Instrukcya dla nauczycieli szkół początkowych wieyskich i mieyskich względem ich stanu i obowiązków. - ebook

DO NA­UCZY­CIE­LI.

§. 1. O CELA ICH PO­WO­ŁA­NIA.

Nie­masz ani chwa­leb­niey­sze­go, ani po­ży­tecz­niey­sze­go po­wo­ła­nia, iak bydź uży­tym do pro­wa­dze­nia lu­dzi do szczę­ścia, do oświe­ce­nia, do do­bra du­szy i cia­ła; ato wie ied­ne­go czło­wie­ka, ale ca­łych miast, wsi i zgro­ma­dzeń.

Na­uczy­ciel my­śląc, że te skut­ki od iego na­uki, od iego pra­cy i gor­li­wo­ści po więk­szey czę­ści za­wi­sły, bę­dzie sam po­wa­żał swo­ie po­wo­ła­nie, sie­bie sza­no­wał, sam sie­bie za­grze­wał; pra­ca mu bę­dzie miłą, osło­dzi so­bie trud­no­ści i przy­kro­ści w swo­iey po­słu­dze.

Ten prze­to, któ­ry iest we­zwa­ny do waż­ne­go obo­wiąz­ku ucze­nia mło­dzie­ży po wsiach i mia­stecz­kach, po­wi­nien wie­dzieć, iż cel we­zwa­nia iego iest ten, aby sta­ra­niem i na­uką to wszyst­ko obiął z cze­go się tyl­ko do­bro po­wie­rzo­nych iemu uczniów, tak w dzie­ciń­stwie, iako i w dal­szym wie­ku skła­da. Błą­dził­by na­uczy­ciel, gdy­by ro­zu­miał, iż ie­dy­ny cel prze­zna­cze­nia iego iest na­uczyć dzie­ci czy­tać, pi­sać i ia­kiey iesz­cze in­ney umie­ięt­no­ści. Na coby im się to zda­ło, gdy­by nie­by­li oświe­ce­ni w tem wszyst­kiem, na czem za­le­ży po­czci­wość, iak się maią spra­wo­wać wzglę­dem star­tych swo­ich i rów­nych, na czem praw­dzi­wa po­boż­ność za­le­ży; gdy­by nie­za­bra­li w swo­iey na­uce sma­ku do pra­cy, nie za­ko­cha­li się w rze­tel­no­ści i in­nych cno­tach. Na coby im się przy­da­ło czy­tać i pi­sać, ie­źe­li ich­nie na­uczo­no ra­zem, iak maią z czy­ta­nia zbie­rać po­żyt­ki, iak go użyć do za­baw ży­cia, iak po­stę­po­wać z ro­zu­mem, z uwa­gą w go­spo­dar­stwie, rze­mie­śle, han­dlu, iak po­stę­po­wać wzglę­dem za­cho­wa­nia zdro­wia; ie­że­li­by im nie­oka­zy­wa­no na oczy, co iest złe­go, ia­kie zwy­czay­ne błę­dy, w ob­cho­dze­nia się do­mo­wem, lu­dzi nie­ma­ią­cych oświe­co­ne­go ro­zu­mu.

Z tego oczy­wi­ście wi­dzi, kto­kol­wiek po­dey­mu­ie się bydź na­uczy­cie­lem, na czem do­bro tych lu­dzi za­le­ży, a za­tem wi­dzieć tak­że po­wi­nien cel swe­go po­wo­ła­nia, i po­znać waż­ność i za­cno­śćie­go. Od nie­go tyl­ko ża­le­ży przy­zwo­item peł­nie­niem tak sza­now­ne­go obo­wiąz­ku za­ro­bić so­bie na ten sza­cu­nek i na te ko­rzy­ści, któ­re są nie­od­dziel­ne od za­słu­gi i cno­ty.

§. 2. JA­KIE SĄ KO­RZY­ŚCI PO­WO­ŁA­NIA NA­UCZY­CIEL­SKIE­GO.

Czło­wiek na każ­dym urzę­dzie do­brze spra­wu­ią­cy się, za­pew­nia so­bie sta­ie w cią­gu ży­cia ko­rzy­ści. Lecz nic masz ład­ne­go uży­tecz­ne­go po­wo­ła­nia, któ­re­by tak ści­śle łą­czy­ło czło­wie­ka z in­ne­mi ludź­mi, tak tkli­wie znie­wa­la­ło ser­ca in­nych dla nie­go, iak po­wo­ła­nie na­uczy­ciel­skie. Na­uczy­ciel sta­ie się współ­oy­cem wszyst­kich dzie­ci, któ­re wy­cho­wu­ie i na­ucza. Nic więc nie iest ła­twiej­sze­go dla na­uczy­cie­la pu­blicz­ne­go, ie­że­li iest czło­wiek roz­sąd­ny i do­bry, iak zjed­nać so­bie sza­cu­nek i mi­łość ro­dzi­ców i uczniów na dal­szy ciąg ich ży­cia. Na­uczy­ciel sta­ra­ją­cy się o po­ży­tek w na­ukach dzie­ci so­bie po­wie­rzo­nych, ma­ią­cy tro­skli­wą o nich opie­kę, nie­tyl­ko dla po­żyt­ku i wzro­stu szko­ły swo­iey i na­uki wie­le czy­ni, bo i mniey chęt­nych i nay­upart­szych skła­nia do po­se­ła­nia dzie­ci swo­ich na na­ukę; ale i dla sie­bie sa­me­go nay­pew­niey­szą zy­sku­ie po­moc i wspar­cie.