Obywatelskość jako płaszczyzna integracji społeczności muzłumańskich ze społeczeństwem polskim. Na przykładzie Ligi Muzułmańskiej w Rzeczypospolitej Polskiej - ebook

W monografii opisano sposób pojmowania obywatelskości jako płaszczyzny integracji społeczności muzułmańskich ze społeczeństwem polskim na przykładzie Ligi Muzułmańskiej w RP. W wymiarze analiz teoretycznych dotyczył on trzech wiodących zagadnień – integracji, obywatelskości oraz wielokulturowości. Przedstawione analizy wykazały, że w społeczeństwach wielokulturowych, pomimo różnorodności jego modeli, obywatelskość i integracja wzajemnie się uzupełniają. Konieczne jest jednak wyraźne nakreślenie granicy pomiędzy społeczeństwem pluralistycznym a wielokulturowym, pomiędzy wielokulturowością a wieloraką jednokulturowością. Podstawowe dylematy związane z włączaniem imigrantów do społeczeństw przyjmujących w perspektywie wielokulturowości dotyczyły istoty takiego społeczeństwa: niejednoznaczności definiowania i rozumienia wielokulturowości, współistnienia praw jednostkowych i grupowych, spójności społecznej.

Dla społeczeństwa wielokulturowego integracja jest zgodna z jego zasadami oraz optymalnym sposobem na włączenie imigrantów do społeczeństwa przyjmującego. Gwarantuje zachowanie własnej tradycji społeczno-kulturowej przez nowych przybyszów przy wykształceniu się licznych powiązań z nowym miejscem osiedlenia. Bycie obywatelem staje się tym samym wartością rdzenną dla tworzących się społeczeństw multikulturowych. Dynamiczny i dwuwymiarowy charakter integracji zmienia obie strony tego procesu. Taki proces związany jest z wykształceniem się ponadetnicznej definicji nowego obywatela.

Wstęp 9

Rozdział 1. Podstawowe założenia badawcze 17

1.1. Charakterystyka dotychczasowych badań nad społecznościami muzułmańskimi o pochodzeniu imigranckim w Polsce  17

1.2. Cel i podstawowe problemy badawcze  24

1.3. Hipotezy badawcze  26

1.4. Charakterystyka zastosowanych metod i technik badawczych  28

Rozdział 2. Znaczenie obywatelskości jako płaszczyzny integracji imigrantów ze społeczeństwem przyjmującym 35

Wstęp  35

2.1. Przegląd wiodących teorii i podejść dotyczących włączania imigrantów do społeczeństwa przyjmującego  40

2.2. Wiodące podejścia do ujmowania integracji  50

2.3. Obywatelskość – de-etnicyzacja obywatelskości w Europie w perspektywie teorii integracji i obywatelskości  56

2.4. Modele włączania imigrantów do społeczeństwa przyjmującego w perspektywie teorii integracji i obywatelskości  64

2.5. Dylematy związane z włączaniem imigrantów – wielokulturowość w kontekście demokracji liberalnej  68

Podsumowanie  83

Rozdział 3. Muzułmanie w Polsce – ogólna charakterystyka 87

Wstęp  87

3.1. Islam a kwestia lojalności obywatelskiej i integracji ze społeczeństwem przyjmującym – przypadek Tatarów – historia i współczesność  90

3.2. Współczesna aktywność religijna i organizacyjna społeczności tatarskich i imigranckich muzułmanów w Polsce  95

Podsumowanie  100

Rozdział 4. Muzułmanie w Polsce – społeczności nietatarskie i ich wpływ na Ligę Muzułmańską w RP 103

Wstęp  103

4.1. Nietatarskie organizacje muzułmańskie w Polsce  106

4.2. Nietatarskie związki wyznaniowe skupiające muzułmanów w Polsce  110

4.3. Liczebność i różnorodność społeczności muzułmańskich w Polsce  114

Podsumowanie  118

Rozdział 5. Liga Muzułmańska w Rzeczypospolitej Polskiej – charakterystyka działalności 121

Wstęp 121

5.1. Liga Muzułmańska w RP – ogólna charakterystyka  126

5.2. Działalność Ligi Muzułmańskiej w RP i organizacji ją zakładających w perspektywie teorii integracji  134

Podsumowanie  143

Rozdział 6. Charakterystyka podejścia Ligi Muzułmańskiej w RP do zagadnienia obywatelskości 145

6.1. Charakterystyka „muzułmańskiej” obywatelskości w Europie  145

6.2. Zróżnicowane postawy obywatelskie wśród muzułmanów w Europie i w Polsce  155

6.3. Wpływ przynależności Ligi Muzułmańskiej w RP do FIOE na pojmowanie obywatelskości  163

6.4. Charakterystyka podejścia Ligi Muzułmańskiej do obywatelskości na podstawie analizy dokumentów  172

Podsumowanie  181

Rozdział 7. Pojmowanie obywatelskości na łamach czasopisma „As-Salam” 185

Wstęp  185

7.1. Założenia i wyniki analizy treści czasopisma „As-Salam”  186

7.1.1. Wymiar istnienia – analiza ilościowa  186

7.1.2. Wymiar wartości – analiza jakościowa  189

7.2. Obecność treści dotyczących obywatelskości  213

Podsumowanie – uwarunkowania związane z wydawaniem czasopisma „As-Salam” przez Ligę Muzułmańską w RP  215

Rozdział 8. Obywatelskość i integracja społeczności muzułmańskich ze społeczeństwem polskim w opiniach działaczy Ligi Muzułmańskiej w RP 223

8.1. Ogólna charakterystyka działaczy Ligi Muzułmańskiej w RP  223

8.2. Aktywność w muzułmańskich organizacjach i związkach wyznaniowych – tzw. biografia organizacyjna  227

8.3. Motywacja i okoliczności związane z działalnością w Lidze Muzułmańskiej w RP  229

8.4. Muzułmańska obywatelskość  234

8.4.1. Obywatelskość w aspekcie prawno-instytucjonalnym  236

8.4.2. Obywatelskość w aspekcie obowiązków i lojalności obywatelskiej  238

8.4.3. Obywatelskość w aspekcie aktywności obywatelskiej  243

8.4.4. Obywatelskość w aspekcie tożsamościowym  247

8.5. Integracja ze społeczeństwem polskim  250

8.6. Islam i religijność muzułmanów w Polsce na tle społeczności skupionej w Lidze Muzułmańskiej w RP  254

8.7. Relacje Ligi Muzułmańskiej ze społecznością Tatarów w Polsce  257

8.8. Wizerunek muzułmanów oraz stan wiedzy na temat islamu w społeczeństwie polskim  260

8.9. Sytuacja polskich muzułmanów w perspektywie uwarunkowań wyznawców islamu w Europie Zachodniej  262

Podsumowanie  266

Zakończenie i weryfikacja hipotez 271

Bibliografia 287

Aneksy 307

Aneks 1. Oficjalne dokumenty i oświadczenia instytucji muzułmańskich dotyczących ważnych zagadnień dotyczących muzułmanów na świecie zamieszczone w „As-Salam”  307

Aneks 2. Dyspozycje do wywiadów swobodnych ukierunkowanych z działaczami Ligi Muzułmańskiej w RP  309

Aneks 3. Biogramy respondentów – działaczy Ligi Muzułmańskiej w RP  311

Spis skrótów stosowanych w monografii 315