O energji społecznej - ebook

PRZE­GLĄD FI­LO­ZO­FICZ­NY.

Treść pi­sma sta­no­wią:

I. Ar­ty­ku­ły ory­gi­nal­ne z psy­cho­lo­gji, teo­r­ji po­zna­nia, lo­gi­ki, me­to­do­lo­gji, ety­ki, es­te­ty­ki, so­cjo­lo­gji, hi­stor­ji fi­lo­zo­fji, oraz ze wszyst­kich nauk spe­cjal­nych, o ile w nich za­wie­ra się uogól­nie­nie syn­te­tycz­ne, kry­ty­ka po­jęć i me­tod, albo też, je­że­li jest roz­wa­ża­ny sto­su­nek do nauk po­krew­nych – wo­gó­le, je­że­li ba­da­ne są pod­sta­wy i pra­wa, nor­mu­ją­ce ich roz­wój, aby w ten spo­sób utrzy­mać wiel­ce po­żą­da­ne wza­jem­ne na sie­bie od­dzia­ły­wa­nie fi­lo­zo­fji i nauk po­szcze­gól­nych.

Jed­nym z głów­nych za­dań "Prze­glą­du Fi­lo­zo­ficz­ne­go" jest roz­trzą­sa­nie kwe­stji, wy­wo­ła­nych ży­ciem prak­tycz­nym, o ile to wcho­dzi w ści­ślej­szy zwią­zek z za­gad­nie­nia­mi fi­lo­zo­fji. Sto­sow­nie do tego np. roz­pra­wy pe­da­go­gicz­ne o tyle tyl­ko uwzględ­nia­ne będą, o ile w nich pod­sta­wa fi­lo­zo­ficz­na pe­da­go­gji oma­wia­ną być może.

II. Dział spra­woz­daw­czy, obej­mu­ją­cy cały ruch fi­lo­zo­ficz­no-na­uko­wy z wy­żej wy­mie­nio­nych dzie­dzin umy­sło­wo­ści ludz­kiej i za­wie­ra­ją­cy: Kry­ty­kę i Spra­woz­da­nia rze­czo­we, Prze­gląd cza­so­pism, Wia­do­mo­ści bie­żą­ce, No­tat­ki fi­lo­zo­ficz­ne, Bi­bl­jo­gra­fję.

Pre­nu­me­ra­ta "Prze­glą­du Fi­lo­zo­ficz­ne­go"

wy­no­si:

W War­sza­wie: rocz­nie… rb. 4 k. –

pół­rocz­nie… rb. 3, –

Z prze­sył­ką pocz­to­wą: rocz­nie… rb. 5 –

pół­rocz­nie… rb.2 k. 50

Re­dak­tor i Wy­daw­ca Dr. Wła­dy­sław We­ry­ho.

Ad­res: War­sza­wa, ul. Kru­cza Nr. 46.Rzecz z po­wo­du "Lo­gi­ki Eko­nom­ji" He­ryn­ga przez

J. K. Po­toc­kie­go.

Z za­po­mo­gi Kasy Po­mo­cy dla osób pra­cu­ją­cych na polu na­uko­wym imie­nia D-ra J. Mia­now­skie­go.

Skład głów­ny w Księ­gar­ni E. Wen­de­go i S-ki.

1900.

Дозволено Цензурою.

Г. Лодзь, 22 Iоня 1899 г.

Na­uko­we pi­śmien­nic­two na­sze aż do cza­sów naj­now­szych dwo­ja­ki przy­bie­ra­ło cha­rak­ter. Z jed­nej stro­ny nie­uc­two, a ra­czej nie­do­ucze­nie się za­le­wa­ło nas po­wo­dzią płyt­kich hy­po­tez, po­śpiesz­nych uogól­nień, ro­bią­cych czę­sto wra­że­nie na­uko­wej szar­la­ta­ner­ji. Z dru­giej stro­ny do­rob­kie­wi­czo­stwo kul­tu­ral­ne, ude­rzo­ne ze­wnętrz­ne­mi po­zo­ra­mi na­uki i nie­zdol­ne jesz­cze opa­no­wać jej du­cha, ra­czy­ło nas wy­two­ra­mi mar­nej eru­dy­cji.

Pra­ce ka­te­gor­ji pierw­szej od­zna­cza­ły się bra­kiem su­mien­ne­go zgłę­bie­nia fak­tów. Utwo­ry dru­gie­go ro­dza­ju nic w so­bie oprócz fak­tów nie­za­wie­ra­ły; one to jed­nak ucho­dzi­ły u nas za dzie­ła par excel­len­ce na­uko­we. Je­że­li w uogól­nie­niach po­śpiesz­nych moż­na było wi­dzieć nie­cier­pli­wą myśl mło­dzień­czą, rwą­cą się do roz­wią­zy­wa­nia za­gad­nień szer­szych, je­że­li moż­na było przy­pusz­czać, że myśl taka, po­waż­nie­jąc z bie­giem cza­su i zdo­by­wa­jąc pod­sta­wy fak­tycz­ne, za­gad­nie­niom owym po­do­ła, to na­to­miast pło­dy eru­dy­cji ro­bi­ły wra­że­nie ja­kiejś star­czej zgrzy­bia­ło­ści na­sze­go my­śle­nia na­uko­we­go, ja­kiejś li­cho­ty umy­sło­wej, dla któ­rej na­uka była tym, czym dla jed­ne­go z bo­ha­te­rów Go­go­la spra­wa czy­ta­nia: nie trosz­cząc się o myśl, za­war­tą w zda­niach, bo­ha­te­rów za­chwy­cał się sa­mym tyl­ko po­wsta­wa­niem wy­ra­zów ze zgło­sek. Od cza­su Ko­per­ni­ków i Śnia­dec­kich nie mie­wa­li­śmy dzieł, w któ­rych­by po­tęż­ne uogól­nie­nie na­uko­we wspie­ra­ło się na moc­nej pod­wa­li­nie na­uko­wo zba­da­nych fak­tów. Dzie­ła tego za­kro­ju wy­ma­ga­ją już pew­ne­go, że tak po­wie­my, osie­dze­nia się kul­tu­ry. Ani nie­do­ucze­nie się, ani kul­tu­ral­ne do­rob­ko­wi­czo­stwo nie mo­gło się na nie zdo­być. Aby ce­lo­wi ta­kie­mu od­po­wie­dzieć, kul­tu­ra da­ne­go kra­ju, a ra­czej myśl da­ne­go na­ro­du wy­two­rzyć so­bie musi wła­sny za­sób na­uko­wych fak­tów, uczy­nić z nich zwy­kłą co­dzien­ną swo­ją stra­wę, nie zaś przy­god­ną, jak to czy­nić zwy­kło po­śpiesz­ne sa­mo­uc­two. Z dru­giej stro­ny ta sama myśl na­uko­wa musi już oswo­ić się ze zja­wi­skiem wza­jem­nych sto­sun­ków i od­dzia­ły­wań po­mię­dzy fak­ta­mi, do cze­go nie­zdol­nym jest do­rob­ko­wi­czo­stwo kul­tu­ral­ne, olśnio­ne przedew­szyst­kim bla­skiem ze­wnętrz­nym po­szcze­gól­nych fak­tów. W po­dob­ny spo­sób pro­stak zbo­ga­co­ny gro­ma­dzi w miesz­ka­niu swym ob­ra­zy, lecz nie umie doj­rzeć w nich zna­mion we­wnętrz­ne­go po­wi­no­wac­twa i ugru­po­wać wła­ści­wie. Je­dy­ny wy­ją­tek, w któ­rym obok do­sta­tecz­ne­go oby­cia się z fak­ta­mi moż­na było spo­strze­gać uogól­nie­nia teo­re­tycz­ne, sta­no­wi­ły u nas dzie­ła z za­kre­su hi­stor­ji. W in­nych dzie­dzi­nach utwo­ry po­dob­ne zja­wiać się za­czę­ły do­pie­ro w cza­sach ostat­nich. Bie­gań­skie­go Lo­gi­ka me­dy­cy­ny, Na­tan­so­na Wstęp do fi­zy­ki umie­jęt­nej, Krzy­wic­kie­go Ludy, He­ryn­ga Lo­gi­ka Eko­nom­ji na­le­żą wła­śnie do prac tego ro­dza­ju, a to bez wzglę­du na bar­dzo nie­jed­na­ko­wą war­tość ich na­uko­wą. Wszyst­kie te dzie­ła świad­czą, że kul­tu­ra na­sza zdą­ży­ła już oswo­ić się za­rów­no z na­uko­we­mi fak­ta­mi, jak i ze zja­wi­skiem wza­jem­nej tych fak­tów za­leż­no­ści, że przy­swo­iła ona so­bie nie­tyl­ko su­ro­wy ma­ter­jał na­uki, ale i jej du­cha.