Przedmiotem monografii jest analiza podstawowych instytucji rynku pracy w krajach OECD, a w szczególności rodzajów umów o pracę, płac minimalnych, klina podatkowego, prawnej ochrony zatrudnienia, zasiłków dla bezrobotnych i oddziaływania związków zawodowych. Podstawowym celem badań było określenie wpływu tych instytucji na kształtowanie się zatrudnienia, bezrobocia i płac w wybranych krajach. Szczególną uwagę poświęcono analizie tego wpływu w okresie globalnego kryzysu lat 2007-2010. Określenie wpływu instytucji rynku pracy na podstawowe zmienne rynku pracy objęło zarówno mechanizmy teoretyczne opisujące badane związki, jak i ustalenie wymiernych reakcji rynku pracy na badane instytucje. Ponadto w książce podjęto próbę sformułowania syntetycznych wniosków i rekomendacji w zakresie pożądanego kształtu tych instytucji w Polsce.

W analizach jako podstawową przyjęto hipotezę, że skala zmian zatrudnienia, bezrobocia i płac w okresach szoków ekonomicznych zależy nie tylko od głębokości i okresu trwania szoku, lecz także od charakteru, a w szczególności stopnia restrykcyjności instytucji rynku pracy. Założono, że wzrost restrykcyjności instytucji rynku pracy z punktu widzenia pracodawców prowadzi w dłuższym okresie do zwiększenia wahań zatrudnienia i bezrobocia w gospodarce. W publikacji podjęto próbę weryfikacji tej hipotezy.

Wstęp 9

Rozdział 1. Podejście instytucjonalne w analizie rynku pracy – tradycja i współczesność (Eugeniusz Kwiatkowski) 15

1.1. Wprowadzenie 15

1.2. Elementy podejścia instytucjonalnego w okresie dominacji ekonomii klasycznej i neoklasycznej 16

1.3. Powstanie instytucjonalizmu i jego rozwój 20

1.4. Nowa ekonomia instytucjonalna 24

1.5. Instytucje rynku pracy a zatrudnienie i bezrobocie 26

1.6. Podsumowanie 31

Bibliografia 32

Rozdział 2. Wpływ instytucji rynku pracy na zatrudnienie i bezrobocie – przegląd literatury (Przemysław Włodarczyk) 35

2.1. Wprowadzenie 35

2.2. Rozwój teorii instytucji rynku pracy – perspektywa ogólna 36

2.3. Instytucje rynku pracy i ich wpływ na zatrudnienie i bezrobocie w tradycyjnych modelach równowagi cząstkowej 43

2.4. Instytucje rynku pracy i ich wpływ na zmienne strumieniowe rynku pracy w modelach poszukiwań i dopasowań 51

2.5. Instytucje rynku pracy i ich wpływ na zmienne rynku pracy w modelach równowagi ogólnej 67

2.6. Podsumowanie 69

Rozdział 3. Znaczenie prawnej ochrony zatrudnienia (Eugeniusz Kwiatkowski, Przemysław Włodarczyk) 81

3.1. Wprowadzenie 81

3.2. Istota, funkcje i pomiar prawnej ochrony zatrudnienia 82

3.3. Geneza i ewolucja instytucji prawnej ochrony zatrudnienia 89

3.4. Wpływ prawnej ochrony zatrudnienia na rynek pracy w ujęciu teoretycznym 101

3.5. Wpływ prawnej ochrony zatrudnienia na rynek pracy w ujęciu empirycznym 108

3.6. Podsumowanie 113

Bibliografia 115

Rozdział 4. Rodzaje umów o pracę a elastyczność zatrudnienia w krajach OECD (Eugeniusz Kwiatkowski, Przemysław Włodarczyk) 119

4.1. Wprowadzenie 119

4.2. Istota i znaczenie elastyczności zatrudnienia 120

4.3. Zatrudnienie według rodzaju umów o pracę 122

4.4. Umowy o pracę a elastyczność zatrudnienia – hipotezy teoretyczne 132

4.5. Wpływ rodzajów umów o pracę na elastyczność zatrudnienia – wyniki badań 134

4.6. Podsumowanie 138

Bibliografia 139

Rozdział 5. Płaca minimalna i jej rola w kształtowaniu sytuacji na rynku pracy w krajach OECD (Anna Krajewska, Sylwia Roszkowska) 141

5.1. Wprowadzenie 141

5.2. Płaca minimalna w teorii i badaniach empirycznych 142

5.3. Płaca minimalna w krajach OECD. Analiza danych statystycznych 145

5.4. Płaca minimalna – analizy ekonometryczne 153

5.5. Konkluzje i rekomendacje 161

Bibliografia 163

Rozdział 6. Klin podatkowy w krajach OECD (Anna Krajewska, Sylwia Roszkowska) 165

6.1. Wprowadzenie 165

6.2. Klin podatkowy. Interpretacja graficzna i wyniki badań empirycznych 166

6.3. Klin podatkowy w krajach OECD. Analiza danych statystycznych 169

6.4. Analiza ekonometryczna 180

6.5. Konkluzje i rekomendacje 187

Rozdział 7. Zasiłki dla bezrobotnych i ich wpływ na rynek pracy (Paweł Kubiak, Eugeniusz Kwiatkowski) 191

7.1. Wprowadzenie 191

7.2. Podstawy teoretyczne systemu zasiłków dla bezrobotnych 192

7.3. Charakterystyka zasiłków dla bezrobotnych w krajach OECD 196

7.4. Wpływ zasiłków dla bezrobotnych na rynek pracy – wyniki badań empirycznych 204

7.5. Podsumowanie 210

Bibliografia 211

Rozdział 8. Wpływ stopnia uzwiązkowienia na popyt na pracę w krajach OECD (Katarzyna Filipowicz, Andrzej Nowosad, Tomasz Tokarski) 213

8.1. Wprowadzenie 213

8.2. Związki zawodowe – pojęcie, istota funkcjonowania 214

8.3. Stopień uzwiązkowienia w krajach OECD w latach 2001–2014 217

8.4. Zmiany PKB i liczby pracujących w krajach OECD w latach 2001–2014 221

8.5. Statystyczna analiza oddziaływania stopnia uzwiązkowienia na popyt na pracę 226

8.6. Podsumowanie 228

Bibliografia 229

Rozdział 9. Taksonomiczne wskaźniki liberalizacji rynków pracy a zmiany zatrudnienia w wybranych krajach OECD (Katarzyna Filipowicz, Tomasz Tokarski, Przemysław Włodarczyk) 233

9.1. Wprowadzenie 233

9.2. Taksonomiczne wskaźniki liberalizacji rynków pracy 234

9.3. Statystyczna analiza oddziaływania stopnia liberalizacji rynków pracy na zmiany zatrudnienia 238

9.4. Podsumowanie 240

Bibliografia 241

Rozdział 10. Wpływ instytucji rynku pracy na sytuację na rynku pracy wybranych krajów – analiza szeregów czasowych za pomocą metod VAR/VECM (Sylwia Roszkowska) 243

10.1. Wprowadzenie 243

10.2. Podstawy teoretyczne 244

10.3. Dane statystyczne 246

10.4. Wyjściowy model VAR 249

10.5. Wyniki analiz empirycznych 250

10.6. Podsumowanie i wnioski 258

Bibliografia 259

Aneks 260

Wnioski i rekomendacje 263

Spis rysunków 275

Spis tabel 277