Narkopolis - ebook

Prolog Coś dla ust

Bombaj, który wymazuje własną historię, który zmienia sobie imię i chirurgicznie odmienia swoje oblicze, jest bohaterem czy też bohaterką tej historii, opowiadaczem zaś jestem ja, o którym nic zgoła nie wiesz, więc powiem tylko, że wrócimy jeszcze do tematu, ale nie w tej chwili, bo nie musimy się spieszyć, mamy dość czasu, by zapalić lampę, otworzyć okno księżycowi i przysiąść na chwilę, marząc o wielkim upadłym mieście, kiedy bowiem powróci dzień, będę musiał zamilknąć, ponieważ są to opowieści na nocną porę, znikają w świetle dnia niczym upiorny pył… poczekaj, oświetl mnie, zróbmy to należycie, tak, przysuń mnie ostrożnie do lampy, przytrzymaj, przytrzymaj, dobrze, najpierw powolne zaciągnięcie, wsysasz dym głęboko do płuc, tak, o tak, i jeszcze raz do nosa, i jeszcze odrobina słodyczy dla ust, i już możemy zacząć od początku, od tego pierwszego razu u Rashida, kiedy wciągnąłem błękitny dym z fajki do krwi, do oka, do siebie i z powrotem na błękitny świat – teraz wreszcie dochodzimy do kwestii „kto” i powiem ci, że ja, ów ja, którego wyobrażasz sobie w tej chwili, ów myślący ktoś, który pisze te słowa, który układa czas w uporządkowany chronologiczny ciąg, który panuje nad całością, bóg-inżynier całej tej maszyny, no więc wcale nie jest on tym samym ja, który opowiada tę historię – to ja, który jestem opowiadany, ja myślący o swojej pierwszej fajce u Rashida, przeczesujący mózg w poszukiwaniu obrazów, twarzy, urywka melodii, brzmienia głosu, próbujący sobie przypomnieć, jak ona wyglądała – przeszłość – i przyzwać ją, jak przyzywałbym pejzaż czy światło dalekiego kraju, bo o tym właśnie mówimy, nie o fikcji czy martwej historii, ale o miejscu, gdzie się kiedyś mieszkało i do którego nie można powrócić, i właśnie dlatego próbuję sobie przypomnieć, jak to się stało, że narobiłem sobie kłopotów w Nowym Jorku i że odesłano mnie do Bombaju, żebym doprowadził się do porządku, jak dowiedziałem się o Rashidzie i jak pewnego popołudnia przemierzyłem taksówką ulice pełne śmieci, ludzkich i zwierzęcych odchodów oraz biedaków, wszędzie biedaków i szaleńców, którzy potykali się o własne ubrania albo stali bez ruchu i gapili się w pustkę, i nie widziałem nic niezwykłego w ich bosych stopach czy ich zapamiętaniu, a potem wypaliłem fajkę i przez cały dzień wymiotowałem, słysząc w kamiennym śnie szepty mówiące o Patharze Maarze, kamiennym zabójcy, który grasował nocą po mieście; rozgłaszane przez biedotę pogłoski o tym, jak przemierzał zamieszkane przez klasę robotniczą przedmieścia Sion i Koliwada i mordował śpiących samotnie ludzi, podkradał się do nich nocą i zabijał, lecz nikogo to nie obchodziło, bo jego ofiarami padali już nawet nie biedacy, ale niewidoczne byty pozbawione imion, dokumentów i rodzin, i zabijał ich ostrożnie, pół tuzina zamordowanych mężczyzn i kobiet, bezdomnych z północno-centralnych przedmieść, gdzie ulice spływają breją i odpadami i pokrywa je zielony oleisty połysk, i przez cały ten rok pozostawał on tylko podziemnym szeptem, o którym wyższe klasy nie miały pojęcia, póki nie trafił na nagłówki, i w moim zaślepieniu zdawało mi się, że rozumiem jego litość i trwogę i że rozpoznaję w nim dobrego samarytanina, szlachetnego wybawcę ofiar nieudanego eksperymentu, jakim było Planowane Socjalistyczne Państwo Indii, który usiłował tylko zakończyć ich cierpienie i wymazać nędzę, a przynajmniej tak mi się zdawało, gdy sam pogrążałem się we własnej nędzy na tylnym siedzeniu taksówki, rozwalony na oparciu tapicerowanym w bombajski brąz, mówiąc kierowcy, żeby zwolnił, kiedy przejeżdżaliśmy obok kobiet, i nagle zobaczyłem – przysięgam, że to prawda – zobaczyłem twarz służącej, która opiekowała się mną w dzieciństwie, ciemnoskórej dziewczyny uśmiechającej się słodko, gdy ją biłem, i nie miałem cienia wątpliwości, że to ona, porzucona w tej dzielnicy bez wyjścia, gdzie kobiety oceniano, wyceniano i sprzedawano na każdej ulicy, przy każdym kanale i w każdym domu; kobiety z dalekiej północy, z południa, zewsząd, świeże i używane, sprzedawane i oddawane, wymieniane niemal za darmo – wiedziałem, że to ona, ale nie zatrzymałem się, dopóki taksówka nie zwolniła za dżipem z rządową plakietką, a kiedy kierowca odnalazł adres Rashida, który mu podałem, myślał, że jadę do klatek, czyli najtańszych pokojów, gdzie kobiety kosztowały od pięciu rupii w górę, i pokazał mi palcem domy z wymalowanymi na okiennicach numerami, i powiedział: „Numerowane domy lepsze”, po czym kiwnął głową na ulicznice i kobiety w klatkach: „Te tutaj brudne” – dodał, gdy już wysiadałem z taksówki w chaos, ponieważ akurat popsuł się jakiś zaprzężony w bawołu wóz i tłum zebrał się, żeby popatrzeć na bydlę klęczące w wąskiej uliczce i na woźnicę, który smagał je batem w krótkich, metodycznych wybuchach furii, choć poza tym był całkiem spokojny, nie przeklinał i nie pocił się wcale, tylko jego ręka wznosiła się i opadała, wznosiła się i opadała, a bryły lodu zapakowane w trociny topiły się w równych rzędach na wozie, zaś dokoła czekali i patrzyli biedacy oraz szaleńcy, i ja też patrzyłem, a potem wspiąłem się na schody do lokalu na pierwszym piętrze, którego adres mi podano, stanąłem w progu i ogarnąłem wszystko zmysłami: woń melasy, snu i choroby, kobietę pilnującą fajki i podgrzewającą opium za pomocą długiej igły, z dłonią poruszającą się, jakby robiła na drutach, i starego mężczyznę nachylonego nad piecykiem, wdychającego bulgocące opium – wszystko w pomieszczeniu odbywało się na podłodze, maty do spania i poduszki leżały złożone lub rozłożone, na ścianie kalendarz z fotografią meczetu… czekaj, przerwij na chwilę i zapal mnie jeszcze raz albo daj, ja to zrobię, tak, o tak, właśnie tak, cudownie, co za słodka medytacja, nie, więcej niż medytacja, to błogość, która wprowadza spokój w duszy i sprawia, że prędkość staje się do ogarnięcia, tak, doskonale… a teraz, mimo że upłynęło już całe życie, jesteśmy w tym samym mieście, ja i ja, i wcale nie mówię tego w rastafariańskim znaczeniu „my”, ale by oddzielić dwie machiny ja: człowieka i fajkę, ktosia i ktosia, który opowiada historię o dawnych czasach, kiedy to zapaliłem pyali i przez cały dzień wymiotowałem, mój pierwszy raz na ulicy Shuklaji, nowy na ulicy i nowy w mieście, odseparowany swoją niewiedzą, tempem ludzkich spraw na chodnikach i w sklepach, świadom, że nie mam potrzebnych umiejętności, że mój chód jest zbyt wolny, że zwracam uwagę nie na to, co trzeba, ponieważ w swojej głowie nie do końca tam przebywałem, i ta częściowość, ta połowiczna obecność i rozkojarzenie widoczne były w mojej twarzy tak, że patrzący na mnie ludzie rozpoznawali zmęczenie lotem, postrzegali je niczym jakiś duchowy brak, aż wszedłem do pokoju Rashida, złożyłem głowę na drewnianej poduszce i wyciągnąłem się jak najwygodniej, odkrywając z pewnym zdumieniem, że stary mężczyzna kiwający się nad kuchenką mówi po angielsku, przemawia do mnie w języku oszalałego śmiercią, ogarniętego obsesją religii kraju żyjących świętych, i pyta, czy jestem syryjskim chrześcijaninem, bo zauważył koptyjski krzyżyk na mojej szyi, a katolik by takiego nie nosił, i oczywiście miał rację, bo faktycznie byłem syryjskim chrześcijaninem, jakobitą, jeśli musimy się wgłębiać w podsektę podsekty – jakże on pyszny, ten wspaniały dym, ostatni dymek ostatniej fajki ostatniej nocy świata – i ten stary człowiek, który miał na imię Bengali, rzekł: „Ach, w takim razie może znasz odpowiedź na pytanie, które mnie dręczy; chodzi mi o niezwykłą popularność chrześcijaństwa w Kerali i jak Keralczycy, miast dopasować się do niego, dopasowali je do siebie, do dawnych podziałów kastowych, i – to właśnie moje pytanie – czy Jezus zaaprobowałby klasowe chrześcijaństwo, kiedy cała jego nauka polegała na odrzuceniu klas? Był to wszak człowiek, który zadawał się z biedotą, z rybakami, z trędowatymi i prostytutkami, z chorymi i umierającymi, z kobietami; cechowała go patologiczna wręcz skłonność do stawania w obronie maluczkich, a sens jego nauczania sprowadzał się do bezwarunkowej miłości Boga, niezależnie od pozycji społecznej” – i co miałem mu odpowiedzieć, kiedy żadnej odpowiedzi ode mnie nie oczekiwał, tylko już kiwał głową, zresztą sam i tak zajęty byłem przyglądaniem się tamtej kobiecie, Dimple – było coś uspokajającego w niespiesznym sposobie, w jaki przygotowywała fajkę: zanurzyła igłę w malutkim miedzianym naczyniu ze spłaszczoną krawędzią, pyali rozmiarów naparstka wypełnionym po brzegi melasą, płynem o barwie i konsystencji ropy, obtoczyła czubek igły w opium i uniosła go do lampy, gdzie zabulgotał i stwardniał, a potem powtarzała tę procedurę, aż uzbierała grudkę wielkości i barwy orzecha włoskiego, którą obtoczyła w miseczce, na koniec zaś ostukała igłę o trzon fajki i dała mi znać, że gotowe, wtedy jednak okazało się, że fajka była za długa i za ciężka, bym mógł się swobodnie zaciągać, nawet kiedy kobieta przytrzymywała miseczkę nad płomieniem – ustnik był za duży, smak zbyt szorstki i fajka zaraz się zapchała, a wtedy tamta zabrała ją szybko, jeszcze raz przyłożyła do niej igłę i powiedziała po angielsku: „Dym, ciągnij mocno”, zaś Rashid dodał: „Patrz na Dimple, ona ci pokaże”, a kobieta odrzuciła włosy z oczu i wypraktykowanym ruchem elegancko osadziła ustnik między wargami, zaciągając się tak długo i głęboko, że nawet nie było dymu, i kiedy na powrót podała mi fajkę, nie mogłem zapomnieć, że dopiero co trzymała ją we własnych ustach, lecz ona powiedziała: „Wciągnij mocno i wciągaj dalej, nie przestawaj, bo jak przestaniesz, to opium się spali, a spalone opium nadaje się tylko do wyrzucenia, więc ciągnij, póki nie będziesz mógł ciągnąć dalej”, a ja w swojej ignorancji spytałem: „Czy mam się zaciągnąć na raz?”, „Możesz, ale potem będziesz musiał przyswoić to w płucach, lepiej wciągać krótkimi wdechami”, „A jak długo powinienem trzymać to w płucach?”, „Zadajesz strasznie dużo pytań. To zależy, ile chcesz nashy, trzymaj, ile ci się podoba, ale nie wkładaj sobie do ust całej fajki, to nieelegancko”, więc powiedziałem „Przepraszam” i szybko odstawiłem fajkę, po czym na powrót ją przysunąłem i dopasowałem niespiesznie i z uwagą, bo pojąłem, że opium ma swoją etykietę, poczucie rytmu koncentrujące się na ustach i sposobie, w jaki trzymasz fajkę w relacji do swojego ciała, na księżycowym przypływie i przyciąganiu dymu, który wypełnia najpierw płuca, potem żyły, a kiedy podniosłem wzrok, kobieta uśmiechała się razem z Bengalim, zaś Rashid powiedział: „Tutaj mawiamy, że tylko najgorszego wroga powinno się wprowadzać w palenie opium, więc może Dimple jest twoim największym wrogiem”, ja zaś pomyślałem, że może wręcz przeciwnie, może sam nim jestem, a O to ja, zaś ja jest niegodne zaufania, moja pamięć niczym bibuła, moja pełna-dziur porowata drąca-się nie-pamięć pamiętająca szczegóły sprzed trzydziestu lat, ale dziś rano zupełnie pusta; z kolei jeśli pamięć – ból – definiuje człowieczeństwo, to w takim razie nie jestem człowiekiem, jestem fajką O opowiadającą w ciągu nocy tę historię, zaś ja (to jest ten drugi ja) tylko zapisuję ją prosto z ustnika, ustnika tej samej fajki, którą przygotowała mi Dimple tamtego pierwszego razu, ale to już historia na później – dobra, lecimy, teraz najlepsza część: sny, które nie są snami, tylko rozmowami, odwiedzinami nieobecnych przyjaciół, hałaśliwą procesją za zamkniętymi powiekami, przed przytomnymi i śniącymi oczami, czasem budzi cię jakiś głos, twój własny głos mówiący do kogoś, kogo tu nie ma, bo jesteś sam, leżysz na plecach, żeglujesz po opiumowym morzu, nie, tym razem dziękuję, wszystko w porządku, naprawdę, wręcz wspaniale – jestem więc tym samym ja, który w dawnych czasach na Upper East Side, kiedy przyłapali mnie na kupowaniu trawy i wsadzili do więzienia, zwrócił uwagę, że cela była niewiele mniejsza niż pokój, w którym wtedy mieszkałem; schodziłem właśnie z haju, kiedy ten biały glina wyciągnął broń i pobiegł za mną uliczką, a ja zorientowałem się, że to ślepy zaułek, i zawróciłem, sięgając do kieszeni, żeby oddać mu torebeczkę, i glina nie strzelił, z jakiegoś powodu nie strzelił, wsadził mnie tylko do furgonetki i zabrał do aresztu, gdzie, jak już mówiłem, cela była rozmiarów mojego pokoju, i w zasadzie cieszyłem się, że tam jestem i że w ogóle żyję, no a potem odesłali mnie z powrotem do Indii i odnalazłem Bombaj i opium, narkotyk i miasto, miasto opium i narkotyk Bombaju – dobra, teraz będzie krótko, bo noc prawie dobiega końca, więc już tylko jedna szybka fajeczka, żeby łódka O mogła się dalej kołysać na melasowej fali, odwrócę tylko głowę i zaciągnę się, a ty zajmij się resztą – i od tamtej pory usiłuję oddzielić jedno od drugiego albo i nie, bo teraz już zaczynam się poddawać, nie oddzielam, lecz łączę, ulegam wspaniałym historiom, zapalam miseczkę, jedną dla mnie i jedną dla mnie, smakuję po raz ostatni, rozkoszuję się barwą i bukietem, nosem, tak, dokładnie tak, wyśmienicie, a potem przestaję, bo pora już wycofać się w ciszę i dopuścić do głosu drugiego ja.Rozdział pierwszy Dimple

Zanim Dimple zaczęto nazywać imieniem Zeenat, pracowała u Rashida na niepełny etat i co wieczór wracała do burdelu hidźrów. Paliłem przy jej stanowisku, nawet kiedy pozostałe fajki były wolne, i gawędziliśmy na sposób palaczy, horyzontalnie, z długimi przerwami, nasze słowa tak ciche, że przypominały niezrozumiałe gaworzenie małych dzieci. Zadawałem jej typowe głupie pytania. Czy lepiej jest być mężczyzną, czy kobietą? Dimple odparła:

– Jeśli chodzi o konwersację, lepiej być kobietą, a o wszystko inne, o seks, to mężczyzną.

Spytałem więc, czy jest mężczyzną, czy kobietą, a ona pokiwała głową, jakby nigdy przedtem jej o to nie pytano. Miała wtedy około dwudziestu pięciu lat i zwyczaj potrząsania włosami w taki sposób, że wpadały jej do oczu, oraz uśmiechania się zupełnie bez powodu – pamiętam, że był to słodki uśmiech, bez najmniejszych zapowiedzi tego, co miało ją odmienić.

Powiedziała:

– Kobieta i mężczyzna to słowa, którymi posługują się inni ludzie, nie ja. Sama nie wiem, czym jestem. Czasami ani jednym, ani drugim albo w ogóle niczym. W inne dni czuję, że jestem obydwojgiem. Ale mężczyźni i kobiety są tak różni, więc jak jedna osoba może być nimi naraz? Czy nie tak właśnie myślisz? No więc ja właśnie jestem i jednym, i drugim i nauczyłam się wielkim kosztem kilku rzeczy, rzeczy, których lepiej nie wiedzieć, jeśli chce się żyć pośród ludzi. Wiem na przykład coś o miłości i o tym, jak kochankowie pragną pochłaniać i być pochłaniani, i rozpływać się w sobie nawzajem. Wiem, jak marzą, aby dwoje równało się jeden, i wiem, że to niemożliwe. Co jeszcze? Kobiety są bardziej rozwinięte biologicznie i emocjonalnie, wszyscy o tym wiedzą i to zupełnie oczywiste. Mylą jednak seks z duchem, nie rozdzielają tych spraw. Mężczyźni natomiast, jak wiesz, zawsze podchodzą do nich osobno: rozdzielają swoją ludzką i psią naturę. – Potem dodała: – Chciałabym opowiedzieć ci o tym coś więcej, o rodzinnym podobieństwie między mężczyznami a psami. Jak się domyślasz, mam na ten temat masę spostrzeżeń, ale na co by się to zdało? Mała szansa, że zrozumiesz, w końcu jesteś mężczyzną.

Angielskiego nauczyła się, rozmawiając z klientami, teraz zaś zabrała się do nauki czytania. Znała alfabet na tyle, by rozpoznawać przypadkowe słowa w gazetach i magazynach filmowych, które trafiały do jej rąk, w tanich wydaniach książek pozostawianych przez klientów khany czy na etykietach środków do czyszczenia i tubkach pasty do zębów. Czasem Bengali dawał jej jakieś lektury; zazwyczaj historię, ale też filozofię, geografię oraz ilustrowane biografie o tytułach takich jak Wielcy myśliciele dwudziestego wieku lub Stu największych ludzi świata. Wynajdywał je w sklepikach raddi w okolicach ulicy Shuklaji, która stanowiła ośrodek handlu starym papierem, szmatami, zabawkami i wszelkiego rodzaju rupieciami. Dimple czytała po kryjomu, bo nie lubiła, żeby ją przy tym widziano. Czytała na sposób ludzi niepiśmiennych. Lubiła patrzeć na okładki i przesuwać palcem po tytule, a kiedy udawało jej się rozszyfrować jakieś słowo albo zdanie, przeszywał ją dreszcz ekscytacji.

Leżałem wyciągnięty w khanie, która o tej popołudniowej godzinie świeciła pustkami, kiedy Dimple spytała mnie, co za książkę czytam.

– To nie książka – odparłem. – To magazyn, a ja czytam o pewnym hinduskim malarzu mieszkającym w Londynie.

– „Time”. Czas. Jaki wielki tytuł dla takiej małej książki. Sławny ten twój malarz?

– Tutaj nie. W Anglii owszem. Nie skończył szkoły. Nie, źle mówię: wyleciał z niej za malowanie pornograficznych graffiti w męskiej toalecie. Zaoszczędził pieniądze na studia artystyczne i zdobył stypendium do Oksfordu. Eleganccy Brytyjczycy spodziewali się jakiegoś uczonego hinduskiego mistyka. On tymczasem, piszą w tym artykule, malował Chrystusa z większym przekonaniem niż malarze brytyjscy.

– Przeczytaj.

– „Sztuka Newtona Pintera Xaviera to katolickie poczucie winy rozdmuchane do destrukcyjnych rozmiarów. On nie tyle maluje, ile wybebesza i wypruwa flaki. Jego odmienieni Chrystusowie robią większe wrażenie niż u Bacona, ponieważ atakują nas spoza ram, do których możemy się odnieść, ram, których nie możemy rozpoznać w ziemskim kontekście. Te wizerunki dryfują poza historią. Jeśli zaś chodzi o geografię, trzymają się zdecydowanie poza zasięgiem Wysp Brytyjskich oraz, jak podejrzewam, subkontynentu indyjskiego. Ociekają seksem, herezją i przypadkowymi wyjątkami z tekstów o psychopatologii codziennego dnia, a…”.

– Dosyć, przestań, starczy już. Daj obejrzeć obrazki.

Redakcja pamiętała o zamieszczeniu reprodukcji kilku obrazów Xaviera. Była wśród nich skrwawiona figura Chrystusa owinięta w ciernie wielkości podkładów kolejowych – jego postać na tle krwawych rozbryzgów wydawała się drobna i umęczona. Był też jakiś autoportret oraz dwa bezlitosne nagie akty, miękkie białe ciała rozpostarte na nierdzewnej stali, z martwą skórą nabrzmiałą w szorstkim fluorescencyjnym świetle. Dimple milczała, patrząc na te malowidła. Potem oddała mi magazyn, mrużąc oczy, jakby wytężała wzrok.

– On jest tak wściekły, że nie może myśleć – powiedziała. – Tak wściekły, że chce zabijać. Chce wszystko uczynić brzydkim. Chce zabić cały świat. Jak można ufać takiemu człowiekowi? Jak można się z nim zgadzać, kiedy mówi, że ludzie są chorzy i że zasługują na śmierć?

Po jakimś czasie spytała, czy przeczytałbym jej coś innego, i wyciągnęła spod swojego materaca podręcznik obłożony brązowym papierem, jak u uczniaka, Nowy ujednolicony podręcznik dla niechrześcijan: sylabus egzaminacyjny z historii i nauk moralnych. Pod tytułem znajdowało się nazwisko autora: S.T. Pande, profesor historii, Uniwersytet Barody. Wyciągnęła książkę i otworzyła ją na stronie, którą sobie zaznaczyła, więc przeczytałem kilka zdań.

– „Założycielem chrześcijaństwa był eponimiczny Chrystus, Jezus, którego osobowość, w równej mierze maniakalna i magnetyczna, skłaniała się całkowicie ku radykalnej idei obalenia hierarchicznego porządku społecznego na świecie. Jego radykalizm, który w najwyraźniejszy sposób manifestował się w jego mistycznych wypowiedziach, najlepiej ujmuje następujący cytat z drugiej ręki: «Nie zadowalaj się takim stanem rzeczy». Miał ostry język, którym atakował kapłanów, bogaczy, polityków, lichwiarzy, Żydów, innowierców, wrogów i przyjaciół. Niektórzy mówią, że jego wyjątkowym darem było mówienie prawdy bez względu na okoliczności. Inni twierdzą, że było to jego przekleństwo. Narodził się z Marii, dziewiczej żony i matki, która obdarzona była śliczną twarzą w kształcie gruszki i której czciciele zwracają się do niej w następujący sposób: Zdrowaś Mario, Matko Boża, módl się za nami grzesznymi teraz i w godzinę śmierci naszej. Amen!

Jezus był także między innymi nielicencjonowanym medykiem, który potrafił leczyć chorych jednym dotknięciem palca wskazującego. Czy była to zdolność boskiej proweniencji, czy zwyczajnie biegłość w zastosowaniu ziół i roślin, pozostaje kwestią otwartą. Dyskusji nie podlega natomiast skuteczność jego metod w stosunku do chorych i umierających. Dlatego właśnie chorzy, podobnie jak ubodzy, nawracali się na chrześcijaństwo; najniżsi z najniższych przyjmowali tę wiarę, ponieważ odnajdywali w niej balsam stanowiący antidotum na świat opanowany plagą systemu klasowego”.

Zastanawiałem się, czy na tym właśnie polegał styl profesora Pandego (jeśli ten człowiek rzeczywiście był profesorem) – pisać tak, jakby spędził w towarzystwie Jezusa i Marii całe dnie, robiąc notatki, zbierając informacje z pierwszej ręki, którymi dzielił się teraz z nami, jego szczęśliwymi czytelnikami. Powiedziałem Dimple, że wydaje mi się on źródłem niegodnym zaufania, choć dobrze się go czyta, i że nie ma w tym nic złego. Bo kto niby jest godny zaufania? Po co w ogóle być spolegliwym, jak pies albo samochód, albo fotel? Powiedziałem, że w ogóle mi to nie przeszkadza, o ile tylko nie będzie się mienił historykiem i moralistą. Dimple zupełnie to wszystko nie interesowało. Była uzależniona od opowieści, należała do tego rodzaju czytelników – a raczej należałaby, gdyby potrafiła czytać – którzy nienawidzą docierać do końca książki. Oparłem więc książkę profesora Pandego na piersi i czytałem dalej.

– „Jezusa ukrzyżowano w bardzo okrutny sposób, ale umarł z uśmiechem. Widok jego uszczęśliwionej twarzy miał ogromny wpływ na jego uczniów, podobnie jak czynione przez niego cuda. Był on w gruncie rzeczy doskonałym aktorem – niezależnie od okoliczności udawało mu się przedstawić kilka spektakli tygodniowo. Raz nakarmił pięć tysięcy ludzi pięcioma bochenkami chleba i dwiema rybami”.

Dimple przerwała mi:

– Pięć bochenków chleba i dwie ryby, co oznacza, że sześć ryb nakarmiłoby wszystkich biednych w Bombaju, nie, nie, oczywiście nie, tylko tych z ulicy Shuklaji. Mimo to powinien był urodzić się w Indiach.

Podeszła do okna i splunęła na ulicę. Na jej palcach widniały ślady po oparzeniach, a paznokcie u nóg pomalowane były na czarno. Na obojczyku miała siniaka w kształcie księżyca – naciągnęła mocno koszulę, żeby go zakryć. Przez chwilę stała przy oknie, wyglądając na zewnątrz. Do końca życia zapamiętała kurz spod ręcznych wózków kłębiący się w świetle słońca i sposób, w jaki wtedy żyła, burdel z czerwonym numerem 007 na drzwiach i łazienkę, którą dzieliła z innymi randi, dziurę w podłodze o kształcie orzeszka ziemnego, do której sikali wszyscy, wszyscy, łącznie z klientami. Zapamiętała kobiety, z którymi pracowała, te świeże i te niezbyt świeże, z rozmaitych miast i miasteczek, z Secunderabadu i Patny, i Kalkuty, i Katmandu, przysłane do Bombaju, żeby zarobić na swoje rodziny, które nigdy nie zobaczyły tych pieniędzy, ponieważ właściciele burdeli nigdy ich nie wysyłali. Dimple zapamiętała też, że mniej więcej w tym czasie postanowiła zawalczyć o swoją przyszłość – kiedy zaczęła czytać, z głową na materacu albo siedząc zgarbiona po turecku i z trudem literując słowa, póki nie ogarnęła jej senność. Obudziwszy się, wiedziała, że jej pobyt w burdelu dobiega końca i że wkrótce stamtąd odejdzie, że musi tylko podtrzymać swoją determinację, a jej przyszłość stanie się prawdą, byle tylko wytrwać. Wiedziała też, że cokolwiek się stanie, cokolwiek zdoła lub czegokolwiek nie zdoła osiągnąć, będzie to świadectwo jej przeszłości w burdelu.

Czy to właśnie tego wieczoru wyciągnęła kopię „Sex Detective”, magazynu o prawdziwych zbrodniach, od którego uzależniony był Bengali? Przerzucała strony, póki nie trafiła na fotohistorię pod tytułem Mąż kobieciarz dostaje to, na co zasłużył. Na pierwszym zdjęciu mężczyzna w kwiecistej koszuli i dzwonach ofiarowywał słonecznik piersiastej kobiecie. Tekst umieszczony był w komiksowych chmurkach. Dimple pokazała mi części, które chciała, żebym jej przeczytał.

– „Jesteś bardzo sprytny. Ofiarowujesz mi kwiatek, a w zamian chcesz zerwać kwiat mojej młodości. Ich gorące oddechy się mieszają. Oczy mówią oczom, jak głębokie jest ich pragnienie. Prakash i Priya zbliżają się do siebie, aby napić się nektaru miłości. Prakash, twój płomienny dotyk podnieca mój kwiat. Proszę, dotknij dziewiczych płatków kroplami swojego męskiego wigoru. Prakash dotyka palcami warg Prii i rozbudza jej ciało”.

Odczytałem ten fragment z mimowolną lekceważącą czy też żartobliwą intonacją i Dimple spytała, dlaczego mnie to śmieszy.

– A dlaczego ty traktujesz to poważnie? To tylko zmyślona przez kogoś historyjka.

– Historie są prawdziwe. Nie widzisz, że ci ludzie zmierzają ku katastrofie? Oddaj mi książkę.

– To nie książka.

– Nie?

– A to nie fajka.

– Dosyć. Śnisz na jawie.

Dimple mogła usłyszeć tę myśl od tai albo od którejś z randi w burdelu, ale – jak to ona – rozwinęła ją w rodzaj lekcji, miniwykład. Powiedziała, że ma mi coś do powiedzenia, coś, czego nie powinienem brać do siebie. Powiedziała, że to wszystko z powodu pytań, które jej zadawałem, i dlatego że jej własne myśli dopiero teraz nabierają kształtu w umyśle. Powiedziała, że mężczyźni, jakiekolwiek ich seksualne preferencje, mają więcej wspólnego z innymi mężczyznami niż z kobietami. Możliwe nawet, że mają więcej wspólnego z samcami innych gatunków, z szympansami, kozami i psami – szczególnie z psami, jak wyjaśniła mi już wcześniej – niż z kobietami. Nie są to niemiłe słowa, ciągnęła dalej, zwłaszcza nie w stosunku do mężczyzny. Popraw mnie, jeśli się mylę, ale czy nie jest prawdą, że mężczyzn interesuje nie tyle czułość, ile orgazm? Czy nie jest prawdą, że dla mężczyzny głównym celem stosunku jest wylanie nasienia do odpowiedniego naczynia albo nawet nieodpowiedniego, jeśli nic lepszego nie ma pod ręką? Nie chcę być cyniczna, ale prawda jest taka, że przepaści pomiędzy mężczyznami a kobietami nie da się przekroczyć i dotyczy ona wszystkiego, od rozkoszy po sens małżeństwa. Prawdziwa więź jest niemożliwa, jedyne, na co możemy liczyć, to kohabitacja. Nie odpowiedziałem. Tym, co zdumiało mnie w tej przemowie, nie była jej treść. Dimple mówiła po angielsku, i to płynnie, ja zaś zastanawiałem się, jakim sposobem tak dobrze się go nauczyła.

Później, kiedy ogarnęła mnie senność, śniło mi się, że idę przez korytarze jakiegoś domu, w którym od dawna nie ma prądu. Szedłem ciemnym przejściem za dźwiękiem wody, aż dotarłem do ślepego zaułka, gdzie znajdował się jakiś pokój. Chwilę trwało, zanim rozpoznałem postać czekającą na łóżku.

– Stara przyjaciółko – odezwałem się – opowiedz mi o swojej śmierci, ale proszę, musisz się postarać, tylko w ten sposób możemy ze sobą rozmawiać.

Dimple uśmiechnęła się uprzejmie.

– Co? – spytała. – Nie rozumiem cię.

– Postaraj się, postaraj – powiedziałem.

– Jak chcesz – odparła. – To twój dom, ale dlaczego nie otworzysz okien? Podczas pełni księżyca nie powinno się używać elektrycznego światła. Zapal w zamian świeczkę i otwórz okna.

Na zewnątrz, na ulicy, działała tylko jedna latarnia. W krąg światła wszedł niezdarnie pies ze złamaną łapą. Ulica zdawała się poruszać i nagle zrozumiałem, że znajduje się pod wodą. Słyszałem wodę chlupiącą pod budynkiem i czułem woń chemikaliów unoszących się na powierzchni. Dimple powiedziała:

– Bądź wdzięczny, wielu ludzi nie ma nawet tyle. – A potem dodała: – Umarłam w grudniu, o trzeciej po południu. Ludzie spacerowali na promenadzie. Jakaś dziewczynka spytała: „Czy to morze, czy ocean?”, a jej matka odparła: „Pij kakao i zamilknij choć na chwilę”. Ławki przy pomniku były puste, jeśli nie liczyć wron. W pobliżu stała jakaś para, spoglądając na morze; zauważyłam, że kobieta jest w ciąży. Wydawało mi się, że oboje są martwi, jak zresztą wszyscy na promenadzie, ale ze wszystkich martwych ludzi, którzy tam spacerowali, ja byłam najmartwiejsza i pokryta krwią, moją własną czy cudzą, nie wiedziałam. Pomiędzy brudnymi namorzynami rozlewało się morze. Wyobrażałam sobie, że jestem falą przypływu, która zebrała się wśród kamieni w pobliżu Bandstandu, brudną, zakrwawioną falą, która napłynęła i zniknęła. Chcesz wiedzieć, co było potem? Umarłam, a mój duch zawisł do góry nogami w jaskini pełnej istot łaknących narodzenia, wisiał tak przez wiele lat lub godzin. Na ścianie dawno temu namalowano znak głoszący „Pit Loka”, a choć litery zblakły, kilkoro z nas zgromadziło się wokół niego, jakby bliskość słów mogła nam zapewnić powrót do krainy żywych. Ja jednak nie mogę wrócić, chyba że w ten sposób, tylko częściowo.

– Cieszę się, że wróciłaś – powiedziałem.

– Byłam tu przez cały czas. Co porabiałam? Nie wiem. Ludzie mówią mi różne rzeczy, tajemne rzeczy. Są dla mnie mili, bo mnie lubią, więc opowiadają mi, czego się spodziewać.

– Co dokładnie ci mówią?

– To samo, co ja ci powiem: że jesteśmy tutaj, blisko ciebie, oczywiście niewidoczni, ale jesteśmy.

– Gdzie?

– Nigdy nie spotkałam nikogo, kto zadawałby tyle pytań – odparła, po czym spojrzała na okno i uśmiechnęła się. – Po drugiej stronie lustra nasze dłonie opierają się o szkło, próbując dotknąć twojej twarzy. Oddziela nas od ciebie tylko cienka zasłona, przejrzysty welon równie ulotny jak ten, który oddziela ciebie od twoich marzeń. Jeśli chcesz z nami porozmawiać, musisz tylko zanurzyć dłoń pod powierzchnię wody. Czekamy na jedno spojrzenie albo słowo, jakieś potwierdzenie, że tu jesteśmy. Wystarczy zanurzyć dłoń, a usłyszysz nas. Musisz się wsłuchać. Nawet jeśli nie możesz tego znieść, powinieneś posłuchać.