Nauczycielskie praktyki oceniania poza standardami - ebook

Książka dotyczy ważnego naukowo i społecznie zagadnienia. Dobrze wpisuje się w dyskusję, toczącą się zarówno w profesjonalnych środowiskach pedagogicznych, jak i na szerszym forum społecznym, nad istotą, przebiegiem i skutkami oceniania szkolnego i jego związków z biografiami uczniów.

Ocenianie, jako element praktyki społecznej, pozostaje silnie powiązane z aktualizacją stosunków władzy (w tym władzy nad wiedzą i nad rozwojem jednostki), co sprawia, że jest z natury rzeczy problematyczne i budzi kontrowersje. Dylematy decyzyjne odnoszące się do funkcji i skutków ocen szkolnych, przy poważnych psychicznych i społecznych ich konsekwencjach, rodzą liczne pytania badawcze, które w pracy zostały postawione. Każda próba pogłębienia rozumienia praktyki oceniania edukacyjnego jest zatem warta uwagi, a próba udana, do jakich z pewnością należy książka Grażyny Szyling, jest szczególnie interesująca.

[…] książka trafia w żywe zapotrzebowanie dydaktyki i szkoły, znajdzie więc czytelników zarówno wśród kadry akademickiej i metodyków, jak i wśród nauczycieli. Wypełnia ona wyraźną lukę w literaturze dotyczącej oceniania szkolnego, tym bardziej dotkliwą że wynikającą z wciąż w polskiej szkole inercyjnie obecnego bezrefleksyjnego traktowania oceny jako oczywistego, prostego w użyciu narzędzia pracy szkoły. Książka Grażyny Szyling nie tylko ukazuje złożoność procesu oceniania, ale również wskazuje czytelnikowi kierunki poszukiwań i drogi zmiany, której zainicjowanie i utrzymanie jest niezbędne, by ocena pełniła funkcje prorozwojowe.

Z recenzji dr hab. Doroty Klus-Stańskiej, prof. Uniwersytetu Gdańskiego

Wstęp

Rozdział 1

Przestrzeń możliwości, czyli teoretyczne przesłanki oceniania osiągnięć uczniów

1.1. Teoretyczne modele oceniania osiągnięć uczniów

1.1.1. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć szkolnych

1.1.2. Źródła opozycyjnych modeli współczesnego oceniania szkolnego

1.1.3. Opozycyjne modele współczesnego oceniania szkolnego jako przesłanka dalszych rozważań

1.2. Między przedmiotem i funkcjami oceny szkolnej

1.2.1. Przedmiot oceny i jego podstawowe właściwości

1.2.2. Holistyczne ujęcie przedmiotu oceny

1.2.3. Analityczne podejście do wielokryterialnego przedmiotu oceny

1.2.4. Ocenianie dydaktyczne

1.2.5. Relacje między przedmiotem i funkcjami oceny – synteza wstępna

1.2.6. Właściwości pomiaru dydaktycznego jako perspektywa myślenia o przedmiocie i funkcjach oceny

Rozdział 2

Przestrzeń regulacji i sprzeczności, czyli w stronę nauczycielskich praktyk oceniania

2.1. Rodzaje oceniania osiągnięć szkolnych uczniów

2.1.1. Podstawowe właściwości rodzajów oceniania osiągnięć ucznia

2.1.2. Odrębność oceniania zewnętrznego i wewnątrzszkolnego

2.1.3. Egzaminy zewnętrzne jako kontekst oceniania wewnątrzszkolnego

2.2. Nauczycielskie praktyki oceniania osiągnięć uczniów

2.2.1. Zalecane procedury a nauczycielskie praktyki oceniania

2.2.2. Wartości wiązane przez nauczycieli z ocenianiem osiągnięć uczniów

2.2.3. Rola strategii i schematów w praktykach nauczycielskiego oceniania

2.2.4. Postrzeganie przez uczniów wybranych aspektów oceniania szkolnego

Rozdział 3

Przestrzeń oceniania poza standardami, czyli drugi układ wymagań programowych

3.1. Kształcenie według wymagań jako koncepcja systemu dydaktycznego

3.1.1. Wymiar praktyczny kształcenia według wymagań

3.1.2. Właściwości pola problemowego koncepcji kształcenia według wymagań

3.2. Drugi układ wymagań programowych

3.2.1. Ustalenia definicyjne

3.2.2. Empiryczne przesłanki występowania drugiego układu wymagań

3.2.3. Właściwości drugiego układu wymagań

Rozdział 4

Niepowodzenia szkolne uczniów jako kontekst oceniania poza standardami

4.1. Właściwości zjawiska niepowodzeń szkolnych uczniów

4.2. Przyczyny niepowodzeń szkolnych

4.2.1. Tradycyjne ujęcie uwarunkowań niepowodzeń szkolnych uczniów

4.2.2. Źródła niepowodzeń szkolnych uczniów w świetle badań prowadzonych po 1990 roku

4.2.3. Hierarchia uwarunkowań niepowodzeń szkolnych uczniów

4.2.4. Postrzeganie przyczyn niepowodzeń szkolnych przez podmioty zaangażowane w proces kształcenia

4.3. Przeciwdziałanie niepowodzeniom szkolnym

4.3.1. Szkodliwość zjawiska niepowodzeń szkolnych uczniów

4.3.2. Konsekwencje niepowodzeń szkolnych w opinii nauczycieli i rodziców uczniów

4.3.3. Przeciwdziałanie niepowodzeniom szkolnym uczniów jako zadanie szkoły

4.3.4. Skuteczność standardowych działań zapobiegających niepowodzeniom szkolnym uczniów

4.4. Podsumowanie

Rozdział 5

Metodologia badań własnych

5.1. Przedmiot i cele pracy

5.2. Charakterystyka typologiczna badań własnych

5.3. Problemy i hipotezy badawcze

5.4. Obraz przestrzeni zmiennych i model badawczy

5.4.1. Zmienne związane z pierwszym problemem badawczym

5.4.2. Zmienne związane z drugim problemem badawczym

5.4.3. Model badawczy

5.5. Dobór próby badawczej

5.5.1. Określenie populacji

5.5.2. Zasady doboru próby

5.5.3. Charakterystyka próby badawczej

5.6. Metody i narzędzia zbierania danych

5.6.1. Metoda epizodów (scenariuszowa)

5.6.2. Ankieta

5.7. Przebieg badań

Rozdział 6

Rezultaty badań własnych