkie, niezależnie od tego, czy były to bajki Ezopa, historie biblijne, mity nordyckie czy egipskie, zdobiły ilustracje w typowym dla dziewiętnastego wieku krzepiącym stylu. Rysowane były piórkiem i tuszem, a wydrukowane na grubym ciężkim papierze.

Anna zatęskniła za tą książką już w chwili, kiedy musiała się z nią rozstać. Nawet zanim zaczęła tęsknić za ojcem.

Przez pierwsze dwie czy trzy popołudniowe godziny szóstego listopada Herr Doktor Fuchsmann zachowywał się dokładnie tak jak zwykle, przekomarzał się z Anną, śmiał się, spoglądając na nią zza okularów, kiedy tylko jego zakład pustoszał i ignorował ją, ledwo rozległ się dzwonek nad drzwiami, oznajmiający przybycie kolejnego klienta. Ciasteczek było znacznie mniej niż poprzednio, ale Anna rozumiała – Herr Doktor Fuchsmann wyjaśnił, że to wina wojny. Anna zdążyła oswoić się z tym powszechnym zwyczajem – ostatnio, kiedy ktoś zwracał uwagę na jakieś nietypowe zjawisko, niezmiennie tłumaczono je wojną.

Anna wciąż nie do końca wiedziała, co dokładnie kryje się pod słowem „wojna”, w każdym razie, przynajmniej w pewnym stopniu, wojna rzeczywiście ujemnie wpłynęła na liczbę ciasteczek i choćby z tego powodu była całkowicie nie do przyjęcia.

Anna jeszcze nigdy nie widziała, by w aptece panował tak duży ruch, a większość klientów stanowili młodzi Niemcy w nieznacznie różniących się między sobą mundurach. Zjawiło się też kilku starszych mężczyzn, którzy posługiwali się niemieckim jaskrawym i jakby poszatkowanym na kawałki, który, choć był to przecież ten sam język, którym mówił Herr Doktor Fuchsmann, Annie wydawał się spięty i pochylony do przodu, podczas gdy niemiecki Herr Doktora Fuchsmanna siedział wygodnie rozparty w fotelu. Wszystko to było niezwykle interesujące, ale zauważyła, że kiedy zbyt otwarcie przysłuchuje się klientom, Herr Doktor Fuchsmann robi się nerwowy, starała się więc udawać, że w ogóle jej oni nie obchodzą.

Próbował maskować zaniepokojenie rosnące w miarę upływu czasu, a kiedy nadeszła godzina zamknięcia sklepu, a ojciec Anny wciąż się nie zjawiał, Herr Doktor Fuchsmann zaczął się martwić całkiem otwarcie.

Anna z kolei nie martwiła się za bardzo. Jej ojciec czasami znikał na dłużej, ale zawsze wracał.

Teraz jednak od czasu do czasu na ulicach rozlegały się strzały, nieustannie szczekały psy. Herr Doktor Fuchsmann stanowczo odmówił, kiedy Anna chciała pójść z nim do domu, i wtedy po raz pierwszy poczuła ziarno niepokoju. Zawsze tak miło ją traktował, nie rozumiała, czemu nagle zrobił się nieuprzejmy.

Tej nocy spała pod ladą w aptece Herr Doktora Fuchsmanna, trzęsąc się z zimna, bez żadnego przykrycia, przepełniona strachem, że ktoś ją zobaczy bądź usłyszy, podczas gdy ulice w zapadającej nocy wypełniały się Niemcami.

Nie mogła zasnąć. Lęk sprawiał, że jej umysł trwał w stanie aktywności, ale z kolei nie aż takiej, by zapobiec narastającemu znudzeniu. Właśnie w tej przeciągającej się chwili zawieszenia zatęskniła za swoim zbiorem baśni.

Była tam taka historia, prawie na samym końcu, na której zawsze otwierał się pęknięty grzbiet, o patykowatym widmie zwanym Królem Olch. Anna lubiła patrzeć na przedstawiającą go ilustrację, aż jej strach osiągał rozmiary niemal nie do wytrzymania, i wtedy zamykała książkę. Strach za każdym razem znikał wraz z wizerunkiem Króla Olch, zatrzaśniętym między kartkami, i teraz Anna bardzo żałowała, że nie może w ten sposób zamknąć dręczącego ją niepokoju.

Rano Herr Doktor Fuchsmann przyniósł Annie trochę jedzenia. Trochę się uspokoiła, lecz koło południa stało się jasne, że nie będzie mogła zostać w aptece. Bardzo przepraszał, obiecał Annie, że jeśli ojciec po nią przyjdzie, wyśle go prosto do domu, ale po prostu nie może jej tu dłużej trzymać.

Wszystko, co powiedział, wydawało się logiczne. Kim była, żeby z nim dyskutować?

