Historia i mądrość Achikara Asyryjczyka (syna Anaela, bratanka Tobiasza) - ebook

WPROWADZENIE

Achikar, Ahikar, Ahiakar bądź Ahiqar, czasem też Achiacharus był legendarnym asyryjskim mężem znanym na starożytnym Bliskim Wschodzie z wyjątkowej, wielkiej mądrości. Przypisuje mu się autorstwo księgi, która pierwotnie została spisana w języku aramejskim i pochodzi z V wieku p.n.e., z tym, że później była rozbudowywana, aż do drugiego wieku naszej ery.

Historia i mądrość Achikara Asyryjczyka, to dzieje wielkiego wezyra Asyrii żyjącego za panowania Senacheryba¹ i Asarhaddona² (w VII wieku p.n.e.). Wezyr ten, nie posiadając własnych dzieci, czyni swoim następcą siostrzeńca Nadana. Nadan nie tylko nie okazuje wujowi wdzięczności, ale usiłuje go zniszczyć i używając podstępu doprowadza do tego, iż król skazuje Achikara na śmierć. W końcu jednak wszystko dobrze się kończy, Achikar zostaje zrehabilitowany, zaś jego siostrzeniec ukarany.

Opowieść o Achikarze w swej pierwszej części zawiera zbiór wielu mądrości i przysłów, zaprezentowanych w taki sposób, jakby to tytułowy bohater wygłaszał je do swego siostrzeńca. Istnieje wszakże przypuszczenie, że ów zbiór stanowił niegdyś odrębny dokument, który później został połączony z opowieścią o asyryjskim wezyrze.

Wiele z owych mądrości jest bardzo podobne do tych, które zawierają starotestamentowe teksty - Księga Przysłów i Księga Syracha ale znajdujemy tam również wiele przysłów babilońskich i perskich.

W ostatniej części księgi Achikar znów zwraca się do swego siostrzeńca, tym razem wytykając mu jego podłość i ukazując do czego ona zawsze musi doprowadzić.

Wedle tradycji żydowskiej Achikar wywodził się spośród potomków któregoś z dziesięciu zaginionych plemion Izraela. Jego imię występuje w deuterokanonicznej Księdze Tobiasza: I zjawili się jego krewni: Achikar i Nabad, dzieląc radość razem z Tobiaszem. (Tb 11, 19 - BT³ ). Jeszcze więcej o nim znajdziemy w tym wersecie: Popatrz, dziecko, co uczynił Nadab swemu żywicielowi Achikarowi. Czyż żywego nie zakopał do ziemi?⁴ Ale Bóg wynagrodził mu tę krzywdę przed obliczem swoim. Achikar wyszedł na światło, a Nadab poszedł do wiecznych ciemności, ponieważ czyhał na życie Achikara. A ponieważ dawał jałmużnę, uniknął zasadzki śmierci, którą zastawił na niego Nadab. A Nadab wpadł w zasadzkę śmierci i zgubił samego siebie. (Tb 14, 10 - BT).

Mimo iż w dawnej literaturze, należącej do różnych kręgów kulturowych, istnieje wiele odniesień do Historii Achikara, to uważa się jednak, iż pochodzenie opowieści jest niewątpliwie wschodnie.

Andrzej SarwaROZDZIAŁ I Achikar prosi o syna

¹ Rzekł on: Gdy żyłem w epoce Senacheryba, króla Niniwy; gdy ja, Achikar, byłem skarbnikiem i skrybą, i gdy byłem młody, bogowie, magowie i mędrcy przemówili do mnie: „Nie będziesz posiadał dzieci”.

² Nabyłem wielki majątek, byłem przepełniony dobrami zbytecznymi, poślubiłem sześćdziesiąt kobiet i wybudowałem im sześćdziesiąt pałaców, przepastnych, wspaniałych i cudownych, jak również liczne domy, dobiegałem sześćdziesiątki, a nie narodziło mi się ani jedno dziecko.

³ Tymczasem, ja, Achikar, zamierzałem złożyć ofiarę bogom oraz ofiarować im dary; zapaliłem kadzidła i rzekłem do nich: „O bogowie, dajcie mi syna, który da mi radość aż do dnia mej śmierci i który zajmie moje miejsce; zamknie me oczy i pochowa mnie. A od dnia mej śmierci, do swojej, jeśli każdego dnia weźmie miarkę z mych pieniędzy i będzie je pomnażał bez przerwy, moje dobra nigdy się nie skończą.” Bogowie nic mu nie odpowiedzieli, więc pozostawił ich, wypełniony goryczą i wielkim cierpieniem.

⁴ Zmienił wtedy swoją przemowę, pomodlił się do Boga, uwierzył (w Niego), błagał Go całą żarliwością swego serca i rzekł: „O Boże całej ziemi i nieba, Stwórco wszystkich stworzeń, proszę Cię abyś dał mi syna, który da mi radość, który mnie pocieszy w momencie śmierci, zamknie me oczy i mnie pochowa.”

⁵ Nadszedł głos i przemówił: „Ponieważ zwierzyłeś się bogom, okazałeś im swoje zaufanie, złożyłeś im dary, umrzesz bez syna ani córki; lecz, mówię Ci, oto masz Nadana, syna swojej siostry, weź go, nauczaj go, przekaż mu całą swoją wiedzę, a posiądzie on Twoje dziedzictwo.”Senacheryb Sanherib, Sinaheriba, Sennacherib, (asyryjskie Sîn ahhe-erîba - Bóg Sin wyrównał stratę braci) (? - ok. 681 p.n.e.) król Asyrii z dynastii Sargonidów w latach 705-681 p.n.e. - przyp. za http://pl.wikipedia.org/wiki/Sanherib.

Asarhaddon (akad. Aššur-ahu-iddina - Aszur dał mi brata) - król Asyrii w latach 681-669 p.n.e. z dynastii Sargonidów. Syn Sanheriba i królowej Zakutu) - przyp. za http://pl.wikipedia.org/wiki/Asarhaddon.

BT - Biblia Tysiąclecia.

W tym sensie, że Achikar na skutek intryg Nadaba został wprawdzie skazany na śmierć, ale jego przyjaciele wyroku nie wykonali, lecz ukryli go w więzieniu, z czego później sam król był bardzo uradowany, gdy cała sprawa się wyjaśniła na korzyść Achikara. - przyp. z BT.