Bajdy i baśnie dla młodych i starych - ebook

USTA­WY SA­MO­RZĄ­DU GMIN­NE­GO.

(Zbiór praw t. II, wyd. 1892 r. Usta­wy Za­rzą­du Gu­ber­nii Kró­le­stwa Pol­skie­go. Roz­dział V).

194. Każ­da gmi­na wiej­ska ma się skła­dać: 1) z wio­sek i ko­lo­nij przez wło­ścian wszel­kie­go na­zwa­nia osia­dłych; 2) z fol­war­ków i dwo­rów dzie­dzi­ców i in­nych wła­ści­cie­li ziem­skich; 3) z osad.

195. Wio­ski, ko­lo­ni­je i osa­dy two­rzą od­dziel­ne gro­ma­dy na za­sa­dach po­ni­żej wy­ło­żo­nych w art. 264 i 265.

196. W gmi­nach i gro­ma­dach wio­sko­wych ad­mi­ni­stra­cya in­te­re­sów gmin­nych i gro­madz­kich po­wie­rza się ze­bra­niom gmin­nym i gro­madz­kim oraz oso­bom przez ta­ko­we ze­bra­nia wy­bra­nym.

197. Od udzia­łu w ze­bra­niach wy­łą­cza­ją się: 1) zo­sta­ją­cy poci śledz­twem lub są­dem, za prze­stęp­stwa lub wy­kro­cze­nia, po­cią­ga­ją­ce za sobą utra­tę wszel­kich szcze­gól­nych praw i przy­wi­le­jów ob­wi­nio­ne­mu słu­żą­cych i 2) oso­by od­da­ne za wy­ro­kiem są­do­wym pod nad­zór po­li­cyi.

198. Oso­bom, nie ma­ją­cym z mocy prze­pi­sów wy­raź­ne­go pra­wa uczest­ni­cze­nia w czyn­no­ściach ze­bra­nia, nie­tyl­ko na­le­żeć do jego ob­rad, ale na­wet być na nich obec­ne­mi za­bra­nia się. Za prze­kro­cze­nie tego za­ka­zu pod sąd od­da­ni zo­sta­ną. Oso­by wy­zna­czo­ne przez rząd do nad­zo­ru nad wy­peł­nia­niem prze­pi­sów w tym roz­dzia­le wy­łusz­czo­nych i in­nych po­sta­no­wień o wło­ścia­nach, mogą znaj­do­wać się na ze­bra­niach, ile­kroć wy­ma­gać tego będą wło­żo­ne na nich obo­wiąz­ki.

199. Ze­bra­nia mogą ob­ra­do­wać i wy­da­wać uchwa­ły tyl­ko w przed­mio­tach, pod­le­ga­ją­cych ich za­wia­dy­wa­niu na za­sa­dzie pra­wi­deł tego (V) roz­dzia­łu. Gdy­by zwo­ła­nie ze­bra­nia na­stą­pi­ło sa­mo­wol­nie, przez oso­by do tego pra­wem nie­upo­waż­nio­ne, lub je­śli­by na­ra­dza­no się i wy­da­wa­no uchwa­ły w przed­mio­tach nie pod­le­ga­ją­cych za­wia­dy­wa­niu ze­bra­nia, to w ta­kich ra­zach uchwa­ły ta­kie­go ze­bra­nia po­czy­tu­ją się… za nie­waż­ne, a oso­by, któ­re­by w wy­da­niu ich udział mia­ły, lub któ­re­by sa­mo­wol­ne­go zwo­ła­nia ze­bra­nia do­pu­ści­ły się, sto­sow­nie do waż­no­ści przed­mio­tu: albo ule­gną ka­rze, przez na­czel­ni­ka po­wia­tu wy­mie­rzo­nej, albo pod sąd od­da­ne zo­sta­ną, na za­sa­dzie osob­nej co do tego in­struk­cyi.

200. Uchwa­ły ze­brań gmin­nych i gro­madz­kich wy­da­ne z na­ru­sze­niem prze­pi­sa­nych w art. 199, 209 i 272 ni­niej­szej usta­wy, wa­run­ków ich pra­wo­moc­no­ści, po­czy­tu­ją, się za nie­waż­ne i pod­le­ga­ją znie­sie­niu, tak na sku­tek skar­gi osób, któ­rych pra­wa zo­sta­ły przez nie po­gwał­co­ne, jak i na sku­tek oświad­cze­nia władz, ma­ją­cych nad­zór nad pra­wi­dło­wym bie­giem za­rzą­du gmin­ne­go.

201. Uchwa­ły, wy­da­ne w po­rząd­ku prze­pi­sa­nym i w kwe­sty­ach pod­le­ga­ją­cych za­wia­dy­wa­niu ze­brań gmin­nych i gro­madz­kich, mogą być znie­sio­ne, je­że­li sama treść za­pa­dłych w uchwa­le po­sta­no­wień jaw­nie na­ru­sza pra­wo; jed­nak znie­sie­nie ta­kich uchwał może na­stą­pić tyl­ko na sku­tek skar­gi tych osób, któ­rych pra­wa przez uchwa­łę po­gwał­co­ne zo­sta­ły. Ter­min na po­da­nie ta­kiej skar­gi li­czy się mie­sięcz­ny od dnia ogło­sze­nia po­sta­no­wie­nia.

202. Pra­wo znie­sie­nia uchwał ze­brań gmin­nych i gro­madz­kich (za wy­jąt­kiem uchwał, do­ty­czą­cych: wy­bo­ru na urzę­dy gmin­ne i roz­kła­du po­dat­ku po­dym­ne­go z grun­tów wło­ściań­skich, jako też szar­war­ku, dla któ­rych od­dziel­ne ist­nie­ją prze­pi­sy) przy­słu­gu­je szcze­gól­nym ko – mi­sy­jom, zo­sta­ją­cym, przy gu­ber­ni­jal­nych ko­mi­sjach dla spraw wło­ściań­skich.

