Język polski: wskazówki metodyczne do programu gimnazjum państwowego: (gimnazjum wyższe) - ebook

„WSKA­ZÓW­KI ME­TO­DYCZ­NE” NA­PI­SAŁ PROF. DR. KON­STAN­TY WOJ­CIE­CHOW­SKI

Z UDZIA­ŁEM PROF. D-RA STA­NI­SŁA­WA SZO­BE­RA ORAZ D-RA BOG­DA­NA NA­WRO­CZYŃ­SKIE­GO

Z DRU­KAR­NI LU­DO­WE­GO SPÓŁ­DZIEL­CZE­GO TO­WA­RZY­STWA WVDAW­NI­CZE­OO WF. LWO­WIE. ULI­CA LE­ONA SA­PIE­HY L. 77.

PRZED­MO­WA

Książ­ka ni­niej­sza jest prze­zna­czo­na dla na­uczy­cie­li ję­zy­ka pol­skie­go w gim­na­zjach wyż­szych. Ma ona im uła­twić zro­zu­mie­nie i wy­ko­na­nie Pro­gra­mu ich przed­mio­tu. Skła­da się z Pro­gra­mów ję­zy­ka pol­skie­go wy­da­nych przez Mi­ni­ster­stwo dla trzech wy­dzia­łów gim­na­zjum pań­stwo­we­go, oraz ob­szer­nych wska­zó­wek me­to­dycz­nych, za­sto­so­wa­nych do tych Pro­gra­mów.

Więk­szą część pra­cy nad Wska­zów­ka­mi wy­ko­nał prof. Dr. Kon­stan­ty Woj­cie­chow­ski. Z pod jego pió­ra wy­szły nie­któ­re punk­ty Wstę­pu (a mia­no­wi­cie: „Za­da­nia na­uczy­cie­la ję­zy­ka pol­skie­go”, „Wa­run­ki do­brych py­tań, py­ta­nia uczniów* i wszyst­kie dal­sze punk­ty aż do koń­ca), cała Część I, p… t. „Lek­tu­ra”, dru­gi roz­dział Czę­ści II („Ćwi­cze­nia w uży­wa­niu ję­zy­ka”) i cały „Do­da­tek”. Dr. Bog­dan Na­wro­czyń­ski na­pi­sał „Wstęp” z wy­jąt­kiem za­zna­czo­nych po­wy­żej jego punk­tów. Prot'. Dr. Sta­ni­sław Szo­ber jest au­to­rem pierw­sze­go roz­dzia­łu czę­ści II p… t. „Na­uka o ję­zy­ku”.

Od­da­jąc ni­niej­sze Wska­zów­ki me­to­dycz­ne do rąk po­lo­ni­stów, Mi­ni­ster­stwo wy­ra­ża ży­cze­nie, aby one się przy­czy­ni­ły do pod­nie­sie­nia na­ucza­nia ję­zy­ka pol­skie­go w gim­na­zjach na po­ziom jak naj­wyż­szy.

TREŚĆ

PRO­GRA­MY

Cel na­ucza­nia (wspól­ny we wszyst­kich Wy­dzia­łach)

Wy­dział Kla­sycz­ny.

Wy­dział Hu­ma­ni­stycz­ny

Wy­dział Ma­te­ma­tycz­no-Przy­rod­ni­czy

Usta lek­tu­ry uzu­peł­nia­ją­cej (wspól­na dla wszyst­kich Wy­dzia­łów) Spis utwo­rów do ucze­nia się na­pa­mięć (wspól­ny dla wszyst­kich Wy dzia­łów)

WSKA­ZÓW­KI ME­TO­DYCZ­NE

WSTĘP

Roz­dział I. Cele na­ucza­nia

Jaki ma być sto­su­nek na­uczy­cie­la do Pro­gra­mu Po­dział ce­lów na­ucza­nia….

Cele ma­ter­jal­ne……

Cele for­mal­ne…….

Dwu­stop­nio­wość……

Roz­dział II. Układ ćwi­czeń

Rola ćwi­czeń w Pro­gra­mie…. Cią­głość i rów­no­le­głość ćwi­czeń Ze­środ­ko­wa­nie ćwi­czeń….

Lek­tu­ra………

Lek­tu­ra pod­sta­wo­wa i uzu­peł­nia­ją­ca Ar­cy­dzie­ła li­te­ra­tu­ry po­wszech­nej. Oświe­tle­nie hi­sto­rycz­no­li­te­rac­kie. Ko­re­la­cja… in­ne­mi przed­mio­ta­mi na­ucza­nia Ję­zyk pol­ski w róż­nych Wy­dzia­łach Za­da­nia na­uczy­cie­la ję­zy­ka pol­skie­go.

Roz­dział III. Głów­ne za­sa­dy na­ucza­nia

Za­in­te­re­so­wa­nia mło­dzie­ży. Rze­czo­wość i po­glą­do­wość w na­ucza­niu. Prze­zy­wa­nie utwo­rów li­te­rac­kich In­ter­pre­ta­cja lek­tu­ry. Heu­re­za.

Wska­zó­wek?

Str.

Wa­run­ki do­brych py­tań, py­ta­nia uczniów.. 83

Wy­kład………. T….84

Przjr­go­to­wa­nie na­uczy­cie­la………..84

Roz­kład ma­ter­ja­łu, jed­nost­ki me­to­dycz­ne…….85

Cha­rak­ter dal­szych Wska­zó­wek……….86

CZĘŚĆ J.

LEK­TU­RA

Roz­dział I. Za­sa­dy ogól­ne……… 89

Stop­nie w ob­ja­śnia­niu i roz­bio­rze. Za­sa­da w po­rząd­ko­wa­niu lek­tu­ry. 89

W szko­le czy w domu czy­tać ar­cy­dzie­ła…… 90

Czy i jak przy­go­to­wy­wać do przy­ję­cia no­wej tre­ści….. 91

Kto ma utwór czy­tać………… 92

Ob­ja­śnie­nia rze­czo­we i ję­zy­ko­we……… 93

Bu­dze­nie współ­czu­cia psy­cho­lo­gicz­ne­go…….. 94

Ana­li­za a zdol­ność od­czu­wa­nia. Łącz­ność roz­bio­ru z ćwi­cze­nia­mi sty – li­stycz­ne­mi………… 95

Punkt wyj­ścia przy roz­bio­rze. Roz­biór pra­cą…… 96

Plan roz­bio­ru………….. 96

Pro­blem "ana­li­zy utwo­rów li­rycz­nych…….. 99

Re­pro­du­ko­wa­nie i stresz­cza­nie………. 100

Lek­tu­ra dzieł kry­tycz­nych………. 101

Spra­wa oso­bi­stych upodo­bań na­uczy­cie­la……. 102

Roz­dział II. In­ter­pre­ta­cja lek­tu­ry iv po­szcze­gól­nych kla­sach. 104

1. KLA­SY IV (I) i V (II)…….. 104

Układ ma­ter­ja­łu………….. 104

Wia­do­mo­ści bio­gra­ficz­ne. Przy­po­mi­na­nie daw­niej po­zna­nych utwo­rów 105

Ćwi­cze­nia sty­li­stycz­ne i ćwi­cze­nia w roz­bio­rze w kla­sie IV. 105

Ćwi­cze­nia w za­kre­sie sy­no­ni­mi­ki…… 106

Ćwi­cze­nia z za­kre­su roz­bio­ru po­rów­nań……..- 107

Roz­róż­nia­nie lo­gicz­nych sto­sun­ków mię­dzy po­ję­cia­mi….110

Ukła­da­nie pla­nów.…….. 110

Zwra­ca­nie uwa­gi na pięk­ne i cha­rak­te­ry­stycz­ne zwro­ty i wy­ra­że­nia, na wy­ra­zy obce i przy­swo­jo­ne……. lli

Skład­ni­ki utwo­ru………….. 112

Po­sta­ci. 112

Wy­róż­nia­nie uczuć, my­śli i dzia­łań……. -118

Pró­by cha­rak­te­ry­zo­wa­nia po­sta­ci……… 113

Sy­tu­acje i sto­sun­ki.,………. 116

Tło i kra­jo­braz………….115

Stop­nio­wa­nie………….. 116

Po­ezja a pro­za………….. 117

Opo­wia­da­nie, opis, ro­zu­mo­wa­nie; epi­ka, li­ry­ka..118

Str.

Ćwi­cze­nia sty­li­stycz­ne i ćwi­cze­nia w roz­bio­rze w kla­sie V.118 Wy­szu­ki­wa­nie i roz­biór prze­no­śni, omó­wień, stop­nio­wań, zwro­tów kra­so­mów­czych…………119

Roz­róż­nia­nie mowy mó­wio­nej i pi­sa­nej, ję­zy­ka li­te­rac­kie­go (po­etycz­ne­go i na­uko­we­go), gwar, ar­cha­izmów, neo­lo­gi­zmów..121 Kom­po­zy­cja czę­ści i ca­ło­ści. (Miej­sce i czas. Wąt­ki. Rola po­sta­ci. Ak­cja i kontr­ak­cja. Eks­po­zy­cja, punkt kul­mi­na­cyj­ny, punkt mar­twy, roz­wią­za­nie. Mo­ment po­bu­dza­ją­cy. Zna­cze­nie po­szcze­gól­nych scen. Zwią­zek z tłem……….122

Myśl głów­na i uczu­cie pa­nu­ją­ce………124

Sto­su­nek ar­ty­sty do przed­mio­tu………127

Prze­ja­wia­nie się in­dy­wi­du­al­no­ści ar­ty­sty w utwo­rze… 128

Roz­róż­nia­nie ro­dza­jów po­ezji……….129

Rytm w mo­wie wią­za­nej. Rym. Wiersz i zwrot­ka…. 131

Krót­ka in­for­ma­cja o pi­śmien­nic­twie w Pol­sce do wy­stą­pie­nia Reja. 134

2. KLA­SA VI ali)……….136

Ćwi­cze­nia sty­li­stycz­ne (Roz­róż­nia­nie ga­tun­ków epi­ki, li­ry­ki, dra­ma­tu i pro­zy. Kra­so­mów­stwo. Kom­po­zy­cja utwo­ru dra­ma­tycz­ne­go) 136

Ob­ja­śnia­nie i roz­biór.…….140

Wiek XVI…………..142

Mi­ko­ła­ja Reja Ży­wot czło­wie­ka po­czci­we­go…….142

Lek­tu­ra pro­za­ików XVI wie­ku………. 144

Jan Ko­cha­now­ski…………. 145

Frasz­ki…………..146

Pie­śni…………..147

Pieśń Świę­to­jań­ska o So­bót­ce…….151

Od­pra­wa po­słów grec­kich………151

Psał­terz………….153

Tre­ny……..153

Cha­rak­te­ry­sty­ka Ko­cha­now­skie­go……..158

Piotr Skar­ga…………..159

Syn­te­tycz­ne uję­cie do­rob­ku XVI wie­ku……..163

Wiek XVII…………..165

Wiek XVIII,…………. 169

Igna­cy Kra­sic­ki………….170

Mi­ko­ła­ja Do­świad­czyń­skie­go Przy­pad­ki… 171

Sa­ty­ry 171

Kaj­ki…..174

Pan Pod­sto­li……….177

Cha­rak­te­ry­sty­ki Kra­sic­kie­go………167

Fran­ci­szek Kar­piń­ski…………178

Mol­je­ra Ską­piec……..1'9

Za­błoc­kie­go Za­bo­bon­nik………181

Niem­ce­wi­cza Po­wrót po­sła………181

Cor­ne­il­le'a Cyd.. 188

Sir.

Zbie­ra­nie uwag……..

Spo­sób prze­pro­wa­dze­nia pla­nu w Wy­dzia­le ma­te­ma­tycz­no-przy­rod­ni­czym 185

:i KLA­SA VII (IV)………. 187

Ćwi­cze­nia sty­li­stycz­ne 'Roz­róż­nia­nie głów­nych ka­te­go­ryi es­te­tycz­nych.

Pró­by okre­śla­nia wła­ści­wo­ści sty­lu)……187

Ob­ja­śnia­nie i roz­biór.…….189

Adam Mic­kie­wicz………….190

Oda do mło­do­ści 190"

Ral­la­dy…… 191

Gra­ży­na……….193

Dzia­dów cz. II i IV………..194

So­ne­ty krym­skie………194

Kon­rad Wal­len­rod………..196

Fa­rys, 196

Twór­czość Mic­kie­wi­cza do r. 1830……. 196

A. Fre­dry Ślu­by pa­nień­skie……….197

Syn­te­tycz­ne uwa­gi o ko­me­djach Fre­dry……..198

A. Mal­czew­skie­go Mar­ja…………199

Jó­zef B. Za­le­ski…………. 202

Pró­ba syn­te­zy (1822–1830)……….. 204

Adam Mic­kie­wicz…………206

Dzia­dów część III…………206

Księ­gi Na­ro­du i Piel­grzym­stwa Pol­skie­go……212

Pan Ta­de­usz '………..v?13

Pró­ba syn­te­zy twór­czo­ści Mic­kie­wi­cza…….215

Jul­jusz Sło­wac­ki..V……. 216

Go­dzi­na my­śli………….217

Kor­djan…………. 218

Hymn o za­cho­dzie słoń­ca………220

An­hel­li………….220

Bal­la­dy­na………… 222

Oj­ciec za­dżu­mio­nych………..222

Grób Aga­mem­no­na……….. 223

Li­lia We­ne­da…………. 224

Te­sta­ment mój……… 226

Be­niow­ski………….227

ak mi Boże do­po­móc……….228

Król-Duch. 22g

Syn­te­tycz­ne uję­cie spo­strze­żeń po­czy­nio­nych w cza­sie lek­tu­ry po­ema­tów Sło­wac­kie­go. 232

Po­rów­na­nie twór­czo­ści Sło­wac­kie­go z twór­czo­ścią Mic­kie­wi­cza. 233

4. KLA­SA VIII (V)……….235

wię­że­nia sty­li­stycz­ne (Wa­run­ki po­wsta­wa­nia utwo­ru. Dzie­ło li­te­rac­kie re­ak­cją na ży­cie epo­ki; jego od­dzia­ły­wa­nie. Kom­po­zy­cja roz­pra­wy)…………. 235

Ob­ja­śnia­nie i roz­biór.…….238

Str.

Wy­bor pro­za­ików.……..239

Zyg­munt Kra­siń­ski………. 239

Nie­bo­ska ko­me­dja………..239

Iryd jo n…………..242

Przed­świt………….245

Psalm do­brej woli………..247

Syn­te­tycz­ny rzut oka na twór­czość Kra­siń­skie­go…. 247

Mic­kie­wicz, Sło­wac­ki i Kra­siń­ski…… 247

Ce­chy li­te­ra­tu­ry doby emi­gra­cyj­nej………248

Doba od r. 1850 do 1863……….. 248

Adam Asnyk…………..250

Nad głę­bia­mi…………251

W Ta­trach………….252

Cy­pr­jan Nor­wid………….253

B. Pru­sa Lal­ka………….254

H. Sien­kie­wi­cza Quo va­dis.…… 256 m

E. Orzesz­ko­wej Nad Nie­mnem……….257

Rzut oka na twór­czość Sien­kie­wi­cza, Pru­sa i Orzesz­ko­wej.. 260

Wy­bór z pism St Szcze­pa­now­skie­go……..260

Cha­rak­te­ry­sty­ka li­te­ra­tu­ry z lat 1863–1890……. 261

Li­te­ra­tu­ra naj­now­sza…………261

S. Że­rom­skie­go Lu­dzie bez­dom­ni………262

S. Wy­spiań­skie­go War­sza­wian­ka………264

S. Wy­spiań­skie­go We­se­le………..265

Jan Ka­spro­wicz…….– …..267

Pla­to­na Kri­ton………….268

Szek­spi­ra Ham­let………….

Po­wta­rza­nie……,……

CZEŚĆ II.

ję­zyk

Roz­dział 1. Na­uka o je­ży­ku….. 278

t. Cele na­ucza­nia………….

2. Za­kres ma­ter­ja­łu…………

……… 298

Kla­sa V (II)………. 301

Kla­sa VI (III) i VII (IV)……..

Kla­sa VIII (V)

15. Uwa­gi me­to­dycz­ne,………..

Kla­sa IV………….360

Kla­sa V, VI i VII……….

Roz­dział II. Ćwi­cze­nia w uży­wa­niu ję­zy­ka…..

I. Ćwi­cze­nia w mó­wie­niu

Cel……………. 435

1'unkt wyj­ścia

Dwa stop­nie. Spo­so­by wy­po­wia­da­nia się Te­ma­ty a) Z za­kre­su lek­tu­ry b) Świat zja­wisk ze­wnętrz­ny c) Świat prze­żyć d) Inne te­ma­ty.

Kra­ze­olo­gja…..

Układ……

Ćwi­cze­nia przy­go­to­wa­ne i nie­przy­go­to­wa­ne Oma­wia­nie ćwi­czeń Re­fe­ra­ty dłuż­sze….

. Ćwi­cze­nia w wy­gła­sza­niu es­te­tycz­nem i ucze­nie się

Czas trwa­nia ćwi­czeń

Cel….

Przy­go­to­wa­nie uprzed­nie.

Ak­cent lo­gicz­ny….

Czas trwa­nia i ro­dza­je prze­stan­ków

Tem­po……

Ana­li­za od­cie­ni….

Lek­cje prak­tycz­ne

Stop­nie……

Wy­gła­sza­nie zbio­ro­we

Spra­wa przed­sta­wień sce­nicz­nych

Przy­pi­ski…..

Ucze­nie się na­pa­mięć Ćwi­cze­nia pi­śmien­ne

Za­pi­ski uczniów.. Krót­kie wy­pra­co­wa­nia Wy­bór te­ma­tu.. Róż­nicz­ko­wa­nie te­ma­tów. Ce­chy te­ma­tu wła­ści­we­go Ro­dza­je te­ma­tów. Przy­go­to­wa­nie te­ma­tu Plan ćwi­cze­nia pi­śmien­ne­go. Ćwi­cze­nia do­mo­we i szkol­ne. Oma­wia­nie ćwi­czeń nie­po­pra­wio­nyc­li Po­pra­wia­nie ćwi­czeń. Oma­wia­nie ćwi­czeń po­pra­wio­nych Po­pra­wia­nie błę­dów przez mło­dzież

Au­to­kry­ty­ka…..

Spra­wa wy­po­wia­da­nia przez mło­dzież po­glą­dów Ćwi­cze­nia wy­róż­nia­ją­ce się.Ję­zyk i styl ćwi­czeń. Sta­ran­ność….. Wędy prze­ciw pra­wi­dłom pi­sow­ni

Str.

DO­DA­TEK

A) Przy­kła­dy pro­wa­dze­nia, lek­tu­ry..478

Ho­me­ra Uja­da (kl. IV)….478

Sien­kie­wi­cza Ogniem i mie­czem (kl. IV)… 487

Mic­kie­wi­cza Gra­ży­na (kl. IV)….497

Tet­ma­je­ra W le­sie (kl. IV)………..501

Asny­ka Echo ko­ły­ski (kl. IV)……… 503

Bro­dziń­skie­go Wie­sław (kl. IV)……….505

Mic­kie­wi­cza Pan Ta­de­usz (kl. V)………507

Fre­dry Ze­msta (kl. V)…………533

Mic­kie­wi­cza Fa­rys (kl. V i VII)…….. 540

So­fo­kle­sa An­ty­go­na…………544

Fe­liń­skie­go Bar­ba­ra Ra­dzi­wił­łów­na……. 47

Mic­kie­wi­cza Dzia­dów cz. II i IV………50

Mic­kie­wi­cza Kon­rad Wal­len­rod……….

Sło­wac­kie­go Bal­la­dy­na…………

Ho­ra­ce­go Wy­bór po­ezyi………

B) Wska­zów­ki bibl jog ra­ficz­ne dla na­uczy­cie­la…..576

C) In­deks au­to­rów i dzieł

PRO­GRA­MY

CEL NA­UCZA­NIA

(Wspól­ny we wszyst­kich Wy­dzia­łach).

I. Ze wzglę­du na ma­ter­jał na­ucza­nia:

A. W za­kre­sie po­zna­wa­nia i opa­no­wy­wa­nia ję­zy­ka:

1. Na­uczyć po­praw­nie i bie­gle mó­wić i pi­sać.

2. Do­pro­wa­dzić do zro­zu­mie­nia pod­sta­wo­wych wła­ści­wo­ści współ­cze­sne­go ję­zy­ka pol­skie­go z uwzględ­nie­niem jego roz­wo­ju w cią­gu wie­ków ubie­głych.

B. W za­kre­sie lek­tu­ry:

1. Na­uczyć czy­tać utwo­ry pro­za­icz­ne i po­etycz­ne z na­le­ży­tem zro­zu­mie­niem i od­czu­wa­niem ich tre­ści i for­my, na­uczyć ana­li­zo­wa­nia, wy­ja­śnia­nia i sa­mo­dziel­ne­go przy­swa­ja­nia so­bie tek­stów, wzbu­dzić za­mi­ło­wa­nie do lek­tu­ry.

2. Do­pro­wa­dzić do grun­tow­ne­go przy­swo­je­nia so­bie wy­bra­nych ar­cy­dzieł li­te­ra­tu­ry pol­skiej i po­wszech­nej.

3. Wpro­wa­dzić za ich po­śred­nic­twem w dzie­dzi­nę kul­tu­ry na­ro­do­wej (z uwzględ­nie­niem róż­nych jej faz i kie­run­ków), oraz ogól­no­ludz­kiej.

II. Ze wzglę­du na cele for­mal­ne na­ucza­nia szcze­gól­nem za­da­niem na­uczy­cie­la ję­zy­ka pol­skie­go jest:

1. Wdro­żyć do moż­li­wie peł­ne­go i kon­kret­ne­go uj­mo­wa­nia zja­wisk ży­cia, a przedew­szyst­kiem świa­ta we­wnętrz­ne­go czło­wie­ka.

2. Za­pra­wić do ja­sne­go, rze­czo­we­go i moż­li­wie sa­mo­dziel­ne­go my­śle­nia; kształ­cić wy­obraź­nię i smak es­te­tycz­ny, uszla­chet­niać i roz­wi­jać uczu­cia.

3. Wy­cho­wy­wać czło­wie­ka i oby­wa­te­la przez wpa­ja­nie świa­do­mej mi­ło­ści ję­zy­ka oj­czy­ste­go i kul­tu­ry na­ro­do­wej, a na jej grun­cie szcze­pie­nie i pie­lę­gno­wa­nie ogól­no­ludz­kich ide­ałów re­li­gij­nych, etycz­nych, na­uko­wych i es­te­tycz­nych.

CEL NA­UCZA­NIA NA STOP­NIU NIŻ­SZYM.

KLA­SY": IV (I) i V (II).

Na­uczyć czy­tać utwo­ry pro­za­icz­ne i po­etycz­ne z na­le­źy-tem ro­zu­mie­niem i od­czu­wa­niem ich tre­ści i for­my; wdro­żyć do ich ana­li­zo­wa­nia, wy­ja­śnia­nia i sa­mo­dziel­ne­go przy­swa­ja­nia so­bie za­war­to­ści tek­stów, oraz wzbu­dzić za­mi­ło­wa­nie do lek­tu­ry. Uzu­peł­nić wia­do­mo­ści z gra­ma­ty­ki i skład­ni; wy­two­rzyć po­ję­cie o zmien­no­ści zna­cze­nia i for­my wy­ra­zów; na­uczyć po­praw­nie i ja­sno mó­wić i pi­sać.

CEL NA­UCZA­NIA NA STOP­NIU WYŻ­SZYM.

KLA­SY: VI (III), VII (IV) i VIII (V).

Do­pro­wa­dzić do opar­tej na lek­tu­rze tek­stów grun­tow­nej zna­jo­mo­ści wy­bra­nych ar­cy­dzieł li­te­ra­tu­ry pol­skiej i po­wszech­nej, oraz do umie­jęt­no­ści ana­li­zo­wa­nia i wy­ja­śnia­nia ich pod wzglę­dem rze­czo­wym i sty­li­stycz­nym, utwo­rów zaś pol­skich nad­to pod wzglę­dem ję­zy­ko­wym i hi­sto­rycz­no­li­te­rac­kim. Za­po­znać z dzie­ja­mi i cha­rak­te­rem naj­waż­niej­szych prą­dów li­te­rac­kich w Pol­sce, z naj­waż­niej­sze­mi for­ma­mi pol­skiej twór­czo­ści po­etycz­nej i pro­za­icz­nej, jak rów­nież z do­nio­ślej­sze­mi fak­ta­mi z ży­cia i twór­czo­ści wiel­kich pi­sa­rzów pol­skich. Roz­bu­dzić smak es­te­tycz­ny i za­mi­ło­wa­nie do lektw. Po­głę­bić wia­do­mo­ści o ję­zy­ku przez zwró­ce­nie uwa­gi na fak­ty, świad­czą­ce o jego roz­wo­ju, oraz w mia­rę moż­no­ści – na psy­cho­lo­gicz­ne pod­ło­że zja­wisk ję­zy­ko­wych. Na­uczyć bie­gle, pew­nie i na­tu­ral­nie mó­wić i pi­sać.

WY­DZIAŁ KLA­SYCZ­NY.

KLA­SA IV (1).

(3 go­dzi­ny ty­go­dnio­wo).

Ł LEK­TU­RA.

A. Ma­ter­jał do czy­ta­nia:

1. Lek­tu­ra pod­sta­wo­wa.1) H. Sien­kie­wicz: „Ogniem i Mie­czem”. A. Mic­kie­wicz: „Gra­ży­na”. Czy­ta­nie z wy­pi­sów drob­niej­szych utwo­rów pro­za­icz­nych i po­etycz­nych.

2. Lek­tu­ra uzu­peł­nia­ją­ca. Wy­bie­rze ją na­uczy­ciel we­dług wła­sne­go uzna­nia z za­łą­czo­nej li­sty w ilo­ści, nie prze­cią­ża­ją­cej uczniów nad­mia­rem ma­ter­ja­łu.

B. In­ter­pre­ta­cja lek­tu­ry:

1. Ob­ja­śnia­nie i roz­biór czy­ta­nych utwo­rów ze szcze­gól­nem uwzględ­nie­niem za­li­czo­nych do lek­tu­ry pod­sta­wo­wej. Krót­kie wia­do­mo­ści o ży­ciu naj­wy­bit­niej­szych au­to­rów: przy­po­mi­na­nie ich utwo­rów (lub wy­jąt­ków z nich), prze­czy­ta­nych daw­niej.

2. Ćwi­cze­nia sty­li­stycz­ne. Spraw­dze­nie, a w ra­zie po­trze­by uzu­peł­nie­nie wia­do­mo­ści i wpra­wy w za­kre­sie sy­no­ni­mi­ki, roz­bio­ru po­rów­nań, roz­róż­nia­nia lo­gicz­nych sto­sun­ków mię­dzy po­ję­cia­mi, ukła­da­nia pla­nów.

Zwra­ca­nie uwa­gi na pięk­ne i cha­rak­te­ry­stycz­ne zwro­ty i wy­ra­że­nia, na wy­ra­zy obce i przy­swo­jo­ne.

Wy­róż­nia­nie (tyl­ko w związ­ku z lek­tu­rą) ta­kich skład­ni­ków utwo­rów, jak: po­sta­ci ludz­kie, uczu­cia, my­śli, dzia­ła­nia, róż­ni­ce cha­rak­te­rów, związ­ku z tem spo­so­by mó­wie­nia, sy­tu­acje, sto­sun­ki, tło, kra­jo­braz. Zgod­ność tych czyn­ni­ków lub kon­trast, stop­nio­wa­nie i t… p. Roz­róż­nia­nie pro­zy i po­ezji. Opo­wia­da­nie, opis i ro­zu­mo­wa­nie (bez wy­szcze­gól­nia­nia ga­tun­ków). Róż­ni­ce i po­do­bień­stwa mię­dzy po­ezją epicz­ną i Ji­rycz­ną (rów­nież bez wy­szcze­gól­nia­nia ga­tun­ków)1).

. II. JĘ­ZYK.

A. Na­uka o ję­zy­ku. Uzu­peł­nie­nie i po­wtó­rze­nie wia­do­mo­ści o ję­zy­ku w za­kre­sie pro­gra­mu szko­ły po­wszech­nej lub gim­na­zjum niż­sze­go ze szcze­gó­la­em uwzględ­nie­niem dzia­łów sła­biej opra­co­wa­nych – we­dle po­trze­by uczniów i uzna­nia na­uczy­cie­la.

B. Ćwi­cze­nia w uży­wa­niu ję­zy­ka: 1. Ćwi­cze­nia w mó­wie­niu. Krót­kie przy­go­to­wa­ne, cza­sem rów­nież nie­przy­go­to­wa­ne wy­po­wie­dze­nia się: opi­sy i opo­wia­da­nia, opar­te na ob­ser­wa­cji zja­wisk ze­wnętrz­nych i prze­ży­ciach wła­snych, jak rów­nież stresz­cze­nia i spra­woz­da­nia z lek­tu­ry, prze­bie­gu lek­cyj i osią­gnię­tych na nich wy­ni­ków.

Ćwi­cze­nia w wy­gła­sza­niu es­te­tycz­nem, a w związ­ku z tem ucze­nie się na­pa­mięć wier­szy i krót­kich uryw­ków mowy nie­wią­za­nej. Patrz ni­żej: Spis utwo­rów do ucze­nia się na­pa­mięć.

2. Ćwi­cze­nia pi­śmien­ne. Za­pi­sy­wa­nie oso­bi­stych spo­strze­żeń i re­flek­syę, na­su­wa­nych przez zda­rze­nia ży­cia do­mo­we­go i szkol­ne­go, oraz przez lek­tu­rę. Krót­kie wy­pra­co­wa­nia o uroz­ma­ico­nej for­mie (opo­wia­da­nia, opi­sy, roz­praw­ki, li­sty, dia­lo­gi i t… p.), opar­te na do­kład­nej ob­ser­wa­cji fak­tów ze­wnętrz­nych, prze­ży­ciach wła­snych, oraz na ma­ter­ja­le, za­czerp­nię­tym z lek­tu­ry (spra­woz­da­nia, stresz­cze­nia, po­rów­na­nia, cha­rak­te­ry­sty­ki, roz­bio­ry i t… p.).

Ucznio­wie pi­szą moż­li­wie jak naj­czę­ściej. Na­uczy­ciel jest obo­wią­za­ny przej­rzeć i po­pra­wić w pół­ro­czu przy­najm­niej 3 ćwi­cze­nia szkol­ne i 2 do­mo­we wszyst­kich uczniów kla­sy.

KLA­SA V (II).

(3 go­dzi­ny ty­go­dnio­wo).

A. Ma­ter­jał do czy­ta­nia: