Fotografia dla początkujących - ebook

Wstęp

Niniejszy Poradnik jest przeznaczony jest dla osób, które dopiero rozpoczynają swoją przygodę z fotografią. Postanowiłem, w sposób w miarę przejrzysty i najbardziej zrozumiały, przybliżyć temat fotografowania oraz zrozumienia podstawowych zasad dobrej fotografii.

Podstawowym zamierzeniem jest przedstawienie fotografowania wszelkich obiektów, wykonywanie zdjęć o charakterze pamiątkowym, zdjęć osób, krajobrazów, czy nawet fotografii roślin i zwierząt.

Dzisiaj, gdy postęp techniczny jest wszechobecny i niemal każdy „robi” zdjęcia, dobrze jest poznać podstawy tego wspaniałego hobby i jednocześnie uświadomić o istniejących kanonach związanych z robieniem „fotek”.

A co to jest w ogóle fotografia? Można odpowiedzieć jednym zdaniem:

Fotografia to malowanie (pisanie) światłem.

Skoro już to wiemy, przejdźmy da najważniejszej sentencji związanej z fotografowaniem: nie fotografuje sprzęt – tylko fotograf. Sprzęt jest jedynie narzędziem umożliwiającym zapis, jednak temat ekspozycji i walory zdjęciowe zawsze są zależne od nas.

Kiedy rozpoczynałem swoją przygodę z fotografią, a było to kilkadziesiąt lat temu, dysponowałem aparatem Rolleicord (lustrzanka dwuobiektywowa), umożliwiającym wykonanie „aż” 12 zdjęć na filmie 6 x 6 cm. Ta oszałamiająca ilość zdjęć nauczyła mnie pełnego szacunku do każdej ekspozycji zdjęciowej i zastanawiania się nad każdym ujęciem. Potem miałem aparaty małoobrazkowe Zenit i służbową Prakticę, które umożliwiały już zrobienie 36 zdjęć. To już był wielki postęp, nie tylko w ilości, ale i możliwościach, jakie dawała częściowa automatyka. Stosując oczywiście wymienną optykę (m.in. doskonałych obiektywów Helios, Pentacon i Orestor), stałem się reporterem uniwersalnym.

Każde jednak zdjęcie było poprzedzone analizą warunków oświetleniowych, używaniem światłomierzy, czy ustawianiem parametrów aparatu przy zastosowaniu specjalnych tabel przeliczeniowych, umożliwiających zrobienie zdjęć np. przy świetle sztucznym i jednocześnie poprawiających komfort pracy fotografa.

A czy możecie sobie wyobrazić pierwsze lampy błyskowe spaleniowe, posiadające wymienny palnik jednorazowego użytku? Po każdym wykonanym zdjęciu spalony żarnik się wyrzucało i osadzało się kolejną żarówkę! Dopiero, gdy na naszym rynku pokazały się lampy błyskowe z palnikiem wielokrotnego użytku (najczęściej produkcji radzieckiej), można było robić wiele zdjęć. To dopiero był postęp!

Zawsze jednak każde ujęcie było analizowane i tylko w przypadku fotografii sportowej „strzelałem” zdjęcia, aby uchwycić „ten najważniejszy moment”. Zawsze ograniczały mnie jednak ilości zdjęć wykonywanych na jednym negatywie.

Oczywiście zawsze pozostawała niepewność i niewiedza, czy nie popełniłem błędów w ustawieniach i czy zdjęcia „wyszły”, co dopiero weryfikowało wywołanie negatywu w koreksie (dla niewtajemniczonych - to taka puszka, w którą po załadowaniu filmu w ciemni, wlewało się wywoływacz i następnie utrwalacz). A potem laboratorium foto z powiększalnikiem i kuwetami, a na końcu suszenie zdjęć (najczęściej w formacie 13x18 cm, bo taki format wymagany był do publikacji), i ewentualne podziwianie swojej pracy.

Dla wielu obecnych „fotografów” brzmi to, jak czarna magia, ale tak było i każdy tę wiedzę musiał posiadać.

Dzisiaj, gdy fotografia stała się w pełni ogólnodostępna, a wybór aparatów cyfrowych jest nieograniczony, nikt już nie zastanawia się nad ilością robionych „fotek”, czy ustawień manualnych aparatu, bowiem pełna automatyka robi to za nas. Niemal natychmiast w aparacie możemy także podejrzeć efekt naszej pracy. Tylko jeszcze niektórzy fachowcy, szczególnie przy fotografii artystycznej i ślubnej, stosują własne ustawienia.

Wykonanie odbitek, czy wrzucenie fotek do Internetu, nie stanowi już jakiegokolwiek problemu. Technologia fotografii zmieniła się diametralnie i obecnie nikt nie zastanawia się nad problemami, z którymi kiedyś musiał zmierzyć się każdy fotograf. Miało to jednak swój niepowtarzalny urok...

FOTOGRAFIA dla początkujących

Obecnie niemal każdy posiada cyfrowy aparat fotograficzny, czy to wbudowany w telefon komórkowy, tablet, czy aparat kompaktowy, czy wreszcie w wysokiej klasy lustrzankę. Ale nie chodzi tu o sprzęt, którym się posługujemy, ale o możliwość wykonania ujęcia fotograficznego w sposób najbardziej perfekcyjny, czyli również taki, aby nasze zdjęcie wzbudziło wśród przyjaciół i znajomych nie tylko zainteresowanie, ale i zachwyt.

Uważam, że każde zdjęcie powinno mieć charakter fotoreportażu, czyli w sposób wizualny opowiadać jakąś historię, i to bez względu na temat ekspozycji zdjęciowej i ilość wykonanych zdjęć.

Pamiętajmy: obraz przemawia bardziej, niż najlepiej napisany tekst.

Zanim jednak przejdziemy do omawiania poszczególnych faz zdjęciowych, musimy po krótce zapoznać się ze obecnie stosowanym sprzętem fotograficznym. Pewnych zagadnień i zwrotów technicznych nie uda się uniknąć, ale spróbujemy przez to przebrnąć w miarę bezboleśnie.

Oczywiście całkowicie pominiemy temat fotografowania na obecnie już archaicznych aparatach tzw. analogowych na błony filmowe, czyli opartych na chemicznym nośniku światłoczułym, bo takie tylko możemy jeszcze spotkać schowane głęboko w domowych archiwach. Obecna fotografia - to oczywiście fotografia cyfrowa polegająca na utrwaleniu obrazu w postaci cyfrowej. Niemożliwością jest przedstawienie choćby części oferty i różnorodności aparatów znajdujących się obecnie w ofercie handlowej, dlatego postanowiłem zawężyć ich przedstawienie do najbardziej podstawowych.

Pierwsze to aparaty wysokiej klasy, a do nich zaliczamy lustrzanki.

Ich budowa jest bardzo skomplikowana, ale też umożliwiają wykonanie zdjęć o najwyższych parametrach. Na takim sprzęcie pracują obecnie fotograficy zajmujący się zawodowo fotografią oraz wykorzystywane są przez zaawansowanych amatorów fotografii.

Aparaty te umożliwiają nie tylko wymianę obiektywów (inny obiektyw do zdjęć makro, inny do pejzażu, jeszcze inny do portretu), czy stosowanie unikalnych programów do wykonywania zdjęć, ale również pozwalają na wykonanie zdjęć w wysokiej rozdzielczości wymaganej przy publikacjach czy fotografii wielkoformatowej.

Charakterystycznym wyposażeniem lustrzanki jest pojedynczy obiektyw oraz lustro (najczęściej ruchome), które kieruje światło padające przez obiektyw na matówkę. Obiektyw wykorzystywany jest zarówno do podglądu kadru, jak i rejestrowania zdjęć.

Lustrzanka stała się obecnie synonimem wysokiej jakości obrazu fotograficznego.

Niektóre aparaty oferują rozdzielczość matrycy nawet 36.2 Megapikseli (NIKON D800), a np. profesjonalny Hasselblad H4D-60 ponad 60 Megapikseli (koszt tego modelu to ok. 30,0 tys. Euro). Ceny profesjonalnych korpusów aparatów, bez obiektywu i oprzyrządowania, często przekraczają 20 tys. złotych.

Oczywiście wiele modeli aparatów cyfrowych, tzw. kompaktowych, nie odbiega parametrami od lustrzanek. Na rynku można spotkać aparaty, które niosą ze sobą wszystko, czego fotograf oczekuje i potrzebuje, aby być natychmiast gotowym na każde ciekawe ujęcie.

Podobnie, jak lustrzanki, oferują wiele przydatnych akcesoriów oraz posiadają porównywalne tryby i ustawienia, gwarantujące wykonanie zdjęć o wysokiej jakości.

Ten typ aparatu ceniony jest przez wielu zaawansowanych pasjonatów fotografii, choćby z powodu, że ich gabaryty są dużo mniejsze.

Najbardziej popularne aparaty kompaktowe, zwane niejednokrotnie „kieszonkowymi”, dzięki swojej zwartej budowie i tak zawierają wiele funkcji umożliwiających zrobienie zdjęć o wysokim stopniu zaawansowania technicznego. Obecnie poziom cen tej grupy aparatów pozwala na ich zakup niemal każdemu.

Kompakt jest – zresztą zupełnie zgodnie z nazwą – kompletnym urządzeniem zamkniętym w jednym małym pudełku. Dzięki czemu kompakty są dużo lżejsze, poręczne i bardziej uniwersalne.

FOTOGRAFUJEMY: Przystępujemy do „robienia” zdjęć

Aparat widzi inaczej i człowiek widzi inaczej...

Aparat widzi obiektywnie, oko ludzkie selektywnie i do tego jednocześnie ostro, bez względu na odległość. Oko ludzkie automatycznie ustawia „ na ostro” wszelkie odległości. W aparacie musimy odpowiednio sami ustawić parametry na ostrość fotografowanej sceny (ustawić właściwą odległość obiektywem lub choćby włączyć Autofocus).

Poza tym musimy sobie uświadomić, że aparat widzi rejestrowany obraz płasko, natomiast człowiek widzi stereoskopowo (przestrzennie). W dużym uproszczeniu możemy to sprawdzić, spoglądając na obiekt jednym okiem, i już wiemy, jak widzi obiektyw. Aparat rejestruje dokładnie wszystko to, na co zostanie skierowany obiektyw, natomiast człowiek oglądający jakąś scenę dostrzega szczegóły, jako składnik większej całości.

Będąc fotografem musimy się zastanowić, jak nasze prace będą odbierane przez widza. Zdjęcie może oglądającego zachwycić, zaszokować, względnie zostanie odebrane obojętnie. To zależy od wykorzystania umiejętności kompozycyjnych, zrozumienia ekspozycji i innych aspektów fotografii, w tym tematu zdjęciowego.

Tematyka jest niewyczerpana. Możemy „bawić” się fotografią artystyczną, użytkową, krajobrazową, reportażem, portretem, fotografowaniem natury czy architektury - i to od nas zależy, w jaki sposób przedstawimy otaczający świat. Praktycznie wszystko może być przedmiotem naszego zainteresowania, a twórcą każdej fotografii jest fotografujący!

Nie ma niestety gotowej recepty na stworzenie idealnej fotografii. Dlatego tak istotne jest spojrzenie na świat okiem kamery i poznanie zasad estetyki kadru.

Każda fotografia to fragment rzeczywistości ujęty w ramy. Od tego, w jakich granicach zamkniemy uwieczniony obraz, w dużej mierze zależy siła wyrazu zdjęcia. Zrozumienie zasad rządzących ekspozycją ma ogromny wpływ na wykonywane przez nas zdjęcia. Dlatego, jeżeli warunki pozwalają, zawsze przed tzw. „pstryknięciem” spróbujmy dokonać analizy kardu, co już w pierwszej fazie zdjęciowej uzmysłowi nam, jak może wyglądać efekt końcowy i pozwoli jednocześnie na pokazanie tematu w sposób najbardziej wyrazisty.

W zależności, co będzie przedmiotem zdjęcia, odpowiednio komponujemy ujęcie. W sposób, w jaki to zrobimy w dużej mierze stanowi o jakości fotografii. Ważne jest, więc rozmieszczenie elementów w kadrze, relacja między różnymi obiektami i planami na zdjęciu. Jednym z elementów wpływających na kompozycję ujęcia ma punkt widzenia. To właśnie zmiana pozycji aparatu ma najważniejszy wpływ na układ kadru, gdyż wpływa na takie cechy zdjęcia jak: zawartość kadru, zmianę proporcji obiektów na zdjęciu, siłę oddziaływania poszczególnych planów fotografii, czy też układ linii w obrazie.

Kadrujmy zdjęcia, bowiem ujęcie szerokiego planu niejednokrotnie przemawia mniej, niż drobny element stanowiący istotę wyrazu fotografowanej treści. Przykładem niech będzie ukwiecona stokrotkami łąka, która w swej wielobarwnej istocie na zdjęciu zleje się w mało przejrzysty i nieczytelny obraz. Lepiej wykonać zdjęcie jednego kwiatka rosnącego na tej łące, który jednak bardziej przemówi do naszej wyobraźni. Niejednokrotnie zdjęcie kropli wody bardziej będzie atrakcyjne, niż fotografia przedstawiająca bezmiar oceanu.

Podobnie stanie się z szerokim planem grupy wielu bawiących się dzieci na placu zabaw, a zdjęciem ukierunkowanym na małą grupkę dzieci z interesującą nas osobą na pierwszym planie.

Wypełnienie kadru od krawędzi do krawędzi fotografowanym obiektem nie pozostawia wątpliwości, co do tego, co chcemy pokazać.

Jakże często po zrobieniu zdjęcia odkrywamy, że główny temat stanowi niewielką część kadru, a wokół jest dużo niewykorzystanego miejsca rozpraszającego nasze spojrzenie. Jeśli chcemy poprawić swoje fotografie, podejdźmy bliżej do obiektu lub użyjmy obiektywu zmiennoogniskowego (Zoomu). To pewny sposób, aby uchronić się przed nadmiarem rozpraszających elementów w tle.

Mimo, że nie zawsze osiągamy zamierzony efekt, nigdy nie należy się zniechęcać. Błędów nie popełnia tylko ten, który nic nie robi, dlatego fotografujmy, i jeszcze raz fotografujmy...

Punkt widzenia ma najważniejszy wpływ na kompozycję fotografii. Zmieniając pozycję aparatu, możemy, więc w prosty sposób poprawić wygląd naszego zdjęcia. W zależności od tego, jaką pozycję przyjmiemy wraz z aparatem w stosunku do fotografowanego obiektu, możemy mówić o różnych rodzajach perspektywy.

Jeżeli nie zmieniając własnego położenia będziemy opuszczać lub zadzierać obiektyw, będziemy mieli do czynienia z trzema podstawowymi punktami widzenia: perspektywą ludzką (normalną), żabią oraz ptasią.

Perspektywa normalna jest fotograficznym narzędziem dokumentującym, gdyż umożliwia zarejestrowanie obrazu pozbawionego zniekształceń. Ten typ obrazu jednocześnie jest najbardziej czytelny i pozbawiony możliwości różnorodnej interpretacji. Jednym słowem jest to narzędzie kronikarskie, a zarazem dość bezpieczne w użyciu.Dlatego FOTOGRAFUJMY, i jeszcze raz: FOTOGRAFUJMY!

Kończąc Poradnik, chciałbym podziękować za zainteresowanie tematem, wierząc jednocześnie, że mimo wszystko, chociaż w małej części, uzmysłowił czytelnikowi potrzebę innego spojrzenia na „pracę” z aparatem.

Oczywiście nie należy pozostawać w miejscu. Proponuję dalej pogłębiać swoją wiedzę teoretyczną, a przede wszystkim praktyczną. Doświadczenie jest istotą wiedzy...

Fotografia jest wspaniałym hobby umożliwiającym samorealizację w tworzeniu wszelkich ujęć i ze swej strony pozostaje mi życzyć:

Powodzenia w dochodzeniu do doskonałości...