Sobieradzka - ebook

Może to być wiel­ką praw­dą, że ko­bie­ta jest isto­tą z na­tu­ry swo­jej sła­bą, przy­najm­niej wie­ki ten okle­pa­ny pew­nik tyle razy po­wtó­rzy­ły, że na­resz­cie nikt mu się już sprze­ci­wiać nie śmie; ale – u nas, do­praw­dy, kto wie, czy nie moc­niej­sze są jesz­cze ko­bie­ty od męż­czyzn. Kil­ku to już mo­ra­li­stów za­no­to­wa­ło, że w ogól­no­ści, co się ty­czy wy­kształ­ce­nia umy­sło­we­go, ko­bie­ty sto­ją u nas wy­żej od dru­giej wą­sa­tej po­ło­wy ro­dza­ju ludz­kie­go, i tak jest w isto­cie, a ja bym do­dał, że wolą i cha­rak­te­rem od niej są da­le­ko wyż­sze. Po­mi­mo to prze­cie za­wsze jest to słab­sza po­ło­wa ro­dza­ju ludz­kie­go i dar­mo się już sprze­czać – gdy dwóch po­wie, żeś pi­ja­ny, kładź się spać.

Przy­wio­dę tu je­den tyl­ko cie­ka­wy przy­kład, je­den z ty­sią­ca – boby mi ich nie bra­kło, gdy­by cho­dzi­ło o licz­bę; ab uno di­sce omnes .

Pan­na Ka­ta­rzy­na So­bie­radz­ka była cór­ką ma­jęt­nych lu­dzi, sta­rej szlach­ty wo­łyń­skiej (So­bie­radz­cy po ca­łej Pol­sce są roz­sie­dle­ni, ale i na Wo­ły­niu ich nie brak). Ro­dzi­com jej, choć się dźwi­ga­li jak mo­gli, nie bar­dzo się wio­dła, wio­ska była nie­zła, ale dzie­ci kil­ka­na­ścio­ro, a dłu­gów i in­te­re­sów nie bra­kło. Przy tym sta­rzy So­bie­radz­cy ja­koś się cha­rak­te­ra­mi nie do­bra­li: i jej­mość, i je­go­mość uku­ci byli z twar­dej sta­li, tak że ani jed­no ani dru­gie w ni­czym nie ustę­po­wa­ło na włos, i żyli drąc koty od rana do nocy w bez­u­stan­nej woj­nie. – Dom w So­bie­ra­dziu praw­dzi­wym był pie­kłem, a dzie­ciom pa­trzą­cym na to w ży­cia po­cząt­kach, nie bar­dzo ży­cie za­sma­ko­wać mo­gło. – Cho­wa­ło się to dość za­nie­dba­ne, na ła­sce bo­żej, ro­snąc i wy­ra­bia­jąc się wła­sny­mi si­ła­mi. Sta­ra­nia o nich wiel­kie­go nie było, sy­no­wie le­d­wie się na nogi pod­nie­śli, za­pię­ci w mun­du­rzy­ki szli do pierw­szej lep­szej szkół­ki, cór­ki z rąk nia­niek pra­wie pcha­no na pen­syj­kę do mia­stecz­ka. Oj­ciec był tak za­prząt­nio­ny swo­imi in­te­re­sa­mi, że o po­tom­stwie nie my­ślał, w cza­sie wa­ka­cji tyl­ko da­jąc star­szym swo­im prze­pi­sy­wać proś­by i noty pro­ce­so­we, a mat­ka, choć z ser­cem ma­cie­rzyń­skim, ale ostro się z nimi ob­cho­dzi­ła. Ko­niec koń­cem ja­koś ta gro­mad­ka nie­wie­le pie­lę­gno­wa­na po­szła w świat jako tako, do­syć szczę­śli­wie. Sy­no­wie po­umiesz­cza­li się w woj­sku, po kan­ce­la­riach, có­rek dwie ru­szy­ło za mąż nie­spo­dzia­nie, a że pan­na Ka­ta­rzy­na trze­cią była z rzę­du, już na nią przy­cho­dzi­ła ko­lej.

Ale ona po mat­ce i ojcu wziąw­szy cha­rak­ter nie­ugię­ty jesz­cze ma­leń­ką dała so­bie sło­wo, że za mąż nie pój­dzie i gdy mat­ka po­czę­ła ją na­glić o de­ter­mi­na­cję, bo się tam już ktoś tra­fiał – od­po­wie­dzia­ła sta­now­czo:

– Ja za mąż iść nie my­ślę.

– A cóż my­ślisz?

– Wolę być sama…

– Ale gdzież się po­dzie­jesz? – Czy to świa­ta mało?