Uwa­ga 1. Prze­pi­sy, do­ty­czą­ce znie­sie­nia ze­brań do­ty­czą­cych wy­bo­ru na urzę­dy gmin­ne, po­da­ne są da­lej w art. 242 i 243.

Uwa­ga 2. Skar­gi na uchwa­ły, do­ty­czą­ce roz­kła­du po­dat­ku, po­dym­ne­go z osad wło­ściań­skich, po­dat­ku grun­to­we­go z grun­tów wło­ściań­skich, oraz roz­kła­du szar­war­ku i po­win­no­ści gmin­nych, pod­le­ga­ją w pierw­szej in­stan­cyi ko­mi­sa­rzom wło­ściań­skim, w dru­giej ko­mi­sy­om gu­ber­ni­jal­nym dla spraw wło­ściań­skich.OR­GA­NI­ZA­CYA ZA­RZĄ­DU GMIN­NE­GO.

SKŁAD ZA­RZĄ­DU.

203. Za­rząd gmi­ny skła­da­ją: 1) Za­bra­nie gmin­ne, 2) Wójt gmi­ny, je­den na gmi­nę, 3) Soł­ty­si. Oprócz tego w ra­zie uzna­nej po­trze­by, gmi­ny mogą mieć osob­nych pi­sa­rzy gmin­nych, po­bor­ców po­dat­ków, in­spek­to­rów szkół i szpi­ta­li, le­śnych i po­lo­wych stró­żów, oraz in­nych ofi­cy­ali­stów go­spo­dar­czych. Ze­bra­nia gmin­ne mają pra­wo wy­bie­rać peł­no­moc­ni­ków gmin­nych (229 i 230).

Uwa­ga. Sądy Gmin­ne są usta­no­wio­ne na za­sa­dzie prze­pi­sów, po­miesz­czo­nych w usta­wach or­ga­ni­za­cyi są­dów (446 – 504).

204. Na miej­sce zbie­ra­nia się ze­bra­nia gmin­ne­go wy­zna­cza się wieś w po­środ­ku gmi­ny po­ło­żo­ną lub za­słu­gu­ją­cą na pierw­szeń­stwo prze­wa­gą lud­no­ści, albo ko­rzyst­nem swem pod wzglę­dem han­dlo­wym i prze­my­sło­wym po­ło­że­niem.

Uwa­ga. Pra­wi­dła co do wsz­czy­na­nia i de­cy­do­wa­nia spraw o prze­nie­sie­niu za­rżą – dów gmin­nych z jed­nej wsi do dru­giej są na­stę­pu­ją­ce:

1. Spra­wy o prze­nie­sie­nie za­rzą­dów gmin­nych z jed­nej wsi do dru­giej, bez zmie­nia­nia jed­nak­że skła­du, ani gra­nic gmi­ny, mogą być wsz­czy­na­ne tak przez wła­ści­we za­rzą­dy gmin­ne, jak i przez od­no­śne wła­dze ad­mi­ni­stra­cyj­ne. Ze­bra­nia gmin­ne mogą wy­stę­po­wać o prze­nie­sie­nie za­rzą­du gmin­ne­go, nie in­a­czej, jak na za­sa­dzie uchwa­ły spo­rzą­dzo­nej, z za­cho­wa­niem wa­run­ków, wska­za­nych w art. 209 i 212 ni­niej­szej usta­wy. Od­no­śne pro­jek­ty władz ad­mi­ni­stra­cyj­nych, mu­szą być przed­tem przed­sta­wio­ne ze­bra­niom gmin­nym dla prze­są­dze­nia kwe­styi pod wzglę­dem go­spo­dar­czym. Ze­bra­nia gmin­ne co do ta­kich pro­jek­tów wy­da­ją uchwa­ły zgod­nie z art. 209 ni­niej­szej usta­wy.

2. Usta­wy ze­brań, gmin­nych co do prze­nie­sie­nia za­rzą­dów gmin­nych, jako też pro­jek­ty prze­nie­sie­nia, po­cho­dzą­ce od władz ad­mi­ni­stra­cyj­nych wraz z uchwa­ła­mi ze­brań, któ­re co do tych pro­jek­tów za­pa­dły, przed­sta­wia wła­ści­wy ko­mi­sarz do spraw wło­ściań­skich wraz z opi­ni­ją na­czel­ni­ka po­wia­tu, ko­mi­syi gu­ber­ni­jal­nej do spraw wło­ściań­skich. Ta ostat­nia, po roz­pa­trze­niu oko­licz­no­ści spra­wy, za­twier­dza, albo od­ma­wia pro­jek­to­wa­ne prze­nie­sie­nie za­rzą­du gmin­ne­go.

3. Je­że­li gu­ber­na­tor nie zgo­dzi się z więk­szo­ścią gło­sów ko­mi­syi, może wstrzy­mać wy­ko­na­nie po­sta­no­wie­nia ko­mi­syi i przed­sta­wić spra­wę przez od­dział do spraw wło­ściań­skich przy mi­ni­ste­ry­um spraw we­wnętrz­nych na de­cy­zyę mi­ni­stra.

