Lecznicze napitki - miody, kwasy, piwa, napoje ziołowe... 250 przepisów - ebook

CZEŚĆ I

WSTĘP

W obecnej dobie jesteśmy atakowani agresywną, nachalną reklamą przekonującą nas, że poza produkowanymi dostępnymi w sprzedaży napojami, nic więcej nie ugasi pragnienia, nic nie jest smaczne i nic nie jest wartościowe. Tymczasem prawda o tych „wpychających” się do naszych i domów i do naszej świadomości napojach, jest niekoniecznie taka, jak ją owe reklamy przedstawiają. Wystarczy bowiem dokładnie poczytać co też w składzie tych napojów się znajduje, a okaże się, iż reklamy jakoś nie do końca mówi prawdę. Znajdziemy tam bowiem: konserwanty (oczywiście - jak głoszą niektórzy „naukowcy” całkowicie bezpieczne dla zdrowia), substancje słodzące, aromaty identyczne z naturalnymi, sztuczne barwniki i tym podobne pyszności.

Być może owe „chemiczne cuda” nie wtargnęłyby tak głęboko w nasze życie i nie zagnieździły się w naszej świadomości, gdyby nie kilka czynników, z których najważniejsze to to, iż przez dziesięciolecia byliśmy spragnieni tych nektarów Zachodu :-) Po drugie, łatwiej kupić coś gotowego, niż wysilać się nad przygotowaniem i smacznego i wartościowego napoju w domu. Najlepiej - napoju, który posiada nie tylko walory smakowe, ale także znaczenie lecznicze.

Oczywiście zdaję sobie sprawę z tego, że bez napojów, które kupuje się w sklepach i supermarketach już się nie obędziemy, ale do tego by czasem je zastępować, a czasem tylko uzupełniać napojami posiadającymi właściwości lecznicze, które tanio i dość łatwo możemy przygotować w domu, jak najbardziej zachęcam.

Rodzajów „leczniczych napitków” jest sporo. W tej książeczce zaprezentuje receptury dziesięciu ich rodzajów, z których za najsmaczniejsze i za najbardziej wartościowe dla naszych organizmów uznaje kwasy, miody, piwa, sbitienie i herbaty ziołowe.

Wydaje mi się za ważne w dzisiejszej dobie zapoznanie z możliwościami wykorzystania części roślin do wyrobu leczniczych napojów, podanie receptur wielu bardzo wartościowych miodów, kwasów, piw i napojów ziołowych, z których wszystkie będą posiadały większe bądź mniejsze wartości lecznicze, a ponadto zdecydowana większość z nich będzie dobrze smakować. Tak więc będą to lecznicze napoje nie tylko dla „ciała”, ale i dla „ducha” (jeśli można użyć takich określeń). Oczywiście najważniejsze będzie zastosowanie leczniczych napojów w kuracji rozmaitych chorób, nie jako leków głównych, zasadniczych, ale pomocniczych, wspierających terapię. Istotne również będzie, ich wykorzystanie w profilaktyce medycznej. Nie mniej istotna będzie również ich wartość spożywcza.

RODZJE NAPOJÓW

Ponieważ wszystkie składniki proponowanych do przygotowania domowym sposobem napitków są powszechnie i łatwo dostępne, nie widzę większego problemu, aby na co dzień gościły w naszej kuchni.

W niniejszej książce omówiono dziesięć grup leczniczych napitków. Oto kilka zdań wyjaśniających czym dany napitek jest:

Herbaty - to nic innego, tylko napary (rzadziej wywary lub odwary) z ziela, liści, kory bądź kwiatów (do ziół zalicza się również herbatę chińską, czyli tę prawdziwą. Napar to postać stosowana najczęściej i najłatwiejsza do przygotowania w warunkach domowych. Sporządza się go w ten sposób, iż określoną ilość ziół zalewamy wrzącą wodą, przykrywamy i czekamy przez około 15 - 20 minut, aż naciągną, później zaś przecedzamy i możemy używać. Odwar powstaje w wyniku gotowania ziół pod przykryciem w czasie od 2 do 4 minut od zawrzenia; w wyniku gotowania przedostają się z surowca zielarskiego te substancje, które na skutek parzenia przedostać by się nie mogły. Wywar tym tylko się różni od odwaru, iż od momentu zawrzenia, do końca przygotowania go, musi minąć od 5 do 10 (rzadko dłużej) minut.