Herr Doktor Fuchsmann zamknął aptekę na klucz i zaprowadził Annę do domu. Kiedy przybyli na miejsce, okazało się, że ojciec Anny również zamknął drzwi na klucz, gdy wychodzili poprzedniego dnia, by udać się do sklepu Herr Doktora Fuchsmanna. Ale tego Herr Doktor Fuchsmann nie zdążył się dowiedzieć – kiedy tylko ich oczom ukazała się kamienica, w której mieszkała Anna, przeprosił ją i pospieszył z powrotem do apteki.

Anna długo siedziała pod drzwiami mieszkania. Jakaś jej część nadal wierzyła, że ojciec do niej wróci, a ona z całych sił próbowała stłumić niepokój i wzmocnić to przekonanie. Tak, na pewno wróci, niedługo.

Ale nie wrócił.

Za każdym razem, kiedy czuła, że przekonanie słabnie, usiłowała przekręcić gałkę przy drzwiach. Próbowała raz po raz, za każdym razem nabierając coraz większej pewności, że jej ojciec tak naprawdę nie zamknął drzwi na klucz, tylko ona nie dość mocno przekręca gałkę.

Ale choć tak bardzo pragnęła, by okazało się to prawdą, drzwi nawet nie drgnęły. W czasie pokoju takie fantazje czasem okazują się prawdziwe. Ale nigdy w czasie wojny.

Anna miała wrażenie, że siedzi tak już całą wieczność, i w pewnym sensie tak było. Dla dziecka godzina pustki jest wiecznością. Anna spędziła pod drzwiami co najmniej dwie czy trzy godziny i gdyby nie stara pani Niemczyk mieszkająca naprzeciwko, być może siedziałaby tak i czekała na ojca do czasu, aż przeszkodziłaby jej wojna.

Pani Niemczyk często skarżyła się profesorowi Łani (i innym sąsiadom), że on i jego córka rozmawiają zbyt głośno do późna w nocy, ale ojciec Anny był przekonany, że tak naprawdę nie podoba jej się, że sprowadza on do kamienicy Cyganów, Ormian i Żydów. Pani Niemczyk mówiła tylko po polsku, w dodatku zazwyczaj mówiła bardzo mało. Nigdy w życiu ani jednym słowem nie zwróciła się bezpośrednio do Anny, ale często mówiła o niej w obecności ojca, zwykle, by mu uświadomić, że popełnia poważne błędy wychowawcze. Nie trzeba wspominać, że Anna nigdy nie cieszyła się jakoś szczególnie na jej widok, a zwykle lubiła spotykać ludzi.

Krótko po tym, jak Anna rozpoczęła wartę pod drzwiami, pani Niemczyk wyszła ze swojego mieszkania, pewnie w jakiejś sprawie. Kiedy przechodziła, jej oczy spoczęły przelotnie na Annie, a kiedy wracała, nie oderwały się aż do chwili, gdy zatrzasnęła za sobą drzwi swojego mieszkania.

Anna nie wiedziała, jakie pani Niemczyk ma zamiary, w każdym razie kobieta co jakiś czas lekko uchylała ona drzwi, by sprawdzić, czy dziewczynka wciąż siedzi na klatce, i za każdym razem fragment twarzy ukazujący się w szparze zdawał się zdradzać oznaki coraz większego zadowolenia.

Gdyby nie stara pani Niemczyk, Anna pewnie zostałaby i dalej czekała na ojca.

Gdyby nie stara pani Niemczyk, Anna pewnie nigdy nie spotkałaby Pana Jaskółki.

W Krakowie było całkiem sporo mieszkań i pokoi, nawet knajp i kafejek, w których jeden z licznych rozsianych po mieście znajomych ojca serdecznie powitałby ją w którymś z wielu języków i zaprosił w gościnę na dzień czy dwa, lecz Anna postanowiła wrócić do apteki Herr Doktora Fuchsmanna. W końcu to tam po raz ostatni widziała ojca. On zaś tam właśnie spodziewał się ją odnaleźć.

Zrobiło się późno. Anna była głodna, a kiedy słońce zaczęło zniżać się nad horyzont, zaczęła się zastanawiać, gdzie będzie spać tej nocy. Ten niepokój stanowił dla niej nowość – aż do wczoraj wszystkie noce w całym swoim życiu przespała we własnym łóżku za zamkniętymi drzwiami mieszkania, w pokoju sąsiadującym z pokojem ojca.

Kiedy Anna pojawiła się przed apteką, Herr Doktor Fuchsmann akurat obsługiwał klienta. Widziała go przez wielkie okna, rozmawiał z mężczyzną w garniturze i choć patrzył prosto na nią, zdawał się jej nie widzieć.

Na ulicy było zimno.

