Prawo i postępowanie karne skarbowe - ebook

Wykaz skrótów

1. Źródła prawa

---------------- -- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
AkcyzaU ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 43)
GryHazardU ustawa z 19.11.2009 r. o grach hazardowych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 471 ze zm.)
KASU ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1947)
KK ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1137 ze zm.)
KK z 1932 r. rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 11.7.1932 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 60, poz. 571 ze zm.)
KKS ustawa z 10.9.1999 r. – Kodeks karny skarbowy (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 2137 ze zm.)
KKW ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.)
Konstytucja RP Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.)
KopalinyU ustawa z 2.3.2012 r. o podatku od wydobycia niektórych kopalin (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1581 ze zm.)
KPC ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1822 ze zm.)
KPK ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks postępowania karnego (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1749 ze zm.)
KPK z 1928 r. rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 19.3.1928 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 33, poz. 313 ze zm.)
KSH ustawa z 15.9.2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1578 ze zm.)
KW ustawa z 20.5.1971 r. – Kodeks wykroczeń (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 1094 ze zm.)
OrdPU ustawa z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.)
PrBank ustawa z 29.8.1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1988 ze zm.)
PrDew ustawa z 27.7.2002 r. – Prawo dewizowe (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 826 ze zm.)
PDOFizU ustawa z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.)
UKC rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 952/2013 z 9.10.2013 r. ustanawiające unijny kodeks celny (Dz.Urz. UE L Nr 269, s. 1)
---------------- -- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. Organy orzekające

-------- -- ------------------------------------
SN Sąd Najwyższy
SN (7) Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów
TK Trybunał Konstytucyjny
-------- -- ------------------------------------

3. Publikatory i czasopisma

--------------- -- -----------------------------------------------------------
AUMCS Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska
Dz.U. Dziennik Ustaw
Dz.Urz. WE/UE Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich/Unii Europejskiej
LEX System Informacji Prawnej Omega LEX
MoPod Monitor Podatkowy
MoP Monitor Prawniczy
OSG Orzecznictwo w Sprawach Gospodarczych
OSNKW Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa
OSP Orzecznictwo Sądów Polskich
Pal. Palestra
PiP Państwo i Prawo
PP Przegląd Podatkowy
Prok. i Pr. Prokuratura i Prawo
PS Przegląd Sądowy
PUG Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego
RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
SP Studia Prawnicze
--------------- -- -----------------------------------------------------------

4. Inne

------------- -- -----------------
art. artykuł
lit. litera
m.in. między innymi
n. następny
por. porównaj
red. redakcja
s. strona
tekst jedn. tekst jednolity
uchw. uchwała
wkł. wkładka
wyr. wyrok
z. zeszyt
zd. zdanie
ze zm. ze zmianami
zob. zobacz
------------- -- -----------------Wykaz literatury

J. Bafia, Nowa ustawa karna skarbowa, NP 1960, Nr 6

J. Bafia, Prawo karne skarbowe, Warszawa 1980

J. Bafia, J. Białobrzeski, S. Czerlunczakiewicz, L. Hochberg, K. Sosnowski, Z. Szpakowski, W. Wierzbicki, S. Zarakowski, Komentarz do ustawy karnej skarbowej. Stan prawny na 1 stycznia 1965, Warszawa 1965

J. Bafia, J. Białobrzeski, S. Czerlunczakiewicz, L. Hochberg, J. Kowalski, M. Kulesza, K. Sosnowski, Z. Szpakowski, I. Śmietanka, J. Wiącek, Ustawa karna skarbowa z komentarzem, Warszawa 1973

A. Bartosiewicz, VAT. Komentarz, Warszawa 2016

A. Bartosiewicz, R. Kubacki, Zaniechanie ukarania sprawcy przestępstwa skarbowego, Warszawa 2003

J. Baumann, U. Weber, W. Mitsch, Strafrecht, Allgemeiner Teil, Bielefeld 1995

C. Beccaria, O przestępstwach i karach, Warszawa 1959

J. Bentham, Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa, przeł. B. Nawroczyński, Warszawa 1958

A. Bieniek-Kosikowska, C. Kosikowski, Prawo karne skarbowe czy prawo karne finansowe, NP 1967, Nr 12

E. Bieńkowska, Kodeks karny skarbowy. Wprowadzenie i objaśnienia, przepisy wykonawcze i związkowe, inne akty prawne, Warszawa 2000

E. Bieńkowska, Oszustwa subwencyjne i dotacyjne oraz korupcja w dokumentach Unii Europejskiej a polskie regulacje karne (zarys problematyki), J.C. Ferré Olivé (red.), Fraude de subvenciones comunitarias y corrupción. Delictos financieros, fraude y corrupción eu Europa, vol. 1, Salamanca 2002

S. Biernat (red.), Studia z prawa Unii Europejskiej w piątą rocznicę utworzenia Katedry Prawa Europejskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000

W. Blutstein, Jeszcze o projektowanej nowelizacji ustawy karnej skarbowej, Głos Sądownictwa 1936, Nr 1

W. Blutstein, Przemyt z punktu widzenia kary i procedury karnej, Głos Sądownictwa 1933

W. Blutstein, W. Goettel, Prawo karne skarbowe z komentarzem, Warszawa 1938

A. Błachnio, K. Rola-Stężycka, Uporczywe niewpłacenie podatku w terminie a przedawnienia karalności, Prok. i Pr. 2009, Nr 3

A. Błachnio-Parzych, Sankcja administracyjna a sankcja karna w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki (red.), Sankcje administracyjne. Blaski i cienie, Warszawa 2011

M. Błaszczyk, Kodeks karny skarbowy, Warszawa 2011

I. Bogucka, Funkcje prawa. Analiza pojęcia, Kraków 2000

G. Bogdan, Relacja pojęć przestępstwa i przestępstwa skarbowego w polskim prawie karnym, PS 1997, Nr 5

G. Bogdan, Relacje pojęć języka wypowiedzi normatywnych kodeksu karnego i kodyfikacji prawa karnego skarbowego, niepubl. praca doktorska

G. Bogdan, Rola kontratypów w prawie karnym skarbowym, CzPKiNP 1998, Nr 1–2

G. Bogdan, Zasady odpowiedzialności za przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe – próba oceny i kierunki zmian, Z. Siwik (red.), Kodeks karny skarbowy po dziesięciu latach obowiązywania – ocena i perspektywy zmian. Materiały z ogólnopolskiej Konferencji, Wrocław, 17 grudnia 2010 roku, Wrocław 2010

G. Bogdan, A. Nita, Z. Radzikowska, A. R. Światłowski, Kodeks karny skarbowy z komentarzem, Gdańsk 2000, 2007

T. Bojarski, Kodeks karny skarbowy a kodeks karny. Kilka uwag porównawczych, P. Hofmański, K. Zgryzek (red.), Współczesne problemy procesu karnego i wymiaru sprawiedliwości. Księga ku czci Profesora Kazimierza Marszała, Katowice 2003

T. Bojarski, Polskie prawo karne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2002

M. Bojarski (red.), Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, Warszawa 2004

M. Bojarski (red.), System Prawa Karnego, t. 11, Szczególne dziedziny prawa karnego. Prawo karne wojskowe, skarbowe i pozakodeksowe, Warszawa 2014

M. Bojarski, W. Radecki, Przewodnik po pozakodeksowym prawie karnym, Wrocław 1998

T. Bojarski, M. Szwarczyk, Uwagi o projektowanym nowym prawie karnym skarbowym, Z. Niewiadomski i in. (red.), Administracja publiczna u progu XXI w. Prace dedykowane Profesorowi Janowi Szreniawskiemu, Przemyśl 2000

K. Borowski, Prawo karne skarbowe, Kraków 1951

M. Borucka-Arctowa, J. Woleński, Wstęp do prawoznawstwa, Kraków 1997

J. Brodzki, Elastyczność i konsekwencja. Odczuwalność i gwarancje. Nad projektem ustawy karnej skarbowej, TL 1970, Nr 222, 236

B. Brzeziński, M. Kalinowski, Znaczenie terminów z zakresu prawa podatkowego występujących w Kodeksie karnym skarbowym, Kwartalnik Prawa Podatkowego 2000, Nr 2

B. Brzeziński, W. Matuszewski, W. Morawski, A. Olesińska, Prawo finansów publicznych, Toruń 2000

K. Buchała, Prawo karne materialne, Warszawa 1980

K. Buchała, S. Waltoś, Zasady prawa i procesu karnego, Warszawa 1975

K. Buchała, A. Zoll, Polskie prawo karne, Warszawa 1997

T. Bulenda, R. Musidłowski, System penitencjarny i postpenitencjarny w Polsce, Warszawa 2003

P. Burzyński, Ustawowe określenie sankcji karnej, Warszawa 2008

J. Cholewicki, Restrykcyjność polskiego modelu karnego skarbowego, Prok. i Pr. 2014, Nr 4

E. Chrzanowska, Wybrane zagadnienia ustawy karnej skarbowej ze szczególnym uwzględnieniem przestępstw i wykroczeń skarbowych, Gdańsk 1997

F. Copelston, Historia filozofii, t. 8, Od Benthama do Russella, przeł. B. Chwedeńczuk, Warszawa 1989

M. Cieślak, Grzywna za przestępstwa majątkowe, NP 1958, Nr 1

M. Cieślak, Kara. Istota – cel – uzasadnienie, Gdańsk 2010

M. Cieślak, O węzłowych pojęciach związanych z sensem kary, NP 1969, Nr 2

M. Cieślak, Polskie prawo karne, Warszawa 1990

M. Cieślak, Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, Warszawa 1994

M. Cieślak, Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia. Dzieła wybrane, t. 3, Kraków 2011

W. Cieślak, Niektóre zagadnienia przedmiotu karnoprawnej ochrony, PiP 1993, Nr 9–12

L. Ciulkin, P. Piszczek, Ustawa karna skarbowa. Ewolucja, tekst, orzecznictwo, Warszawa 1996

R. Cooter, T. Ulen, Ekonomiczna analiza prawa, Warszawa 2011

G.J.M. Corstens, Criminal Law in the First Pillar?, European Journal of Crime, Criminal Law and Criminal Justice 2003, Nr 1

C. Corstens, J. Pradel, European Criminal Law, The Hague–London–New York 2002

W. Czachórski, Zobowiązania – zarys wykładu, Warszawa 1998

W. Czapliński, A. Wróbel (red.), Współpraca sądowa w sprawach cywilnych i karnych, Warszawa 2007

Z. Czyżewski, Orzecznictwo karno-skarbowe, GS 1932, Nr 10, GS 1933, Nr 1

H. Dalton, Zasady skarbowości, Łódź 1948

G. Dannecker, Proces harmonizacji prawa karnego w państwach europejskich z niemieckiego punktu widzenia, A. Eser, A. Zoll (red.), Prawo karne a problem zmiany ustroju politycznego, Kraków 1998

K. Daszkiewicz, Kodeks karny z 1997 roku. Uwagi krytyczne, Gdańsk 2001

W. Daszkiewicz, Naprawienie szkody w prawie karnym, Warszawa 1972

W.F. Dąbrowski, Zagadnienia ogólne orzecznictwa karno-administracyjnego w PRL, Poznań 1970

M. Delmas-Marty, Guest Editorial, Combatting Fraud – Necessity, Legitymacy and Feasibility of the Corpus Iuris, CMLR 2000, vol. 37

A.M. Dereń, Kodeks karny skarbowy. Komentarz i omówienie przepisów, Bydgoszcz 1999

K. Devos, Penalties and Sanctions for Taxation Offences in Selected Anglo-Saxon Countries Implications for Taxpayer Compliance and Ploicy, Revenue Law Journal 2004, Nr 14

T. Dębowska-Romanowska, Następstwa karno-skarbowe nieujawnienia podatku a obowiązki państwa wobec podatników, PiP 2007, Nr 9

T. Dębowska-Romanowska, Za co karać podatnika, a za co powinno odpowiadać państwo w stosunku do działających w dobrej wierze podatników?, cz. 1 i 3, Prawo i Podatki 2007, Nr 11, 2008, Nr 1

T. Dietrich, Zasady systemu finansowego Polski powojennej, Toruń 1948

Z. Doda, Dopuszczalność zażalenia w polskim procesie karnym, Kraków 1982

Z. Doda, Rewizja nadzwyczajna w polskim procesie karnym, Warszawa 1972

T. Dukiet-Nagórska (red.), Zasada proporcjonalności w prawie karnym, Warszawa 2010

W. Dziedziak, Próba charakterystyki sankcji prawnych i moralnych, AUMCS 1992, vol. 39

L. Dziewięcka-Bokun, Sankcja prawna w prawie administracyjnym, Acta Universitatis Wratislaviensis, Prawo XXXVI, Nr 169

H. Dzwonkowski, Konstytucyjność sankcji podatkowych, MoPod 1999, Nr 3

H. Dzwonkowski, Powstanie i wymiar zobowiązań podatkowych, Warszawa 2003

H. Dzwonkowski (red.), Opodatkowanie dochodów nieujawnionych. Praktyka postępowania podatkowego i odpowiedzialność karna skarbowa, Warszawa 2011

H. Dzwonkowski (red.), Procedury podatkowe – gwarancje procesowe czy instrument fiskalizmu? Warszawa 2005

W. Eisenberg, Sprzeczności w prawie karno-skarbowym, PS 1937, Nr 7

A. Eser, A. Zoll (red.), Prawo karne a problem zmiany ustroju politycznego, Kraków 1998

J.C. Ferré Olivé (red.), Cabral Y Otros, Fraude de subvenciones comunitarias y corrupción. Delictos financieros, fraude y corrupción eu Europa, vol. 1, Salamanca 2002

M. Filar, Niektóre węzłowe problemy rozwoju prawa karnego państw socjalistycznych – próba syntezy, Problemy Prawa Karnego, t. 10–11, Katowice 1985

M. Filar, Przestępstwa seksualne w polskim prawie karnym, Toruń 1985

E. Filipowska, Historyczne konotacje prawa karnego skarbowego, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Handlu i Prawa Prawo 2003, z. 1

W. Fill, Charakter prawny administracyjnych kar pieniężnych (na tle prawa ochrony środowiska), PiP 2009, Nr 6

R. Formuszewicz, Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć, Przegląd Zachodni 2000, Nr 3

R. Frase, Criminalization and decriminalization, Encyclopedia of Crime and Justice, t. 2, New York 1983

I. Fredrich-Michalska (red.), Ustawa karna skarbowa oraz przepisy wykonawcze, Warszawa 1974

L. Gardocki, O relacji między typem przestępstwa a zagrożeniem ustawowym, PiP 1979, Nr 8–9

L. Gardocki, Prawo karne, Warszawa 2002

L. Gardocki, Subsydiarność prawa karnego oraz in dubio pro libertate – jako zasady kryminalizacji, PiP 1989, Nr 12

L. Gardocki, Zagadnienia teorii kryminalizacji, Warszawa 1990

J. Giezek, Narażenie na niebezpieczeństwo oraz jego znaczenie w konstrukcji czynu zabronionego, Przegląd Prawa i Administracji 2002, t. L

M. Gintowt-Jankowicz, Odpowiedzialność podatkowa w obowiązującym prawie polskim, SP 1973, z. 35

T. Gizbert-Studnicki, Konflikt dóbr i kolizja norm, RPEiS 1989, Nr 1

S. Glaser, Polskie prawo karne w zarysie, Kraków 1933

J. Głuchowski, Prawo karne skarbowe, M. Weralski (red.), System instytucji prawno-finansowych PRL, t. 1, Instytucje ogólne, Ossolineum 1982

W. Goettel, Fragment nowelizacyjny do uks, Głos Sądownictwa 1936, Nr 3

A. Gomułowicz, Mentalność i moralność podatkowa, Glosa 1995, Nr 3

A. Gomułowicz, J. Małecki, Podatki i prawo podatkowe, Warszawa 2002

Z. Gostyński, Glosa do uchwały SN z dnia 25 kwietnia 1996 r., I KZP 4/96, Prok. i Pr. 1996, Nr 10

Z. Gostyński, W prawie karnym skarbowym bez zmian, PS 1996, Nr 7–8

Z. Gostyński, W sprawie rzekomych zmian w prawie karnym skarbowym, Pal. 1996, Nr 5–6

O. Górniok, Glosa do uchwały SN z dnia 26 listopada 2003 r., I KZP 32/03, OSP 2004, Nr 7–8

O. Górniok, Glosa do uchwały SN z 30.9.2003 r., I KZP 22/03, OSP 2004, Nr 5

O. Górniok, Komentarz do Konwencji o ochronie interesów finansowych, E. Zielińska (red.), Prawo wspólnot europejskich a prawo polskie. Dokumenty karne, Warszawa 2000

O. Górniok, Proces harmonizacji prawa karnego w zakresie przestępstw gospodarczych, PUG 1999, Nr 9

O. Górniok, Przestępczość gospodarcza i jej zwalczanie, Warszawa 1994

M. Górski, Administracyjne kary pieniężne w ustawie o odpadach, Przegląd Komunalny 2011, Nr 2

M. Górski, Nowelizacja ustawy o odpadach, Przegląd Komunalny 2010, Nr 3

A. Górski, A. Sakowicz, Ochrona interesów finansowych Unii Europejskiej, A. Górski, A. Sakowicz (red.), Zwalczanie przestępczości w Unii Europejskiej. Współpraca sądowa i policyjna w sprawach karnych, Warszawa 2006

A. Górski, A. Sakowicz (red.), Zwalczanie przestępczości w Unii Europejskiej. Współpraca sądowa i policyjna w sprawach karnych, Warszawa 2006

G. Grabarczyk, Kodeks karny skarbowy. Przegląd Problematyki, Toruń 2010

Z. Gromek, Odpowiedzialność administracyjna – czy nowy rodzaj odpowiedzialności karnej?, K. Tetłak (red.), Wybrane aspekty funkcjonowania samorządu terytorialnego z perspektywy działalności organów nadzoru, Warszawa 2013

T. Grzegorczyk, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2006, 2009

T. Grzegorczyk, Kodeks karny skarbowy. Nowa kodyfikacja. Wprowadzenie, Warszawa 1999

T. Grzegorczyk, O niektórych zmianach w materialnym prawie karnym skarbowym w związku z nowelizacją Kodeksu karnego skarbowego z dnia 28 lipca 2005 r., Prok. i Pr. 2006, Nr 3

A. Grzelak, Czy istnieje europejskie prawo karne?, Nowa Europa 2006, Nr 2 (4)

A. Grzelak, Harmonizacja polskiego prawa karnego z prawem UE w zakresie ochrony interesów finansowych WE – zagadnienia wybrane, C. Nowak (red.), Ochrona interesów finansowych rozszerzonej Unii Europejskiej. Nowe wyzwania, stare problemy. Międzynarodowa Konferencja Nukowa, Sopot, 16–19 marca 2006 r. Materiały, Warszawa 2007

A. Grzelak, Unia Europejska a prawo karne, Warszawa 2002

A. Grzelak, Wpływ prawa wspólnotowego na prawo karne państw członkowskich, S. Biernat (red.), Studia z prawa Unii Europejskiej w piątą rocznicę utworzenia Katedry Prawa Europejskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000

A. Grzelak, M. Królikowski, A. Sakowicz, Europejskie prawo karne, Warszawa 2012

A. Gubiński, Prawo karno-admnistracyjne, Warszawa 1972

J. Gumiński, Prawo karne skarbowe. Komentarz, 1949

A. Hanusz, Charakter prawny dodatkowego zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług, PP 2000, Nr 4

L. Hartman, System prawa karnego skarbowego materjalnego i formalnego z uwzględnieniem ustawodawstwa administracyjnego-skarbowego powszechnego prawa karnego wszystkich trzech b. zaborów oraz nowego kodeksu postępowania karnego: dla nauki i praktyki, Lwów 1930

A. Hirsch, Doing Justice. The Choice of Punishments Report of the Committee for Study of Incarceration, New York 1976

H.J. Hirsch, Stanowisko pokrzywdzonego w systemie prawa karnego, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii naprawienia szkody, Przegląd Prawa Karnego 1990, Nr 4

H.J. Hirsch, W kwestii aktualnego stanu dyskusji o pojęciu dobra prawnego, RPEiS 2002, z. 1

L. Hochberg, Nowa ustawa karna skarbowa, PUG 1960, Nr 9

E. Hryniewicz-Lach, Kara kryminalna w świetle Konstytucji RP, Warszawa 2015

M. Hudzik, C. Nowak (red.), Instytucje i instrumenty prawne w walce z przestępczością przeciwko interesom finansowym Unii Europejskiej – prawo krajowe i perspektywa europejska, Warszawa 2003

K. Indecki, Przestępstwo paserstwa w kodeksie karnym z 1969 r. Analiza dogmatyczna, Łódź 1991

E. Iserzon, Prawo administracyjne, Warszawa 1968

E. Iserzon, Reforma orzecznictwa karno-administracyjnego, PiP 1959, Nr 8–9

J. Jamontt, E.S. Rappaport, Kodeks karny r. 1932 z dostosowanemi do kodeksu tezami z orzeczeń Sądu Najwyższego, odpowiedniemi ustępami uzasadnienia projektu Komisji Kodyfikacyjnej oraz ze skorowidzem, Warszawa 1932

D. Janicka, Nauka o winie i karze w dziejach klasycznej szkoły prawa karnego w Niemczech w I połowie XIX wieku, Toruń 1998

D. Jankowiak, Odpowiedzialność podatkowa podatnika, płatnika inkasenta i osób trzecich, Warszawa 2003

W. Jaroch, Przestępczość gospodarcza. Aspekty prawnokarne, kryminologiczne I kryminalistyczne, Olsztyn 2014

N. Jareborg, Criminalization as Last Resort (Ultima Ratio), Ohio State Journal of Criminal Law 2004–2005

W. Jasiński, Relacje między przestępstwami podatkowymi a praniem pieniędzy, Kontrola Państwowa 2000, Nr 1

J. Jasiński, Standardy prawne Rady Europy. Zalecenia, t. 4, Sądownictwo – postępowanie – orzekanie, wybór i tłumaczenie, Warszawa 1998

P. Kardas, Karnoprawne aspekty posłużenia się fakturą nierzetelną, Prok. i Pr. 2007, Nr 2

P. Kardas, G. Łabuda, T. Razowski, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, LEX/el. 2012

E. Kłossowski, Moment popełnienia i przedawnienia wykroczenia uporczywego niewpłacenia podatku w terminie. Glosa do postanowienia SN z 27.3.2003 r., I KZP 2/03, OSNKW 2003, Nr 5–6, MoPod. 2004, Nr 1

B. Koch, Projekt ustawy karnej skarbowej, Problemy Praworządności 1971, Nr 2

V. Konarska-Wrzosek, Czy utrzymywać kryteria nazwowo-parametryczne rozwarstwiania czynów karnych skarbowych w kodeksie karnym skarbowym, V. Konarskia-Wrzosek, J. Lachowski, J. Wójcikiewicz (red.), Węzłowe problemy prawa karnego, kryminologii i polityki kryminalnej. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Andrzejowi Markowi, Warszawa 2010

V. Konarska-Wrzosek, Dyrektywy wyboru kary w polskim ustawodawstwie karnym, Toruń 2002

V. Konarska-Wrzosek, Kodeks karny a kodeks karny skarbowy – zbieżności i różnice skłaniające do refleksji nad zasadnością utrzymywania odrębnych kodyfikacji, A. Marek, T. Oczkowski (red.), Problem spójności prawa karnego z perspektywy jego nowelizacji, Toruń 2010

V. Konarska-Wrzosek, Prawnokarne instrumenty walki z przestępczością zawodową i zorganizowaną przewidziane w Kodeksie karnym skarbowym, Prok. i Pr. 2000, Nr 4

V. Konarska-Wrzosek, T. Oczkowski, J. Skorupka, Prawo i postępowanie karne skarbowe, Warszawa 2013

A. Korczyn, Ustawa karna skarbowa z komentarzem ekonomicznym, Skierniewice 1997

W. Kotowski, B. Kurzępa, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2006, 2007

T. Krywan, Odliczanie VAT od samochodów – odpowiedzialność karna skarbowa za czyny zabronione związane ze składaniem informacji VAT-26, LEX/el. 2014

R. Kubacki, Wyłudzenie zwrotu VAT – odpowiedzialność karna skarbowa, PP 2002, Nr 9

B. Kurzępa, Nowe przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe wprowadzone ustawą o podatku od wydobycia niektórych kopalin, Prok. i Pr. 2013, Nr 4

B. Kurzępa, Przestępstwa i wykroczenia skarbowe, WPP 2001, Nr 3–4

A. Laniewski, K. Sobolewski, Prawo karne skarbowe. Komentarz, Lwów 1937

Z. Landau, J. Tomaszewski, Zarys historii gospodarczej Polski 1918–1932, Warszawa 1971

R. Lemkin, Prawo karne skarbowe. Komentarz. Przepisy związkowe z objaśnieniami – orzecznictwo – okólniki, Kraków 1938

R. Lemkin, Ustawa karna skarbowa z dnia 18 marca 1932 roku (Dz.U.R.P. Nr. 34/32 R.). Komentarze, orzecznictwo Sądu Najwyższego, motywy ustawodawcze, okólniki ministerjalne, Warszawa 1932

Z. Leoński, Sankcje karno-administracyjne a środki egzekucji administracyjnej, Zagadnienia Karno-Administracyjne 1963, Nr 6

L. Lernell, Podstawowe zagadnienia penologii, Warszawa 1977

L. Lernell, Podstawy nauki polityki kryminalnej. Studia z zagadnień przestępstwa, odpowiedzialności, kary, Warszawa 1967

P. Lewczyk, Faktura VAT jako przedmiot wykonawczy przestępstwa karnoskarbowego, Prok. i Pr. 2010, Nr 6

G. Łabuda, Nierzetelne wystawianie faktur – oszustwo pospolite czy oszustwo podatkowe? Glosa do uchwały SN z 30.9.2003 r., I KZP 22/03, MoPod 2004, Nr 6

G. Łabuda, T. Razowski, Glosa do postanowienia SN z 27.3.2003 r., T KZP 2/03, Prok. i Pr. 2003, Nr 11

G. Łabuda, T. Razowski, Kształtowanie się postępowania wykonawczego w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe – próba oceny i kierunki zmian, Z. Siwik (red.), Kodeks karny skarbowy po dziesięciu latach obowiązywania – ocena i perspektywy zmian. Materiały z ogólnopolskiej Konferencji, Wrocław, 17 grudnia 2010 roku, Wrocław 2010

G. Łabuda, T. Razowski, Wybrane zagadnienia noweli Kodeksu karnego skarbowego z 28 lipca 2005 r., Nowa kodyfikacja karna, z. 34, Warszawa 2006

A. Mogilnicki, Dwutorowość represji karnej przy przestępstwach zwykłych i skarbowych, RPEiS 1937, Nr 3

A. Mogilnicki, Ustawy karne dodatkowe. Ustawy państwa zaborczych. – Tezy z orzeczeń Sądu Najwyższego i Najwyższego Trybunału Administracyjnego – Uwagi w przypiskach, Kraków 1934

J. Naczyńska, Odpowiedzialność podatkowa, Sosnowiec 2003

F. Prusak, Nowe podwyższenie grzywien, kar majątkowych oraz progów rozgraniczających przestępstwa i wykroczenia skarbowe, PS 1996, Nr 4

F. Prusak, Opinia dotycząca rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo celne oraz o zmianie niektórych innych ustaw, sporządzona w Warszawie 6 października 2008

F. Prusak, Porozumienia międzynarodowe w sprawie unikania podwójnego opodatkowania a kwestia odpowiedzialności karnej skarbowprusaej, Pal. 1987, Nr 5

F. Prusak, Prawo karne skarbowe, Warszawa 2008, 2009

F. Prusak, Struktura i dynamika przestępstw skarbowych w Polsce, ZNASW 1979, z. 2

F. Prusak, Ustawa karna skarbowa po wielkiej nowelizacji, Warszawa 1998

F. Prusak, Ustawa karna skarbowa z komentarzem, Warszawa 1994

F. Prusak, W. Świda, Prawo karne skarbowe, Warszawa 1989

W. Radecki, Kary pieniężne w polskim systemie prawnym czy nowy rodzaj odpowiedzialności karnej?, Przegląd Prawa Karnego 1996, Nr 14–15

W. Radecki, Kilka uwag o zastępowaniu odpowiedzialności karnej odpowiedzialnością administracyjną, Acta Universitatis Wratislaviensis 1994, Nr 1663

W. Radecki, Odpowiedzialność prawna w ochronie środowiska, Warszawa 2002

Z. Radzikowska, Założenia system wymiaru kary w polskim prawie karno-skarbowym, Kraków 1986

J. Raglewski, Relacja pojęć „przestępstwo” – „przestępstwo skarbowe” oraz „wykroczenie” – „wykroczenie skarbowe” w polskim systemie prawa karnego skarbowego, Prok. i Pr. 1998, Nr 5

J. Sawicki, Zaniechanie ukarania jako element polityki karnej w prawie karnym skarbowym, Wrocław 2011

J. Sawicki, Zaniechanie ukarania sprawcy przestępstwa skarbowego i wykroczenia skarbowego – próba oceny i kierunki zmian, Z. Siwik (red.), Kodeks karny skarbowy po dziesięciu latach obowiązywania – ocena i perspektywy zmian. Materiały z ogólnopolskiej Konferencji, Wrocław, 17 grudnia 2010 roku, Wrocław 2010

U. Schmiel, Steuerhinterziehung als Straftatbestand – eine Analyse in wirtschaftsethischer Perspektive, Zeitschrift für Wirtschafts – und Unternehemsethik 2005, Nr 6/2

G.L. Seidler, H. Groszyk, J. Malarczyk, A. Pieniążek, Wstęp do nauki o państwie i prawie, Lublin 1999

I. Sepioło, Glosa do wyroku TK z 12.4.2011 r. (sygn. akt P 90/08), dot. zbiegu odpowiedzialności podatkowej i karnej skarbowej, PUG 2013, Nr 1

I. Sepioło, Pojednanie pokrzywdzonego ze sprawcą jako podstawa do umorzenia postępowania w świetle projektu Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego, RPEiS 2013, Nr 2

I. Sepioło-Jankowska, Faktura VAT jako przedmiot przestępstwa karnoskarbowego, PUG 2016, Nr 9

I. Sepioło-Jankowska, Optymalny model odpowiedzialności prawnej za czyny karne skarbowe, Warszawa 2016

A. Spotowski, Funkcja niebezpieczeństwa w prawie karnym, Warszawa 1990

S. Śliwiński, Prawo karne materialne, Warszawa 1946

S. Śliwiński, Ustawa karna skarbowa z komentarzem, Warszawa 1927

J. Śliwowski, Kodeks karzący Królestwa Polskiego (1818 r.). Historia jego powstania i próba krytycznej analizy, Warszawa 1958

J. Śliwowski, Ustawa karna skarbowa a ogólne zasady prawa karnego, Pal. 1961, Nr 5

I. Śmietanka, Prezentujemy projekt ustawy karnej skarbowej, GSiP 1970, Nr 22 i 23, 1971, Nr 1

I. Śmietanka, Projekt nowej ustawy karnej skarbowej, PUG 1970, Nr 12

A. Światłowski, Model postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe i o wykroczenia skarbowe – próba oceny i kierunki zmian, Z. Siwik (red.), Kodeks karny skarbowy po dziesięciu latach obowiązywania – ocena i perspektywy zmian. Materiały z ogólnopolskiej Konferencji, Wrocław, 17 grudnia 2010 roku, Wrocław 2010

W. Świda, Prawo karne. Część ogólna, Warszawa 1966

J. Świtka, Filozoficzne i socjologiczne ujęcie kary, M. Kuć, I. Niewiadomska (red.), Kara kryminalna. Analiza psychologiczno-prawna, Lublin 2004

P. Tatarczak, Grzywna w kodeksie karnym skarbowym, MoPod 2000, Nr 8

G. Taubenschlag, Prawo karno-skarbowe, Łódź 1927

Ch.R. Titte, A.R. Rowe, Certainty of Arrest and Crime Rates: A Further Test of Deterrence Hypothesis, Social Forces 1977, Vol. 53, Nr 4

S. Tomaszewski, Nowa ustawa karno-skarbowa, Nowe Prawo 1971, Nr 12

P. Tyszka, Zadania prawa karnego skarbowego i praktyczne możliwości ich realizacji, Prok. i Pr. 2007, Nr 1

Uzasadnienie do projektu kodeksu karnego. Komisja ds. reformy prawa karnego. Wkładka do zeszytu 3/1994 PiP, Warszawa 1994

Uzasadnienie rządowego projektu k.k.s., Nowa kodyfikacja karna. Kodeks karny skarbowy, Warszawa 1999

Uzasadnienie ustawy z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy – Prawo celne oraz ustawy – Kodeks karny skarbowy, www.sejm.gov.pl

Uzasadnienie rządowego projektu ustawy – kodeks karny skarbowy, Sejm RP III kadnecji, druk Nr 1146

L. Wilk, Niektóre zagadnienia związane z uiszczeniem uszczuplonego podatku przez sprawcę czynu zabronionego, Prok. i Pr. 2003, Nr 4

L. Wilk, Problematyka części szczególnej Kodeksu karnego skarbowego (ze szczególnym uwzględnieniem przestępstw i wykroczeń podatkowych) – próba oceny i kierunki zmian, Z. Siwik (red.), Kodeks karny skarbowy po dziesięciu latach obowiązywania – ocena i perspektywy zmian. Materiały z ogólnopolskiej Konferencji, Wrocław, 17 grudnia 2010 roku, Wrocław 2010

L. Wilk, Szczególne cechy odpowiedzialności za przestępstwa i wykroczenia podatkowe, Katowice 2006

L. Wilk, Zagadnienia materialnego prawa karnego skarbowego, Toruń 2004

L. Wilk, Założenia nowelizacji Kodeksu karnego skarbowego z dnia 28 lipca 2005 r. (część materialnoprawna), MoP 2006, Nr 1

L. Wilk, Zasada priorytetu egzekucji nad represją w prawie karnym skarbowym, Prok. i Pr. 2012, Nr 7–8

L. Wilk, Zasada subsydiarności w prawie karnym skarbowym, Prok. i Pr. 2000, Nr 6

L. Wilk, J. Zagrodnik, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2007

L. Wilk, J. Zagrodnik, Prawo karne skarbowe, Warszawa 2009

M. Wincenciak, Sankcje w prawie administracyjnym i procedura ich wymierzania, Warszawa 2008

A. Wiśniewski, Harmonizacja polskiego prawa karnego skarbowego z acquis communautaire, M. Hudzik, C. Nowak (red.), Instytucje i instrumenty prawne w walce z przestępczością przeciwko interesom finansowym Unii Europejskiej – prawo krajowe i perspektywa europejska, materiały z międzynarodowej konferencji naukowej, Warszawa 4–6 grudnia 2003, Warszawa 2004

K. Wojtyczek, Zasada proporcjonalności jako granica prawa karania, CzPKiNP 1999, Nr 2

K. Wojtyczek, Zasada wyłączności ustawy w sferze prawa represyjnego. Uwagi na gruncie Konstytucji RP, CzPKiNP 1999, Nr 1

W. Wolter, Granice i zakres prawa karania, PiP 1957, Nr 2

W. Wolter, Niektóre zagadnienia kodyfikacji prawa karnego w świetle Konstytucji Polski Ludowej, PiP 1954, Nr 2

W. Wolter, Zarys systemu prawa karnego. Część ogólna, Kraków 1933

W. Wójtowicz, Karna skarbowa ochrona prawidłowości rozliczeń jednostek gospodarki uspołecznionej z budżetem państwa, Finanse 1974, z. 11

W. Wójtowicz, Pojęcie przestępstwa skarbowego w ustawodawstwie karnym skarbowym PRL, AUMCS 1975, Nr 22

R. Zawłocki, Kryminalizacja obrotu gospodarczego w Polsce, T. Dukiet-Nagórska (red.), Zagadnienia współczesnej polityki kryminalnej, Bielsko-Biała 2006

R. Zawłocki, Odpowiedzialność karna reprezentanta podmiotu zbiorowego, Warszawa 2013

R. Zawłocki, Prawo karne gospodarcze, Warszawa 2007

R. Zawłocki, Przestępstwa finansowe, Warszawa 2002

J. Zdanowicz, Opodatkowanie dochodów z nieujawnionych źródeł przychodu, MoPod 2000, Nr 5

R. Zelwiański, Czy sankcje w ustawach podatkowych są zgodne z konstytucją, PP 1996, Nr 1

R. Zelwiański, Sankcje podatkowe w ustawie o podatku VAT, PP 1998, Nr 6

A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, t. 3, Komentarz do art. 278–363, Kraków 1999Część pierwsza. Materialne prawo karne skarbowe

Rozdział I. Prawo karne skarbowe – pojęcie, funkcje i specyfika prawa karnego skarbowego

§ 1. Pojęcie prawa karnego skarbowego

1

Prawo karne skarbowe stanowi dziedzinę prawa karnego sensu largo, która reguluje kwestię odpowiedzialności karnej za czyny godzące w interes finansowy państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub Unii Europejskiej (materialne prawo karne skarbowe) oraz postępowanie w sprawach karnych skarbowych (procesowe prawo karne skarbowe) i postępowanie wykonawcze (wykonawcze prawo karne skarbowe).

2

Materialne prawo karne skarbowe określa, jakie zachowania naganne stanowią przestępstwa lub wykroczenia skarbowe, jakie za nie grożą sankcje, kary i jakie inne środki mogą być orzeczone wobec sprawcy, a jakie wobec osoby odpowiedzialnej posiłkowo, jakie są zasady ponoszenia odpowiedzialności karnej skarbowej oraz zasady i dyrektywy wymiaru kary i poszczególnych środków penalnych, jakie są terminy przedawnienia karalności przestępstw i wykroczeń skarbowych oraz przedawnienia wykonania orzeczonych kar i środków karnych, jakie są możliwości skrócenia efektywnego czasu wykonywania orzeczonych kar i środków karnych oraz jakie są terminy niezbędne do zatarcia prawnych skutków skazania.

3

Procesowe prawo karne skarbowe reguluje problematykę naczelnych zasad procesu karnego skarbowego, warunków jego dopuszczalności, przebiegu procesu, jego stadiów, faz oraz trybów szczególnych, celów postępowania, właściwości organów uprawnionych do prowadzenia postępowań przygotowawczych i do orzekania, rodzajów wydawanych orzeczeń, prawa i środków zaskarżenia, ustanawiania zabezpieczeń majątkowych, kręgu podmiotów mających prawa stron i uprawnień.

4

Wykonawcze prawo karne skarbowe reguluje kwestie związane z wykonywaniem kar i środków unormowane odmiennie, niż to wynika z mających odpowiednie zastosowanie przepisów Kodeksu karnego wykonawczego z 6.6.1997 r. lub nieunormowanych w tej ustawie, takich jak np. egzekwowanie kar i środków w razie ustanowienia odpowiedzialności posiłkowej.

§ 2. Wyodrębnienie prawa karnego skarbowego

5

Wyodrębnienie prawa karnego skarbowego od norm ustawy – Kodeks karny ma miejsce z uwagi na przedmiot ochrony oraz odmienną politykę karną. Kodeks karny skarbowy ma szczególny przedmiot ochrony, który zdaniem ustawodawcy wymaga odrębnej regulacji prawnej. Jest nim budżet i interesy finansowe Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej.

W uchw. SN z 4.4.2005 r. (I KZP 7/05, OSNK 2005, Nr 5, poz. 44) stwierdzono, że prawo karne skarbowe co prawda jest dziedziną prawa karnego powszechnego, niemniej jednak jest to dziedzina w pełni autonomiczna, w której odpowiedzialność za przestępstwa skarbowe opiera się na odrębnie ujętych, choć zbliżonych – ale nie tych samych – do prawa karnego powszechnego zasadach. Kodeks karny skarbowy wyraża autonomiczność, albowiem rozgranicza pojęcie przestępstwa skarbowego i pojęcie przestępstwa. Zdaniem Sądu Najwyższego autonomiczność prawa karnego skarbowego w granicach systemu prawa karnego wynika z odmiennych rodzajowo, merytorycznych i aksjologicznych podstaw odpowiedzialności, co stało się przyczyną sformalizowania tej odrębności w postaci własnej ustawy karnej.

6

Należy zauważyć, że takie określenie przedmiotu ochrony sprawia, że prawo karne skarbowe chroni dobra prawne o charakterze ekonomicznym. Ta ostatnia okoliczność powoduje, że przestępstwa i wykroczenia skarbowe należy postrzegać jako przestępstwa (wykroczenia), z popełnieniem których nie wiążę się pokrzywdzenie poszczególnej jednostki. W konsekwencji prawo karne skarbowe odbierane jest w społeczeństwie bardziej jako odpowiedzialność administracyjna aniżeli odpowiedzialność karna.

„Przedmiot ochrony prawa karnego skarbowego ze swoim aspektem ekonomicznym wywodzącym się z prawa daninowego nie ma podbudowy historyczno-moralnej. W opinii społecznej naruszenie norm prawa skarbowego nie jest postrzegane na poziomie naganności naruszenia norm prawa karnego powszechnego”1.

Prawo karne skarbowe oparte jest w przeważającej mierze na zasadach i instytucjach powszechnego prawa karnego. Unifikacja prawa karnego skarbowego z prawem karnym powszechnym stała się głównym założeniem ustawodawczym. Odstępstwa od unormowań prawa karnego powszechnego przewidziane są tylko tam, gdzie jest to konieczne i uzasadnione specyfiką prawa karnego skarbowego. Prawo karne skarbowe wprowadza szereg instytucji, które nie występują w powszechnym prawie karnym, tj. odpowiedzialność posiłkowa, odpowiedzialność osób działających za podmioty będące adresatami norm finansowoprawnych chronionych za pomocą sankcji karnych przez przepisy prawa karnego skarbowego czy zgłoszenie interwencji.

7

W uchw. z 23.3.2011 r. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że odpowiedzialność karna rozumiana jest jako „podleganie normom sankcjonującym, przewidzianym w przepisach prawa karnego, przez każdego, kto spełnia warunki podległości przewidziane w prawie karnym, co oznacza, iż w gruncie rzeczy odpowiedzialność karna to odpowiedzialność za przestępstwo”2. Skoro więc z odpowiedzialnością karną będziemy mieli do czynienia wyłącznie w przypadku odpowiedzialności za przestępstwo, rozważyć należy, czy pojęcie odpowiedzialności karnej odnosi się także do przestępstwa skarbowego. Warto bowiem wspomnieć, że w uchw. z 4.4.2005 r.3 SN stanowi, że pojęcie przestępstwa/wykroczenia skarbowego jest pojęciem autonomicznym w stosunku do pojęcia przestępstwa i wykroczenia. Powyższa wykładnia wykluczałaby zatem możliwość zakwalifikowania odpowiedzialności karnej skarbowej do odpowiedzialności karnej sensu largo. We wspomnianej wyżej uchw. SN z 23.3.2011 r. wskazuje się jednak, że rozgraniczenie terminów „przestępstwo” i „przestępstwo skarbowe” – postulowane w uchw. z 4.4.2005 r. – nie jest jednak wiążące dla ich rozumienia poza systemem prawa karnego, zaś rozróżnienie obu terminów w prawie karnym ma charakter wyłącznie porządkujący. Ostatecznie więc, w ocenie orzecznictwa Sądu Najwyższego, termin „odpowiedzialność karna” oznacza odpowiedzialność za czyn zabroniony pod groźbą kary kryminalnej, a tym samym obejmuje przestępstwa i przestępstwa skarbowe.

Poglądu SN ograniczającego pojęcie odpowiedzialności karnej do odpowiedzialności za przestępstwo nie podziela Trybunał Konstytucyjny. Przyjmuje on, że zakres stosowania art. 42 Konstytucji RP obejmuje nie tylko odpowiedzialność karną w ścisłym tego słowa znaczeniu, a więc odpowiedzialność za przestępstwa, ale również inne formy odpowiedzialności prawnej związanej z wymierzeniem kar wobec jednostki4.

§ 3. Kompleksowość i zupełność unormowań Kodeksu karnego skarbowego

8

Kodeks karny skarbowy reguluje w sposób kompleksowy zagadnienia materialnoprawne, procesowe i wykonawcze. Kompleksowość unormowań KKS wynika z faktu, że akt ten obejmuje całokształt problematyki prawa karnego skarbowego, podczas gdy w zakresie prawa karnego powszechnego regulacja ta została unormowana w odrębnych kodeksach: Kodeksie karnym, Kodeksie postępowania karnego i Kodeksie postępowania wykonawczego oraz Kodeksie wykroczeń i Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia.

Zupełność unormowań Kodeksu karnego skarbowego oznacza, że poza tym kodeksem nie mogą znajdować się żadne czyny karne skarbowe, co wynika z treści art. 53 § 2 i 3 KKS, w których zdefiniowano pojęcie przestępstwa i wykroczenia skarbowego jako czynu zabronionego przez ten kodeks. W konsekwencji wszystkie inne czyny społecznie szkodliwe spenalizowane poza kodeksem, nawet jeśli godzą w budżet lub interesy finansowe państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub innego uprawnionego podmiotu, nie mają statusu przestępstw skarbowych czy wykroczeń skarbowych, lecz status przestępstw lub wykroczeń powszechnych, do których mają zastosowanie zasady odpowiedzialności, kary i środki penalne przewidziane w Kodeksie karnym lub Kodeksie wykroczeń5.

9

Kodeks karny skarbowy wprowadza tzw. dualizm czynów zabronionych, tzn. wyróżnia przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe. Obowiązujący obecnie podział na przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe został ukształtowany w ustawie karnej skarbowej z 26.10.1971 r.6

§ 4. Subsydiarność norm materialnoprawnych

10

Normy materialnoprawne prawa karnego skarbowego są subsydiarne w stosunku do norm prawa finansowego. Subsydiarność ta polega na tym, że przepisy prawa karnego skarbowego chronią i zabezpieczają respektowanie norm finansowoprawnych w takim zakresie, w jakim samo prawo finansowe nie dysponuje wystarczającymi sankcjami. Tym samym to prawo finansowe wskazuje normy, które mają być zabezpieczane przez prawo karne skarbowe.

„Subsydiarność prawa karnego skarbowego względem prawa skarbowego, jest wyznaczona koniecznością zabezpieczenia za pomocą sankcji karnych respektowania norm prawa skarbowego (podatkowego, celnego, dewizowego, hazardowego), albowiem prawo skarbowe nie dysponuje wystarczająco środkami przymuszania respektowościowego”7.

11

Założeniem subsydiarności tej dziedziny prawa jest, by prawo karne skarbowe wkraczało dopiero wtedy, gdy przy użyciu instrumentów, jakimi dysponują inne gałęzie prawa, nie da się zabezpieczyć respektowania ustalonych tam reguł postępowania i gdy naruszenia obowiązujących norm są na tyle poważne, że wymaga to zdecydowanego przeciwdziałania w postaci nałożenia sankcji karnych.

Subsydiarność prawa karnego skarbowego powoduje, że normy prawa karnego skarbowego zawierają głównie normy sankcjonujące, albowiem normy sankcjonowane zawarte są w prawie finansowym. To normy finansowe mają charakter pierwotny w stosunku do norm zawartych w Kodeksie karnym skarbowym. Normy prawa karnego skarbowego są więc normami subsydiarnymi względem norm finansowych. Konsekwencją tej subsydiarności jest to, że normy prawa karnego skarbowego mogą obowiązywać tylko w takim zakresie, w jakim obowiązują zakazy lub nakazy w prawie finansowym.

§ 5. Blankietowość prawa karnego skarbowego

12

Większość przepisów prawa karnego skarbowego ma charakter blankietowy. W blankietowych przepisach występuje odesłanie poza kodeks, do przepisów prawa finansowego, które dopełniają opis czynów z KKS.

To odesłanie ma różne formy:

1) przepis KKS wskazuje konkretny akt prawa finansowego, np. art. 80 § 2 KKS;

2) odesłanie jest ogólne, np. art. 70 § 1 KKS;

3) opis czynu jest zrozumiały dopiero po uzupełnieniu go przepisem z prawa finansowego, np. art. 54 – prawo podatkowe reguluje, co należy opodatkować, a co nie.

§ 6. Autonomiczność prawa karnego skarbowego

13

Autonomiczność prawa karnego skarbowego polega na tym, że Kodeks karny skarbowy normuje kompleksowo i samodzielnie zagadnienia materialnoprawne. O autonomiczności świadczą postanowienia zawarte w art. 20 § 1 i art. 46 KKS, gdzie stwierdza się, że do przestępstw skarbowych nie mają zastosowania przepisy części ogólnej Kodeksu karnego, a do wykroczeń skarbowych nie mają zastosowania przepisy części ogólnej Kodeksu wykroczeń. Przepisy te zakazują więc stosowania do przestępstw i wykroczeń skarbowych części ogólnej KK i KW. Przepisy art. 20 § 2 i art. 46 zawierają jednak nieliczne wyjątki od tej zasady. Warto jednak zaznaczyć, że recepcji określonych przepisów części ogólnej Kodeksu karnego dokonano jedynie w odniesieniu do przestępstw skarbowych (zob. art. 20 § 2 KKS), natomiast nie uczyniono tego w stosunku do wykroczeń skarbowych, co powoduje, że zagadnienia materialnoprawne dotyczące sfery wykroczeń zostały w Kodeksie karnym skarbowym w pełni samodzielnie uregulowane. Kodeks karny skarbowy w drodze recepcji określonych przepisów Kodeksu karnego nakazuje stosowanie do przestępstw skarbowych m.in.:

1) instytucji usiłowania udolnego i nieudolnego;

2) dyrektyw szczególnych wymiaru kary w przypadku usiłowania nieudolnego;

3) określonych ocen prawnokarnych usiłowania w przypadku skutecznego i nieskutecznego czynnego żalu;

4) instytucji podżegania i pomocnictwa oraz

5) zasad odpowiedzialności i wymiaru kary za te formy zjawiskowe i przy szerzej rozumianym współdziałaniu przestępnym;

6) zespołu warunków umożliwiających przyjęcie działania w ramach kontratypu związanego z eksperymentowaniem w ekonomii lub technicznym;

7) treści i czasu trwania kary ograniczenia wolności oraz ewentualnych dodatkowych ograniczeń z nią związanych;

8) treści pozbawienia praw publicznych;

9) przesłanek orzekania zakazu zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu czy prowadzenia określonej działalności gospodarczej;

10) sposobu rozstrzygania kolizji przy zbiegu kilku podstaw do nadzwyczajnego złagodzenia albo nadzwyczajnego obostrzenia kary;

11) dyrektywy nakazującej traktowanie kary bezwzględnego pozbawienia wolności jako ultima ratio przy drobnych przestępstwach;

12) generalnego upoważnienia do stosowania instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary;

13) zasady zaliczania na poczet orzeczonej kary okresu rzeczywistego pozbawienia wolności czy też na poczet orzeczonych środków karnych okresu rzeczywistego stosowania odpowiadających im rodzajowo środków zapobiegawczych;

14) instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego, warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary, warunkowego przedterminowego zwolnienia z wykonywania reszty kary pozbawienia wolności, zwolnienia skazanego z wykonywania reszty kary ograniczenia wolności;

15) warunków i zasad orzekania kary łącznej i jej zawieszenia;

16) zasad łączenia pozbawienia praw publicznych i zakazów tego samego rodzaju;

17) zasady orzekania środków karnych i środków zabezpieczających oraz dozoru, chociażby je orzeczono tylko co do jednego ze zbiegających się przestępstw;

18) instytucji środków zabezpieczających;

19) instytucji przedawnienia wykonania orzeczonej kary;

20) instytucji zatarcia skazania;

21) zasad postępowania w przypadku ukarania sprawcy za dany czyn za granicą (art. 20 § 2, art. 21 § 3, art. 26 § 4 KKS).

14

Odmienną zasadę co do sposobu regulacji przyjęto odnośnie do postępowania w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe. Tu autonomiczność jest ograniczona. W przypadku regulacji procesowych przepisy Kodeksu postępowania karnego stosuje się odpowiednio, jeżeli przepisy KKS nie stanowią inaczej (art. 113 § 1 KKS). To oznacza, że autonomia Kodeksu karnego skarbowego zaznacza się tylko wtedy, gdy KKS odmiennie normuje pewne kwestie natury procesowej.

W przypadku postępowania wykonawczego autonomia KKS jest najmniejsza, albowiem KKS stosuje się dopiero, gdy KKW czegoś nie normuje (art. 178 KKS), np. egzekwowanie grzywny od osoby odpowiedzialnej posiłkowo.

§ 7. Funkcje prawa karnego skarbowego

15

Funkcja ochronna

Prawo karne skarbowe chroni za pomocą sankcji karnych interesy finansowe państwa, jednostek samorządu terytorialnego i Unii Europejskiej.

16

Funkcja prewencyjna

Prawo karne skarbowe oddziałuje na ogół społeczeństwa (prewencja generalna) i ukaranego sprawcę (prewencja indywidualna), uświadamiając społeczną szkodliwość naruszeń prawa i ich nieopłacalność.

17

Funkcja represyjno-sprawiedliwościowa

Stosowanie kar i środków karnych wobec sprawców przestępstw i wykroczeń skarbowych ma pełnić także funkcję represyjno-sprawiedliwościową.

18

Funkcja egzekucyjna

Nadrzędnym celem polityki karania na gruncie prawa karnego skarbowego jest wyrównanie należności publicznoprawnej, uszczuplonej czynem zabronionym. Wyrównanie uszczuplonej należności publicznoprawnej jest także ustawowo określonym celem postępowania w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe (art. 114 § 1 KKS).

19

Funkcja gwarancyjna

Funkcja gwarancyjna jest realizowana, gdy w obszarze danej dziedziny prawa przestrzegane są fundamentalne zasady prawa karnego, takie jak:

1) nullum crimen, nulla contraventio sine lege poenali anteriori – nie ma przestępstwa, nie ma wykroczenia bez uprzedniego wejścia w życie ustawy, która określałaby typ zachowania zabronionego pod groźbą kary;

2) nullum crimen, nulla contraventio sine culpa – nie ma przestępstwa, nie ma wykroczenia bez winy;

3) nulla poena sine lege – nie można wymierzać kar, które nie są przewidziane w ustawie;

4) lex retro non agit – ustawa nie działa wstecz, co oznacza, że nie można pociągać do odpowiedzialności karnej za zachowania dopiero później zakazane, a w chwili ich dokonywania niepenalizowane przez ustawę;

5) nullum crimen, nulla contraventio sine lege – zakaz stosowania analogii przy uznawaniu czynu za karalny. Oznacza to niemożność pociągania do odpowiedzialności karnej skarbowej za czyn wyraźnie niezakazany pod groźbą kary, lecz jedynie podobny do tego, który przez ustawę został uznany za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe.

1 F. Prusak, M. Bojarski (red.), System Prawa Karnego, t. 11, Szczególne dziedziny prawa karnego. Prawo karne wojskowe, skarbowe i pozakodeksowe, Warszawa 2014, Nb. 13, s. 9.

2 Uzasadnienie uchw. SN z 23.3.2011 r., I KZP 31/10, OSNKW 2011, Nr 3, poz. 23.

3 I KZP 7/05, Biul. SN 2005, Nr 4, s. 19.

4 Wyr. TK z 8.7.2003 r., P 10/02, OTK-A, Nr 6, poz. 62, oraz z 26.11.2003 r., SK 22/02, OTK-A 2003, Nr 9, poz. 97.

5 V. Konarska-Wrzosek, T. Oczkowski, J. Skorupka, Prawo i postępowanie karne skarbowe, Warszawa 2013, s. 40.

6 Tekst jedn. Dz.U. z 1984 r. Nr 22, poz. 103 ze zm.

7 F. Prusak, System Prawa Karnego, t. 11, Nb. 5, s. 7.