Facebook - konwersja
Czytaj fragment
Pobierz fragment

Transplantologia praktyczna. Postępy w transplantologii. Tom 4 - ebook

Data wydania:
1 stycznia 2013
Format ebooka:
EPUB
Format EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie. Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Produkt chwilowo niedostępny

Transplantologia praktyczna. Postępy w transplantologii. Tom 4 - ebook

Tematem wiodącym monografii są postępy i zmiany, jakie dokonały się w medycynie transplantacyjnej w przeciągu ostatnich lat. Dlatego dużo uwagi poświęciliśmy stosowaniu komórek macierzystych w terapii ludzi i wynikającym z tego potencjalnym zagrożeniom, korzyściom i problemom związanym z xenoprzeszczepami, postępom w przeszczepianiu nerek, wątroby, serca, trzustki a także rogówki. Poruszany był problem żywego dawstwa narządów, ale także problemy prawne towarzyszące pobieraniu narządów ze zwłok. Przedstawiono także nowe możliwości transplantologii wynikające z zastosowania udoskonalonych technik przechowywania narządów.

Kategoria: Inne
Zabezpieczenie: Watermark
Watermark
Watermarkowanie polega na znakowaniu plików wewnątrz treści, dzięki czemu możliwe jest rozpoznanie unikatowej licencji transakcyjnej Użytkownika. E-książki zabezpieczone watermarkiem można odczytywać na wszystkich urządzeniach odtwarzających wybrany format (czytniki, tablety, smartfony). Nie ma również ograniczeń liczby licencji oraz istnieje możliwość swobodnego przenoszenia plików między urządzeniami. Pliki z watermarkiem są kompatybilne z popularnymi programami do odczytywania ebooków, jak np. Calibre oraz aplikacjami na urządzenia mobilne na takie platformy jak iOS oraz Android.
ISBN: 978-83-01-17544-3
Rozmiar pliku: 8,4 MB

FRAGMENT KSIĄŻKI

Autorzy

Dr n. med. Anna Barańska-Kosakowska

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Dr n. med. Monika Bieniasz

Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej, Instytut Transplantologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Dr n. med. Jan Borzymowski

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Prof. dr hab. n. med. Andrzej Chmura

Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej, Instytut Transplantologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Dr n. med. Beata Chodór

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Dr n. med. Dominika Dęborska-Materkowska

Klinika Medycyny Transplantacyjnej i Nefrologii, Instytut Transplantologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Dr n. med. Piotr Domagała

Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej, Instytut Transplantologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Prof. dr n. med. Denis Dufrane

Department of Health Sciences, Institute for Experimental and Clinical, Experimental Surgery and Transplantation, Catholic University of Louvain, Brussels, Belgium.

Prof. dr hab. n. med. Magdalena Durlik

Klinika Medycyny Transplantacyjnej i Nefrologii, Instytut Transplantologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Dr n. med. Bartosz Foroncewicz

Klinika Immunologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, Instytut Transplantologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Dr n. med. Pierre Gianello

Department of Health Sciences, Institute for Experimental and Clinical, Experimental Surgery and Transplantation, Catholic University of Louvain, Bruksela, Belgia.

Prof. dr hab. n. med. Barbara Górnicka

Katedra i Zakład Anatomii Patologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Prof. dr hab. n. med. Ryszard Grenda

Klinika Nefrologii, Transplantacji Nerek i Nadciśnienia Tętniczego, Instytut „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa

Dr hab. n. med. Tadeusz Grochowiecki

Katedra i Klinika Chirurgii, Ogólnej, Naczyniowej i Transplantacyjnej, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Prof. dr hab. n. hum. Artur Gruszczak

Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytet Jagielloński, Kraków

Dr n. med. Tomasz Hrapkowicz

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Dr n. med. Tomasz Hryszko

Klinika Nefrologii i Transplantologii z Oddziałem Dializ, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Dr n. med. Dariusz Jastrzębski

Katedra i Klinika Chorób Płuc i Gruźlicy, Śląski Uniwersytet Medyczny, Zabrze

Dr n. med. Olivier Julliard

Th. STARZL Abdominal Transplant Unit, Department
of Abdominal and Transplantation Surgery, Cliniques Universitaires St Luc, Université Catholique de Louvain, Brussels, Belgium

Dr n. med. Wojciech Karolak

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Prof. dr hab. n. med. Piotr Knapik

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Dr hab. n. med. Ewa Kucewicz

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Prof. dr hab. n. med. Artur Kwiatkowski

Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej, Instytut Transplantologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Prof. dr hab. n. med. Mieczysław Lao

Katedra i Klinika Okulistyki II Wydziału Lekarskiego, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Prof. dr n. med. Jan P. Lerut

Th. STARZL Abdominal Transplant Unit, Department
of Abdominal and Transplantation Surgery, Cliniques Universitaires St Luc, Université Catholique de Louvain, Brussels, Belgium

Prof. dr hab. n. med. Jacek Manitius

Katedra Nefrologii, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Wewnętrznych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy

Dr hab. n. med. Krzysztof Mucha

Klinika Immunologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, Instytut Transplantologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Prof. dr hab. n. med. Michał Myśliwiec

Klinika Nefrologii i Transplantologii z Oddziałem Dializ, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Dr n. med. Paweł Nadziakiewicz

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Dr n. med. Mariusz Niemczyk

Klinika Immunologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, Instytut Transplantologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Dr n. med. Jerzy Nożyński

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Dr n. med. Marek Ochman

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Dr hab. n. med. Jerzy Pacholewicz

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Dr n. med. Szymon Pawlak

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Prof. dr hab. n. med. Leszek Pączek

Klinika Immunologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, Instytut Transplantologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Dr n. med. Roman Przybylski

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Dr n. med. Wojciech Saucha

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Mgr biol. Mirosława Sioła

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Prof. dr hab. n. med. Jacek P. Szaflik

Katedra i Klinika Okulistyki II Wydziału Lekarskiego, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Prof. dr hab. n. med. Jerzy Szaflik

Katedra i Klinika Okulistyki II Wydziału Lekarskiego, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Mgr inż. chem. Marta Szewczyk

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Prof. dr hab. n. med. Tadeusz Tołłoczko

Katedra i Klinika Chirurgii, Ogólnej, Naczyniowej i Transplantacyjnej, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Dr n. med. Mariusz Wielgórski

Katedra i Klinika Okulistyki II Wydziału Lekarskiego, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Dr n. med. Jacek Wojarski

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Dr n. med. Elżbieta Woźniak-Grygiel

Pracownia Immunologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Dr hab. n. med. Michał Zakliczyński

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Prof. dr hab. n. med. Marian Zembala

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

Dr hab. n. med. Bogna Ziarkiewicz-Wróblewska

Katedra i Zakład Anatomii Patologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Zieniewicz

Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Dr n. med. Sławomir Żegleń

Katedra i Oddział Kliniczny Kardiochirurgii i Transplantologii, Śląskie Centrum Chorób Serca w ZabrzuAuthors

Anna Barańska-Kosakowska M.D., Ph.D.

Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Monika Bieniasz M.D., Ph.D.

Department of General and Transplant Surgery, Medical University of Warsaw, Poland

Jan Borzymowski M.D., Ph.D.

Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Andrzej Chmura M.D., Ph.D.

Professor of Medicine, Department of General and Transplant Surgery, Medical University of Warsaw, Poland

Beata Chodór M.D., Ph.D.

Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Dominika Dęborska-Materkowska M.D., Ph.D.

Department of Transplantation and Nephrology, Institute
of Transplantation, Warsaw Medical University, Poland

Piotr Domagała M.D., Ph.D.

Department of General and Transplant Surgery, Medical University of Warsaw, Poland

Denis Dufrane M.D., Ph.D.

Professor of Medicine, Department of Health Sciences, Institute for Experimental and Clinical, Experimental Surgery and Transplantation, Catholic University of Louvain, Brussels, Belgium

Magdalena Durlik M.D., Ph.D.

Professor of Medicine, Department of Transplantation and Nephrology, Institute of Transplantation, Warsaw Medical University, Poland

Bartosz Foroncewicz M.D., Ph.D.

Department of Immunology, Transplantology and Internal Diseases, Institute of Transplantation, Warsaw Medical University, Poland

Pierre Gianello M.D., Ph.D.

Department of Health Sciences, Institute for Experimental and Clinical, Experimental Surgery and Transplantation, Catholic University of Louvain, Brussels, Belgium

Barbara Górnicka M.D., Ph.D.

Professor of Medicine, Department of Pathology, Warsaw Medical University, Poland

Ryszard Grenda M.D., Ph.D.

Professor of Medicine, Department of Nephrology, Kidney Transplanatation and Hypertension, Children’s Memorial Health Institute, Warsaw, Poland

Tadeusz Grochowiecki M.D., Ph.D.

Associate Professor of Medicine, Department of General, Vascular
and Transplantation Surgery, Warsaw Medical University, Poland

Artur Gruszczak Ph.D.

Professor of Human Sciences, Institute of Political Science and International Relations of the Jagiellonian University, Cracow, Poland

Tomasz Hrapkowicz M.D., Ph.D.

Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Tomasz Hryszko M.D., Ph.D.

Department of Nephrology and Transplantology with Dialysis Center, Medical University, Bialystok, Poland.

Dariusz Jastrzębski M.D., Ph.D.

Department of Pulmonary Diseases and Tuberculosis, Silesian Medical University of Zabrze, Poland

Olivier Julliard M.D., Ph.D.

Th. STARZL Abdominal Transplant Unit, Department
of Abdominal and Transplantation Surgery, Cliniques Universitaires St Luc, Université Catholique de Louvain, Brussels, Belgium

Wojciech Karolak M.D., Ph.D.

Department of Pulmonary Diseases and Tuberculosis, Silesian Medical University of Zabrze, Poland

Piotr Knapik M.D., Ph.D.

Professor of Medicine, Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Ewa Kucewicz M.D., Ph.D.

Associate Professor of Medicine, Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Artur Kwiatkowski M.D., Ph.D.

Professor of Medicine, Department of General and Transplant Surgery, Medical University of Warsaw, Poland

Mieczysław Lao M.D., Ph.D.

Professor of Medicine, Department of Ophthalmology, Medical University of Warsaw, Poland

Jan P. Lerut M.D., Ph.D.

Professor of Medicine, Th. STARZL Abdominal Transplant Unit, Department of Abdominal and Transplantation Surgery, Cliniques Universitaires St Luc, Université Catholique de Louvain, Brussels, Belgium

Jacek Manitius M.D., Ph.D.

Professor of Medicine, Department of Nephrology, Hypertension and Internal Medicine, Nicolaus Copernicus University in Toruń, Collegium Medicum in Bydgoszcz, Poland.

Krzysztof Mucha M.D., Ph.D.

Associate Professor of Medicine, Department of Immunology, Transplantology and Internal Diseases, Institute of Transplantation, Warsaw Medical University, Poland

Michał Myśliwiec M.D., Ph.D.

Professor of Medicine, Department of Nephrology and Transplantology with Dialysis Center, Medical University, Bialystok, Poland.

Paweł Nadziakiewicz M.D., Ph.D.

Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Mariusz Niemczyk M.D., Ph.D.

Department of Immunology, Transplantology and Internal Diseases, Institute of Transplantation, Warsaw Medical University, Poland

Jerzy Nożyński M.D., Ph.D.

Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Marek Ochman M.D., Ph.D.

Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Jerzy Pacholewicz M.D., Ph.D.

Associate Professor of Medicine, Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Szymon Pawlak M.D., Ph.D.

Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Leszek Pączek M.D., Ph.D.

Professor of Medicine, Department of Immunology, Transplantology and Internal Diseases, Institute of Transplantation, Warsaw Medical University, Poland

Roman Przybylski M.D., Ph.D.

Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Wojciech Saucha M.D., Ph.D.

Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Mirosława Sioła M.A. (biol.)

Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Jacek P. Szaflik M.D., Ph.D.

Professor of Medicine, Department of Ophthalmology, Medical University of Warsaw, Poland

Jerzy Szaflik M.D., Ph.D.

Professor of Medicine, Department of Ophthalmology, Medical University of Warsaw, Poland

Marta Szewczyk M.Sc. (chem.)

Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Tadeusz Tołłoczko M.D., Ph.D.

Professor of Medicine, Department of General, Vascular
and Transplantation Surgery, Warsaw Medical University, Poland

Mariusz Wielgórski M.D., Ph.D.

Department of Ophthalmology, Medical University of Warsaw, Poland

Jacek Wojarski M.D., Ph.D.

Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Elżbieta Woźniak-Grygiel M.D., Ph.D.

Laboratory of Immunology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Michał Zakliczyński M.D., Ph.D.

Associate Professor of Medicine, Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Marian Zembala M.D., Ph.D.

Professor of Medicine, Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, Poland

Bogna Ziarkiewicz-Wróblewska M.D., Ph.D.

Associate Professor of Medicine, Department of Pathology, Warsaw Medical University, Poland,

Krzysztof Zieniewicz M.D., Ph.D.

Professor of Medicine, Department of General, Transplant and Liver Surgery, Medical University of Warsaw, Poland

Sławomir Żegleń M.D., Ph.D.

Department and Clinic of Cardiac Surgery and Transplantology, Silesian Center for Heart Disease, Zabrze, PolandSkróty

ADPKD – wielotorbielowatość nerek

APC – komórka prezentująca antygen

AR – ostre odrzucanie

AZA – azatiopryna

ChR – przewlekłe odrzucanie

CMV – cytomegalowirus

CNi – inhibitor kalcyneuryny

CsA – cyklosporyna A

CT – tomografia komputerowa

DGF – opóźniona czynność przeszczepu

EBV – wirus Epsteina Barr

EBM – medycyna oparta na faktach

ECD – dawca o rozszerzonych kryteriach

ESRD – schyłkowa choroba nerek

FSGS – ogniskowe segmentalne szkliwienie kłębuszków

GFR – wskaźnik filtracji kłębuszkowej

GKS – glikokortykosteroidy

GvHD – choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi

HBV – wirus zapalenia wątroby typu B

HCC – rak wątrobowokomórkowy

HCV – wirus zapalenia wątroby typu C

HGF – czynnik wzrostu hepatocytów

HHV – wirus opryszczki ludzkiej

HLA – ludzkie antygeny leukocytarne

HSV – wirus opryszczki pospolitej

HTx – transplantacja serca

IFN – interferon

IL6 – interleukina 6

IS – immunosupresja

KTx – transplantacja nerki

LC – chromatografia cieczowa

LT – transplantacja płuc

LTx – transplantacja wątroby

MELD – skala zaawansowania choroby wątroby

MMF – mykofenolan mofetilu

MS – spektrometria mas

MSC – komórki mezenchymalne pnia

PSi – inhibitor sygnału proliferacji

PTx – transplantacja trzustki

RBV – rybawiryna

TAC – takrolimus

TGFα – transformujący czynnik wzrostu

TMA – mikroangiopatia zakrzepowa

TNF – czynnik martwicy guza

WZWB – wirusowe zapalenie wątroby typu B

WZWC – wirusowe zapalenie wątroby typu C

VZV – wirus ospy wietrznej i półpaścaAbbreviations

ADPKD – autosomal dominant polycystic kidney disease

APC – antigen presenting cell

AR – acute rejection

AZA – azathioprine

ChR – chronic rejection

CMV – cytomegalovirus

CNi – calcineurin inhibitor

CsA – cyclosporine A

CT – computed tomography

CTS – Collaborative Transplant Study

DGF – delayed graft function

EBV – Epstein-Barr virus

EBM – evidence-based medicine

ECD – expanded criteria donor

ELTR – European Liver Transplant Registry

ESOT – European Society of Organ Transplantations

ESRD – end-stage renal disease

FSGS – focal segmental glomerulosclerosis

GFR – glomerular filtration rate

GKS – corticosteroids

GvHD – graft versus host disease

HBV – hepatitis B virus

HCC – hepatocellular carcinoma

HCV – hepatitis C virus

HGF – hepatocyte growth factor

HHV – human herpes virus

HLA – human leukocyte antigens

HSV – herpes simplex virus

HTx – heart transplantation

IFN – interferon

IL6 – interleukin 6

IS – immunosuppression

ISHLT – International Society for Heart and Lung Transplantations

KTx – kidney transplantation

LC – liquid chromatography

LT – lung transplantation

LTx – liver transplantation

MELD – model of end-stage liver disease

MMF – mycophenolate mofetil

MS – mass spectrometry

MSC – mesenchymal stem cells

OPTN – Organ Procurement and Transplantation Network

PDRI – pancreas donor risk index

PSi – proliferation signal inhibitor

PTx – pancreas transplantation

RBV – ribavirin

TAC – tacrolimus

TGFα – transforming growth factor alpha

TMA – thrombotic microangiopathy

TNF – tumor necrosis factor

UNOS – United Network of Organ Sharing

WZWB – hepatitis B

WZWC – hepatitis C

VZV – Varicella Zoster virusWstęp

Oddajemy w ręce czytelników kolejny, IV już tom Transplantologii Praktycznej. Podobnie jak poprzednio, monografia ta stanowi pokłosie Kursu Transplantologii Praktycznej, który został zorganizowany pod auspicjami Europejskiego Towarzystwa Transplantacyjnego (European Society for Organ Transplantation, ESOT). Zaproszenie do wygłoszenia wykładów na Kursie i napisania rozdziałów przyjęli znakomici lekarze, będący jednocześnie uznanymi autoryteta­mi w swoich dziedzinach. Przedstawili poglądy i metody postępowania stosowane w najlepszych ośrodkach transplantacyjnych w Polsce, Niemczech i Belgii.

Tematem wiodącym monografii są postępy i zmiany, jakie dokonały się w medycynie transplantacyjnej w przeciągu ostatnich lat. Dlatego dużo uwagi poświęciliśmy stosowaniu komórek macierzystych w terapii ludzi i wynikającym z tego potencjalnym zagrożeniom, korzyściom i problemom związanym z ­xenoprzeszczepami, postępom w przeszczepianiu nerek, wątroby, serca, trzustki, a także rogówki. Poruszany był problem żywego dawstwa narządów, ale także problemy prawne towarzyszące pobieraniu narządów ze zwłok. Przedstawiono także nowe możliwości transplantologii wynikające z zastosowania udoskonalonych technik przechowywania narządów. W długoterminowej opiece nad pacjentem po przeszczepieniu niezwykle istotnym problemem jest właściwe dawkowanie leków immunosupresyjnych. Dlatego zasygnalizowaliśmy zmiany zachodzące w metodologii monitorowania poziomu tych leków. Nowoczesne metody są precyzyjne i powtarzalne, i dlatego są coraz powszechniej stosowane w świecie. Stosują je wszystkie laboratoria badające sportowców, a także np. laboratoria weterynaryjne oceniające występowanie xenobiotyków w moczu koni. Zatem wyrażamy nadzieję, że zbliża się czas, kiedy metody te znajdą zastosowanie także w medycynie klinicznej.

Pierwszy rozdział monografii jest poświęcony pamięci Profesora Jana Nielubowicza. To właśnie on razem z Profesorem Tadeuszem Orłowskim tworzyli polską transplantologię. Warto wspomnieć, że rok 2010 był rokiem rocznicowym, minęło bowiem 35 lat od powołania Instytutu Transplantologii, który obecnie nosi imię Profesora Tadeusza Orłowskiego.

Leszek Pączek

Bartosz Foroncewicz

Krzysztof MuchaRozdział 1 Wspomnienie o Profesorze Janie Nielubowiczu

A tribute to Professor Jan Nielubowicz

Tadeusz Tołłoczko

Abiit ad plures, non obiit

Odszedł do większości, ale pamięć o nim nie zaginęła

Abstract

All biographies of such charismatic personalities as Professor Jan Nielubowicz and especially such short notes in remembrance of their life and achievements constitute an art of both choice and exclusion. The contribution of Professor Nielubowicz to the development of Polish transplantology and to the international position of the Warsaw Transplantology Institute and Polish surgery was widely recognized during his lifetime and continues to be greatly appreciated in my country and abroad. Professor Nielubowicz was an authority whose prestige resulted from his unquestionable achievements in science, practice and teaching of medicine.

Personally, I perceive Professor Nielubowicz as a man of great intellect and intellectual courage, devoted to thought and thinking. His work was his passion, never treated as just means of gaining money. I am convinced that had Professor Nielubowicz become, say, a lawyer, a theologian, a historian, a psychologist or an agronomist, he would surely have become a professor,a distinguished scholar, scientist too and would have contributed to advances in those fields.

He was a great mind. Medicine can be learned, but Professor was a born doctor, a true Medicus Magnus.

Wstęp

My lekarze, na co dzień stykający się z nieuniknionymi prawami życia i śmierci, a więc czasu i wieczności, w sposób bardzo jaskrawy zdajemy sobie sprawę, że wszyscy musimy się jednak z tymi prawami pogodzić. Jedyną formą przezwyciężania śmierci jest pamięć, o której wiemy, że bez zasilania jest nietrwała, bo czas ma siłę unicestwiającą.

Wszelkie biografie tak potężnych osobowości jak Profesorów: Tadeusza ­Orłowskiego, Jana Nielubowicza czy Kazimierza Ostrowskiego, a tym bardziej krótkie o Nich wspomnienia, są sztuką zarówno wyborów, jak i wykluczeń.

Autorytet Profesora wynikał z jego niewątpliwych osiągnięć – naukowych, lekarskich i dydaktycznych. Mój osobisty obraz Profesora to przede wszystkim obraz człowieka wielkiego intelektu i myślowej odwagi. Profesor był przywiązany do myśli i myślenia, a nie do idei, zasad czy abstrakcji. Pracy nie traktował nigdy jako zajęcia wynikającego z potrzeby zarabiania pieniędzy, lecz jako pasję wypełniającą życie.

Wkład Profesora Jana Nielubowicza w rozwój polskiej transplantologii, świetności Instytutu Transplantologii oraz polskiej chirurgii jest powszechnie znany, dlatego skoncentruję się tylko na przedstawieniu jego osobowości. Zdaję sobie jednak sprawę, że i tak nie da się jego życia przedstawić w całości i ze wszelkich możliwych perspektyw. Wiele cennych myśli i zdarzeń istnieje tylko w pamięci jego uczniów, którzy z pewnością mogą mieć inny obraz osobowości Profesora. Stanowi to jeszcze jeden dowód, że była to osobowość bardzo bogata. Uwzględnić musimy też fakt, że duch czasu z okresu jego życia i działalności odleciał bezpowrotnie. Dlatego wiele wartości, które tworzył i którym z poświęceniem służył, zostało współcześnie zbanalizowanych lub skomercjalizowanych, i dlatego dla wielu mogą być one niezrozumiałe.

Chciałbym wspomnienie o Profesorze Janie Nielubowiczu przedstawić w czasie teraźniejszym, a nie w czasie zaprzeszłym i bezpowrotnie już dokonanym. Pragnąłbym przedstawić Profesora jako żywego człowieka, a nie jako spiżowy pomnik. Odczłowieczanie wielkich ludzi nadaje znamiona fałszu, na który sobie nie zasłużyli.

Ryc. 1.1. Profesor Jan Nielubowicz

Aczkolwiek, z założenia Stwórcy, Profesor jako człowiek był niedoskonały, to jednak jak mało kogo Stwórca obdarzył Go rozlicznymi talentami, które w sposób perfekcyjny pielęgnował, rozwijał i wykorzystywał. Niewątpliwie niezwykle bogata osobowość Profesora przekracza możliwości prostych rozpoznań i przekazów. Toteż sprowadzenie czyjegoś życiorysu do przedstawienia faktów, wyliczenia zajmowanych stanowisk z precyzyjnym podawaniem dat i otrzymanych odznaczeń zupełnie nie dowodzi, że postać ta miała do tego duchowe, intelektualne, osobowe i moralne kwalifikacje. Oznacza to, że nawet autorzy takich biografii nie są w stanie dopatrzyć się wartości cechujących prezentowane osoby. A tylko w ten sposób gorliwcy, odczytują i interpretują formularze personalne.

Wszystkie stanowiska, które Profesor piastował, wszystkie zaszczyty i honory, które uzyskał, wynikały wyłącznie z jego kwalifikacji i zasług. Osobowość Profesora i jego życiowa droga przerastały dominujący w tamtych czasach „peerelowski konformizm i koniunkturalizm”.

W nieformalnych rozmowach o Profesorze w używano nagminnie określenia: „On to ma głowę”. Ja powiedziałbym raczej: „Tak, On to ma głowę, i do tego osadzoną na kręgosłupie”.

Podczas jednej z kolejnych zmian politycznej pogody, ale nie klimatu i związanych z tym ideologicznych rozterek i zawirowań, Janusz Wałaszewski, wówczas jeszcze doktor nauk medycznych, przykleił na drzwiach wejściowych do gabinetu Profesora, zdobytą zapewne w przedszkolu, nalepkę przedstawiającą chłopczyka z wyrysowanym na ciele kręgosłupem i napisem „Jasiu, trzymaj się prosto!”. Nie były to czasy sprzyjające otwartej interpretacji tego wydarzenia. Profesor jednak zadowolenia swego nie ukrywał. Nie pamiętam okoliczności, w jakich nalepka ta została usunięta, ale wisiała długo.

1.1. Osobisty obraz

Mój osobisty obraz Profesora to przede wszystkim obraz człowieka wielkiego intelektu. Często powtarzaną dewizą Profesora było: „myśl mądrze i czyń dobro”. Przekonany jestem, że dobro które czynił, nie wynikało jednak nigdy z chwilowego nastroju, czy emocji. Myślę, że był to zawsze akt intelektualny, wynikający ze świadomości sensu i celowości czynienia dobra i tworzenia postępu.

We wczesnym okresie swojej pracy Profesor poważnie zachorował i mówił później, że gdyby nie mógł ze względów zdrowotnych poświęcić się chirurgii, to wybrałby radiologię. Jest rzeczą zupełnie oczywistą, że umysł człowieka ma skłonność do kierowania się tym, co lubi. Profesor natomiast lubił to, co było owocem jego myślowego procesu. Odnoszę też wrażenie, że dla Profesora ważniejsze było to, co myśli i jak intelektualnie ocenia swoje uczucia, niż to, co to uczucie wyraża. A w swoim myśleniu był logiczny, choć oczywiście nie bezbłędny. Myślę, że w życiu zawodowym nawet jego marzenia były intelektualnie dopracowane.

Kiedyś, chorując na grypę, przez tydzień nie przychodziłem do Kliniki do pracy. W piątek, czując się wyraźnie lepiej, poszedłem na koncert do filharmonii. Pierwszą napotkaną osobą był oczywiście Profesor. Poczułem się bardzo zakłopotany i speszony. W poniedziałek, myjąc się do operacji, Profesor spytał: „jak ci się podobał koncert?”. Odpowiedziałem, że Czajkowski jest moim ulubionym kompozytorem. „To niedobrze, to bardzo niedobrze” – powiedział Profesor – „jesteś sentymentalny!”.

1.2. Silicon Valey

Już po śmierci Profesora przeczytałem gdzieś dekalog cnót Doliny Krzemowej wręczany przez niektóre tamtejsze instytucje swoim pracownikom. Jak wiadomo, Silicon Valley stała się symbolem naukowego i technologicznego postępu. Uświadomiłem sobie, że Profesor w zasadzie ten dekalog już wcześniej realizował. A oto jak interpretuję ten dekalog w odniesieniu do Osoby Profesora.

Ryc. 1.2. Uczniowie Prof. Tadeusza Butkiewicza; od lewej: dr Boleslaw Marzinek, doc. Zdzisław Łapiński, doc. Jan Nielubowicz, dr Jozef Miller

I. Bądź uczciwy, ufaj innym i wzbudzaj zaufanie

Postać uczonego odbierana jest w dwóch aspektach – poznawczym i etycznym. Zawsze twierdził, że do naczelnych powinności lekarza należy zdobyć zaufanie, bo chorzy w ocenie ryzyka operacji miotają się między strachem a zaufaniem. Zaufanie zaś rodzi współdziałanie. Na zaufanie trzeba zapracować „czystymi rękoma”.

Z oceny całokształtu działalności Profesora można wysnuć wniosek, że kompetencje zawodowe, a zwłaszcza myślowe, uznawał za istotny element zawodowej moralności.

II. Kwestionuj autorytety

Nie był autorytetem mianowanym. Autorytet Profesora wynikał z jego naukowych, lekarskich i dydaktycznych osiągnięć. Tu przypomina mi się stwierdzenie Leonarda da Vinci: „Kto powołuje się na autorytet, ten korzysta z pamięci, a nie rozumu”.

Dominująca osobowość Profesora nadawała jednak znamiona paternalistycznego stosunku do kręgu związanych z nim osób. Niewątpliwie z tytułu swej wiedzy i stanowiska musiał podejmować decyzje w sposób autorytarny, jednakże odmienność opinii nie wiązała się z jakimkolwiek „niebezpieczeństwem”, a znana jest przestroga, że posiadanie racji w odniesieniu do opinii czy decyzji autorytetu stanowi poważne zagrożenie.

III. Wyrażaj swoje poglądy oraz idee w sposób konstruktywny

Profesor zawsze poszukiwał konstruktywnych rozwiązań. Żył i działał w okresie niespotykanej ekspansji nauki i jej praktycznych zastosowań. W działalności Profesora, a przez to i w pracy wszystkich asystentów, trudno byłoby oddzielić działalność naukową, dydaktyczną i lekarską. W prowadzonej przez Profesora Klinice działalność naukowa, wchodziła w codzienność. Toteż dla niego nauka była zawsze tylko środkiem a nie celem. Żył też pełnią lekarskiego, akademickiego życia, uzyskując dwukrotnie zaufanie środowiska akademickiego wyrażone poprzez wybór na stanowisko rektora. Pracy nie traktował nigdy jako wynikającej z konieczności zarabiania pieniędzy, lecz jako pasję wypełniającą życie. Pieniądze nigdy nie były celem ani miarą sukcesu własnego, ani cudzego. Nie były też miarą wartości człowieka. Profesor nie dyskutował na temat bytowych czy finansowych problemów swoich współpracowników.

IV. Unikaj biurokracji

W okresie pozorowanej demokracji, suwerenności, niepodległości, sprawiedliwości, naukowej aktywności i pozornego finansowania, Profesor całkowicie odrzucał tę grę pozorów i nie trwonił energii własnej i swoich współpracowników na działania czysto spektakularne.

Wypowiedzi Profesora w sprawie biurokracji, z którą nie zawsze dawał sobie radę, można by wyrazić krótko, cytując tzw. prawo Robinsona: „W biurokracji awansuje się za działalność, nie za wyniki”.

V. Spodziewaj się zmian i podejmuj ryzyko

Profesora cechowała cnota długomyślności i perspektywicznego patrzenia na życie. Podejmowane ryzyko było jednak zawsze intelektualnie kontrolowane. Profesor odznaczał się niezwykłym darem spostrzegania problemów i rzeczy powszechnie przeoczanych. W lot chwytał i precyzyjnie formułował również wypowiadane przez asystentów myśli. Odznaczał się też darem dostrzegania ukrytych nieraz uzdolnień i predyspozycji swoich uczniów i współpracowników, którym powierzał odpowiednie zadania.

Poza naukowym i chirurgicznym ryzykiem trzeba też pamiętać, że istniało wówczas również ryzyko mówienia prawdy, a nawet myślenia. Ale powszechnie znana jest też złośliwa fraza, że: „szef nigdy się nie myli – szef tylko podejmuje ryzyko”.

VI. Bądź twórczy i szukaj innowacyjnych rozwiązań

Profesor był przywiązany do myśli i myślenia, a nie do idei, zasad i abstrakcji. Cechował go zawsze proces borykania się z myślą i refleksją. Był pierwszym w Polsce mistrzem myślenia patofizjologicznego w chirurgii, rozumianym jako ciągłe poszukiwanie nowego wyzwania i jako metody nadającej chirurgii naukowe oblicze. Na tej podstawie oparte było właśnie poszukiwanie i wyjaśnianie klinicznych problemów. Za swoją powinność, jako człowieka nauki, uważał troskę o należyty poziom dyscypliny, którą uprawiał, dlatego też w sposób oczywisty wpływał na współczesny mu kształt polskiej chirurgii.

Ryc. 1.3. Ostatnia odprawa poranna przed odejściem Prof. T. Butkiewicza na emeryturę; w pierwszym rzędzie od lewej siedzą: dr Teresa Aleksandrowicz, doc. Zdzisław Łapiński, dr Wanda Więckowska, dr Tadeusz Tołłoczko, doc. Jan Nielubowicz, dr Bolesław Marzinek

Nil est in homine bona mente melius – nie ma nic lepszego nad ludzki umysł. To powszechnie znane już motto nie było tylko ornamentem przy wejściu do Kliniki. To była dewiza, która obowiązywała nas wszystkich i zgodnie z nią kształtowane były osobowości wszystkich pracowników Kliniki.

VII. Uznawaj popełnione błędy i wyciągaj z nich wnioski

Profesor był gotowy do rewizji własnego spojrzenia. Nie przypominam sobie wprawdzie programowej dyskusji na temat błędu, natomiast były liczne dyskusje na temat popełnianych błędów. W klinice raz w miesiącu odbywały się tzw. zaduszki, tj. omawianie zgonów. Na tej podstawie wyciągam dwa wnioski: że Profesor odróżniał błąd od winy i że zwalczał błąd a nie osobę. Jakże znacząco odmienne jest to spojrzenie propagowane przez niektórych ówczesnych i współczesnych dziennikarzy, dla których błędu może nie być, ale bywa ­zapotrzebowanie na winnego. Zdawać jednak sobie musimy sprawę z tego, że chirurdzy mogą popełniać błędy, których nawet nie dostrzegają. Na podstawie przebiegu tych posiedzeń ja sam doszedłem do wniosku, że o „czystym błędzie” popełnianym przez człowieka można mówić tylko w rachunkach. Ktoś, kto się myli w dodawaniu i odejmowaniu, popełnia oczywisty błąd.

Pozwolę sobie na jeszcze jedno skojarzenie. W celi więziennej Konrad z III części Dziadów, w swej skardze do Boga i na Boga, rzuca Panu Bogu wyzwanie:

„A Ty jak zawsze

mądrze rządzisz,

mądrze sądzisz

i mówią, że Ty nie błądzisz…”

Wprawdzie uznaje on boską mądrość i sprawiedliwość, jednak równocześnie wyraża wątpliwość, czy są one związane z nieomylnością.

VIII. Współdziałaj z innymi i przyczyniaj się do budowania zespołu

Profesor był twórcą szkoły chirurgicznej. Przykładał wielką wagę do samoorganizacji. Wychował 20 samodzielnych pracowników nauki. Niezwykłą rolę w procesie wychowawczym odgrywał osobisty przykład, którym wpajał przekonanie i wiarę w ogromną wartość pracy, a zwłaszcza intensywnej pracy myślowej.

Już w latach 60. XX wieku, jeszcze w Szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie, w środy, od godziny 17 do 19, Profesor choć przebywał wtedy w swoim gabinecie, był dla nikogo niedostępny, bo w tym czasie przygotowywał się do czwartkowego wykładu dla studentów.

Niewątpliwie umiał zorganizować i kierować pracą zespołową, co przyczyniało się do osiągnięć zespołowych i jego osobistego sukcesu. Miarą sukcesu zawodowego była zawsze wartość praktyczna prowadzonych prac ­naukowych znajdujących zastosowanie w chirurgicznej metodyce niesienia pomocy chorym.

IX. Zależnie od potrzeby bądź równie dobrym szefem co podwładnym

W rok po przejęciu funkcji kierownika Kliniki spotkałem Profesora wychodzącego ze szpitala i zmierzającego do tramwaju. Podczas krótkiej, przypadkowej rozmowy w tramwaju stwierdził, że z pewnością odniesie na tym stanowisku sukces, ponieważ jak się wyraził: „...w niedzielę dosłownie wszyscy asystenci przychodzą do swoich chorych”. Przypomnę, że soboty były wówczas pracujące. Rozmowa była tak pasjonująca, że podwiozłem tramwajem Profesora aż do jego domu, a wracając, byłem zamyślony do tego stopnia, że gdy ocknąłem się, byłem ponownie na przystanku przy naszym Szpitalu.

Ryc. 1.4. W pierwszą rocznicę objęcia przez doc. Jana Nielubowicza funkcji Kierownika I Kliniki Chirurgicznej Akademii Medycznej w Warszawie w Szpitalu im. Dzieciątka Jezus przy ul. Nowogrodzkiej 59

Zdawał sobie sprawę, że sukces zależy od zespołu. Obrazowo mówił, że sam nie jest żadnym trenerem, lecz kapitanem biorącym udział w grze swojej klinicznej drużyny. Ze względu na ogrom zajęć, obowiązków i niezwykłą pracowitość, uznać go można było jako energetyczny fenomen. Dzięki swojej konsekwencji był bardzo skuteczny w działaniach.

X. Traktuj klientów jak współpracowników, a współpracowników jak siebie samego

Profesora cechowała umiejętność rozpoznawania jakości, talentów, ludzi i problemów. Życie pojmował jako przestrzeń wypełnioną powinnościami i dlatego pozostawił po sobie olbrzymi dorobek naukowy, stworzoną przez siebie naukową szkołę chirurgiczną i wielką rodzinę uczniów.

Po przejściu z Kliniki do Szpitala Miejskiego poprosiłem Profesora o radę w sprawie „polityki personalnej” w odniesieniu do asystentów. Profesor doradził realizację teorii „zwiędłego liścia”. Jak ktoś nie umie lub nie chce pracować, to sam zwiędnie i spadnie – brzmiała odpowiedź. Tym razem w ocenie a posteriori Profesor się mylił, bo nie uwzględnił jednak pozamerytorycznych, administracyjno-politycznych wpływów.

Wyrażę przekonanie, że Profesor, nie znając zapewne tego dekalogu Silicon Valley, starał się spełniać wyszczególnione tu przykazania.

1.3. Rozmowy po wykładzie

Ośmielę się wspomnieć, że po moim wykładzie podczas połączonej inauguracji roku akademickiego Akademii Medycznej i Uniwersytetu Warszawskiego w 1999 roku, w Audytorium Maximum przy Krakowskim Przedmieściu, zostałem zaszczytnie wyróżniony zaproszeniem na spotkanie i rozmowę z Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej Panem Aleksandrem Kwaśniewskim, Księdzem Prymasem Józefem Glempem, w ich siedzibach oraz przez Profesora Jana Nielubowicza w jego pokoju „na Banacha”. Rozmowę z Profesorem przerwała zbliżająca się noc. Odwiozłem Profesora do domu – tym razem samochodem.

Powtórzę też z owego wykładu inauguracyjnego bardzo znamienną wypowiedź Profesora. Podczas jednej ze zwykłych, codziennych, przypadkowych rozmów nauczyciela z uczniem w okresie gdy wystrzelono pierwszy sputnik (a było to wówczas wielkie wydarzenie), Profesor Nielubowicz zapytał mnie jako przypadkowo napotkaną osobę: „Czy wiesz, dlaczego sputniki latają?” – ??? – „Bo ogrom myśli ludzkiej zawarty został w małej przestrzeni”. Tego typu przypadkowo rzucane myśli nie mogły pozostać bez wpływu na mentalność jego uczniów.

W wielowątkowej dyskusji, zainspirowanej poruszonym przeze mnie podczas wykładu problemem „nadziei”, odniosłem wrażenie, że Profesor uważa nadzieję za odrębną wartość, ale jednak „wartość pozamyślową”. Zgodzliśmy się, że nadzieja jest istotną siłą, jednakże często odzwierciedlającą tylko życzenie lub marzenie. I rzeczywiście. Jak się okazuje, nadmiar nadziei może niekiedy tylko rozczarować.

W dalszej, „pozazawodowej” części rozmowy wśród wielu tematów poruszyłem złożoność problemu przypadku i szczęścia w życiu. Odpowiedź Profesora streściłbym następująco: „Szczęście to ja miałem, ale musiałem na nie ciężko zapracować”.

1.4. Rektorzy

Poza codziennym kontaktem nauczyciela ze swoimi uczniami, w moim życiu bywały sytuacje szczególne. Jedna z nich pochodzi z okresu rektorskiej kadencji Profesora, a mojej jako prorektora. Któregoś dnia Profesor powiedział mi: „Tadziu, to dobrze, że przeistoczyłeś się z asystenta w prorektora. Dojrzałeś do samodzielności i ja ci ufam”. Od tego dnia wszelkie rozmowy w rektoracie, poza załatwianiem bieżących spraw, odbywały się nie przez biurko, ale przy okrągłym stoliku.

Bywały sytuacje szczególne. Jedna w pierwszych dniach stanu wojennego. Wstrzymanie zajęć dydaktycznych w uczelniach i szkołach. Widmo niepewności, beznadziejności z tysiącem wątpliwości prawnych, moralnych, obyczajowych, akademickich. Któregoś dnia późnym wieczorem po załatwieniu bieżących spraw, siedząc przy wspomnianym okrągłym stoliku, Profesor z aktorską intonacją i dykcją z Dziadów Mickiewicza zwrócił się do mnie „Co to będzie? Co to będzie?”.

Ryc. 1.5. Prof. J. Nielubowicz z następcami na stanowisku Kierownika Kliniki Chirurgii Naczyń i Transplantologii w Centralnym Szpitalu Klinicznym Akademii Medycznej w Warszawie przy ul. Banacha 1A. Prof. Jacek Szmidt (po lewej) i Prof. Tadeusz Tołłoczko (po prawej)

Powiedziałem wówczas: „Panie Profesorze, właśnie zastanawiałem się, co myśleli i jak działali rektorzy Uniwersytetu Wileńskiego podczas zaborów. Przecież Nowosilcow pisał do carycy Katarzyny, że na Uniwersytecie panuje «nieszczęsny duch polski»”. Profesor przerwał mój wywód: „Ja wiem, co oni myśleli. Myśleli i działali tak, aby za wszelką cenę polska młodzież, polscy studenci mogli się uczyć, i aby mogła rozwijać się myśl w głowach Polaków poprzez nieprzerwaną pracę naukową. Uczelnia musi nieprzerwanie kształcić i pracowników, i młodzież”.

„Za wszelką cenę?” – spytałem ze zdziwieniem. „Tak, za wszelką cenę, bo taki jest nasz obowiązek”. Po chwili dodał: „No może, prawie za wszelka cenę”. „No dobrze, ale gdzie jest granica, przy której trzeba będzie powiedzieć non possumus!”? – spytałem. Odpowiedział – „Tego jeszcze nie wiem. Ale pamiętaj, że Kardynał Wyszyński, kiedy użył tego określenia, wiedział, że granica istnieć musi. Jednak też nie określił precyzyjnie jej przebiegu”.

Ta prozaiczna w swej istocie myśl była wyrazem wielkiej mądrości i odpowiedzialności Profesora. Myślę, że niestety ten tok rozumowania obcy jest niektórym współczesnym lustratorom. Zrozumiałem wówczas, że nie wystarczy być inteligentnym. Nade wszystko trzeba być mądrym i uczciwym. Nauka jest uporządkowaną wiedzą, a mądrość jest ładem życia (Immanuel Kant).

1.5. Amicus Plato, Amicus Socrates, sed magis amica veritas (Arystoteles)

Nic nie ujmę Profesorowi z jego osobowości, mądrości i poświęcenia, jeśli powiem, że stosunkowo łagodne przejście Akademii przez okres stanu wojennego i Akademia, i Profesor zawdzięczają przede wszystkim zmarłemu niedawno komisarzowi wojennemu Panu płk. dr. Tadeuszowi Fronczakowi. Ani Profesor jako rektor, ani ja, jako prorektor ds. kadrowych, pomimo wielkich wysiłków i starań, rozmów, apeli, telefonów, wizyt mających nawet tylko formalne znaczenie, nie posiadaliśmy praktycznie żadnej executive power – decyzyjnej władzy. Kto się liczył z władzą, która była skazana na wysoce prawdopodobne usunięcie? Pisaliśmy te pisma, które uważaliśmy za konieczne. Składaliśmy przeróżne wizyty, jak się okazało daremne, a on – Pan płk. dr Fronczak – sprawy te załatwiał.

W okresie stanu wojennego (polegam tu na swojej pamięci) odwołanych zostało 14 zespołów rektorskich, kilkunastu prorektorów i kilku dziekanów. Pracowaliśmy w atmosferze zagrożenia natychmiastowym odwołaniem. Na korytarzu padały skierowane do mnie pytania – czy jesteśmy już spakowani. Tak prawdę mówiąc, to byliśmy przygotowani do wyprowadzenia nas z rektoratu w każdym momencie. Wezwany do ministerstwa z żądaniem anulowania zgody na wyjazd jednego z kolegów do USA, kiedy odmówiłem, stwierdzając, że nie posiadam uprawnień ani do wyrażania zgody na wyjazd ani na jej cofnięcie na podstawie kryteriów politycznych, pan minister zakończył posłuchanie, a właściwie przesłuchanie słowami, że: „władza zupełnie nie ma do mnie zaufania, ale i tak dni nasze są policzone”. Świadkiem rozmowy była Pani prof. B. Rafałowska, przedstawicielka kierownika Kliniki.

Jeszcze jeden szczegół bezpośrednio ilustrujący osobowość Profesora. Wezwany zostałem na posiedzenie do ministerstwa. Padało wiele oskarżeń pod adresem władz uczelni. Pamiętam dokładnie jedno stwierdzenie, że „wyniki kontroli NIK nie zostały politycznie wykorzystane”.

Zrozumiałem wówczas, po co tak naprawdę istnieje NIK. Myśl ta powróciła do mnie raz jeszcze, już w okresie mojej rektorskiej kadencji. W miarę narastających oskarżeń spodziewać się można było, że za chwilę padnie wniosek o odwołanie rektora z jego zespołem. W kulminacyjnym punkcie zabrał głos płk. dr Fronczak, mówiąc (cytuję z pamięci): „Chcecie odwołać Nielubowicza – czyście zwariowali? Będziecie mieli następnego po Samsonowiczu cierpiętnika . To dopiero on wam pokaże, jak można cierpieć. Co tam Samsonowicz”. Był to argument nie do odrzucenia. Nikt mnie potem jednak nie pytał, czy się rozpakowaliśmy.

1.6. Koniec epoki

Śmierć Profesora oznaczała koniec pewnej epoki, którą współtworzył i rozwijał. I w ten sposób ukształtował naszą współczesność. Pozostały jednak na trwałe wartości, które reprezentował. Z wielkiej ich mnogości wymienię tu tylko potężną intelektualną perfekcję, wartość deficytową we współczesnych czasach. Profesor odznaczał się też wyjątkową biegłością i zręcznością w pracy intelektualnej. Nigdy nie dostrzegłem, ażeby tok myślenia i rozumowania Profesora przebiegał wg metody wishful thinking.

Myślę, że dominującą cechą osobowości Profesora była potęga jego rozumu, i wyrażam tu swoje wrażenie i swoją opinię, że nic się u niego nie działo w sferze podświadomości. Na to nie było miejsca. Ożywiała Go zawsze pasja poszukiwania. Był bezkompromisowy a przy tym nigdy nie reagował emocjonalnie – nic dziwnego, że nie musiał podobać się każdemu. Wielokrotnie miałem wrażenie, że uzewnętrzniane emocje były jednak i tak pod pełną kontrolą.

1.7. Człowiek szczęśliwy

Z pewnością Profesor czuł się człowiekiem szczęśliwym, choćby z tytułu spełnienia swojej życiowej pasji, aczkolwiek, jak sam mi w ostatnich naszych rozmowach mówił, bardzo wielu zamierzeń nie udało mu się zrealizować. Jest to zresztą los wielkich osobowości, które nigdy nie spoczywają na laurach. Był też z pewnością człowiekiem szczęśliwym, tym rodzajem szczęścia, jakie daje satysfakcja ze spełnienia się w zawodzie, który wybrał i umiłował, i któremu się poświęcił dosłownie do ostatniego dnia swego życia. Osiągnął bowiem niezaprzeczalny sukces w pracy. Sukces doceniony zarówno w kraju, jak i zagranicą.

1.8. Aktor

Trochę cierpko mówiło się, że Profesor jest wielkim aktorem, ale niewątpliwie nim był. Odegrał wiele pierwszoplanowych ról, ale równocześnie był też wielkim reżyserem realizującym własny scenariusz napisany według własnych przemyśleń i kryteriów. Sam był autorem własnego sukcesu, dokładnie przez siebie przemyślanego, zaplanowanego i zrealizowanego z wielkim osobistym poświęceniem, oraz z pełnym wykorzystaniem wszystkich swoich talentów, uzdolnień i możliwości.

1.9. Trwały ślad

Jak każdy człowiek, a zwłaszcza jak każda wielka osobowość, dążył do pozostawienia po sobie trwałego śladu przy pełnej świadomości nieuniknionego procesu przemijania. Pozostawił dla potomności bardzo dokładnie i w szczegółach opracowany wykaz swych prac i dokonań. Jest to imponującą lista. Każdy człowiek ma w swoim życiu własne zadania do spełnienia. Życiową próbę wartości człowieka, która przypadła Profesorowi, można z pewnością nazwać misją. Życie należy też rozumieć jako „istnienie dla”. Są bowiem takie wartości, „dla” których warto jest życie poświęcać. Tymi wartościami dla Profesora były medycyna, nauka i dydaktyka. Wartości te traktował jako równoważne. Ich wspólnym mianownikiem była zawsze myśl.

Podsumowanie

Sylwetka Profesora pozostanie w naszej pamięci jako symbol wielkiej świetności chirurgii polskiej. Był człowiekiem nie tylko wybitnie inteligentnym, ale i mądrym. Medycyny można się nauczyć – lekarzem trzeba się urodzić. I choć przekonany jestem, że gdyby Profesor został np. prawnikiem, teologiem, historykiem, psychologiem czy agronomem, to z pewnością również zostałby profesorem i również przyczyniłby się do wielkiego postępu w tych dziedzinach. Była to bowiem wielka umysłowość.

Wybrał jednak medycynę.

Wybrał chirurgię.

Profesor lekarzem się urodził.

Był to: Medicus Magnus
mniej..

BESTSELLERY

Kategorie: