Psychologiczny model dobrostanu w pracy - ebook

Wprowadzenie

Problematyka szeroko rozumianego dobrostanu w sytuacji pracy (wprost tak nazywanego) jest dość nowym obszarem badań, podejmowanym raczej w nielicznych kręgach naukowych. Chociaż jedno z pojęć, które z dobrostanem jest ściśle związane, czyli „satysfakcja z pracy”, ma oczywiście bardzo długą historię. Problematyka dobrostanu traktowanego w szerszym kontekście stała się jednak niezwykle popularna przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych na fali rozwoju psychologii pozytywnej, w ramach której pojawiło się pojęcie „pozytywnej psychologii organizacji” (positive organizational psychology, POP).

Pisząc tę książkę, założono, że aby dobrze zrozumieć, czym jest dobrostan zawodowy, jak go definiować, w jaki sposób go stymulować i dlaczego jest tak istotny zarówno dla pracownika, jak i dla organizacji, konieczne jest zrozumienie, czym w ogóle jest dobrostan. Mając to na uwadze, zaproponowano Czytelnikowi podróż w głąb pozytywnej psychologii pracy i organizacji zaczynającą się jednak w nieco szerszym kontekście.

Książkę rozpoczyna krótkie uzasadnienie, dlaczego dobrostan zawodowy można analizować w kontekście psychologii pozytywnej. Dlatego w rozdziale pierwszym odniesiono się do psychologii pozytywnej jako nurtu w psychologii, który wydaje się najodpowiedniejszym tłem zdefiniowania dobrostanu w sytuacji pracy. W tym miejscu przedstawiono także podstawowe pojęcia związane z pozytywną psychologią pracy i organizacji oraz problemy badawcze, które są podstawą prezentowanych w dalszych częściach książki badań własnych.

Rozdział drugi dotyczy problematyki dobrostanu jako podstawowego konstruktu teoretycznego i badawczego w psychologii pozytywnej. Przedstawiono w nim definicje i główne teorie związane z tym pojęciem. Po zapoznaniu się z szerszą perspektywą Czytelnik zaproszony jest do spojrzenia na dobrostan w kontekście pracy zawodowej – o tym traktuje kolejny rozdział książki. Skupiono się w nim szczególnie na eudajmonistycznym ujęciu dobrostanu. Stanowi on bowiem kluczowy problem badawczy tego opracowania. Eudajmonistyczny dobrostan wydaje się ciekawszym niż dobrostan hedonistyczny obiektem rozważań i badań. Co więcej, jest także bardziej konkluzywny dla praktyki zarządzania. Dlatego następny rozdział dotyczy budowania pozytywnej organizacji. Przegląd teorii i badań prowadzonych w kontekście dobrostanu pracowniczego zaprowadzi Czytelnika do rozdziału przedstawiającego autorską propozycję rozumienia eudajmonistycznego dobrostanu w sytuacji pracy, która zaowocowała nowym narzędziem kwestionariuszowym. Opis tego narzędzia i procedury jego powstawania stanowi treść rozdziału piątego. Natomiast w rozdziale szóstym przedstawiono badania prowadzone nowym kwestionariuszem. Pokazują one, gdzie w szerokiej przestrzeni dobrostanu podmiotu lokuje się eudajmonistyczny dobrostan mierzony za pomocą tego narzędzia. Książkę kończy propozycja ogólnego modelu dobrostanu uwzględniającego różne jego typy i obszary. Model ten wskazuje także na rolę, jaką w budowaniu jakości życia człowieka odgrywa dobrostan doświadczany w kontekście pracy zawodowej. Taki model stanowi nowe ujęcie dla szeroko rozumianej jakości życia człowieka pracującego. Warto podkreślić, że do tej pory nie prowadzono badań łączących analizę dobrostanu w wielu obszarach życia (osobistym, społecznym, zawodowym) uwzględniających dodatkowo jego hedonistyczną i eudajmonistyczną perspektywę.

Mam nadzieję, że książka ta nie tylko przyczyni się do lepszego zrozumienia dynamiki procesów psychologicznych dotyczących funkcjonowania człowieka w sytuacji pracy zawodowej, lecz także będzie inspirować do praktycznego wykorzystania tej wiedzy w budowaniu pozytywnych organizacji w Polsce.

Jako że wdzięczność według psychologii pozytywnej to jedna z ważniejszych naszych sił charakteru, pragnę końcówkę tego wstępu poświęcić podziękowaniom.

● Mojej rodzinie – mężowi, synowi i rodzicom – dziękuję za niezłomną wiarę w moje siły i zdolności. To dzięki nim nie ustawałam w pracy nad tą książką.

● Dr Annie Borkowskiej – mojej koleżance z pracy i przyjaciółce w życiu prywatnym – dziękuję za wszelkie rodzaje wsparcia, a szczególnie to emocjonalne i praktyczne, bo to właśnie z nią prowadziłam i mam nadzieję nadal prowadzić większość moich badań.

● Prof. Annie Zalewskiej dziękuję za umożliwienie mi faktycznego doświadczenia tego, co zawsze interesowało mnie teoretycznie, czyli sensu i ważności pracy. To doświadczenie stanowi ważny krok w moim rozwoju zawodowym.

● Studentom psychologii na Uniwersytecie SWPS na Wydziale we Wrocławiu piszącym pod moją opieką prace magisterskie (obronione w 2015 roku), w których wykorzystali mój kwestionariusz i udostępnili mi uzyskane wyniki badań. Byli to: Joanna Benetkiewicz, Paweł Dębek, Joanna Kasprzyk, Beata Kot-Krystek, Magdalena Leśny, Dorota Rosiak, Ewelina Sikora, Renata Socha.

● Recenzentom tomu, dr. hab. Dariuszowi Krokowi i prof. Czesławowi Nosalowi, za wnikliwe przeczytanie pierwotnej wersji książki i sformułowanie cennych uwag krytycznych, które pozwoliły mi na jej udoskonalenie.