Zagłada Żydów. Studia i Materiały vol. 1 R. 2005 - ebook

Pierwszy numer rocznika Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN skupia się na zagadnieniu stosunków polsko – żydowskich w okresie niemieckiej okupacji.

Znalazły się tu zarówno omówienia dokonań polskiej i zagranicznej socjologii oraz historiografii na temat Zagłady, jak i studia poświęcone zagadnieniom szczegółowym. Autorzy tych publikacji reprezentują różne generacje i podejścia badawcze. Wspólnym mianownikiem łączącym ich teksty jest waga, jaką poświęcają sprawie traktowania i krytyki źródeł historycznych. Same prezentowane w tym numerze materiały źródłowe są nieco nietypowe. Obok odnalezionych niedawno listów Emanuela Ringelbluma pisanych w okresie ukrywania się przez niego po „aryjskiej stronie” Warszawy, zamieszczamy wywiady z trzema wybitnymi historykami zajmującymi się Zagładą i stosunkami polsko-żydowskimi. Dotyczą one jednak nie spraw zawodowych, lecz ich wspomnień pochodzących z okresu okupacji.

Ważną częścią pisma jest rozbudowany dział omówień i recenzji. Mamy do czynienia ze specyficznym paradoksem. Prace na temat Zagłady czy stosunków polsko-żydowskich, nawet te najbardziej wybitne albo przechodzą bez echa, lub też są skutecznie i natrętnie zagłuszane przez produkcje pseudonaukowe, lub prezentujące daleki od obiektywizmu punkt widzenia. Tendencję tę należy odmienić. Nie chodzi nam jednak tylko o funkcję informacyjną. Zależy nam tak na popularyzacji najnowszej literatury ukazującej się w kraju i za granicą dotyczącej Zagłady co na  inicjowaniu krytycznej wymiany poglądów pomiędzy poszczególnymi badaczami czy środowiskami naukowymi.

W numerze między innymi:

* Andrzej Zbikowski o uciekinierach z masowwego grobu w Poniatowej

* Dariusz Libionka o dekonstrukcji źródeł na temat Żydowskiego Związku Wojskowego

* Alina Skibińska i Jakub Petelewicz o zbrodniach na Żydach w świetla powojennych procesów sądowych

* Nieznane listy Emanuela Ringelbluma

* Rozmowy z Israelem Gutmanem, Feliksem Tychem i Jerzym Tomaszewskim

* Barbara Engelking i Jan Grabowski o Szwajcarii zamkniętej dla polskich Żydów uciekających przed Zagładą

oraz inne w działach:

STUDIA

MATERIAŁY

Z WARSZTATÓW BADAWCZYCH

PUNKTY WIDZENIA

RECENZJE I PRZEGLĄDY

Z KSIĄŻEK I CZASOPISM OBCOJĘZYCZNYCH

WYDARZENIA

• Od Redakcji

STUDIA

• Jacek Leociak, Literatura dokumentu osobistego jako źródło do badań nad Zagładą Żydów. (Rekonesans metodologiczny).
• Havi Ben-Sasson, Prasa getta warszawskiego na temat Polski i Polaków.
• Natalia Aleksiun, Polska i zagraniczna historiografia na temat stosunków polsko-żydowskich w okresie drugiej wojny światowej.
• Małgorzata Melchior, Zagłada i stosunki polsko – żydowskie w opracowaniach socjologicznych.
• Andrzej Żbikowski, Teksty pogrzebane w niepamięci. Relacje dwóch uciekinierek z masowego grobu Poniatowa
• Alina Skibińska, Jakub Petelewicz, Udział Polaków w zbrodniach na Żydach: casus region świętokrzyski.
• Aleksandra Bańkowska, Obraz polskiej partyzantki w przekazach żydowskich.
• Dariusz Libionka, Apokryfy z dziejów Żydowskiego Związku Wojskowego i ich autorzy.

Materiały

• Listy Emanuela Ringelbluma – oprac. Israel Gutman
• O tym jak z wewnątrz warszawskiego getta patrzono na stronę aryjską z profesorem Izraelem Gurmanem rozmawia Barbara Engelking
• O ukrywaniu się po „aryjskiej stronie” z Feliksem Tychem rozmawia Barbara Engelking
• Jak Polacy patrzyli na getto z zewnątrz z Jerzym Tomaszewskim rozmawia Jakub Petelewicz
• Patrząc na getto: Stanisław Śreniowski, z księgi obłędu i ohydy – oprac. Jacek Leociak

Z warsztatów badawczych

• Jan Grabowski, Polscy zarządcy powierniczy majątku żydowskiego - zarys problematyki.
• Barbara Engelking, Jan Grabowski, Żydowscy uchodźcy z Warszawy wydaleni ze Szwajcarii w 1940 roku. Studium przypadku.

Punkty widzenia

• Romuald Jakub Weksler Waszkinel, Jak Pawłowski ukrywał Grinera  [Sługa Mesjasza. Z ks. Grzegorzem Pawłowskim/Jakubem Herszem Grinerem rozmawia Lucyna Montusiewicz, Lublin, wyd. Gaudium 2005]

Omówienia, recenzje, noty o książkach

• Christopher Browning, The Origins of the Final Solution [Andrzej Żbikowski]
• Goetz Aly, Hitlers Volksstaat. Raub, Rassenkrieg und nationaler Sozialismus [Andrzej Żbikowski]
• Gunnar S. Paulsson, Secret City: the Hidden Jews of Warsaw 1940-1945 [Joanna Nalewajko-Kulikow]
• Jan Grabowski, Ja tego Żyda znam! Szantażowanie Żydów w Warszawie, 1939-1943 [Jerzy Jedlicki]
• Marcin Kula, Uparta sprawa [Jacek Leociak]
• Małgorzata Melchior, Zagłada a tożsamość, Warszawa 2004 [Marta Pietrzykowska]
• Joanna Nalewajko-Kulikow, Żydzi po aryjskiej stronie Warszawy, Strategie przetrwania. [Ewa Koźmińska-Frejlak]
• Paweł Kendziorek, Antysemityzm a społeczeństwo mieszczańskie [August Grabski]
• The Encyclopedia of the Righteous Among the Nations: Rescuers of Jews during the Holocaust – Poland, Yad-Vashem, Jerusalem 2005 [Marta Jaczewska]
• The Jews are Coming Back: The Return of the Jews to their countries of origin after WW II, edited by David Bankier,[Witold Mędykowski]
• Jan Marek Chodakiewicz, After the Holocaust [David Engel]

Omówienia najnowszej literatury na temat Zagłady Żydów:

• Francja [Karol Szurek]
• Izrael [Witold Medykowski]
• USA [Michael Meng]
• Austria [Emanuel Althuber]
• Wlk. Brytania [Michael Flemming]

Wydarzenia

• Robert Kuwałek, Muzeum-Miejsce Pamięci w Bełżcu – w rok po rozpoczęciu działalności
• Jacek Młynarczyk, Ze współpracy polsko-niemieckiej: Międzynarodowe konferencje naukowe poświęcone Polsce pod niemiecką i sowiecką okupacją 1939-1945 w Poznaniu i Zagładzie ludności żydowskiej na polskich terenach wcielonych do Rzeszy w czasie II wojny światowej i Katowicach, zorganizowane przez Instytut Pamięci Narodowej i Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie