Facebook - konwersja
Czytaj fragment
Pobierz fragment

  • Empik Go W empik go

Wzory estetyczne poezyi polskiej: W pięknościach pierwszych mistrzów naszych z przytoczeniem teoryi wystawione - ebook

Wydawnictwo:
Rok wydania:
2011
Format ebooka:
EPUB
Format EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie. Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu. Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
, MOBI
Format MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu. Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
(2w1)
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment

Wzory estetyczne poezyi polskiej: W pięknościach pierwszych mistrzów naszych z przytoczeniem teoryi wystawione - ebook

Klasyka na e-czytnik to kolekcja lektur szkolnych, klasyki literatury polskiej, europejskiej i amerykańskiej w formatach ePub i Mobi. Również miłośnicy filozofii, historii i literatury staropolskiej znajdą w niej wiele ciekawych tytułów.

Seria zawiera utwory najbardziej znanych pisarzy literatury polskiej i światowej, począwszy od Horacego, Balzaca, Dostojewskiego i Kafki, po Kiplinga, Jeffersona czy Prousta. Nie zabraknie w niej też pozycji mniej znanych, pióra pisarzy średniowiecznych oraz twórców z epoki renesansu i baroku.

Kategoria: Klasyka
Zabezpieczenie: brak
Rozmiar pliku: 282 KB

FRAGMENT KSIĄŻKI

PRZED­MO­WA.

Nie mia­łem za­mia­ru pi­sa­nia es­te­ty­ki, ja­koż nie pi­szę jej. Ale kie­dy prze­cho­dząc z ucznia­mi mo­imi pięk­no­ści li­te­rac­kie, mu­sia­łem czę­sto, dla wy­ka­za­nia ich sto­sow­no­ści, zbie­rać, tłó­ma­czyć i wy­ja­śniać roz­ma­ite z dzieł na­uko­wych wy­im­ki; na­rze­kać mi nie raz przy­cho­dzi­ło, że w na­szej li­te­ra­tu­rze, nie mamy ksią­żek ele­men­tar­nych, z któ­rych­by, po­czy­na­ją­cy li­te­rat" z ła­two­ścią pierw­sze przy­najm­niej mógł po­wziąć wy­obra­że­nia o es­te­ty­ce. O tej nie­do­god­no­ści prze­ko­ny­wa­łem się co raz bar­dziej, gdym wi­dział, że po­mię­dzy doj­rzal­szy­mi na­wet czy­tel­ni­ka­mi dzieł sma­ku, nie je­den wy­bor­ną po­ezyą na­zy­wa pi­smo, w któ­rem wpraw­dzie wie­le buj­no­ści, sza­łu po­etyc­kie­go i czę­sto do­bry ję­zyk znaj­du­je, ale nie pyta, cze­go tez przez to wszyst­ko chciał do­ka­zać po­eta *) Nie -

*) Naj­szum­niej­sza po­ezya bez celu, je­st­to kon­cert trud­ny bez sma­ku. Jed­no i dru­gie do­wo­dzi je­den czci­ciel muz nie po­spo­li­te­mi na­wet zdol­no­ścia­mi ob­da­rzo­ny, nie tyl­ko sam ko­rzy­stać z nich nie umie, ale myl­ny czę­sto­kroć sad o pięk­nych two­rach wy­da­je, dla tego je­dy­nie, że nie wie, czy to, co mu się po­do­ba­ło, w swo­jem jest miej­scu; że nie pa­mię­ta o owem Ho­ra­cy­usza: Sin­gu­la qu­aeque lo­cum te­ne­ant sor­ti­ta de­cen­ter.

Aże­by więc po­bu­dzić znaw­ców gor­li­wych o po­stęp i roz­sze­rza­nie li­te­ra­tu­ry na­szej, po­sta­no­wi­łem na­rzu­cić im ze­bra­ne tu ma­te­ry­ały. Może kto, cho­ciaż­by tyl­ko dla uka­ra­nia mnie, za nie­do­kład­ność pra­cy mo­jej, zaj­mie się sam uło­że­niem cze­goś grun­tow­niej­sze­go; i to jest wła­śnie, cze­go naj­go­rę­cej pra­gnę.

Z tem wszyst­kiem uprze­dzić tu wi­nien je­stem czy­tel­ni­ka, że do na­pi­sa­nia mia­no­wi­cie wstę­pu: o dzie­łach sma­ku w po­wszech­no­ści, wzię­łem so­bie za prze­wod­nic­two szcze­gól­niej grun­to­we­go Eschen­bur­ga En­twurf einer The­orie der schö- – tyl­ko, że jest kon­cer­tem do po­pi­sa­nia się; ale ani jed­no ani dru­gie nie ma praw­dzi­wej war­to­ści.

nen Re­de­kün­ste, rów­nie jak roz­sąd­ne­go w zda­niach Brau­na Le­it­fa­den der Es­the­tik: resz­ta ze­bra­na jest z roz­ma­itych in­nych, czę­ścią ob­cych czę­ścią i swo­ich pi­sa­rzów.

Wzo­ry pierw­szych mi­strzów na­szych, uwiel­bie­nie któ­rych po­da­ło mi myśl za­ję­cia się tą pra­cą" zna­ne są znacz­nej licz­bie czy­ta­ją­cych; a prze­to w ca­łem pi­śmie, wła­sno­ścią jest moją tyl­ko układ, na­kie­ro­wa­nie do za­mia­ru, i pra­ca w do­bie­ra­niu stó­sow­nych przy­kła­dów, któ­re­by, teo­ryi *) zkąd inąd czer­pa­nej, ści­śle od­po­wia­da­ły.

Ja­koż ksią­żecz­ka ta, nie jest dla ubie­ga­ją­cych się za no­wo­ścia­mi, bo ci nic -

*) Kaź de dzie­ło, ja­kie­go bądź ro­dza­ju, wten­czas tyl­ko praw­dzi­wą ma war­tość, kie­dy dąży do ulep­sze­nia czło­wie­ka. Po­ety za­mia­rem jest przez ma­lo­wa­nie oby­cza­jów kształ­cić je, a przez wzru­sza­nie do­brych, przy­tłu­mia­nie szko­dli­wych na­mięt­no­ści, wzbu­dzać w czy­ta­ją­cym żą­dze chwa­leb­nych, a wzgar­dę nie­cnych czy­nów; nie do­ka­że zaś tego, je­że­li nie zna przy­ro­dze­nia czło­wie­cze­go, i nie wie, jaka jest dro­ga do ser­ca i umy­słu jego. Teo­ryą więc oby­cza­jów i na­mięt­no­ści sta­no­wią tu fi­lo­zo­ficz­ne uwa­gi o ich na­tu­rze i o spo­so­bach któ­re­mi uczu­cie wznie­cić i przy­tłu­mić moż­na.

w niej nie znaj­dą, cze­go­by gdzie in­dziej, lubo może pod in­nym wzglę­dem, w in­nem za­sto­so­wa­niu, zna­leźć nie mo­gli; nie jest dla mi­strzów sztu­ki, boto oni są tu pra­wo­daw­ca­mi; ale po­świę­cam ją mi­ło­śni­kom po­ezyi i tym, co jej sil­ną wła­dzę po­znać, roz­licz­ne jej pięk­no­ści do­sta­tecz­niej uczuć, i z wła­ści­wem za­sto­so­wa­niem oce­niać je pra­gnę. Z tego po­wo­du sta­ra­łem się nadać ca­łej rze­czy taki układ i po­rzą­dek, aże­by tam, gdzie lu­bow­nik po­ezyi, nad ze­bra­ne­mi ra­zem, nie po­spo­li­te­mi wie­lu mi­strzów pięk­no­ścia­mi, uno­sić się bę­dzie, szu­ka­ją­cy ob­ja­śnie­nia ich stó­sow­no­ści, w rów­nym stop­niu zo­stał za­spo­ko­jo­ny.TREŚĆ MA­TE­RYI.

WSTĘP.

O DZIE­ŁACH SMA­KU W PO­WSZECH­NO­ŚCI… 1

Róż­ni­ca po­mię­dzy sztu­ka a umie­jęt­no­ścią §. 1. – Pięk­ne sztu­ki – sztu­ki wy­słow­ne §. 2. – Przed­miot i cele sztuk pięk­nych §. 3. – Wła­sno­ści mi­strzo­wi sztu­ki po­trzeb­ne, jako to: gie­niusz, wy­obraź­nia, roz­są­dek, dow­cip, ro­zum §. 4. – Smak §. 5. – Ukształ­ce­nie sma­ku §. 6. – Co jest pięk­ne §. 7. – Róż­ność w upodo­ba­niu §. 8. – Od cze­go za­wi­sło to, co na­zy­wa­my pięk­nem §. 9. – Ro­dza­je rze­czy wzbu­dza­ją­cych upodo­ba­nie §. 10. – Co na­zwie­my naj­pięk­niej­szem §. 11. – Po­my­śle­nie pięk­no­ści §. 12. – Za­stó­so­wa­nie tego do dzieł pi­sa­nych §. 13. – No­wość i cu­dow­ność, jako po­sił­ki utrzy­ma­nia pięk­no­ści §. 14. – Wiel­kość §. 15. – Wiel­kość umy­sło­wo – ro­zu­mo­wa §. 16. _ Wiel­kość mo­ral­na §. 17. – Wiel­kość du­szy – moc du­szy §. 18. – Wznio­słość, szczyt­ność, wspa­nia­łość (sub­li­me) §. 19. – Stó­su­nek po­mię­dzy pięk­nem a wznio­słem §. 20. – Co na­zwie­my strasz­li­wem §. 21. – Co na­zwie­my uro­czy­stem §. 22. – Fał­szy­wa wznio­słość, odę­tość, pła­skość §. 23. – Co jest po­ru­sza­ją­ce, pa­te­tycz­ne §. 24. – Na­tu­ral­ność, na­iw­ność §. 25. – Śmiesz­ność §. 26. – Ro­dza­je ko­micz­no­ści. Kor­ni-

… Stron.

czność wyż­sza §. 27 – Ko­micz­ność bo­ha­ter­ska §. 28.. – Niż­sza ko­micz­ność §. 29. – Kro­to­fi­la, far­sa §. 30. Ko­micz­ność kar­czem­na, ta­mie w no­cie. – Tra­gicz­ność §. 31. – Ro­dza­je tra­gicz­no­ści §. 32. Fa­tum sta­ro­żyt­ne, tam­że w no­cie – Ro­man­tycz­ność, jej na­zwi­sko §. 33. – Treść po­ezyi ro­man­tycz­nej §. 34. Zgo­da klas­sy­ków z ro­man­ty­ka­mi, tam­że w no­cie.

OD­DZIAŁ PIERW­SZY.

O zmy­słow­no­ści wy­ra­żeń po­etyc­kich. 23 Co się przez zmy­słow­ność ro­zu­mie §. 1.

I. Wy­ra­że­nia wznio­słe… 23

Wy­ja­śnie­nie róż­ni­cy po­mię­dzy rze­czą wznio­słą a sty­lem wspa­nia­łym §§. 2. 3. 4.

A. Wiel­kość my­śli… 24

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

11. 12. 13. 14. 15. 16. 17.

B. Wiel­kość uczu­cia… 30

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 18. 19. 20. 21.

C. Ob­ra­zy… 31

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 22. 23. 24. 25. – Uwa­ga §. 26.

D. Stó­sow­ność wy­ra­zów. 34

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 27. 28. 29. 30. 31 32.

II. Wy­ra­zy żywe, ma­lar­skie… 37 Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. –

OD­DZIAŁ WTO­RY.

Do­kład­ność w ma­lo­wa­niu oby­cza­jów i cha­rak­te­rów. 43

… Stron.

Oby­cza­je w po­wszech­no­ści, co są §. 47… 43

Oby­cza­je wie­ku ludz­kie­go, czy­li oby­cza­je przy­ro­dze­nia 44

Wy­ja­śnie­nie §. 48. – Oby­cza­je, dzie­cię­cia §. 49. – Mło­dzień­ca §. 50. – Męża §. 51. – Star­ca §. 52. – Uwa­ga §. 53. – Przy­kła­dy po­etyc­kie §§. 54. 55. 56. 57.

Oby­cza­je nie­wiast…. 47

Wy­ja­śnie­nie z… przy­kła­dem §. 58. – Uwa­ga §. 59.

Oby­cza­je po­spól­stwa….48

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 60. – Uwa­ga §. 61.

Oby­cza­je sto­sun­ko­we… 49

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 62. 63. 64.

Oby­cza­je wyż­sze­go sta­nu… 50

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 65. 66. 67.

Oby­cza­je oso­bi­ste, cha­rak­te­ry… 52

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 68. 69. 70. 71.

Ze zdol­no­ścia­mi po­łą­czon inne przy­mio­ty… 54 Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 72. 73. 74.

Wady ze zdol­no­ści wy­pły­wa­ją­ce… 55

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 75. Sprzecz­ność oby­cza­jów. 55

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 76. Za­koń­cze­nie o oby­cza­jach §. 77… 56

OD­DZIAŁ TRZE­CI.

Pew­ność wzbu­dze­nia lub przy­tłu­mie­nia na­mięt­no­ści… 57

Uczu­cie, na­mięt­ność… 57

Wy­ja­śnie­nie §. 78. – Za­sa­da wzbu­dze­nia na­mięt­no­ści §. 79. – Róż­ni­ca oby­cza­jów od na­mięt­no­ści po­etyc­kich §. 80. Mi­łość wła­sna… 58

… Stron.

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 81. – Czem się wzbu­dza ta żą­dza §. 82. – Przy­kła­dy §§. 83. 84. Mi­łość wła­sna ob­ra­żo­na… 59

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 85.

Na­dzie­ja… 60

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 86.

Roz­pacz… 61

Wy­ja­śnie­nie §. 87.

Chęć na­śla­do­wa­nia… 61

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 88. 89. 90. –

Uwa­ga §. 91.

Po­cie­cha – ra­dość… 63

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 92. 93. 94.

Mi­łość… 64

Wy­ja­śnie­nie §§. 95. 96. – Mi­łość prze­sa­dza. Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 97 – Mnie­ma­nie szczę­ścia w mi­ło­ści. Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 98. – Nie­spo­koj­ność ko­cha­ją­ce­go. Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 99. 100. 101, 102. – Mi­łość za­wie­dzio­na. Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 103.

Li­tość… 68

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 104. – Stop­nie li­to­ści. Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 105. 106. 107. – Cier­pli­wość w zno­sze­niu. Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 108. 109. 110. – Li­tość nad wy­stęp­nym. Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 111. – Wiel­kość cier­pia­ne­go złe go. Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 112. 113. 114. – Bo­leść nie­ma. Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 115. 116. – Wła­sno­ści bo­le­ści. Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 117. 118. 119. – Uwa­ga §. 120.

Od­ra­za obrzy­dze­nie… 79

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 121.

Bo­jaźń, strach, trwo­ga… 80

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 122. 123.

Uwa­ga §. 124.

Wstyd… 81

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 125.

Gniew. 82

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 126.

Gniew umiar­ko­wa­ny… 83

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 127.

Wzgar­da… 84

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 128.

Wście­kłość… 84

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 129. 130. 131.

Po­dzmie­nie… 87

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­da­mi §§. 132. 133. 134.

Osłu­pie­nie… 88

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 135.

Uczu­cia mie­sza­ne… 89

Wy­ja­śnie­nie z przy­kła­dem §. 136.

OD­DZIAŁ CZWAR­TY.

O dąż­no­ści wszel­kiej po­ezyi… 90

Sztu­ka nie po­win­na przy­tłu­miać na­tu­ry §. 137.. 90

Bez celu nic pi­sać nie na­le­ży §. 138… 92

Co po­win­no być przed­mio­tem po­ezyi §. 139… 92

Zna­cze­nie po­ezyi u sta­ro­żyt­nych §. 140… 95

Po­ezyę Mer­ku­ry­usza w Egip­cie §. 141… 93

Po­ezyę Or­fe­usza i Mu­ze­usza §. 142… 94

Zda­nie Ho­ra­ce­go w tej mie­rze §. 143… 95

Osta­tecz­ny cel po­ezyi §. 144… 96

Po­łą­cze­nie daru na­tu­ry z pra­wi­dła­mi sztu­ki §. 145. 96

Ca są­dzić o sztu­ce z przy­kła­dów wy­cią­gnio­nej §. 146. 97

Kie­dy na­tu­ra naj­lep­sze daje wzo­ry sztu­ce §. 147.. 98 Po­łą­cze­nie in­nych umie­jęt­no­ści z po­ezyą §. 148.. 99 Za­nik­nię­cie §. 149… 100

DO­DA­TEK.

O nie­któ­rych wy­ra­zach w po­ezyi uży­wa­nych… 102

Oda… 102

Pro­zo­dya… 103

Tra­gie­dya… 104

Ko­me­dja… 104

Pa­ro­dya… 105

Rap­so­dya… 105

Pa­li­no­dya… 105

Epo­dos. 105

Epi­zod… 106

Me­lo­dya… 106

Psal­mo­dya… 107

An­ti­fo­nia… 107

Arya… 108

Chór. 108

Dy­ty­ramb… 110

Ele­gie… 110

Har­mo­nia… 111

Hymn… 111

Lira… 112

Pieśń… 112

Ro­mans, Ro­man­ce… 113

Ron­do… 113

Stro­fa… 113.

Tru­ba­du­ro­wie… 114

Wo­de­wil… 115

Uwa­ga. Ma­dry­gał. So­net, Bal­la­da, Le­gien­da, He­ro­ida, Try­olet… 115

* * *

SPIS AU­TO­RÓW I IN­NYCH LU­DZI SŁAW­NYCH, KTÓ­RYCH WZO­RY I ZDA­NIA ZNAJ­DU­JĄ SIĘ W TEJ KSIĄŻ­CE.

Am­fion na stro­nie 95.

Bo­alo (Bo­ile­au De­spréaux) na stron. 49 – 51 i 52.

Braun na str. VII.

Dmó­chow­ski na str. 26 – 42 – 45 i 46-48 – 55 – 56. 67 – 80 – 87 – 96 i na­stę­pu­ją­cych. Dy­oni­zy­usz na str. 6. w no­cie.
mniej..

BESTSELLERY

Kategorie: