Jakość życia dzieci a status społeczno-ekonomiczny rodziny. Teoria i badania - ebook

Publikacja ukazuje zależności pomiędzy jakością życia dzieci a statusem społeczno-ekonomicznym rodziców. Przedstawia zastosowanie koncepcji jakości życia do badań zróżnicowania sytuacji życiowej dzieci (na przykładzie łódzkich szóstoklasistów) z  perspektywy analiz strukturalnych. Przybliża kwestie teoretyczne związane z jakością życia oraz jakością życia dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem child indicators movement. W pogłębiony sposób porusza metodologiczne i etyczne kwestie badań ankietowych z dziećmi.

Dwutorowa analiza - bazująca na wypracowanym modelu jakości życia, uwzględniającym takie sfery, jak: relacje rówieśnicze i rodzinne, sytuacja materialna, zdrowie, funkcjonowanie w szkole, subiektywny dobrostan dzieci, a także wykorzystująca koncepcję having, loving, being Erika Allardta - daje pogłębiony obraz sytuacji życiowej najmłodszych. Zarówno poszczególne obszary życia, jak i jego jakość ujmowana całościowo wiążą się ze statusem społeczno-ekonomicznym rodziny, co pozwala wnioskować o nierównościach społecznych występujących w okresie dzieciństwa. Badania ujawniają wielowymiarowość i zróżnicowanie sytuacji życiowych respondentów, pozwalają też wskazać grupę dzieci doświadczającą skumulowanej deprywacji. Zaproponowany pomiar daje możliwość sporządzenia rzetelnej diagnozy, uwzględniającej różne aspekty sytuacji życiowej, w których należy podjąć interwencję.

Wstęp            7

Podziękowania           11

Rozdział 1. Jakość życia – perspektywa ogólna         13

1.1. Geneza i rozwój     13

1.2. Problemy definicyjne        20

1.3. Kluczowe zagadnienia w badaniach jakości życia   22

1.3.1. Podejście obiektywne i subiektywne  23

1.3.2. Ujęcia globalne i cząstkowe  25

1.3.3. Zmienność jakości życia w perspektywie cyklu życia 26

1.3.4. Podejście integrujące            27

1.4. Koncepcja having, loving, being E. Allardta            28

Rozdział 2. Jakość życia dzieci          31

2.1. Socjologiczne spojrzenie na dzieciństwo   32

2.2. Jakość życia dzieci – perspektywa badawcza 35

2.2.1. Kwestie definicyjne   35

2.2.2. Ruch wskaźników społecznych dotyczących sytuacji dzieci   37

2.2.3. Podstawy teoretyczne           41

2.2.4. Zagadnienia metodologiczne 46

2.2.5. Aspekty aplikacyjne  49

2.2.6. Badania jakości życia dzieci oparte na wskaźnikach społecznych jako nowa subdyscyplina naukowa 51

2.2.7. Modele badania jakości życia dzieci 52

2.3. Podsumowanie     57

Rozdział 3. Metodologiczne podstawy badań            59

3.1. Problematyka       59

3.1.1. Koncepcja jakości życia dzieci przyjęta w pracy        59

3.1.2. Model jakości życia dzieci     60

3.1.3. Cel badań, pytania problemowe, hipotezy     62

3.2. Empiryczne podstawy badań        64

3.2.1. Technika badawcza   64

3.2.2. Przygotowanie narzędzia       65

3.2.3. Dobór próby 66

3.2.4. Realizacja badania    68

3.3. Problemy metodologiczne w badaniach ankietowych z dziećmi      70

3.4. Dylematy etyczne 77

Rozdział 4. Determinanty jakości życia dzieci            87

4.1. Status społeczno-ekonomiczny rodziny a funkcjonowanie dziecka – wnioski z badań 87

4.2. Konstrukcja wskaźnika SES rodziny dziecka w projekcie badawczym         89

4.3. Okolica zamieszkania        99

4.4. Podsumowanie     100

Rozdział 5. Jakość życia łódzkich szóstoklasistów    101

5.1. Dziedzinowa jakość życia  102

5.1.1. Warunki życia dziecka           102

5.1.2. Relacje z rodzicami   108

5.1.3. Relacje rówieśnicze   112

5.1.4. Funkcjonowanie w szkole      115

5.1.5. Zdrowie        132

5.1.6. Dobrostan psychiczny          138

5.1.7. Wymiary jakości życia dzieci – podsumowanie 151

5.2. Globalna jakość życia       156

5.3. Wzory jakości życia dzieci 158

5.3.1. Wzory jakości życia dzieci pochodzących z rodzin o niskim i wysokim statusie          162

5.4. Analizy na podstawie koncepcji having, loving, being 166

5.4.1. Wymiary having, loving, being a status społeczno-ekonomiczny rodziny dziecka 169

5.4.2. Wzory jakość życia na podstawie koncepcji E. Allardta         172

5.5. Podsumowanie     173

Zakończenie   177

Bibliografia     183

Spis tabel       195

Spis diagramów          197

Spis wykresów           198

Aneks. Kwestionariusz ankiety audytoryjnej     201