Kronika Baszka czyli t. zw. Kronika Wielkopolska - ebook

KRO­NI­KA BASZ­KA CZY­LI T. ZW. WIEL­KO­POL­SKA KRO­NI­KA.

Od kil­ku­dzie­się­ciu lat ła­mią so­bie gło­wę nad tem ucze­ni nasi, co ro­zu­mieć o tym. Bądź jak bądź jed­nym z naj­waż­niej­szych za­byt­ków śre­dnio­wie­ko­wej na­szej hi­sto­ry­ogra­fii. Przed­mio­tem spo­ru jest wiek tej kro­ni­ki, jej sto­su­nek in­nych już to kro­nik, już an­na­łów; nie­mniej jej dziw­na po­wierz­chow­ność, któ­ra w jed­nej czę­ści daje jej zna­mio­na cią­głe­go kro­ni­kar­skie­go opo­wia­da­nia, w dru­giej zno­wu uryw­ko­wych rocz­ni­kar­skich za­pi­sek;. pew­ne w niej miej­sca, gdzie ktoś… a co­raz inny, przez "ja" do czy­tel­ni­ka prze­ma­wia, a po­go­dzić miejsc ta­kich z sobą ani chro­no­lo­gicz­nie nie moż­na ani też od­nieść do jed­nej oso­bi­sto­ści; kwe­stya wresz­cie co do au­tor­stwa tego utwo­ru, czy to ro­bo­ta jed­ne­go pi­sa­rza, czy dwóch, czy może ca­łej spół­ki: a na­ko­niec i to na­wet było ko­ścią nie­zgo­dy, jak się wła­ści­wie na­zy­wa­ła oso­ba, ma­ją­ca po­dług jed­nych czę­ścio­wy, po­dług dru­gich wy­łącz­ny udział w na­pi­sa­niu kwe­sty­ono­wa­nej kro­ni­ki – czy nią był Pa­weł alias Pa­sek, więc imien­nik wia­do­me­go pa­mięt­ni­ka­rza z cza­sów Jana Ka­zi­mie­rza i So­bie­skie­go, a kto wie czy nie jaki an­te­nat jego, czy po daw­ne­mu Basz­ko. Od cza­su pierw­sze­go wy­da­nia dru­kiem tego dzie­ła do dzi­siaj py­ta­nia po­wyż­sze są cią­gle otwar­te­mi kwe­sty­ami, po­mi­mo że bar­dzo wie­lu głos nad tem za­bie­ra­ło – jed­ni ob­ja­wia­jąc zda­nie swo­je krót­kiem do­raź­nie sta­wio­nem twier­dze­niem, dru­dzy we wstę­pach do spo­rzą­dzo­nych przez sie­bie wy­dań (Kow­nac­ki i Bie­low­ski), jesz­cze inni w oka­zy­onal­nych oce­nach opi­nii dru­gich, nie­któ­rzy wresz­cze w sa­mo­ist­nych pu­bli­ka­cy­ach, któ­rych po dziś dzień mamy dwie: Mos­ba­cha: Go­dy­sław Pa­weł (?) dwóch imion dzie­jo­pi­sarz pol­sko-ła­ciń­ski w XIII wie­ku, Lwów r. 1867 – i Dr. Warm­skie­go: Die gros­spol­ni­sche Chro­nik, Kra­ków 1879.