Chociaż Anna wcześnie nauczyła się zachowywać jak dorosła, to w tych dniach kierowała się typowo dziecięcym posłuszeństwem. Herr Doktor Fuchsmann powiedział, że nie chce jej w swojej aptece i nieważne, jak bardzo zdesperowana, nie weszłaby do środka bez zaproszenia.

W przypadku takich osób dorośli używają określenia „grzeczna dziewczynka”.

Anna usiadła na ulicy, by tam czekać na ojca, który wciąż nie wracał. Ulica, przy której była apteka Herr Doktora Fuchsmanna, była krótka – wąski brukowany łuk łączący dwie główne ulice. Panował tam niewielki ruch, a większość osób, przechodzących tą krótką uliczką, nie licząc klientów apteki i kilku innych sklepów umieszczonych na parterze kamienic, mieszkało na wyższych piętrach i nigdy się nie zatrzymywało. Anna wbiła wzrok w ziemię, przy każdym przechodniu błagając w myślach, by jej nie zauważył – albo by okazał się jej ojcem. Dla zabicia czasu szukała luźnych nitek przy rąbku spódnicy, które dałoby się wyciągnąć.

Nagle jej uwagę przykuł odgłos kroków. Tego popołudnia rytmiczne klak-klak rozbrzmiewało wzdłuż uliczki pewnie setki razy, w jedną stronę i drugą, krążąc dokoła, w przód i w tył, na chwilę zanikając, by zaraz powrócić, aż wreszcie stukot drewnianych słupkowych obcasów stał się jej uszom bliski i znajomy. Uniosła głowę, zaskoczona, przekonana, że zna te buty. Zaraz potem mężczyzna znajdujący się powyżej butów dostrzegł, że go zauważyła.

Mężczyzna był wysoki i niezwykle chudy. Trzyczęściowy garnitur z ciemnobrązowej wełny zapewne uszyto na miarę. Trudno byłoby wyobrazić sobie drugiego człowieka, który nosiłby taki rozmiar, a ubranie leżało na nim idealnie. W ręku trzymał starą torbę lekarską z wytartej brązowej skóry, nieco jaśniejszej od garnituru. Torbę zdobiły mosiężne okucia, z boku zaś widniał monogram SWG złożony z wyblakłych czerwonych liter, które oryginalnie zapewne odpowiadały barwie ciemnego krawata. Na wierzchu, między rączkami torby tkwił długi czarny parasol, mimo że niebo było bezchmurne.

Mężczyzna, widząc, że Anna mu się przygląda, przystanął i popatrzył na nią z niesamowitej wysokości przez okrągłe szkła okularów w złotych oprawkach. W jego ustach tkwił niezapalony papieros. Ujął go w długie chude palce i wyjął z ust, by wziąć wdech i przemówić.

Dokładnie w tym samym momencie rozległ się dzwonek u drzwi apteki Herr Doktora Fuchsmanna i na ulicę wyszedł młody niemiecki żołnierz. Szczupły mężczyzna gwałtownie zwrócił twarz w jego stronę i odezwał się jasnym, konkretnym i doskonałym niemieckim, pytając, czy to jest ów cieszący się powszechną sympatią zakład należący do słynnego lekarza. Anna uświadomiła sobie, że wstrzymuje oddech.

Wysoki mężczyzna i żołnierz odbyli krótką uprzejmą pogawędkę. Żołnierz zapewnił o wysokiej jakości i doskonałej obsłudze. W końcu lekarz jest Niemcem, trudno oczekiwać, by którykolwiek z tych polskich lekarzy mógł się z nim równać.

Po stosownej pauzie szczupły mężczyzna skłonił głowę w podzięce i przeniósł spojrzenie na wejście do sklepu. Roztaczał władczą aurę i Anna zaczęła się zastanawiać, zapewne podobnie jak żołnierz, czy powinna wiedzieć, kim jest ten człowiek. Młody żołnierz, przywykły do zwyczajów panujących wśród wyższych mu rangą, uznał krótkie skinięcie głową za lekceważący sygnał odprawy, ale nie zdążył odejść zbyt daleko, gdy szczupły mężczyzna przywołał go z powrotem.

– Może – powiedział – zechciałbyś podać mi ogień. – Ręce trzymał założone z tyłu. Wyraźnie dawał do zrozumienia, że sam nie zamierza zawracać sobie głowy tak banalną czynnością, jak przypalanie papierosa.

Żołnierz posłusznie wypełnił polecenie. Szczupły mężczyzna w ogóle na niego nie spojrzał ani nie podziękował.

Głęboko zaciągnął się dymem.

Żołnierz zagłębił się między ulice miasta.

Szczupły mężczyzna jeszcze raz się zaciągnął, po czym spojrzał na Annę.

– A więc – powiedział swoim eleganckim niemieckim, jednocześnie wypuszczając dym ustami – kim jesteś?

Anna nie miała pojęcia, jak odpowiedzieć na to pytanie. Jej szczęki pracowały, próbując odnaleźć słowo w jakimkolwiek języku, by wyrzeźbić odpowiedź z powietrza – wiedziała, że istnieje wersja jej imienia, której używają Niemcy, ale w jakimś sensie wydawało jej się nieodpowiednie powiedzieć temu surowemu władczemu mężczyźnie, że to słowo to ona. Była przecież w równym stopniu zmarzniętą, głodną i przerażoną dziewczynką; jej umysł gorączkowo pracował, próbując sobie przypomnieć odpowiednie zdrobnienie.

Szczupły mężczyzna uniósł jedną brew i przekrzywił głowę w prawo. Marszcząc brwi, zapytał po polsku:

– Na kogo czekasz?

Tak jak jego niemiecki był jasny i konkretny, tak polski – zwinny i żwawy. Był pierwszą osobą, którą słyszała Anna od chwili rozstania z ojcem, posługującą się równie doskonale więcej niż jednym językiem.

Chciała dać mu odpowiedź, chciała z nim porozmawiać, ale nie miała pojęcia, co mogłaby powiedzieć. Może – przyszło jej do głowy – powie, że czeka na ojca, lecz w gruncie rzeczy nie była już pewna, czy jest to prawdą, a jedna rzecz w tym człowieku nie budziła najmniejszych wątpliwości: nie należał do osób, którym można kłamać.

Szczupły mężczyzna pokiwał głową w odpowiedzi na milczenie Anny i przerzucił się na rosyjski:

– Gdzie twoi rodzice?

Na to pytanie powinna odpowiedzieć bez trudu, ale nie potrafiła, ponieważ naprawdę nie wiedziała co. Już miała mu o tym powiedzieć, ale szczupły mężczyzna zdążył przyzwyczaić się do jej milczenia i ponownie zmienił język – na jidysz.

– Wszystko w porządku?

To pytanie doprowadziło Annę do łez. Oczywiście wszystkie wcześniejsze, każde na swój sposób, tak samo wprawiły ją w zmieszanie, wydawały się równie trudne i kłopotliwe. Być może sprawiła to nagła miękka nuta w jego głosie – ten człowiek, który budził w niej takie przerażenie, który górował nad nią jak wieża, nagle wydał się szczerze zatroskany jej losem. Od kilku tygodni, miesięcy, wszystko stawało się stopniowo coraz mniej w porządku, a ona nie potrafiła sobie przypomnieć, by ktokolwiek zapytał ją w tym czasie, jak się czuje. Nawet ojciec był tak pochłonięty stwarzaniem stanu zbliżonego do porządku, że zapomniał spytać, czy mu się udało.

A może sprawił to jidysz. Język Reb Szmulika. Anna nie widziała go od kilku tygodni i chociaż była dzieckiem, nie była przecież ślepa i widziała, co się dzieje z Żydami mieszkającymi w Krakowie. Do chwili, kiedy szczupły mężczyzna zadał ostatnie pytanie, jakaś część jej umysłu wątpiła, czy jidysz w ogóle jeszcze istnieje.

Ale najbardziej prawdopodobne wytłumaczenie dla łez Anny jest takie, że akurat na to jedno pytanie z całą pewnością znała odpowiedź:

Nie, nic nie jest w porządku.

Szczupły mężczyzna wydawał się bardziej zaskoczony niż zmartwiony jej łzami. Znów ściągnął brwi, przekrzywił głowę na bok i spojrzał na Annę. Niewątpliwie był też zaciekawiony.

Miał niesamowicie przenikliwe oczy, głęboko osadzone, i nawet jeśli dziewczynka bardzo starała się ukryć łzy przed światem, nie mogła oderwać się od tego spojrzenia. Jak haczyki na ryby, te oczy pochwyciły oczy Anny i przyciągały je do siebie.

A kolejna rzecz, którą zrobił ten człowiek, zmieniła życie Anny na zawsze.

Zwrócił swe przenikliwe oczy w górę, w stronę dachów kamienic stłoczonych wzdłuż krótkiej uliczki. Zniewolone spojrzenie Anny powędrowało śladem jego wzroku. Dojrzawszy to, co chciał, mężczyzna ściągnął wargi i wydobył spomiędzy nich jasną świergotliwą frazę, posyłając ją prosto w niebo.

Rozległ się szum skrzydeł i z nieba sfrunął ptak, niczym spadająca bomba. Szeroko rozłożył skrzydła, by zebrać w nie powietrze i zmniejszyć prędkość, zajaśniał na mokrym szarym bruku, podskoczył, zamrugał i przekrzywił łepek na bok, spoglądając na szczupłego mężczyznę.
mniej..

BESTSELLERY

Kategorie: