Domy bezdomnych. O badaniach sytuacji kryzysowych - ebook

Książka zawiera wyniki badań na temat doświadczenia bezdomności i domu osób pozostających w kryzysie bezdomności, żyjących w specjalistycznych placówkach na terenie Łodzi. Autorka publikacji oparła się na swoich wieloletnich badaniach, jakie prowadziła w schroniskach różnego typu (zaliczanych do instytucji totalnych). Są to badania antropologiczne - etnograficzne o rysie action research (badania w działaniu), plasujące się w nurcie antropologii współdziałającej.

Autorka przedstawia w książce doświadczenia własne z badań odbywających się w tak specyficznym terenie oraz prezentuje jedenaście historii, jakie zebrała od lokatorów placówek, którzy opowiadali o doświadczeniach związanych z domem i bezdomnością. Zwraca uwagę stereotypowo idealizowany obraz domu, który jednak odsłania w ich opowieściach także „ciemne” oblicze. Dom to typowy społeczny konstrukt, a dla zrozumienia jego kulturowo-społecznego znaczenia ważna jest perspektywa gender, relacja władzy, rodzaj emocji, sens intymności oraz granica między publicznym a prywatnym. Dla autorki było także ważne, w jaki sposób pomoc świadczona w placówkach kształtuje doświadczenie mieszkających tam osób, ich kolejne wyobrażenia domu i samych siebie.

Badaczka jest zaangażowana w działalność Łódzkiego Partnerstwa Pomocy Osobom Wykluczonym i Bezdomnym. Grupa ta skupia instytucje, stowarzyszenia i osoby zajmujące się bezdomnością na terenie Łodzi oraz organizuje rozmaite akcje (m.in. edukacyjne, animacyjne). Dzięki temu charakterowi działalności autorki, jej publikacja posiada dodatkowy wymiar: oprócz tego, że jest pracą naukową, można ją potraktować także jako diagnozę obecnego stanu rzeczy. W zakończeniu autorka zawarła rekomendacje dotyczące zmiany istniejącego porządku pomocy.

1. Wprowadzenie do antropologicznych badań sytuacji trudnych – kryzysowych

1.1. Zaplecze teoretyczne badań

1.2. Układ pracy


2. Dom w naukach o kulturze i społeczeństwie

2.1. Fenomenologia domu

2.2. Historia domu

2.3. Housing studies


3. Bezdomność i osoby doświadczające bezdomności

3.1. Obraz językowy

3.2. Korzenie zjawiska

3.3. Życie w bezdomności


4. Schroniska i noclegownie

4.1. Geneza

4.2. Placówki pomocowe w Łodzi

4.3. Życie w wybranych placówkach: na pograniczu domowości i odgórnych reguł

4.3.1. Instytucjonalne uwarunkowania pracy terenowej

4.3.2. Higienizm a reżim porządku i poszukiwanie intymności

4.3.3. Panoptyzm w instytucji totalnej

4.3.4. Nawyki i imitacje – zamieszkiwanie w instytucjach


5. Domowość i bezdomność w doświadczeniu kobiet i mężczyzn

5.1. Perspektywa gender w badaniach domu i bezdomności

5.2. Opowieści o kolejach losu

6. Zakończenie: potrzeba badań – potrzeba zmiany


7. Bibliografia


8. Summary