Polityka zagraniczna Chin. Między integracją a dążeniem do mocarstwowości - ebook

Wzrost mocarstwowego apetytu Chińskiej Republiki Ludowej budzi wiele pytań. O perspektywy rozwoju jej gospodarki, o tempo modernizacji armii, ale przede wszystkim o środki, jakimi władze w Pekinie zamierzają potwierdzać świeżo uzyskany status.

Czy posuną się do konfliktu zbrojnego z sąsiadami? Czy faktycznie są zakładnikami rosnącego chińskiego nacjonalizmu, czy raczej wykorzystują go do osiągnięcia własnych celów dyplomatyczno-strategicznych? W końcu – czy chińska polityka zagraniczna i bezpieczeństwa nie służy przede wszystkim utrzymaniu systemu monopolu partyjnego, którego rządzący nie chcą się wyrzec? Jaka przyszłość czeka reżim kierowany od listopada 2012 roku przez Xi Jinpinga?

Jean-Pierre Cabestan – wybitny francuski politolog − odpowiada na te pytania, badając skrupulatnie chińskie realia – analizuje posunięcia władz, język rządzących i ich doradców oraz mechanizmy podejmowania decyzji (uwzględniając ostatnie przetasowania na najwyższych szczeblach władz).  Jego refleksja, o wyjątkowej precyzji i głębi, jest nieocenionym wkładem w dyskusję na temat przyszłości chińskiej polityki zagranicznej i jej znaczenia dla reszty społeczności międzynarodowej.

Na okładce wykorzystano rysunek chińskiego rysownika Crazy Craba,  z cyklu Hexie Farm - 蟹农场.

Mapy

Przedmowa do wydania polskiego

Wprowadzenie

Część 1. Stopniowe wdrażanie nowej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

Rozdział 1. Po Tian’anmen: jak Chinom udało się wyjść z międzynarodowej izolacji

Od dyplomatycznej izolacji do wznowienia reform (1989–1994)

Pekin dąży do odnowienia stosunków ze światem

Dwa nowe wyzwania: upadek komunizmu w Europie i demokratyzacja Tajwanu

Narodziny wielobiegunowego podejścia i strategii antyamerykańskiej

Nowe cele Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej

Wzrost napięć na linii Chiny–Stany Zjednoczone oraz Chiny–Zachód (1995–2001)

Kryzys w Cieśninie Tajwańskiej

Wzrost nastrojów nacjonalistycznych i nasilenie się syndromu chińskiego zagrożenia

Wprowadzenie w życie dyplomacji partnerstwa

Wybiorcze podejście do mechanizmu wielostronnego

Osłabienie napięć i zintegrowanie Chin z gospodarką światową

Wnioski

Rozdział 2. Nowa polityka zagraniczna Chińskiej Republiki Ludowej: od poszukiwania harmonii do potwierdzenia mocarstwowości

Nowy dyskurs w polityce zagranicznej

Pięć zasad pokojowego współistnienia

Niezależność

Pokój i rozwój

Zepchnięcie na dalszy plan walki z hegemonizmem

Nie rzucać wyzwania Stanom Zjednoczonym … przynajmniej nie bezpośrednio

Od wielobiegunowości do mechanizmów wielostronnych?

Nowe podejście w polityce regionalnej: dyplomacja dobrosąsiedzka

Różnorodność i harmonia

Chiny i ich soft power

W stronę wielkiego i odpowiedzialnego państwa?

Nowy styl – bardziej kulturalny i cywilizowany

Debata wokół nowej drogi pokojowego wzrostu

Narodziny i rozwój koncepcji pokojowego wzrostu

Krytyka i stopniowe zniknięcie koncepcji pokojowego wzrostu

Od poszukiwania harmonii do potwierdzenia mocarstwowości

Wnioski

Rozdział 3. Obecne kierunki chińskiej polityki zagranicznej

Zróżnicowanie zagrożeń

Nowe alarmistyczne tony

Trwała rywalizacja ze Stanami Zjednoczonymi

Nowa hierarchia celów i metod w dziedzinie bezpieczeństwa

Narodziny i rozwój „nowej koncepcji bezpieczeństwa”

„Strategiczne myślenie o bezpieczeństwie” Hu Jintao

Interesy narodowe i „fundamentalne interesy”

Wzmocnić „globalną potęgę” Chin

Ambitna polityka obrony i modernizacja armii

Cele polityki obrony

Przyspieszenie modernizacji armii

Szybki wzrost wydatków na obronę

Modernizacja hardware’u i software’u

Atuty i słabości Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej

W stronę nowego podejścia do bezpieczeństwa regionalnego i rozbrojenia

Szanghajska Organizacja Współpracy

Chiny i ASEAN: zamrożenie terytorialnego sporu na Morzu Południowochińskim

Regionalne Forum ASEAN, ASEAN+3, Szczyt Azji Wschodniej oraz Dialog w Shangri La

Sześciostronne rokowania w sprawie północnokoreańskiej broni Atomowej

Nieformalne gremia do spraw bezpieczeństwa

Ostrożne liczenie się z rolą NATO

Chiny i operacje utrzymania pokoju ONZ

Ewolucja stanowiska Chin wobec rozbrojenia i kontroli zbrojeń

Rosnące znaczenie bezpieczeństwa energetycznego

Rządowa debata wokół bezpieczeństwa energetycznego

Debata strategiczno-wojskowa

Bezpieczeństwo ekologiczne

Bezpieczeństwo zdrowotne i żywnościowe

Bezpieczeństwo finansowe

Wnioski

Rozdział 4. Najważniejsze organy decyzyjne w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

Kluczowa rola kierowniczych organów KPCh

Dominująca rola „sekretarza generalnego-prezydenta-zwierzchnika sił zbrojnych”

Względne osłabienie władzy CKW

Grupy kierownicze

Rola Ministerstwa Spraw Zagranicznych

Rosnąca rola Ministerstwa Handlu

Dyskretny, lecz przemożny wpływ Wydziału do spraw Kontaktów z Zagranicą KPCh

Funkcja organów propagandy zagranicznej

Rola think tankow

Rosnąca rola jednostek terytorialnych na płaszczyźnie międzynarodowej

Napięcia i sprzeczności w procesie podejmowania decyzji i realizacji polityki

Jaką rolę odgrywa w polityce zagranicznej opinia publiczna?

Znaczenie i dwuznaczności chińskiego nacjonalizmu

Wnioski

Część 2. Stosunki między Chinami a ich głównymi partnerami

Rozdział 5. Chiny i Stany Zjednoczone: między konfrontacją a porozumieniem

Ewolucja chińskiego sposobu postrzegania amerykańskiej potęgi oraz miejsca Stanów Zjednoczonych na świecie

Ewolucja chińsko-amerykańskich stosunków od 2001 roku

Tajwan: w kierunku wspólnego chińsko-amerykańskiego zarządzania?

Nierozprzestrzenianie broni masowego rażenia

Irak

Korea Północna i Półwysep Koreański

Prawa człowieka

Kwestie handlowe

Nasilenie się rywalizacji strategiczno-wojskowej

Wnioski

Rozdział 6. Chiny i Japonia: ważni sąsiedzi i wielcy rywale

Nowa debata na temat stosunków chińsko-japońskich

Nowe podejście do stosunków z Japonią (2002–2004)

Dalszy ciąg debaty w trakcie i po antyjapońskich manifestacjach 2005 roku

Ewolucja polityki Pekinu wobec Japonii

Próba odnowienia stosunków po XVI Zjeździe KPCh

Wpływ antyjapońskich manifestacji 2005 roku

… i ich granice

Wyznaczenie specjalnej strefy ekonomicznej

Kwestia Tajwanu

Rywalizacja potęg

Wnioski

Rozdział 7. Chiny, Rosja i Azja Środkowa: między pokusą jednej Eurazji a utrzymującą się imperialną rywalizacją

Stosunki chińsko-rosyjskie

„Modelowe partnerstwo strategiczne”

Domysły i konflikty interesów

Szanghajska Organizacja Współpracy i stosunki między Chinami i Azją Środkową

Wpływ wydarzeń z 11 września 2001 roku

Racja bytu Szanghajskiej Organizacji Współpracy

Kwestie bezpieczeństwa

Stabilizacja i dobrobyt

Współpraca energetyczna między Chinami a państwami Azji Środkowej

Szanghajska Organizacja Współpracy: małżeństwo z rozsądku

Wnioski

Rozdział 8. Chiny i Indie: ciągła rywalizacja strategiczna

Czynniki „powtórnej normalizacji” chińsko-indyjskiej

Skala „powtórnej normalizacji”

Coraz liczniejsze zbieżności

Dialog strategiczny i wojskowy

Kwestia granic

Nowa dynamika wymiany gospodarczej i handlowej

Ciągła rywalizacja

Potencjalne zagrożenia i strategiczna rywalizacja

Stosunki chińsko-pakistańskie

Rywalizacja o sfery wpływów

Rywalizacja gospodarcza i ideologiczna

Trudne sąsiedztwo: Tybet i granice

Wnioski

Rozdział 9. Chiny i Unia Europejska, czyli granice prób wielobiegunowości

Niezaprzeczalny rozkwit stosunków

Chińska polityka wobec Unii Europejskiej

Główne punkty sporne między Unią Europejską a Chinami

Kwestie polityczne i prawa człowieka

Kwestie strategiczne

Porażka prób zniesienia embarga

Kwestia Tajwanu

Kwestie ekonomiczne i handlowe

Kwestie globalne

Wnioski

Stosunki francusko-chińskie

Rozdział 10. Chiny i kraje rozwijające się: między współpracą a agresywnym podbojem

Poszukując swego miejsca w gronie państw rozwijających się

Chińska Republika Ludowa – sojusznik i lider Południa

Wzrost pomocy udzielanej krajom Południa

Ostrożna ewolucja wobec kwestii utrzymania i przywrócenia pokoju

Rywalizacja z Tajwanem

Cel: zabezpieczenie źródeł dostaw niezbędnych chińskiej gospodarce

Głowni partnerzy Chin na Bliskim Wschodzie, w Afryce i Ameryce Łacińskiej

Bliski Wschód

Iran

Arabia Saudyjska

Egipt

Izrael i konflikt izraelsko-palestyński

Turcja

Afryka

Nigeria

Angola

Sudan

Republika Południowej Afryki

Ameryka Łacińska

Wenezuela

Chile

Argentyna

Brazylia

Meksyk

Wnioski

Podsumowanie

Wykaz skrótów

Bibliografia tematyczna

Aneksy

Indeks