Kawy - to, podobnie jak herbaty, napary, odwary lub wywary ziołowe, tyle że otrzymywane nie z liści, kwiatów bądź ziela, ale z na ogół z korzeni lub nasion.

Kompoty - uzyskuje się przez ugotowanie owoców w wodzie. Można je ewentualnie posłodzić lub doprawić „korzeniami”.

Kwasy - są to tradycyjne rosyjskie, białoruskie i ukraińskie napoje orzeźwiające przygotowywane na ogół z jęczmiennego lub żytniego słodu, żytniego (rzadziej pszennego) chleba, mięty, a także - w rozlicznych wariantach - dodatku rozmaitych dodatków smakowych i zapachowych. O kwasach obok piwa i miodu - wspomina się w literaturze ruskiej już z okazji uczty wydanej po chrzcie księcia Włodzimierza Wielkiego.

Miody - „najdawniej znane, o wspaniałej tradycji, doskonałe napoje winne, z których wyrobu słynęły niegdyś Polska i Litwa, są napojami alkoholowymi otrzymywanymi przez fermentację alkoholową brzeczki miodowej z ewentualnym dodatkiem chmielu i innych przypraw ziołowo-korzennych. Miody pitne zawierają 9-18% alkoholu.”¹

Napoje - uzyskuje się z ziół, soków owocowych, wody i ewentualnie cukru lub miodu, przez macerację, gotowanie, parzenie, lub po prostu mieszanie świeżych soków z wodą i dodatkami smakowymi i zapachowymi.

Piwa - „Definicja piwa jest prosta, głosi, że jest to napój o niskiej mocy, otrzymywany w drodze fermentacji alkoholowej brzeczki piwnej przygotowywanej ze słodu, chmielu i wody przy użyciu drożdży. (...) Piwo jest napojem orzeźwiającym, o niskiej zawartości alkoholu, lekko podniecającym, a dzięki przyjemniej goryczce chmielowej, pienistości i wydzielaniu się dwutlenku węgla dobrze zaspokaja pragnienie, wzmaga wspaniale apetyt oraz przyśpiesza trawienie.”²

Sbitienie - to tradycyjnie rosyjskie (rzadziej ukraińskie) gorące napoje. Przygotowywane z gorącej wody, rzadko słabego piwa lub wina, z dodatkami licznych mocno aromatycznych „korzeni” tak „zamorskich”, jak i ojczystych - np. liścia laurowego, cynamonu, goździków, czy kłącza tataraku. Dawniej - często do sbitieni dodawano spirytus. Sbitienie były popularne na terenie Rosji aż do początków XX stulecia, później zostały wyparte przez inne napoje, przede wszystkim herbatę. To dla przygotowywania sbitieni, nie zaś herbaty, wynaleziono samowar.

Soki - na ogół otrzymuje się przez wyciśnięcie płynu ze świeżych owoców, bądź liści, albo łodyg roślin.

Syropy - syrop można przygotowywać na trzy sposoby: w wyniku odparowania bardzo mocno osłodzonego wywaru; przez gotowanie świeżych i silnie rozdrobnionych części roślin leczniczych w syropie złożonym z wody i cukru (musi ich być wagowo 1:1); bądź wreszcie w wyniku zasypania cukrem krystalicznym świeżego surowca zielarskiego (dokładnie tak samo, jak czyni się to z owocami) i po „puszczeniu” soku, zlaniu go do oddzielnych naczyń (sok powstaje przez wyciśnięcie go ze świeżego surowca zielarskiego, którym mogą być nie tylko bogate w wodę owoce, ale również i inne części roślin).

O DOBROCZYNNYCH MOCACH ZAKLĘTYCH W ROŚLINACH...

Rośliny towarzyszą człowiekowi od zarania dziejów. To one właśnie zawsze stanowiły podstawę naszej diety, w której mięso i jego przetwory odgrywały mniejszą rolę.

Obcując od wieków z roślinami, stopniowo odkrywaliśmy także inne ich zalety i wartości. Nauczyliśmy się je wykorzystywać do sporządzania ubiorów, niektóre z nich stosować jako środki kosmetyczne, innych używać do poprawiania smaku i aromatu niezbyt wykwintnych potraw, do konserwowania żywności, garbowania skóry, sporządzania farby... Znalazły się wśród nich takie, którym przypisaliśmy znaczenie magiczne bądź zarezerwowaliśmy je na ofiary składane siłom nadprzyrodzonym.

Właściwości pewnych roślin lub ich przetworów, które nas odurzały i sprowadzały halucynacje, uznaliśmy za wyjątkowo cenne, bo pozwalające choćby na krótko oderwać się od szarzyzny codzienności, zapomnieć o lękach, smutkach, niedolach. Uwierzyliśmy, iż mają moc przenoszenia nas do innego, lepszego świata.

Nie sposób wreszcie pominąć roli, jaką odegrały w zaraniu naszej cywilizacji.

Otóż, gdy nauczyliśmy się je uprawiać (a nie tylko zbierać rosnące naturalnie), stało się możliwe życie osiadłe - powstały miasta, rozwinęły się rzemiosła, rozkwitła nauka i sztuka.

Nie może się tedy wydawać dziwne, że w trakcie wielopokoleniowych obserwacji dokonaliśmy również najwartościowszego dla nas odkrycia, że pewne przetwory roślinne przyjęte doustnie potrafią nas uwolnić od wielu chorób i dolegliwości albo przynajmniej je złagodzić.

W miarę upływu czasu naszym oczom odsłaniały się tajemnice poszczególnych gatunków. Odkrywaliśmy, w których i jakie dobroczynne moce są zaklęte, ale również, które spośród nich swymi jadami mogą zabijać. Wreszcie nauczyliśmy się korzystać także z owych jadów, które odpowiednio dawkowane okazały się cennymi lekami.

Zaczątki wiedzy medycznej, tajemnicę leczniczych mocy roślin poznano, zanim człowiek nauczył się uprawiać rolę, rozwijając ją aż po dzień dzisiejszy...

Doświadczenia tamtej „prymitywnej” (jak to się dziś określa) medycyny były duże. W starożytnym Egipcie i Mezopotamii powstały potężne centra, z których osiągnięć pełnymi garściami czerpali Grecy, a za ich pośrednictwem Rzymianie. Gdy zaś imperium rzymskie padło pod naporem barbarzyńskich hord, mnisi, zielarze, znachorzy, zamawiacze-owczarze, szeptunki i kto tam jeszcze przejęli funkcje dawnych lekarzy do czasu, gdy nowo otwarte uniwersytety wydały pierwszych doktorów medycyny...

Potem przyszły czasy, kiedy w Europie rerum medicarum scientia zakazała roślinom leczyć.

A dziś? Roślinom się wciąż nie dowierza. Tymczasem są one naprawdę niezastąpione, cudowne, wspaniałe...

Na Wschodzie tajniki ziół poznali doskonale Chińczycy, Tybetańczycy, Hindusi, Japończycy, ludy zamieszkujące Syberię, Koreę... W Ameryce zaś Majowie, Aztekowie, Inkowie, mieszkańcy północnoamerykańskich prerii, puszcz i lodowych pustkowi... I tam zresztą po dziś dzień wiedzę dawno odeszłych do wieczności przodków wykorzystuje medycyna, nie zawsze tylko ta nieoficjalna...

Obecnie w kręgu cywilizacji euro-amerykańskiej rozpoczął się renesans ziołolecznictwa. Przybywa leków ziołowych (niektórych wprost nie da się zastąpić preparatami chemicznymi), rośnie zaufanie do nich.

W różnych częściach roślin znajdują się substancje biologicznie czynne, dzięki którym można przywracać rozstrojone przez chorobę prawidłowe funkcjonowanie organizmu, zapobiegając powstawaniu chorób i wspomagając jego siły obronne, albo wspomagać działanie innych leków, niezbędnych, zasadniczych i niezastąpionych w danej kuracji.

I w tym miejscu rodzi się pytanie: Czy leki ziołowe muszą być wstrętne i niesmaczne? Łatwo domyślić się odpowiedzi: Oczywiście nie! Chociaż - niczego nie ukrywając, powiedzieć muszę - niektórych w żaden sposób nie da się przyjmować ze smakiem i radością. Ale czy tego samego nie można powiedzieć o „lekach chemicznych”?

Istnieje jednak spora liczba leków ziołowych - nas będą teraz interesować tylko te w postaci nalewek i innych trunków (w tym miodów, piw, kwasów...) - które doskonale (albo przynajmniej ciekawie) smakują, wyglądają, pachną, ale także albo same leczą, albo wspomagają leczenie najrozmaitszych chorób innymi lekami.CZĘŚĆ II

RECEPTURY

Poniżej przedstawiam receptury leczniczych napitków wraz z informacjami: jaki wygląd ma dany napitek, jaki ma zapach i smak, a także - przy każdym z napojów - informacja na jakie choroby i dolegliwości pomaga:

I. KWASY

1. Kwas berberysowy

owoce berberysu - 1,1 kg

cukier - 620 g

cukier wanilinowy - 8 g

kora cynamonowa - kawałek wielkości paznokcia

kardamon - na koniec noża

woda - 4,5 l

W pełni dojrzałe, zdrowe owoce berberysu umyć, oczyścić z szypułek, wsypać do garnka, zalać wodą i gotować do miękkości. Następnie ostudzić, owoce wycisnąć dokładnie przez gazę, do miazgi dodać wodę, w której berberys się gotował i przelać do szklanego naczynia. Z wody, cukru i cukru wanilinowego sporządzić syrop, dolać go - gdy będzie miał temperaturę pokojową - do berberysu, a na koniec wrzucić cynamon i kardamon. Naczynie zakryć i odstawić na 2 doby, aż rozpocznie się fermentacja. Po tym czasie płyn przecedzić, przelać do butelek, zatkać je i ustawić w chłodnym i ciemnym miejscu. Napój działa przeciwgorączkowo, zalecany jest w zaziębieniu, grypie, anginie, uporczywych zaparciach i pomocniczo w anemii.

2. Kwas brzozowy I

świeży sok brzozowy

ziarno jęczmienne - 35 g

kardamon - szczypta

Sok wlać do ceramicznego lub szklanego naczynia, zaszpuntować je mocno i wynieść w ciemne, chłodne miejsce, gdy sok lekko zakiśnie dodać doń z lekka uprażone ziarno jęczmienne (można je uprażyć np. na patelni) oraz kardamon, naczynie ponownie zamknąć, odstawić na 24 godziny, a potem płyn zlać, przecedzić i pić ochłodzony. Napój działa ogólnie wzmacniająco, oczyszcza organizm z toksyn rozmaitego pochodzenia, poprawia przemianę materii, zalecany też bywa pomocniczo w kamicy nerkowej.

3. Kwas brzozowy II

świeży sok brzozowy - 3,2 l

drożdże - 35 g

Sok podgrzać tak, aby był letni, najlepiej o temperaturze ludzkiego ciała, a następnie dodań doń rozpuszczone drożdże. Naczynie zamknąć i wynieś go w ciemne, chłodne miejsce. Gdy przestanie się burzyć, rozlać go do butelek, zakorkować je mocno i ustawić bądź w zimnej piwnicy, bądź w chłodziarce. Jest bardzo smaczny, orzeźwiający, a można go przechowywać nawet 3 miesiące. Napój działa ogólnie wzmacniająco, oczyszcza organizm z toksyn rozmaitego pochodzenia, poprawia przemianę materii, zalecany też bywa pomocniczo w kamicy nerkowej.

4. Kwas z buraków ćwikłowych

5. Kwas z buraków (polski)

6. Kwas bzowy czerwony

7. Kwas chlebowy biały I

8. Starorosyjski biały kwas chlebowy

9. Kwas chlebowy biały z tatarakiem

10. Kwas chlebowy żytni

11. Kwas czeremchowy szkarłatny

12. Kwas z dyni

13. Kwas gruszkowy

14. Kwas z suszonych gruszek

15. Kwas imbirowy

16. Kwas jabłkowy I

17. Kwas jabłkowy II

18. Kwas z suszonych jabłek I

19. Kwas z suszonych jabłek II

20. Kwas jarzębinowy I

21. Kwas jarzębinowy II

22. Kwas karmelowy

23. Kwas klonowy

24. Kwas kminkowy

25. Kwas z lebiodką

26. Kwas litewski

27. Kwas malinowy I

28. Kwas malinowy II

29. Kwas marchwiany I

30. Kwas marchwiany II

31. Kwas z melona

32. Kwas miodowy - astrachański

33. Kwas z miodem i chrzanem - starodawny rosyjski

34. Kwas mleczno-miodowy

35. Kwas mleczny

36. Kwas morwowy rubinowy

37. Kwas moskiewski

38. Kwas z porostu islandzkiego

39. Kwas z porzeczek czerwonych, białych lub różowych

40. Kwas z czerwonej porzeczki

41. Kwas z czarnej porzeczki

42. Kwas z liści czarnej porzeczki

43. Kwas pszeniczny

44. Kwas rabarbarowy I

45. Kwas rabarbarowy II

46. Kwas rabarbaru z tatarakiem

47. Kwas rodzynkowy

48. Kwas różany

49. Kwas z owoców dzikiej róży

50. Kwas staropolski

51. Kwas śliwkowy

52. Kwas ukraiński

53. Kwas wiśniowy I

54. Kwas wiśniowy II

55. Kwas żurawinowy

II. MIODY

56. „Miód” z miąższu arbuza

57. „Krupnik” staropolski

58. Miód pruski

59. Miód różany

60. Duńska miodówka wrzosowa

61. Miodówka lipowa, na sposób norweski

62. Niemiecki napój miodowy

63. Nalewka miodowo - jabłkowa

64. Rosyjska miodówka ziołowa

65. Rosyjska nalewka miodowo- buraczana

66. Miód pitny chmielowy

67. Miód bernardyński (trójniak) sycony I

68. Miód sycony (warzony) bernardyński (trójniak) II

69. Miód litewski (dwójniak) I

70. Miód litewski sycony (dwójniak) II

71. Miód ruski sycony (dwójniak)

72. Miód polski (dwójniak)I

73. Miód kasztelański (półtorak) I

74. Miód kasztelański warzony (półtorak) II

75. Miód dębniak - czyli wytrawny - (czwórniak) I

76. Miód dębniak - czyli wytrawny - sycony (czwórniak)

III. PIWA

77. „Piwo” brusznicowe

78. Piwo jałowcowe I

79. Piwo jałowcowe II

80. Piwo świerkowe I

81. Piwo świerkowe II

82. Piwo domowe (przepis starorosyjski)

83. Piwo domowe jęczmienne

84. Piwo sosnowe

85. Piwo domowe pszenne

86. Piwo domowe ciemne

87. Piwo „aksamitne”

88. Piwo imbirowe

89. Piwo imbirowo-jabłkowe

90. Piwo królewskie I

91. Piwo królewskie II

92. Piwo z patoki I

93. Piwo z patoki II

94. Piwo brzozowe I

95. Piwo brzozowe II

96. Piwo klonowe

97. Piwo grejpfrutowe gorzkie

98. Piwo z lebiodką

99. Piwo jęczmienno-wiśniowe

100. Piwo jęczmienno-winne

101. Piwo jęczmienno-brzoskwinioweIV. SBITIENIE

102. Sbitień chmielowy

103. Sbitień z patoki

104. Sbitień wonny warzony

105. Sbitień z winem

106. Sbitień „moskowskij”

107. Sbitień „sandomirskij”

108. Sbitień „władimirskij”

109. Sbitień „suzdalskij” I

110. Sbitień „suzdalskij” II

111. Sbitień „popularny” I

112. Sbitień „popularny” II

113. Sbitień „popularny” III

114. Sbitień „popularny” IV

115. Sbitień z białym winem

116. Sbitień arakowy

V. HERBATY

117. Herbata borówkowa

118. Herbata bukwicowa

119. Herbata wrzosowo-różano-poziomkowa

120. Herbata z lebiodki

121. Herbata z lebiodki, dziurawca i dzikiej róży

122. Herbata poziomkowa

123. Herbata z wierzbówką

124. Herbata z wierzbówki kiprzycy - „Iwan-czaj”

125. Herbata leszczynowa

126. Herbata lipowa

127. Herbata z miętą

128. Herbata jarzębinowa

129. Herbata z rdestu ptasiego

130. Herbata z macierzanką

131. Herbata dereniowa

132. Herbata z liści cytryńca chińskiego

133. Herbata z liści melisy I

134. Herbatka z melisy II

135. Herbata ziołowa z marchwią

136. Herbatka z kwiatów koniczyny czerwonej

137. Herbatka z koniczyną

138. Herbatka z liści jeżyny

139. Herbatka z liści jeżyny, maliny i poziomki leśnej

140. Herbata z liści cytryńca chińskiego i poziomki leśnej

141. Herbata z liści nawłoci i płatków róży pomarszczonej

142. Herbata jabłkowo-rabarbarowa

VI. KAWY

143. „Kawa” z nasion głogu

144. „Kawa” z nasion kaliny koralowej

145. „Kawa” z nasion derenia I

146. Kawa z nasion derenia II

147. „Kawa” z korzeni łopianu

148. „Kawa” z korzeni mniszka lekarskiego

149. „Kawa” z korzeni cykorii podróżnika

150. „Kawa” z ziarna jęczmienia

151. „Kawa” z korzeni mniszka lekarskiego i korzeni łopianu

152. „Kawa” z korzeni cykorii podróżnika i łopianu

153. „Kawa” z korzeni mniszka lekarskiego i cykorii podróżnika

154. „Kawa” z korzeni łopianu, mniszka i cykorii

155. „Kawa” żołędziowa

156. „Kawa” wyborna I

157. „Kawa” wyborna I

VII. KOMPOTY LECZNICZE

158. Kompot z aktinidii ostrolistnej

159. Kompot z aronii

160. Kompot z bzu czarnego

161. Kompot jeżyn 1

162. Kompot z jeżyn II

163. Kompot z owoców mahonii

164. Kompot z malin

165. Kompot morelowy

166. Kompot morwowy czarnej lub białej

167. Kompot z morwy czerwonej

168. Kompot z owoców pigwowca japońskiego

169. Kompot z róż

170. Kompot z jagody kamczackiej

171. Kompot ze świdosliwy (amelanchiera)

172. Kompot z jabłek i arcydzięgiela (litworu)

173. Kompot z melona.

VIII. NAPOJE LECZNICZE

175. Napój borówkowy

176. Napój bzowy

177. Napój wrzosowy

178. Napój z nostrzyka żółtego

179. Napój z lebiodki

180. Napój poziomkowy

181. Napój kalinowy

182. Napój żurawinowy

183. Napój pokrzywowy

184. Napój mleczno-pokrzywowy

185. Napój z orzechów laskowych I

186. Napój z orzechów laskowych II

187. Napój lipowy

188. Napój łopianowy

189. Napój żurawinowo-miętowy

190. Napój rokitnikowo-miętowy

191. Napój jarzębinowo-różany

192. Napój kasztelański

193. Napój z krwawnika

194. Napój kalinowo-macierzankowy

195. „Wino” wiśniowe

196. Jabłecznik

197. Napój z rozchodnika purpurowego

198. Napój ziołowy

199. Napój nagietkowy

IX. SOKI LECZNICZE

200. Sok z aronii I

201. Sok z aronii II

202. Sok z ałyczy

203. Sok berberysowy I

204. Sok berberysowy II

205. Sok brzozowy

206. Sok brzozowy konserwowany na zimę

207. Sok z głogu

208. Sok brusznicowy I

209. Sok brusznicowy II

210. Sok z borówki bagiennej (łochynii)

211. Sok kalinowy

212. Sok żurawinowy

213. Sok z pokrzywy

214. Sok z pędów łopianu

215. Sok jałowcowy

216. Sok z babki lancetowatej lub pospolitej

217. Sok jarzębinowy I

218. Sok z jarzębiny II

219. Sok tarninowy

220. Sok z czarnych jagód (borówki czernicy)

221. Sok z kiwi (aktinidii - chińskiego agrestu)

222. Sok z aktinidii ostrolistnej

223. Sok z bzu czarnego

224. Sok z jeżyn

225. Sok malinowy

226. Sok morwowy

227. Sok z morwy czerwonej

228. Sok owoców pigwowca japońskiego

229. Sok z owoców porzeczkoagrestu

230. Sok wiśniowy

231. „Sok fijołkowy.

X. SYROPY LECZNICZE

232. Syrop świerkowy

233. Syrop tatarakowy

234. Syrop berberysowy I

235. Syrop z bzu czarnego (dzikiego)I

236. Syrop z bzu czarnego (dzikiego) II

237. Syrop z bzu czarnego III

238. Syrop wrzosowy

239. Syrop z jeżyn

240. Syrop z pokrzywy

241. Syrop jałowcowy I

242. Syrop jałowcowy II

243. Syrop z babki lancetowatej lub pospolitej

244. Syrop tarninowy

245. Syrop z czarnych jagód (borówki czernicy)

246. Syrop z owoców dzikiej róży

247. Syrop z płatków kwiatowych róży

248. Syrop z róż.

249. Syrop sosnowy

250. Syrop z jagody kamczackiej (Lonicera edulis)