Samo Sedno - Zarządzanie stresem, czyli jak sobie radzić w trudnych sytuacjach - ebook

Wszystkim się wydaje, że wiedzą, czym jest stres, i że z łatwością potrafią rozpoznać jego objawy. W dzisiejszym społeczeństwie stres staje się coraz bardziej wszechobecny i zachodzi ryzyko, że wskutek jego spowszednienia zaczniemy go lekceważyć. Jednak do długoterminowych skutków stresu warto podejść z większym respektem – stres może zniszczyć rodzinę i życie.

Ten rozdział ma na celu nauczyć, jak rozpoznawać oznaki stresu – po to, by móc je wziąć na poważnie. Przedstawiono w nim naukowe tło stresu – sposób reakcji, który został zaprogramowany w naszych ciałach, oraz próby przewidywania stresu u innych. Umożliwia to bardziej formalne rozumienie tego, czym jest stres, co stanowi podstawę nauki kontroli nad nim – a kontrola nad stresem to trzon tej książki.

Objawy stresu

Najwcześniejsze objawy stresu często bywają subtelne. Uczucie lekkiego niepokoju, chandra, łatwość wpadania w irytację i złość oraz zmęczenie – oto pierwsze sygnały. Da się również zauważyć zmiany wewnętrzne i w zachowaniu. Poniżej przedstawiono niektóre powszechne oznaki stresu.

Emocjonalne objawy stresu

Kiedy człowiek się stresuje, poziom lęku może sprawić, że zareaguje mniej adekwatnie na wydarzenia nieprzewidziane i niepożądane. Czy bywasz przesadnie defensywny lub agresywny – czasem nawet szukasz sprzeczki? Czy zdarza się, że czujesz się zobojętniały, zamykasz się w sobie? Być może stałeś się mniej pewny siebie i męczy cię poczucie winy lub każda drobna porażka utwierdza cię w przekonaniu, że nie sprostasz oczekiwaniom?

Fizjologiczne i psychologiczne objawy stresu

Jedną z pierwszych oznak stresu są zaburzenia snu, co skutkuje permanentnym zmęczeniem (pojawiają się lęki przed zaśnięciem). Człowiek jest podatny na choroby wywołane przez wirusy, nieustannie dokucza mu przeziębienie, katar oraz ból gardła. Inne oznaki złego stanu zdrowia to problemy skórne oraz opryszczka. System trawienny staje się coraz mniej odporny, czego rezultatem są biegunki lub zatwardzenia, częściej pojawiają się także bóle głowy. Następstwem bywają bóle pleców i szyi, a to wszystko razem skutkuje osłabioną koncentracją i atakami paniki z powodu niewykonanych zadań i niemożności poradzenia sobie z obowiązkami. Zdarza się również wiele innych oznak, np. drgająca powieka czy spadek libido.

Ważna uwaga: Niektóre z tych objawów mogą być też oznaką choroby. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, skontaktuj się ze swoim lekarzem rodzinnym.

Przejawy stresu w zachowaniu

Wieczny pośpiech i zapracowanie nie są jedynie przyczynami, ale również objawami stresu, które prowadzą do wydłużenia czasu pracy. Skutkiem tego jest mniejsza ilość czasu na relaks i dbanie o siebie, na czym może ucierpieć wygląd zewnętrzny oraz dieta. Zwiększone spożycie potraw z barów szybkiej obsługi, napojów słodzonych i kofeinowych, czekolady, nikotyny bądź alkoholu wskazuje na próbę radzenia sobie ze stresem; może się też pojawić utrata apetytu lub – paradoksalnie – jego wzrost. Zauważa się również zwiększoną podatność na irytację i kłótliwość, ponieważ cierpliwość jest wystawiana na coraz większą próbę. Niecierpliwość prowadzi do wybuchowości, zapominalstwa oraz większej liczby pomyłek i wypadków. Człowiek staje się zagrożeniem dla siebie oraz innych.

Ćwiczenie

Oszacuj swoje objawy. Policz, jak wiele z każdego rodzaju oznak miewasz regularnie i przez długi czas.

Emocje:

1. lęki,

2. płaczliwość,

3. agresywność,

4. zamykanie się w sobie,

5. poczucie winy,

6. poczucie, że nie sprostuje się oczekiwaniom.

Objawy fizjologiczne:

1. dolegliwości żołądkowe,

2. bóle głowy,

3. bóle pleców, szyi lub barków,

4. zaburzenia snu,

5. większa podatność na choroby,

6. utrata ochoty na seks.

Zmiany w zachowaniu:

1. wydłużenie czasu pracy,

2. zła dieta,

3. kłótliwość i wybuchowość,

4. zapominalstwo,

5. zmniejszenie uwagi przykładanej do wyglądu zewnętrznego i dbania o siebie,

6. częstsze popełnianie błędów.

Fizjologia stresu

Był taki czas, kiedy nasi praprzodkowie żyli w bezwzględnym środowisku, na długo przed pojawieniem się tego rodzaju poradników. Każdego dnia lew, niedźwiedź lub jeszcze większy i straszniejszy zwierz budził się i wiedział, że jeśli nie upoluje jakiegoś smakowitego kąska, pójdzie spać głodny. W tym samym czasie nasi przodkowie budzili się co rano i wiedzieli, że jeśli nie umkną szczękom tych zwierząt, już nigdy więcej nie pójdą spać.

Dobre wieści są takie, że wszyscy nasi przodkowie przetrwali... Przynajmniej na tyle długo, by spłodzić zdrowe dzieci. Złe wieści są takie, że wszystkie te dzieci – w tym ty i ja – odziedziczyły reakcję typu „walcz lub uciekaj”, która słabo pasuje do życia w XXI w. Kiedy tylko nasze mózgi wykrywają stres, reagują w dokładnie taki sam sposób, jak działo się to u naszych przodków. Około 20–30 różnych hormonów stresu zostaje wydzielonych do krwiobiegu, co ma na nas ogromny wpływ. Naturalna reakcja na stres jest skutkiem działania tych właśnie hormonów. Zmysły się wyostrzają, oddech przyspiesza i staje się płytki, tętno wzrasta, mięśnie napinają się w gotowości do działania. Pocimy się, wpadamy w popłoch, chcemy uciekać! W tym samym czasie, kiedy ta część systemu nerwowego – zwana współczulnym systemem nerwowym – zaczyna nagle pracować na pełnych obrotach, organizm wyłącza inną część systemu nerwowego, odpowiedzialną za odporność, regenerację, trawienie, regulację snu i funkcje seksualne. W rezultacie – tak jakby było tego mało, że w stresie tyjemy, pocimy się, a nasze serca szaleją – nie możemy spać, wyskakują nam pryszcze, tracimy apetyt i ochotę na seks!

Rys. 1.1. Główne elementy fizjologicznej reakcji na stres

Wszystkie te zmiany mają pozytywne skutki krótkofalowe, które pozwalają się uporać z nagłym zagrożeniem, ale skutki długofalowe, jeśli nie ustępują, wyrządzają krzywdę, co można traktować jako objawy stresu. Kontrola nad stresem i zarządzanie nim polega po części na znalezieniu czasu na to, żeby hormony wydzieliły się do końca przed kolejnym szturmem.

Dobre strony sytuacji nagłego zagrożenia

Współczulny system nerwowy zaczyna pracować na pełnych obrotach:

› zmysły się wyostrzają i stają się bardziej czujne,

› oddech i tętno przyspieszają, zapewniając mięśniom większą ilość tlenu,

› mięśnie są gotowe do działania,

› zwiększona potliwość sprawia, że mięśnie się nie przegrzewają,

› krew się zagęszcza, dzięki czemu zwiększa się krzepliwość w razie zranienia,

› uczucie głodu zostaje zahamowane, bo uwaga skupia się na powstałym zagrożeniu.

Negatywne długofalowe skutki dla stanu zdrowia

Przywspółczulny system nerwowy zamiera:

› zostaje zahamowany system odporności,

› zatrzymują się procesy trawienne,

› sen zostaje zaburzony,

› spada libido,

› serce znajduje się pod zwiększoną presją.

Typ A i typ B

W latach 50. XX w. kardiolodzy dr Meyer Friedman i dr Ray Rosenman zauważyli, że większość ich pacjentów przejawia spójny zestaw cech osobowości i zachowania. Takie osoby określili mianem osobowości typu A. Twierdzili, że przejawiają one, w odróżnieniu od pozostałych (o osobowości typu B), zwiększone ryzyko zachorowań na serce. Pierwotne badania opublikowano w magazynie naukowym w 1959 r., a będąca ich konsekwencją książka z 1974 r. pt. Type A Behaviour and Your Heart („Zachowania typu A a twoje serce”) stała się bestsellerem.

Ćwiczenie

Jaki reprezentujesz typ: A czy B?

Przyznaj sobie punkty od 0 do 6 w zależności od tego, w jakim stopniu pasują do ciebie dwa przeciwne sobie określenia w przypadku każdej z par.

---------------------------------------------- --------------- ---------------------------------------
Wyluzowany i zrelaksowany 0 1 2 3 4 5 6 Często rozdrażniony
Powolny 0 1 2 3 4 5 6 Zawsze w pośpiechu
Nie lubi terminów 0 1 2 3 4 5 6 Uwielbia pracować w systemie terminów
Nie lubi współzawodnictwa 0 1 2 3 4 5 6 Uwielbia współzawodnictwo
Cierpliwy 0 1 2 3 4 5 6 Niecierpliwy
Ma wiele zainteresowań niezwiązanych z pracą 0 1 2 3 4 5 6 Bardzo skupiony na pracy
Wyraża emocje 0 1 2 3 4 5 6 Tłumi emocje
Robi wszystko po kolei 0 1 2 3 4 5 6 Robi wszystko naraz
Gotów zawczasu 0 1 2 3 4 5 6 Gotów w ostatniej chwili
Planuje i przygotowuje 0 1 2 3 4 5 6 Idzie na żywioł
Lubi się relaksować 0 1 2 3 4 5 6 Ma poczucie winy z powodu relaksu
Słucha i rozważa 0 1 2 3 4 5 6 Wyciąga pochopne wnioski
Bierze sprawy takimi, jakie są 0 1 2 3 4 5 6 Wszystko kalkuluje i ocenia
Zadowolony z tego, co ma 0 1 2 3 4 5 6 Zawsze chce więcej
Zrelaksowany podczas sprzeczki 0 1 2 3 4 5 6 Wrogi i rozzłoszczony
---------------------------------------------- --------------- ---------------------------------------

------------------------------------------------------------------------

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

------------------------------------------------------------------------

SamoSedno poleca

Przejmij kontrolę nad stresem!

Pokonaj stres dzięki technikom relaksacji

+-----------------------------------+--------------------------------------------------+
| | • odnajdź wewnętrzny spokój |
| | |
| | • poznaj ćwiczenia oddechowe, |
| | relaksacyjne i medytacje |
| | |
| | • wypróbuj techniki pracy nad ciałem i umysłem |
| | |
| | • słuchaj muzyki relaksacyjnej – płyta CD GRATIS |
+-----------------------------------+--------------------------------------------------+

Poznaj inne książki Mike’a Claytona:

+-----------------------------------+-------------------------------------+
| | |
| | |
| • Wykorzystaj każdą chwilę! | • Osiągaj zamierzone cele! |
| | |
| • Zapanuj nad swoim czasem! | • Zwiększ swoją siłę przekonywania! |
+-----------------------------------+-------------------------------------+

www.SamoSedno.com.pl