Katecheta nr 03/2015 - ebook

Drodzy Czytelnicy!

Czym jest nawrócenie dla chrześcijanina? Jak się nawraca człowiek wierzący? Ktoś zapytany o istotę nawrócenia odpowiedział: „Jeden z moich kolegów z pracy musiał się przeprowadzić z dużego mieszkania do małego. Posortował więc swoje rzeczy i ograniczył się jedynie do tych najpiękniejszych i najbardziej potrzebnych. Po krótkim czasie nadarzyła się okazja, że mógł z powrotem przeprowadzić się do większego mieszkania. Nigdy wcześniej nie widziałem, by ktoś miał z takim smakiem urządzony dom” (Willi Hoffsümmer, 211 krótkich opowiadań, Kielce 2000, s. 30). Podobnie bywa i z naszym życiem. Z biegiem czasu gromadzimy wiele różnych rzeczy, przyzwyczajamy się do spraw niekoniecznie ważnych, które jednak zaczynają grać pierwszoplanową rolę w naszym życiu. Wielki Post – czas nawrócenia – to szansa, by odrzucić to, co zbędne, i ograniczyć się do tego, co najpiękniejsze i najbardziej potrzebne. Kiedy Jezus mówi „nawróćcie się”, to znaczy: wróć do tego, co naprawdę ważne, nie goń za tym, co drugorzędne, zmień swoje priorytety.

Trwa rok duszpasterski, który przeżywamy pod hasłem „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”. Te słowa szczególnie silnie rozbrzmiewają w okresie Wielkiego Postu. W bieżącym numerze „Katechety” znaleźć można szereg ciekawych materiałów, które pomogą Państwu i Państwa uczniom w dobrym przeżyciu tego czasu.

Kolejne teksty podejmują wątek miejsca katechezy i roli katechety w szkole. Po niemal 25 latach obecności nauczania religii w polskim systemie edukacji warto nie tylko dokonać pewnych podsumowań, ale również podjąć na nowo refleksję na ten temat. Zachęcamy również do lektury kolejnych rozmów „Katechety”. Pierwsza dotyczy przygotowania do sakramentu małżeństwa – ważnej części katechezy parafialnej i katechezy dorosłych. Druga natomiast porusza kwestie dialogu z młodzieżą oraz pedagogicznej i katechetycznej wartości kontaktów z młodymi ludźmi w internecie. Mamy nadzieję, że staną się one inspiracją do poszukiwania własnych odpowiedzi w rozmowach z uczniami.

Życzymy owocnej lektury.

Redakcja------------------------------------------------------------------------

Katecheza w bibliotece i świat internetu

ks. Zdzisław Kropidłowski

Bibliotekarz stał się obecnie również specjalistą w dziedzinie zdobywania oraz selekcjonowania informacji zawartych w internecie, a biblioteka szkolna pracownią interdyscyplinarną, w której nie powinno zabraknąć miejsca dla treści religijnych. Jakie korzyści może przynieść współpraca bibliotekarza z katechetą?

Świat od zawsze jest podzielony na konkurujące ze sobą religie, kultury i narody. Polska, wywodząca się z tradycji chrześcijańskiej, ma przed sobą dwie drogi: prokonsumpcyjną filozofię życia, która charakteryzuje się akceptacją zbiorowej słabości, lub drugą – aktywizacji rozwojowej społeczeństwa w strukturach państwowych, samorządowych oraz rodzinnych. Wydaje się, że w przyszłości najważniejsze będzie zapewnienie powszechnego dostępu do internetu, ośrodków sportu i kultury oraz wyuczenie następnych pokoleń określonych kompetencji społecznych.

Katecheza a internet

Kluczem do sukcesu jest zmiana wzorców myślenia i zachowań, tak aby móc stworzyć lepsze społeczeństwo. Chodzi o podniesienie poziomu kultury, aktywne podejmowanie zadań na polu konkurowania dla rozwoju religijności i narodu. W tym mieści się również zmiana sposobu myślenia o Kościele. Jest to proces długotrwały. Trudno jest zmienić samego siebie, a szczególnie wyprzedzająco dostosować siebie do nadchodzących problemów, których się do końca nie rozumie lub które z trudem się przewiduje. Zmiana postawy wiernych jest jednak możliwa w wyniku świadomej polityki edukacyjnej oraz autorefleksji różnych wspólnot Kościoła. Jednym z najważniejszych osiągnięć, problemów i zadań do rozwiązania jest stosunek zbiorowy i indywidualny do internetu – jako do narzędzia pozyskiwania wiedzy oraz do zasobów, które w internecie są zawarte.

Już Jan Paweł II w 2002 roku wezwał, aby „Kościół podchodził do tego nowego środka międzyludzkiej komunikacji z realizmem i zaufaniem”. Papież podkreślił, że „może on stworzyć doskonałe warunki do prowadzenia ewangelizacji”. Wezwał również do tego, aby korzystać zeń „w sposób kompetentny, z pełną świadomością jego zalet i wad”. Ojciec Święty mówił także o zaletach internetu dla pierwszego kontaktu z chrześcijaństwem, a więc dla tych, którzy go jeszcze nie znają, bo medium to „dostarcza informacji i rozbudza nasze zainteresowania, może stać się okazją do pierwszego spotkania z chrześcijańskim przesłaniem, szczególnie dla młodych, którzy coraz częściej korzystają z cyberprzestrzeni, uważając ją za swe okno na świat”1.

Natomiast Papieska Rada ds. Środków Społecznego Przekazu w dokumentach: Etyka w Internecie, Etyka w środkach masowego przekazu oraz Kościół a Internet, zwracając uwagę na wady i zalety internetu oraz zachęcając do rozważnego korzystania z jego bogatych i różnorodnych zasobów dla wewnętrznej komunikacji oraz działania Kościoła, wyznacza pewne zadania osobom sprawującym władzę w Kościele, duszpasterzom i katechetom oraz rodzicom2.

Spostrzeżenia te zostały wyrażone również w programach katechizacji w Polsce. Pragnę zwrócić uwagę twórców programów katechetycznych oraz praktyków uczących dzieci i młodzież na te fragmenty Podstawy programowej katechezy Kościoła katolickiego w Polsce, które odnoszą się do głoszenia historii zbawienia, a są związane z internetem. Czytamy w tymże dokumencie bardzo ogólnie, że „zadaniem takich programów będzie skonkretyzowanie założeń przyjętych w niniejszej Podstawie po to, aby katecheza wprowadzała w życie religijne (przedszkole), kierowała inicjacją w sakramenty pokuty, pojednania i Eucharystii (kl. I-III), odsłaniała historię zbawienia (kl. IV-VI), prowadziła do rozumnego wyznawania wiary i je wspierała (gimnazjum) i wreszcie umożliwiała dawanie świadectwa życia chrześcijańskiego (szkoły ponadgimnazjalne)”. Dalej korelacja nauki religii z programami pozostałych przedmiotów oznacza, w zależności od konkretnego kontekstu szkolnego, nie tylko podejmowanie funkcji integrującej, ale niekiedy uzupełniającej lub polemicznej. Powinna ona przede wszystkim uczyć krytycznego myślenia i formować prawe sumienie, pomagać w umiejętności zdobywania informacji z różnych źródeł, rozumieć formy i język mediów oraz współczesnej kultury, a także stosowane przez mass media zabiegi socjotechniczne. Celem nadrzędnym jest wytworzenie pozytywnego nastawienia do samokształcenia przez umiejętne pozyskiwanie i opracowywanie informacji. W końcu zdobycie umiejętności krytycznego przekazu treści komunikatów medialnych. Ostatecznie jednak chodzi nie tylko o obronę przed złem, ale również o wykorzystanie poznanych metod i technik perswazji oraz manipulacji stosowanych w reklamie zewnętrznej, prasowej, radiowej i telewizyjnej, o przyswojenie ich sobie i o wykorzystanie ich do świadczenia o swojej wierze.

Konieczność współpracy

Przez 25 lat trwa proces kształtowania się polskiej katechizacji w szkole. Można go oceniać pod wieloma względami. Dla naszego tematu należy zwrócić uwagę na przemiany zachodzące w funkcjonowaniu bibliotek szkolnych, w stosunku do katechizacji, która dzisiaj powinna się łączyć z tworzeniem nie tylko wartościowego księgozbioru, kolekcji książek i czasopism, dostosowanych do programów nauczania religii, ale również baz danych, dostępu do różnych źródeł informacji na temat życia Kościoła. Dla atrakcyjności katechezy oraz wykształcenia samodzielności dzieci i młodzieży w poszukiwaniu treści religijnych ważne jest położenie nacisku na pracę z uczniem-użytkownikiem biblioteki i internetu jako młodym człowiekiem wierzącym lub kształtującym swoją wiarę, by szukał on w nich wartości religijnych i potrafił rozpoznać nieprawdę, oszustwo, populizm, namiastki wartości, mówiąc wprost: zło, w wirtualnym świecie – i aby był w stanie bronić się przed tym wszystkim.

Zapewne są szkoły, w których dokonuje się współpraca bibliotekarza i katechety, ale brakuje umieszczenia tej współpracy w zaleceniach dla wszystkich katechetów. Przeglądając tylko tytuły katechez z ogólnopolskiego programu katechizacji dla dzieci i młodzieży, można stwierdzić, że brakuje konkretnych tematów zajęć i pomocy dydaktycznych w programach nauczania katechezy odnoszących się do biblioteki i internetu, jako pozytywnego źródła wiedzy. A we wskazaniach dotyczących współpracy z różnymi środowiskami nie ma biblioteki i jej pracowników.

Skoro jednak nie mamy jeszcze takiego narzędzia, pragnę zachęcić do podejmowania prób współpracy katechetów z bibliotekarzami, którzy prowadzą biblioteki szkolne. Według Ustawy o bibliotekach z dnia 27 czerwca 1997 r.3 mają oni szczególnie wspierać proces edukacji w dostępie, wyborze, ocenie i właściwym wykorzystaniu uzyskanych informacji, czyli również wiedzy religijnej i katechetycznej. W środowisku bibliotekarskim pod koniec XX wieku zaczęto zauważać potrzebę przygotowania użytkowników biblioteki do posługiwania się informacją, które wychodzi poza tradycyjne szkolenie biblioteczne. Pojawiła się wówczas koncepcja information literacy (alfabetyzacji informatycznej) wymagającej nauczyciela-przewodnika, którym może być bibliotekarz, ale również katecheta w swojej tematyce, umiejący wybrać odpowiednie narzędzia i dostosować je do potrzeb dzieci i młodzieży. Spełniałby on wtedy w namiastce rolę bibliotekarza dziedzinowego. Koncepcję takiej roli bibliotekarza przestawił w wielu publikacjach Jacek Wojciechowski. Potrzeby użytkowników bibliotek szkolnych nie wymagają wiedzy specjalistycznej, ale pedagogiczno-etycznej. Wychowanie polega na ukierunkowaniu ciekawości dziecka na świat i ludzi w prawidłowych relacjach międzyludzkich (które odbywają się w zamkniętej grupie społecznej) oraz zgodnie z prawdą. To wymaga rekomendowania odpowiednich, a nie przypadkowych zasobów wiedzy i tradycji4.

Misja biblioteki a zadania katechezy

Znacznie głębiej traktują rolę bibliotek szkolnych organizacje międzynarodowe UNESCO i IFLA, które w Manifeście bibliotek szkolnych z 1998 roku mówią, że biblioteka szkolna winna upowszechniać umiejętność czytania, pisania i docierania do informacji. Biblioteka szkolna powinna uczyć także selekcjonowania i porządkowania informacji oraz krytycznego myślenia. W Manifeście zauważa się, że w bibliotece nie stawia się ocen, więc panują tam warunki sprzyjające kształtowaniu prawidłowych motywacji poznawczych5.

Po pięciu latach Manifest ten został pogłębiony przez Wytyczne, które omawiają kwestię misji biblioteki, zbiorów, personelu, programów i działalności, promocji biblioteki szkolnej oraz uczenia się. Wśród zadań biblioteki wymienia się: odrabianie prac domowych, realizowanie projektów i zadań mających na celu rozwiązywanie problemów, poszukiwanie i korzystanie z informacji, przygotowywanie materiałów do przedstawienia ich nauczycielom i kolegom. Bibliotekarze winni szczególnie ukazywać rolę internetu w procesie nauczania, wyjaśniać, że jest on środkiem w procesie uczenia się, a nie celem. Nauczyciele bibliotekarze powinni realizować również funkcję kulturalną bibliotek, poprzez organizowanie m.in. spotkań autorskich, przedstawień teatralnych, głośnego czytania i interpretowania tekstów.

W świetle tych dokumentów biblioteka szkolna powinna być pracownią interdyscyplinarną, w której prowadzone zajęcia mają kilka celów. Przede wszystkim przygotowanie uczniów do samodzielnego poszukiwania potrzebnych materiałów informacyjnych, co łączy się ze sprawnością techniczną, ale również przygotowanie ich do świadomego odbioru i oceny wartościującej oraz odpowiedzialnego korzystania z informacji rozpowszechnianych przez media; rozwijanie i utrwalanie zainteresowań, potrzeb i nawyków czytelniczych z uwzględnieniem indywidualnych uzdolnień uczniów; kształcenie umiejętności samodzielnego korzystania ze zbiorów bibliotecznych; kształcenie i utrwalanie nawyków kulturalnego obcowania z książką i innymi nośnikami informacji, przygotowanie do odróżniania fikcji od rzeczywistości w przekazach medialnych; wprowadzanie w świat mediów oraz podstawowe sposoby i procesy komunikowania się ludzi, przygotowanie do rozpoznawania różnych komunikatów medialnych oraz rozumienia języka mediów; wprowadzenie do samodzielnego i odpowiedzialnego posługiwania się narzędziami medialnymi.

Warunkiem powodzenia tej inicjatywy jest odnalezienie się katechety w świecie profanum, w którym dokonują się nieustanne zmiany, oraz przyjęcie pozytywnego stosunku do biblioteki, nowego miejsca ewangelizacji, oraz do bibliotekarza, swego potencjalnego współpracownika. Obaj wspólnie mogą dzieciom oraz młodzieży przedstawić bibliotekę jako przyjazne miejsce zdobywania wiedzy i informacji, zaopatrzone we właściwe narzędzia, które warto poznać, i poddać szkoleniu użytkowników-uczniów w zakresie wykorzystania dokumentów bibliotecznych – tradycyjnych i nowoczesnych – oraz poznawać zasady ich stosowania, zarządzania nimi, sztuki oceny jakości pozyskanych informacji i wiedzy o prawie do ich wykorzystania. Obaj mogą lepiej przedstawić bibliotekę szkolną jako „okno na świat”, a zwyczaj korzystania z niej może stać się nawykiem oraz początkiem korzystania z bibliotek przez całe życie. Chodzi o to, aby nie zostawić dziecka samego z internetem, bez odpowiednich narzędzi i dostosowania ich do potrzeb dzieci i młodzieży. Chodzi również o wybranie odpowiednich tematów poszukiwań, zainteresowań oraz wartości.

W różnych zaleceniach programowych czytamy, że bibliotekarze szkolni – ale również i katecheci – powinni systematycznie zapoznawać się z nowymi typami rozrastającego się internetu. Kościół ma niewiele oficjalnych serwisów internetowych, ale jest bardzo wiele samokształceniowych i zawierających przeróżne informacje. Ważne są również liczne serwisy o charakterze społecznościowym oraz zajmujące się wymianą doświadczeń6. Korzystanie z nich wymaga pomocy przewodnika.

Tu zapewne pojawia się również problem identyfikacji katechety ze szkołą, tego, czy katecheta świecki lub duchowny traktuje szkołę w całości jako swoje zadanie ewangelizacyjne, czy też ogranicza się on do lekcji katechezy i tylko one go interesują. Katechetę bowiem powinno interesować to, czy w ramach omawiania literatury jest też mowa o literaturze religijnej, czy w ramach historii przedstawia się też historię Kościoła, itd. A ograniczając się do celu niniejszego artykułu, katecheta powinien interesować się tym, czy w bibliotece szkolnej gromadzi się dokumenty związane z katechezą, czy jest w niej dostępna Biblia, Katechizm Kościoła katolickiego, prasa katolicka dla dzieci i młodzieży, podstawowe podręczniki oraz najpopularniejsze książki religijne.

Współpraca obu środowisk może się przyczynić do zwiększenia się zainteresowania uczniów biblioteką i czytelnictwem, a to przekłada się na poszerzenie horyzontów ewangelizacji. Niezmiernie ważne jest, aby w świecie nowych trendów technologicznych wskazać właściwe drogi do znajdowania wiadomości religijnych i kościelnych.

W pewnych sytuacjach internet, jako narzędzie, może być jedynym źródłem ewangelizacji. Mam na myśli stany, w których człowiek szuka Boga, ale nie chce korzystać z pomocy duszpasterza lub odrzuca pośrednictwo Kościoła. Drogę taką należy dzieciom i młodzieży wskazać, zanim wejdą oni w wiek przekory i zakwestionują dotychczasowe tradycyjne formy religijności.

Ważne to jest również w sytuacji migracji ludności, całych rodzin, studentów i pracowników. W nowych środowiskach, innych narodowo, religijnie, kulturowo i społecznie, dostęp do internetu pozwala zachować kontakt z opuszczonym światem rodzinnym oraz szukać odpowiedzi na pytania, które się pojawią w nowym miejscu życia i nauki.

Podałem tu kilka postulatów. Ich cechą i zarazem problemem do rozwiązania praktycznego jest wspólne łączenie się interdyscyplinarne bibliotekarzy i katechetów, czyli współdziałanie oraz wykorzystywanie swoich potencjałów przez przedstawicieli obu zawodów. Informatyk-bibliotekarz, tworząc kolekcję wskazaną przez katechetę, sygnalizując użyteczne materiały w internecie, informując i doradzając, musi uzyskać od katechety wiedzę o tym, jakie treści rekomenduje. Bogaty obszar wiedzy religijnej musi być zatem podzielony przez teologa na segmenty i przedmioty.

W poszukiwaniu konkretnych rozwiązań

Ostatnia podstawa programowa, obowiązująca od 2009 roku, wprowadziła likwidację ścieżek edukacyjnych, w tym ścieżki czytelniczej i medialnej, która miała szczytne założenia, ale spotkała się m.in. z oporami środowiska nauczycielskiego i nie przyniosła zakładanych efektów w kształceniu dzieci i młodzieży7. Dlatego należy poszukiwać nowych rozwiązań organizacyjnych oraz metodycznych.

Widać z tego, że cele obu profesji są w kilku punktach zbieżne, a ich współdziałanie może podnieść efektywność obu zawodów.

Katecheta powinien „zamówić” u bibliotekarza i przygotować wspólnie z nim lekcje biblioteczne dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów z zakresu przysposobienia bibliotecznego, podstaw bibliografii oraz informacji naukowej z wykorzystaniem komputerowych baz danych, a także tematyczne na zamówiony temat wybrany przez katechetę z programu katechetycznego. Takie lekcje można również zorganizować w bibliotekach publicznych. Szczególnie tam, gdzie planuje się połączenie bibliotek szkolnych z publicznymi na szczeblu powiatowym i gminnym.

Problemem jest to, jak łączyć wzrost umiejętności technik wyszukiwania z ich przeznaczeniem – albo lepiej dostosowaniem ich do potrzeb, umiejętności oraz preferencji dzieci i młodzieży. Prawdziwe zainteresowania dzieci i młodzieży często są przez nich ukrywane przed starszymi. Odkrycie ich, poddanie ich ocenie przez autorytety, środowisko, rodziców, pedagoga i katechetę powinno prowadzić do stopniowej, coraz szerszej samooceny dokonanej przez ucznia – w celu podjęcia przezeń w końcu właściwej postawy w życiu dorosłym.

Dawniej biblioteka, zawierająca tylko wersje drukowane tekstów, bardziej mogła chronić dzieci przed niewłaściwą lub złą książką oraz zawartą w niej informacją nieodpowiednią dla dziecka. Bibliotekarz brał na swoje sumienie to, co podawał dziecku do czytania. Dzisiaj etyka bibliotekarza wobec użytkownika nie może się ograniczyć tylko do określenia form zachowań w bibliotece, jako miejscu publicznym, czy wobec książki, jako wspólnego dobra, i wartości intelektualnej, jako prywatnej wartości. Środowisko bibliotekarskie nadal rozważa w etyce bibliotekarza szkolnego, jak należy się zachować, gdy dziecko chce korzystać ze złych treści, np. z treści erotycznych, zakazanych konstytucyjnie, kiedy chce się ono nauczyć konstruowania bomby. Co ma wówczas zrobić bibliotekarz?

Dalsza część książki dostępna w wersji pełnej

SPRAWDŹ >>>

Więcej znajdziesz tutaj:

Polecamy.

Ks. Zdzisław Kropidłowski – kapłan archidiecezji gdańskiej, doktor habilitowany teologii, prof. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, kierownik Katedry Informacji Naukowej i Bibliologii UKW.

1 Jan Paweł II, „Internet: nowe forum głoszenia Ewangelii”, orędzie Jana Pawła II na XXXVI Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu, 24 stycznia 2002 r. Dostępny w internecie: http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/przemowienia/internet_aut_12052002.html .

2 Papieska Rada ds. Środków Społecznego Przekazu, „Etyka w Internecie”. Dostępny w internecie: http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WR/rady_pontyfikalne/r_komunik_spol/internet_etyka_22022002.html# ; por. P. Siuda, „Religia a Internet. O przenoszeniu religijnych granic do cyberprzestrzeni”, Warszawa 2010, s. 197-199.

3 „Ustawa o bibliotekach” z dnia 27 czerwca 1997 r., rozdz. 7.

4 J. Wojciechowski, „Bibliotekarstwo dziedzinowe”, w: „Bibliotekarz. Uniwersalność i innowacyjność profesji”, red. K. Domańska, B. Iwańska-Cieślik, Z. Kropidłowski i P. Marzec, Bydgoszcz 2009, s. 71-75.

5 „Manifest bibliotek szkolnych (UNESCO/IFLA)”, „Biblioteka w Szkole” 2000, R. 1, nr 1, s. 1.

6 P. Siuda, „Religia a Internet…”, dz. cyt., s. 256.

7 K. Domańska, „Edukacja czytelnicza i informatyczna w świetle badań”, Bydgoszcz 2009.Polecamy

Ziemia Maryi – Mary’s Land

------------------------------------------------------------------------

Entuzjastycznie przyjęty w polskich kinach film hiszpańskiego reżysera Juana Manuela Cotelo ma opinię wyjątkowego i elektryzującego od pierwszej do ostatniej minuty! Jest tu fabuła i dokument, jest współczesność i historia, jest kino akcji i momenty komediowe, jest wielka epicka opowieść i kameralna historia jednostki z końca świata.

Dla Czytelników „Katechety” specjalny rabat. Zamówienia należy składać z dopiskiem „KT”: [email protected]

Dalsza część książki dostępna w wersji pełnejRedakcja

Redaktor naczelny

ks. dr Artur Filipiak

[email protected]

tel. 61 659 37 47

Z-ca redaktora naczelnego

Aleksandra Bałoniak

[email protected]

tel. 61 659 37 48

Korekta językowa

Robert Bil

[email protected]

Prenumerata

Elżbieta Grześkowiak

[email protected]

tel. 61 659 37 56

Reklama

Marta Józefczak

jó[email protected]

tel. 667 999 030

Marketing

Anna Mikołajczyk

[email protected]

tel. 61 659 37 71

Layout

Alicja Krygier

Projekt okładki

Adam Piasek

Rada Programowa

ks. prof. Vicenzo Annicchiarico (Włochy)

bp dr Damian Bryl

ks. dr hab. Radosław Chałupniak, prof. UO

prof. dr Martin Jäggle (Austria)

ks. dr Krzysztof Kantowski

ks. prof. dr hab. Stanisław Kulpaczyński

ks. prof. dr hab. Zbigniew Marek SJ

ks. prof. dr hab. Romuald Niparko

ks. prof. dr hab. Jan Szpet

ks. prof. dr hab. Piotr Tomasik

Recenzenci działu
„Verba Docent…”

ks. prof. dr hab. Jerzy Bagrowicz

ks. dr hab. Andrzej Kiciński, prof. KUL

ks. prof. dr hab. Stanisław Kulpaczyński

ks. prof. dr hab. Zbigniew Marek SJ

ks. prof. dr hab. Roman Murawski

ks. prof. dr hab. Romuald Niparko

ks. prof. dr hab. Jan Szpet

prof. dr hab. Marian Śnieżyński

prof. dr hab. Anna Zellma

Wydawca

Drukarnia i Księgarnia św. Wojciecha w Poznaniu

Nakład wersji papierowej 2000 egz.

ISSN 0209-1291

Redakcja „Katechety”

ul. Chartowo 5, 61-245 Poznań

fotografia na okładce: © Stocksnapper – Fotolia.com

Artykułów nie zamówionych redakcja nie odsyła; nie publikujemy artykułów przesłanych do innych wydawnictw, zastrzegamy sobie również prawo do skracania, opracowywania i publikacji tekstów na stronach internetowych. Artykuły przesłane do działu „Verba docent…” powinny zawierać słowa kluczowe w języku polskim i angielskim oraz streszczenie w języku angielskim.

Plik opracował i przygotował Woblink