4. Po­sta­no­wie­nia gu­ber­nial­nej ko­mi­syi wło­ściań­skiej w spra­wach, wy­mie­nio­nych w art. 1 tego do­dat­ku, mogą być za­skar­żo­ne przez ze­bra­nie gmin­ne w cią­gu mie­sią­ca od ogło­sze­nia te­goż na imię mi­ni­stra spraw we­wnętrz­nych. O pra­wie za­skar­że­nia tych po­sta­no­wień, o ter­mi­nie, w ja­kim skar­ga po­da­na być może, jako też o po­rząd­ku jej po­da­nia, ob­ja­śnia się ze­bra­nie gmin­ne jed­no­cze­śnie z ogło­sze­niem po­sta­no­wie­nia. Skar­gi po – dają się do tej ko­mi­syi gu­ber­ni­jal­nej, któ­ra po­sta­no­wie­nia, ule­ga­ją­ce za­skar­że­niu wy­da­ła. Je­że­li skar­ga na­stą­pi­ła w ter­mi­nie, ko­mi­sya wstrzy­mu­je wy­ko­na­nie swe­go po­sta­no­wie­nia i przed­sta­wia spra­wę od­dzia­ło­wi do spraw wło­ściań­skich (ziem­skie­mu) przy mi­ni­ste­ry­um spraw we­wnętrz­nych.

O ZE­BRA­NIU GMIN­NEM.

205. Ze­bra­nie gmin­ne skła­da się ze wszyst­kich peł­no­let­nich! go­spo­da­rzy gmi­ny, bez róż­ni­cy wy­zna­nia, po­sia­da­ją­cych w jej ob­rę­bie pra­wem oso­bi­stej wła­sno­ści, przy­najm­niej trzy mor­gi zie­mi. W ze­bra­niu gmin­nem nie bio­rą udzia­łu: du­chow­ni i urzęd­ni­cy po­li­cyi po­wia­to­wej cho­ciaż­by na­wet po­sia­da­li w ob­rę­bie gmi­ny ozna­czo­ną ilość zie­mi (1).

Uwa­ga. Za­rzą­dy skar­bo­we, po­sia­da­ją­ce w ob­rę­bie gmin, na pra­wach peł­nej wła­sno­ści, przy­najm­niej trzy mor­gi zie­mi, mają pra­wo przyj­mo­wać udział w ze­bra­niach gmin­nych, przez wy­zna­czo­nych od sie­bie w tym celu de­pu­ta­tów, we wszyst­kich kwe­sty­ach ty­czą­cych się na­ło­że­nia i roz­ło­że­nia gmin­nych po­dat­ków i po­win­no­ści, a tak­że spraw­dze­nia i ob­ra­cho­wa­nia urzęd­ni­ków za­rzą­du co do wy­dat­ko­wa­nych przez nich pie­nię­dzy gmin­nych.

206. Ze­bra­nia gmin­ne zwo­ły­wa­ne będą z obo­wiąz­ku czte­ry razy do roku w ter­mi­nach ozna­czo­nych. Oprócz tych – (1) Uwa­ga wy­daw­cy. Art. 148 ust… za­rzą­du gu­ber­nii Kró­le­stwa Pol­skie­go sta­no­wi: Straż ziem­ska obo­wią­za­na jest oka­zy­wać roz­po­rzą­dze­niom wój­tów gmin wszel­kie moż­li­we współ­dzia­ła­nie i nieść im po­moc w ra­zie po­trze­by, pod żad­nym jed­nak po­zo­rem nie­ma pra­wa przyj­mo­wa­nia udzia­łu w czyn­no­ściach gro­madz­kich i go­spo­dar­czych gmin i gro­mad wio­sko­wych, ani mie­sza­nia się do i czyn­no­ści sądu gmin­ne­go.

zwo­łań zwy­czaj­nych, wójt gmi­ny zwo­łać może ze­bra­nie gmin­ne w każ­dym in­nym cza­sie, ile­kroć tego w in­te­re­sach gmi­ny zaj­dzie po­trze­ba.

Uwa­ga. W roku 1864 po­sta­no­wio­nem zo­sta­ło, że wój­ci gmin zwo­ły­wać win­ni z obo­wiąz­ku ze­bra­nia gmin­ne czte­ry razy do roku, a mia­no­wi­cie w dru­giej po­ło­wie: mar­ca, czerw­ca, wrze­śnia i grud­nia.

207. Pierw­szeń­stwo na ze­bra­niach gmin­nych i utrzy­ma­nie na nich na­le­ży­te­go po­rząd­ku na­le­ży do wój­ta gmi­ny. Ato­li w cza­sie wy­bo­rów na wój­ta gmi­ny lub w ra­zie roz­trzą­sa­nia ra­chun­ków wój­ta gmi­ny z po­wie­rzo­nych mu fun­du­szów, ustę­pu­je on pierw­szeń­stwa w ze­bra­niu jed­ne­mu z soł­ty­sów, na któ­re­go mię­dzy nimi na­stą­pi zgo­da lub w ra­zie prze­ciw­nym naj­star­sze­mu z nich wie­kiem.

208. Do atry­bu­cyi ze­brań gmin­nych na­le­ży:

1) Wy­bór wój­ta gmi­ny, pi­sa­rza i in­nych urzęd­ni­ków, któ­rych wy­bór, we­dług art. 203, do ze­bra­nia na­le­ży.

Uwa­ga. Ze­bra­nia gmin­ne przy­stę­pu­ją do wy­bo­ru sę­dziów gmin­nych i ław­ni­ków na za­sa­dzie prze­pi­sów, wy­łusz­czo­nych w usta­wach or­ga­ni­za­cyi są­dów (477 – 489).

2) Uchwa­ły we wszel­kich in­te­re­sach go­spo­dar­czych i in­nych ca­łej gmi­ny do­ty­czą­cych.

3) Środ­ki opie­kuń­cze, za­rzą­dza­nie in­sty­tu­cy­ami do­bro­czyn­ne­mi, ist­nie­ją­ce­mi w gra­ni­cach gmi­ny i prze­zna­czo­ne­mi dla do­po­ma­ga­nia miesz­kań­com gmi­ny, oraz roz­po­rzą­dza­nie ma­jąt­kiem i ka­pi­ta­ła­mi tych in­sty­tu­cyj, a to na za­sa­dzie szcze­gól­nych prze­pi­sów z dnia 19-go czerw­ca 1870 roku.

4) Urzą­dza­nie gmin­nych szkó­łek po­cząt­ko­wych i za­rzą­dza­nie nie­mi na za­sa­dzie szcze­gół nych prze­pi­sów z d. 30 sierp­nia 1864 r. Ukaz Naj­wyż­szy Dz. pr. T. 62, str. 334 i z 5 mar­ca 1885 r. Zbiór Praw, 353, po­miesz­czo­nych w XI to­mie 1-ej czę­ści wy­da­nia 1893 r. (patrz do­dat­ki).

5) Wy­zna­cze­nie i roz­kład gmin­nych po­dat­ków i po­win­no­ści, do­ty­czą­cych ca­łej gmi­ny, a tak­że! roz­ło­że­nie po­mię­dzy wsie, wcho­dzą­ce w skład gmi­ny, przy­pa­da­ją­cej na nią sumy do­dat­ko­we­go] grun­to­we­go po­dat­ku.

6) Spraw­dze­nie dzia­łań i ra­chun­ków osób z wy­bo­ru gmi­ny urzę­du­ją­cych.

7) Roz­po­rzą­dze­nie nie­ru­cho­mym ma­jąt­kiem ca­łej gmi­ny, bę­dą­cym w użyt­ko­wa­niu wspól­nem jej miesz­kań­ców, jako to: grun­ta­mi le­żą­ce­mi odło­giem, pa­stwi­ska­mi i t… p.

Uwa­ga. Wspól­ne ma­jąt­ki nie­ru­cho­me, któ­re prze­szły na wła­sność gmin na za­sa­dzie Naj­wyż­sze­go Uka­zu z d. 19-go lu­te­go 1864 r. o urzą­dze­niu wło­ścian, nie mogą być uchwa­łą, ze­brań gmin­nych po­zby­te in­a­czej, jak po uzy­ska­niu ze­zwo­le­nia mi­ni­stra spraw we­wnętrz­nych, na sku­tek przed­sta­wie­nia miej­sco­wych ko­mi­syj gu­ber­nial­nych do spraw wło­ściań­skich, roz­pa­trzo­ne­go przez ko­mi­sye do spraw wło­ściań­skich w gu­ber­ni­jach Kró­le­stwa Pol­skie­go, przy ziem­skim od­dzia­le mi­ni­ste­ry­um spraw we­wnętrz­nych.

8) Wy­bór peł­no­moc­ni­ków do in­te­re­sów gmi­ny.

9) Wy­rze­cze­nia we wszel­kich ta­kich przy­pad­kach, w któ­rych na za­sa­dzie ogól­ne­go pra­wa lub we­dług szcze­gól­nych o wło­ścia­nach po­sta­no­wień, lub też wsku­tek po­je­dyn­czych roz­po­rzą­dzeń Rzą­du, zaj­dzie po­trze­ba, czy to zgo­dze­nia się ca­łej gmi­ny lub za­de­cy­do­wa­nia. Je­że­li­by ze­bra­nie gmin­ne, dla ja­kich­kol­wiek­bądź po­wo­dów, nie spo­rzą­dzi­ło w swo­im cza­sie roz­kła­du cię­ża­rów skar­bo­wych i gmin­nych po­mię­dzy miesz­kań­ców gmi­ny, wójt po­wi­nien uprze zić ze­bra­nie, że do­peł­ni sam roz­kła­du. Je­że­li i to nie od­nie­sie skut­ku, to wów­czas wójt gmi­ny ra­zem z peł­no­moc­ni­ka­mi i soł­ty­sa­mi i pod wspól­ną ich od­po­wie­dzial­no­ścią, roz­kład wspo­mnia­ny nie­zwłocz­nie spo­rzą­dzi i wpro­wa­dzi w wy­ko­na­nie; – o czem wójt gmi­ny na­czel­ni­ko­wi po­wia­tu przy do­łą­cze­niu ko­pii roz­kła­du do­nie­sie.

209. Uchwa­ły ze­bra­nia gmin­ne­go wten­czas tyl­ko sta­ją się waż­ne­mi, kie­dy za­pad­ną pod prze­wod­nic­twem wój­ta gmi­ny lub jego za­stęp­cy, soł­ty­sa, w przy­pad­kach art. 207 prze­wi­dzia­nych i wo­bec naj­mniej po­ło­wy go­spo­da­rzy, pra­wo gło­so­wa­nia na ze­bra­niu ma­ją­cych.

210. Uchwa­ły na­stę­pu­ją jed­no­myśl­no­ścią lub więk­szo­ścią gło­sów, t… j… we­dług zda­nia tej czę­ści gro­ma­dy, któ­ra choć jed­nym gło­sem część dru­gą prze­wa­ży. W ra­zie roz­dzie­le­nia się ze­bra­nia na dwie rów­ne czę­ści, więk­szość po­zo­sta­nie przy tej po­ło­wie, do któ­rej wójt się przy­łą­cza.

211. Każ­dy z gło­su­ją­cych w ze­bra­niu je­den tyl­ko głos mieć może.

212. W spra­wach, ty­czą­cych się roz­po­rzą­dze­nia nie­ru­cho­mą wspól­ną wła­sno­ścią gmi­ny i z któ­rej wszy­scy miesz­kań­cy gmi­ny użyt­ku­ją, je­że­li cho­dzi na­przy­kład o za­mia­nę, se­gre­ga­cyę wspól­nych gmin­nych grun­tów i t… p… po­trzeb­ną jest ko­niecz­nie zgo­da przy­najm­niej dwóch trze­cich wszyst­kich go­spo­da­rzy gmi­ny, ma­ją­cych pra­wo gło­so­wa­nia na ze­bra­niu.

213. Uchwa­ły w spra­wach waż­niej­szych za­pi­su­ją się do księ­gi, a mię­dzy in­ne­mi uchwa­ły w przed­mio­tach ar­ty­ku­łem 212 ob­ję­tych, tu­dzież uchwa­ły na znacz­ny prze­ciąg cza­su obo­wią­zy­wać ma­ją­ce i na­ko­niec ta­kie, któ­rych za­pi­sa­nia ze­bra­nie wy­raź­nie za­żą­da.

O WÓJ­CIE GMI­NY.

214. Wójt gmi­ny od­po­wia­da za utrzy­ma­nie po­rząd­ku i spo­koj­no­ści w gmi­nie. Soł­ty­si są pod­wład­ny­mi wój­ta gmi­ny.

215. Wła­dza wój­ta roz­cią­ga się na wszyst­kie wo­gó­le w ob­rę­bie gmi­ny prze­by­wa­ją­ce oso­by po wsiach, ko­lo­ni­jach i fol­war­kach, dwo­rach dzie­dzi­ców i wszel­kich in­nych bez wy­łą­cze­nia do­mach oby­wa­tel­skich, w gmi­nie po­ło­żo­nych.

216. Wójt gmi­ny w ob­rę­bie jej jest obo­wią­za­ny:

I. Pod wzglę­dem po­li­cyj­nym:

1) Ogła­szać, za roz­ka­zem zwierzch­no­ści, pra­wa i wszel­kie roz­po­rzą­dze­nia rzą­du; oraz strzedz sze­rze­nia się w gmi­nie pod­ro­bio­nych uka­zów i szko­dli­wych dla pu­blicz­nej spo­koj­no­ści po­gło­sek.

2) Czu­wać tro­skli­wie nad utrzy­ma­niem po­rząd­ku w miej­scach pu­blicz­nych i nad bez­pie­czeń­stwem osób i wła­sno­ści; w przy­pad­ku zaś na­ru­sze­nia po­rząd­ku i bez­pie­czeń­stwa, przed­się­brać za­rad­cze środ­ki dla nie­zwłocz­ne­go ich przy­wró­ce­nia, za­nim po­wia­to­wa po­li­cya, sto­sow­ne ze swej stro­ny, roz­po­rzą­dze­nia uczy­ni.

3) Za­po­bie­gać że­brac­twu, przy­trzy­my­wać włó­czę­gów, zbie­gów i de­zer­te­rów woj­sko­wych i do­sta­wiać ich zwierzch­no­ści po­li­cyj­nej.

4) Do­no­sić na­tych­miast zwierzch­no­ści o sa­mo­wol­nie wy­da­la­ją­cych się z gmi­ny i o wszel­kich po­peł­nio­nych w gmi­nie prze­stęp­stwach i nie­po­rząd­kach.

5) Przed­się­brać wszel­kie na­ka­za­ne po­li­cyj­ne środ­ki za­rad­cze, chro­nią­ce od po­ża­rów, od po­mo­ru by­dła i od tym po­dob­nych klęsk.

6) Roz­po­rzą­dzać się w nad­zwy­czaj­nych zda­rze­niach, jako to: w ra­zie po­ża­rów, wy­le­wów wód, cho­rób epi­de­micz­nych, po­mo­ru by­dła lub in­nych ogól­nych klęsk i na­tych­miast do­no­sić po­li­cyj­nej zwierzch­no­ści o wszel­kich nad­zwy­czaj­nych w gmi­nie wy­pad­kach.

7) Przed­się­brać wszel­kie na­ka­za­ne po­li­cyj­ne środ­ki, za­po­bie­ga­ją­ce wszel­kie­go ro­dza­ju prze­stęp­stwom i wy­kro­cze­niom, a w ra­zie ich po­peł­nie­nia, za­bez­pie­czyć śla­dy prze­stęp­stwa, do­cho­dzić i za­trzy­mać wi­no­waj­ców, oraz do­sta­wić ich zwierzch­no­ści do dal­sze­go z nimi po­stą­pie­nia.

8) Wy­ko­ny­wać w prze­pi­sa­nych pra­wem wy­pad­kach wy­ro­ki sądu gmin­ne­go i in­nych władz są­do­wych, oraz eg­ze­kwo­wać wszel­kie­go ro­dza­ju na­leż­no­ści.

9) Czu­wać nad ca­ło­ścią za­ję­tych w gmi­nie z mocy wy­ro­ków są­do­wych nie­ru­cho­mo­ści i ru­cho­mo­ści, i do­sta­wiać te ostat­nie na miej­sce pu­blicz­nej ich sprze­da­ży; oraz mieć do­zór nad bez­piecz­nem prze­cho­wa­niem zna­le­zio­nych w gmi­nie lub ode­bra­nych od osób po­dej­rza­nych, rze­czy, bro­ni i t… p.

II. Pod wzglę­dem spraw gmin­nych i ad­mi­ni­stra­cyj­nych:

1) Zwo­ły­wać i za­my­kać ze­bra­nie gmi­ny oraz utrzy­my­wać w niem na­le­ży­ty po­rzą­dek.

2) Wno­sić na ob­ra­dy ze­bra­nia wszel­kie in­te­re­sy, do­ty­czą­ce po­trzeb i do­bra gmi­ny.

3) Wy­ko­ny­wać za­pa­dłe na mocy pra­wa i w po­rząd­ku usta­no­wio­nym w ni­niej­szym (V) roz­dzia­le – na ze­bra­niu gmin­nem uchwa­ły.

4) Czu­wać nad do­brem utrzy­ma­niem w gmi­nie dróg, mo­stów, gro­bli, prze­wo­zów i t… d.

5) Roz­cią­gać do­zór tak nad soł­ty­sa­mi, jako też nad wszel­ki­mi in­ny­mi urzęd­ni­ka­mi gmin­ny­mi, aże­by ści­śle wy­peł­nia­li wło­żo­ne na nich obo­wiąz­ki.

6) Czu­wać nad na­le­ży­tem wy­peł­nie­niem wszel­kie­go ro­dza­ju po­win­no­ści rzą­do­wych i gmin­nych, tak pie­nięż­nych, jak i wy­ma­ga­nych w na­tu­rze, a tak­że i po­win­no­ści woj­sko­wej.

7) Wy­zna­czać kwa­te­ry dla wojsk roz­lo­ko­wa­nych w gmi­nie i do­star­czać pod­wo­dy tak na wo­jen­ne, jak i inne rzą­do­we po­trze­by.

8) Za­rzą­dzać fun­du­sza­mi gmi­ny pod od­po­wie­dzial­no­ścią za ich ca­łość i zgod­ne z pra­wem uży­cie.

9) Czu­wać nad ca­ło­ścią i nie­ty­kal­no­ścią nie­ru­cho­mo­ści ogól­ną wła­sność gmi­ny lub jej in­sty­tu­cyi sta­no­wią­cych, mieć do­zór nad grun­ta­mi opusz­czo­ne­mi (pust­ka­mi) w gmi­nie.

10) Wy­da­wać miesz­kań­com gmi­ny w przy­pad­kach pra­wem po­zwo­lo­nych, pasz­por­ta i świa­dec­twa prze­sie­dle­nia.

11) Mieć do­zór nad ugo­dzo­ny­mi cza­so­wo w ob­rę­bie gmi­ny na­jem­ni­ka­mi, ro­bot­ni­ka­mi i słu­żą­cy­mi, oraz nad ści­słem wy­peł­nie­niem przy­ję­tych przez nich zo­bo­wią­zań wzglę­dem naj­mu­ją­cych.

12) Mieć do­zór nad karcz­ma­mi, au­ste­ry­ami i wszel­kie­mi tego ro­dza­ju za­kła­da­mi, oraz prze­strze­gać rze­tel­no­ści miar i wag na tar­gach.

13) Mieć do­zór nad szko­ła­mi, szpi­ta­la­mi, ochro­na­mi i wszel­kie­mi in­ne­mi za­kła­da­mi do­bro­czyn­ne­mi gmi­ny, je­śli do niej na­le­żą lub jej kosz­tem po­wsta­ły.

III. Oprócz tego wójt gmi­ny obo­wią­za­ny jest wy­ko­ny­wać wszyst­kie obo­wiąz­ki, wło­żo­ne na nie­go przez Usta­wy i szcze­gól­ne prze­pi­sy.

217. Wójt gmi­ny obo­wią­za­ny jest bez­wa­run­ko­wo wy­peł­niać wszel­kie praw­ne zle­ce­nia na­czel­ni­ka po­wia­tu, władz są­do­wych i wszel­kich in­nych władz, wy­da­ne w za­kre­sie spraw do nich na­le­żą­cych.

218. Wójt gmi­ny wi­nien na­ra­dzać się z peł­no­moc­ni­ka­mi i soł­ty­sa­mi i wzy­wać ich do wspól­ne­go z sobą dzia­ła­nia, we wszel­kich w art. 216 wy­żej wy­mie­nio­nych spra­wach, a w szcze­gól­no­ści w tych, któ­re do­ty­czą ogól­ne­go za­go­spo­da­ro­wa­nia i do­bra gmi­ny, jako to: roz­kła­du mię­dzy miesz­kań­ców, sto­sow­nie do ar­ty­ku­łu 208, po­win­no­ści gmin­nych lub ogól­nych wy­dat­ków na ra­chu­nek gmi­ny za­rzą­dzo­nych, roz­kwa­te­ro­wa­nia wojsk, do­star­cze­nia pod­wód, trans­por­tu włó­czę­gów, od­by­cia szar­war­ków i in­nych gmin­nych po­sług, jak nie­mniej utrzy­ma­nia w do­brym sta­nie dróg, mo­stów, gro­bli i t… p., oraz opie­ki nad ubo­gi­mi, sie­ro­ta­mi i do­tknię­ty­mi ka­lec­twem lub cho­ro­bą. Peł­no­moc­ni­cy i soł­ty­si obo­wią­za­ni są ze swej stro­ny dzia­łać wspól­nie i do­po­ma­gać wój­to­wi gmi­ny we wszel­kich wy­żej wy­szcze­gól­nio­nych spra­wach.

219. Za mniej waż­ne wy­kro­cze­nia po­li­cyj­ne, po­peł­nio­ne przez oso­by wła­dzy wój­ta gmi­ny pod­le­głe; wój­to­wi gmi­ny słu­ży wła­dza uka­ra­nia naj­wy­żej dwu­dnio­wym aresz­tem lub karą pie­nięż­ną, nie prze­no­szą­cą jed­ne­go ru­bla. Nie­bę­dą­cych w moż­no­ści uiścić się z na­ło­żo­nej na nich kary pie­nięż­nej, wójt gmi­ny może ska­zać na dwu­dnio­wą co naj­wy­żej ro­bo­tę pu­blicz­ną, nie roz­cią­ga­jąc wszak­że tego ostat­nie­go środ­ka do osób z pod tego ro­dza­ju kary wy­ję­tych we­dług pra­wa.

Uwa­ga. Kary pie­nięż­ne, na­kła­da­ne przez wój­tów gmi­ny na za­sa­dzie tego (219) ar­ty­ku­łu, a tak­że przez soł­ty­sów na za­sa­dzie art. 227 win­ny po­stę­po­wać do ogól­nej kasy gmin­nej.

220. Wój­ci gmin mają pra­wo: żą­dać oka­za­nia so­bie le­gal­nych świa­dectw od osób prze­jeż­dża­ją­cych i cza­so­wo w gmi­nie prze­by­wa­ją­cych; przy­wo­ły­wać do sta­wie­nia się w urzę­dzie gmin­nym każ­de­go miesz­kań­ca gmi­ny i od­by­wać re­wi­zye po do­mach i za­bu­do­wa­niach pry­wat­nych w przy­tom­no­ści dwóch soł­ty­sów.

O SOŁ­TY­SACH.

221. Soł­tys jest po­moc­ni­kiem wój­ta gmi­ny; on wy­ko­ny­wa bez­wa­run­ko­wo wszel­kie jego le­gal­ne roz­ka­zy i zle­ce­nia, a na­wet, nie cze­ka­jąc jego roz­ka­zów, przy­cho­dzi mu w po­moc we wszel­kich czyn­no­ściach, po­li­cyj­nych i in­nych, wło­żo­nych na wój­ta.

222. Każ­da wieś lub ko­lo­ni­ja, skła­da­ją­ca w moc art. 264 gro­ma­dę wio­sko­wą, po­win­na mieć osob­ne­go soł­ty­sa, ob­ra­ne­go po­rząd­kiem wska­za­nym w art. 286. Po znacz­niej­szych wsiach, całą gmi­nę skła­da­ją­cych lub gę­sto za­lud­nio­nych, może zwierzch­ność, je­śli to uzna za po­trzeb­ne, po­le­cić ze­bra­niu gro­ma­dy, wy­brać wię­cej, niż jed­ne­go soł­ty­sa, z któ­rych je­den bę­dzie star­szym, po­dług uzna­nia ze­bra­nia gro­ma­dy.

223. Wła­dza soł­ty­sa, jako po­moc­ni­ka wój­ta gmi­ny, roz­cią­ga się na wszyst­kich miesz­kań­ców gmi­ny, w szcze­gól­no­ści zaś na miesz­kań­ców tej wio­ski lub ko­lo­nii, któ­ra go ob­ra­ła. Nie­po­słu­szeń­stwo i opór soł­ty­so­wi po­cią­ga za sobą tę samą karę, ja­kiej ule­ga­ją nie­po­słusz­ni i opie­ra­ją­cy się wój­to­wi.

224. Nie­za­leż­nie od obo­wiąz­ków, spa­da­ją­cych na soł­ty­sa, jako na po­moc­ni­ka wój­ta gmi­ny, ten­że jest jesz­cze w obo­wiąz­ku za­ła­twiać na­stę­pu­ją­ce czyn­no­ści, do­ty­czą­ce spraw tej gro­ma­dy wio­sko­wej, któ­ra go ob­ra­ła: 1) Zwo­ły­wać i za­my­kać ze­bra­nie gro­ma­dy i utrzy­my­wać w niej na­le­ży­ty po­rzą­dek; 2) wno­sić pod roz­po­zna­nie ze­bra­nia gro­ma­dy spra­wy, do­ty­czą­ce po­trzeb i do­bra gro­ma­dy; 3) wy­ko­ny­wać uchwa­ły ze­bra­nia gro­ma­dy; 4) przyj­mo­wać udział w spo­rzą­dze­niu pro­to­ku­łów w za­rzą­dzie gmin­nym co do zrze­cze­nia się przez wło­ścian grun­tów, wy­dzie­lo­nych im bądź to z pu­stek po ma­jąt­kach pry­wat­nych, bądź z nie­za­ję­tych grun­tów skar­bo­wych lub po­du­chow­nych.

225. W gmi­nach i gro­ma­dach wio­sko­wych, nie­ma­ją­cych osob­nych po­bo­rów po­dat­ku, obo­wiąz­ki te speł­niać mają soł­ty­si, każ­dy w swo­jej gro­ma­dzie.

226. Je­śli­by wójt gmi­ny wzbra­niał się wy­ko­na­nia prze­pi­sów lub roz­po­rzą­dzeń rzą­du, albo też ta­mo­wał dru­gim ich wy­ko­na­nie, w ta­kim ra­zie soł­ty­si obo­wią­za­ni są na­tych­miast za­wia­do­mić o tem na­czel­ni­ka po­wia­tu.

227. Za mniej waż­ne wy­kro­cze­nia po­li­cyj­ne, po­peł­nio­ne przez wło­ścian gro­ma­dy, któ­ra go soł­ty­sem ob­ra­ła, słu­ży mu pra­wo uka­rać win­nych w spo­sób, jak to wój­to­wi gmi­ny, we­dług art. 219, jest do­zwo­lo­ne.

228. Soł­tys, od­by­wa­ją­cy waż­niej­sze czyn­no­ści, jako to, ścią­ga­nie kar po­li­cyj­nych lub są­do­wych, re­wi­zje w do­mach lub za­bu­do­wa­niach wło­ściań­skich oraz ile­kroć znaj­dzie się w ko­niecz­no­ści za­trzy­ma­nia lub aresz­to­wa­nia ko­goś, jak nie­mniej w cza­sie po­cząt­ko­we­go do­cho­dze­nia po­peł­nio­nych prze­stępstw lub wy­kro­czeń, wi­nien ko­niecz­nie po­wo­łać dwóch świad­ków, głów­nie z po­mię­dzy go­spo­da­rzy miej­sco­wych wy­bra­nych. W ra­zach tyl­ko zbyt ma­łej lud­no­ści miej­sco­wej lub gdy­by we wsi zbyt mało znaj­do­wa­ło się wło­ścian obec­nych, wol­no soł­ty­so­wi za­we­zwać na świad­ków miesz­kań­ców in­nych naj­bliż­szych wio­sek tej­że sa­mej gmi­ny.

O PEŁ­NO­MOC­NI­KACH GMI­NY.

229. Ze­bra­nia gmin­ne mogą wy­bie­rać od­dziel­nych peł­no­moc­ni­ków gmi­ny w licz­bie dwóch na je­den rok, do spraw ty­czą­cych się ko­rzy­ści i in­te­re­sów go­spo­dar­czych gmi­ny.

230. Do obo­wiąz­ków peł­no­moc­ni­ków gmi­ny na­le­ży: 1) spo­rzą­dze­nie roz­kła­du skar­bo­wych i gmin­nych cię­ża­rów, wspól­nie z wój­tem gmi­ny i soł­ty­sa­mi i pod wspól­ną wszyst­kich od­po­wie­dzial­no­ścią, w wy­pad­kach wy­mie­nio­nych w punk­cie 5-ym art. 208. 2) Współ­dzia­ła­nie z wój­tem gmi­ny w spra­wach, do­ty­czą­cych ko­rzy­ści i in­te­re­sów go­spo­dar­czych gmi­ny, jako też w spra­wach "wy­li­czo­nych w art. 216. 8) Mia­no­wa­nie pi­sa­rza gmin­ne­go po wspól­nem zgo­dze­niu się z wój­tem i soł­ty­sa­mi, w przy­pad­ku wska­za­nym w art. 246. Spraw­dza­nie sum gmin­nych i po­świad­cza­nie ksiąg przy­cho­du i roz­cho­du, ra­zem z wój­tem i pi­sa­rzem, na za­sa­dzie od­dziel­nych pra­wi­deł (po­stan… ko­mi­te­tu urzą­dza­ją­ce­go, art. 1708).

O PI­SA­RZU GMIN­NYM.

231. Pro­wa­dze­nie ksiąg i ca­łej wo­gó­le ko­re­spon­den­cyi w urzę­dzie wój­ta gmi­ny, wkła­da się, pod naj­bliż­szym do­zo­rem wój­ta gmi­ny, na pi­sa­rza gmin­ne­go tam, gdzie ten usta­no­wio­ny bę­dzie. Pi­sarz obo­wią­za­ny jest pro­wa­dzić wszyst­kie księ­gi do­kład­nie i po­rząd­nie, oraz z na­le­ży­tą ści­sło­ścią za­miesz­czać w ko­re­spon­den­cy­ach i świa­dec­twach w imie­niu wój­ta gmi­ny lub ze­bra­nia gmi­ny spo­rzą­dza­nych, wszyst­ko to, co przez nich było uchwa­lo­ne i po­sta­no­wio­ne. W ra­zie sprze­nie­wie­rze­nia się, pi­sarz pod sąd kry­mi­nal­ny od­da­ny zo­sta­nie. W gmi­nach, w któ­rych dla bra­ku fun­du­szów, nie bę­dzie od­dziel­ne­go pi­sa­rza gmi­ny, pro­wa­dze­nie ko­re­spon­den­cyi po­zo­sta­wia się od­po­wie­dzial­no­ści i bliż­sze­mu roz­po­rzą­dze­niu sa­me­go wój­ta gmi­ny.

232. Na pi­sa­rza gmi­ny wkła­da się obo­wią­zek po­ma­ga­nia soł­ty­som, na ich żą­da­nie, w pro­wa­dze­niu ich ko­re­spon­den­cyi i w spo­rzą­dza­niu tych uchwał ze­brań gro­mad wio­sko­wych, któ­re na pi­śmie spo­rzą­dza­ne być win­ny.I. O NA­ZNA­CZA­NIU URZĘD­NI­KÓW AD­MI­NI­STRA­CYI GMIN­NEJ.

233. Wszyst­kie wo­gó­le urzę­dy ad­mi­ni­stra­cyi gmin­nej ob­sa­dza­ją się z wy­bo­rów; mia­no­wa­nie wszak­że pi­sa­rza ma się od­by­wać we­dług od­dziel­ne­go po­rząd­ku, prze­pi­sa­ne­go w art. 246.

234. Na urzę­dy z mocy ar­ty­ku­łu po­prze­dza­ją­ce­go (233), ob­sa­dza­ne z wy­bo­rów, nie mogą być wy­bie­ra­ni: 1) oso­by nie­chrze­ści­jań­skie­go wy­zna­nia; 2) oso­by, nie ma­ją­ce 25 lat wie­ku; 3) oso­by pod opie­ką lub ku­ra­te­lą zo­sta­ją­ce; 4) oso­by, nie ma­ją­ce od trzech lat przy­najm­niej sta­łe­go za­miesz­ka­nia w gmi­nie; 5) ska­za­ni na karę, po­cią­ga­ją­cą za sobą utra­tę pra­wa zaj­mo­wa­nia urzę­dów pu­blicz­nych; 6) zo­sta­ją­cy pod są­dem i śledz­twem, lub też pod do­zo­rem po­li­cyi.