Dwie Księgi - ebook

Wprowadzenie

Interakcje między naukami przyrodniczymi i teologią stały się w ostatnim okresie przedmiotem licznych badań naukowych. Znane fundacje wspierają podobne inicjatywy dużymi sumami pieniędzy. Utworzonych zostało wiele centrów naukowych skupiających się na badaniach tej dziedziny wiedzy, wydano wiele książek poświęconych tej tematyce. Rodzi się pokusa stwierdzenia, że stała się ona modna. Jednocześnie można odnieść wrażenie, że jest to stosunkowo nowy obszar badań oraz że nie ma ciągłości historycznej w dialogu nauka-religia, wyłączając epizodyczne okresy związane z osobami Galileusza, Giordana Bruna czy Karola Darwina. Niniejsza książka Olafa Pedersena jasno pokazuje, że wrażenie to jest błędne. Opisuje ona z naukową precyzją, jak przebiegała interakcja między naukami przyrodniczymi i religią od czasów presokratejskich aż po współczesne dociekania. Pozycja ta stanowi bez wątpienia wyjątkowy i istotny wkład w rozwój badań w tym obszarze.

Olaf Pedersen wygłosił serię wykładów na duńskim Uniwersytecie w Aarhus w 1982 roku oraz na Uniwersytecie w Cambridge w 1988 roku. Na ich potrzeby stworzył manuskrypt, który zatytułował THE TWO BOOKS: Historical Notes on Some Interactions Between Natural Science and Theology i w 1993 roku przekazał George’owi Coyne’owi. Zamierzali wspólnie doprowadzić do tego, by ukazał się pod auspicjami Obserwatorium Watykańskiego.

Niestety Olaf Pedersen zmarł 3 grudnia 1997 roku. Nie zdążył dokonać rewizji manuskryptu. Niemniej jednak dzięki życzliwości jego córki Anny Elisabeth zdołaliśmy opracować niniejszą książkę. Naszą intencją było udostępnienie w języku angielskim najpełniejszej i najwierniejszej wersji monumentalnego dzieła Pedersena. Nie chcieliśmy publikować wersji identycznej z publikacjami w języku duńskim czy polskim, o których mowa w „Krótkiej historii manuskryptu”. W porównaniu do nich w tym wydaniu wprowadziliśmy następujące zmiany:

1) Przenieśliśmy do Wstępu rozbudowany opis historii metafory – „Księga Natury” – który znajdował się początkowo w rozdziale szóstym manuskryptu.

2) Dodaliśmy pewne fragmenty polskojęzycznej publikacji, które znajdują się obecnie w końcowej części rozdziału ósmego – „Problemy z ewolucją” – oraz w Epilogu.

Kończąc, należy wspomnieć o przypisach, które zawierają tak wiele cennych odnośników. W manuskrypcie umieszczone były na marginesach i w niektórych przypadkach trudno je było odczytać. Co więcej, nie zawierały wskazówek odnośnie do tego, którego fragmentu głównego tekstu dotyczą. Chcąc rozwiązać ten problem, postanowiliśmy odwołać się do poprzednich wydań opisanych w „Krótkiej historii manuskryptu”. Staraliśmy się nie zmieniać stylu przypisów ani stosowanych skrótów poza przypadkami, gdzie było to niezbędne ze względu na czytelność. Przygotowaliśmy też bibliografię najważniejszych dzieł przywoływanych w głównym tekście oraz w przypisach, mając nadzieję, że okaże się pomocna dla czytelników.

George V. Coyne, S.J. i Tadeusz Sierotowicz – redaktorzyKrótka historia manuskryptu

W ciągu dekady od śmierci Pedersena ukazały się dwie prace oparte na zasadniczo tym samym materiale wyjściowym, zawartym w manuskrypcie podarowanym Coyne’owi. Są to: książka w języku polskim pt. Konflikt czy symbioza, pod redakcją Włodzimierza Skocznego, wydana wspólnie przez OBI (Kraków) i BIBLOS (Tarnów), oraz w języku duńskim Naturerkendelse og Theologi i historisk belysning, autorstwa samego Pedersena, wydana przez Poul Kristensens Forlag (Herning) w 1996 roku. Co więcej, w 1992 roku Obserwatorium Watykańskie wydało The Book of Nature – skróconą przez Pedersena wersję części materiału pochodzącego z manuskryptu. Jej włoskojęzyczna wersja, przetłumaczona przez Sabino Maffeo, S.J, zatytułowana Il Libro della Natura, wydana została w 1993 przez mediolańskie wydawnictwo Edizioni Paoline. Dotychczas jednak nie ukazała się anglojęzyczna publikacja oparta na całym manuskrypcie. Toteż przygotowawszy niniejsze wydanie, chcielibyśmy wskazać jego chronologiczne miejsce wśród przywoływanych pozycji.

W styczniu 1994 roku ksiądz profesor Michał Heller poinformował nas, że Włodzimierz Skoczny, wizytujący wówczas Pedersena w Aarhus, przygotowuje polskie wydanie oparte na wcześniejszej wersji manuskryptu – The Two Books. Podejrzewamy zatem, że choć wydanie to było oparte na wcześniejszej wersji, zostało jednak w pewnym stopniu zaktualizowane przez Pedersena we współpracy ze Skocznym. Tadeusz Sierotowicz dokonał dokładnego porównania angielskiego wydania The Two Books z polską publikacją, zwracając szczególną uwagę na przypisy, dzięki czemu wszystkie znaczące zmiany dokonane przez Pedersena w trakcie prac nad polskim wydaniem zostały uwzględnione w niniejszej książce.

W sierpniu 1994 roku Pedersen poinformował Coyne’a, że zamierza dokonać rewizji wysłanego w kwietniu 1993 roku manuskryptu pod kątem cyklu wykładów, które planował wygłosić na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu w Aarhus. W liście z września 1995 roku napisał mu: „Rodzi to pytanie dotyczące moich ‘Dwóch Ksiąg’. Dwa lata temu powtórzyłem te wykłady w Aarhus i spisałem pełny manuskrypt w języku duńskim, który być może zostanie tu wydany. W toku prac dokonałem tylu zmian w tekście, że obawiam się, iż anglojęzyczna wersja nie prezentuje odpowiedniego poziomu. Wydaje mi się, że należałoby wprowadzić do niej wiele moich poprawek ”. Jak wspomniano powyżej, duńska publikacja ukazała się w 1996 roku.