Myśli o równowadze politycznej w Europie - ebook

My­śli o rów­no­wa­dze po­li­tycz­nej w Eu­ro­pie

czy­ta­ne w Wy­dzia­le Li­te­ra­tu­ry To­wa­rzy­stwa Przy­ja­ciół Nauk w roku 1815 w mie­sią­cu sierp­niu

O rów­no­wa­dze po­li­tycz­nej kra­jów Eu­ro­py wie­lu dzie­jo­pi­sa­rzów mó­wi­ło. Ta nie sta­nę­ła nig­dy rze­czy­wi­ście. Nie wi­dzieć w dzie­jach, na­wet pół wie­ku, jej cią­głej trwa­ło­ści. Uka­zy­wa­ła się tyl­ko cza­sem albo jak mo­ca­rzów umo­wy, albo jak wy­pad­ków sku­tek. Bo kra­je, czy­li szcze­gó­ło­we na­ro­dy wy­pad­kom pod­le­ga­ją: za­wi­sły od dzie­ciń­stwa, sta­ro­ści, od­ro­dze­nia się i śmier­ci, od szczę­ścia lub nie­szczę­ścia dziel­nych lub nik­czem­nych, dow­ci­pu lub głup­stwa.

Za­bo­bon­ną za­cie­kło­ścią * albo też skry­tą i upo­zo­rzo­ną nisz­cze­nia moż­no­wład­czych do­mów żą­dzą ochwy­ce­ni Fi­li­py, Lu­dwi­ki przez kil­ka wie­ków pod­usz­cza­li i sami wy­cho­dzi­li na cze­le hord krzy­żac­kich na­jeż­dżać i nisz­czyć ot­to­mań­skie mo­car­stwa.

Gu­sta­wy i Ka­ro­le, sław­ni ry­ce­rze Wa­zów, sza­łem czczej wo­jar­stwa dumy tknię­ci, dłu­go na­pa­da­li bar­ba­rzyń­ców woj­ną kra­je ich na­ro­do­wi z wszyst­kich sto­sun­ków na­tu­ral­nie przy­ja­zne. Oni roz­no­si­li miecz i ogień po Pol­sce i po Niem­czech.

Dziel­ny So­bie­ski, za­miast oca­le­nia je­ste­stwa wła­sne­go na­ro­du, oca­lił Po­la­ków wa­lecz­no­ścią Au­strii sto­li­cę. On swy­mi zwy­cię­stwy miótł w po­tę­gę Por­ty ostat­nią nie­moc szko­dze­nia Niem­com, ale ra­zem i nie­moc da­nia wspar­cia w po­trze­bie Po­la­kom. Jed­ni z Ce­sa­rzów Ro­sji już ostat­ni cios za­gu­by za­mie­rza­li bro­ni­bo­rów do­mo­wi, dru­dzy, prze­ciw­nie, ten dom od za­gu­by wy­ra­to­waw­szy nada­li mu wzrost i grun­tow­ną mo­carstw Eu­ro­py po­tę­gę.

Na po­cząt­ku osiem­na­ste­go wie­ku wznio­sły się na pół­no­cy w Eu­ro­pie dwa wiel­kie pań­stwa. Jed­no z tych było cał­kiem