Ochrona praw obywatelek i obywateli Unii Europejskiej. 20 lat - osiągnięcia i wyzwania na przyszłość - ebook

Książka zawiera rzetelną analizę dotychczasowych osiągnięć instytucji obywatelstwa Unii Europejskiej i istniejących wciąż wyzwań związanych z jej funkcjonowaniem od ponad 20 lat. Poszczególne rozdziały napisali eksperci z różnych dziedzin i specjalizacji: przedstawiciele środowiska naukowego, administracji publicznej oraz organizacji pozarządowych. Dzięki temu powstało opracowanie obejmujące wiele aspektów obywatelstwa Unii Europejskiej, m.in.: demokratyczną legitymizację UE, prawa obywateli Unii, deficyt regulacji polskich i europejskich, czy związki między obywatelstwem krajowym i obywatelstwem europejskim. Autorzy przedstawili również postulaty zmian prawnych, które pozwoliłyby w większym stopniu urzeczywistnić ideę obywatelstwa Unii Europejskiej w krajowym porządku prawnym.

Wykaz skrótów 11
Od Redaktorów 15
Wstęp 17
CZĘŚĆ I Obywatele Unii Europejskiej jako demos 21
Wojciech Sadurski Obywatelstwo europejskie a legitymacja demokratyczna Unii Europejskiej 23
1. Wprowadzenie 23
2. Dwa wymiary obywatelstwa 25
3. Legitymacja demokratyczna Unii Europejskiej 31
4. Podwójna legitymacja Unii 34
5. Konkluzje 37
Anna Śledzińska-Simon Europejska inicjatywa obywatelska, czyli fiasko demokratycznego telos? 39
1. Demokracja jako podstawa konstytucyjnego porządku Unii Europejskiej 39
2. Prawo obywateli Unii Europejskiej do przedstawienia inicjatywy legislacyjnej 47
3. Procedura i warunki przedstawienia europejskiej inicjatywy obywatelskiej 51
4. Europejska inicjatywa obywatelska - próba oceny 60
Bartosz Makowicz Petycja do Parlamentu Europejskiego, czyli obywatel w akcji 67
1. Wstęp 67
2. Ewolucja i miejsce petycji w unijnej koncepcji demokracji 68
2.1. Geneza historyczna i obecne źródła prawa 68
2.2. Miejsce petycji w unijnej koncepcji demokracji 69
2.3. Petycja a inne formy partycypacji demokratycznej 70
3. Znaczenie i funkcje petycji w demokracji unijnej 71
4. Przesłanki dopuszczalności 72
4.1. Uprawnienie do wnoszenia petycji 72
4.2. Przedmiot petycji 73
4.3. Bezpośredni interes 74
5. Skutki 75
6. Podsumowanie 77
Olga Hołub-Śniadach Obywatel Unii Europejskiej w europejskiej przestrzeni publicznej 78
1. Wprowadzenie 78
2. Przestrzeń publiczna 79
3. Legitymizacja demokratyczna 82
4. Demokracja pośrednia 84
5. Demokracja bezpośrednia 88
Tomasz T. Koncewicz, Krystyna Warylewska Przemyśleć Europę i jej prawo dzisiaj to zadać właściwe pytania 93
1. Na czym polega problem Europy dzisiaj? 93
2. Jaki obywatel i living on the frontier 100
3. Kryzys wyobraźni i wizji 104
4. Prawo z czyjej perspektywy? Teksty i działania aktorów 106
5. Jaka suwerenność? 114
6. Dobre pytania i co dalej. Po co nam Europa? 117
7. Europa, która pamięta i my, którzy zapominamy 120
CZĘŚĆ II Prawa obywateli Unii Europejskiej 125
Adam Bodnar Rzeczywisty wymiar praw i wolności politycznych obywateli Unii Europejskiej 127
1. Wprowadzenie 127
2. Prawa polityczne obywateli Unii Europejskiej 127
3. Korzystanie z praw wyborczych przez obywateli Unii Europejskiej w Polsce 129
4. Postulaty rozszerzenia zakresu podmiotowego i materialnego w zakresie praw wyborczych obywateli Unii Europejskiej 131
4.1. Przyznanie praw wyborczych stałym rezydentom (long-term residents) 131
4.2. Rozszerzenie zakresu praw wyborczych obywateli Unii Europejskiej na inne szczeble samorządu terytorialnego 132
4.3. Rozszerzenie praw wyborczych na wybory narodowe 133
5. Członkostwo w partiach politycznych obywateli Unii Europejskiej 134
6. Problem pozbawiania praw wyborczych do wyborów narodowych w przypadku zmiany miejsca zamieszkania 136
7. Podsumowanie 139
Dorota Pudzianowska Warunki nabycia i utraty obywatelstwa Unii Europejskiej. Czy dochodzi do autonomizacji pojęcia obywatelstwa Unii? 141
Filip Jasiński Prawo dostępu obywateli Unii Europejskiej do pomocy konsularnej 155
1. Wstęp 155
2. Ewolucja podstaw prawnych 157
3. Najnowsze zmiany traktatowe 162
4. Ewolucja koordynacji kryzysowej 163
5. Strona praktyczna 166
6. Konkluzje 168
Marcin Dąbrowski Realizacja praw politycznych przez cudzoziemców - obywateli Unii Europejskiej za pośrednictwem komitetów wyborczych w świetle zasady równości szans wyborczych 170
1. Wprowadzenie 170
2. Komitety wyborcze partii politycznych i komitety wyborcze koalicji partii politycznych 177
3. Komitety wyborcze wyborców 182
4. Komitety wyborcze stowarzyszeń i organizacji społecznych 184
5. Podsumowanie 186
CZĘŚĆ III Zasada niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową obywateli Unii Europejskiej 191
Anna Czaplińska Znaczenie zasady niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową dla kształtowania koncepcji obywatelstwa Unii Europejskiej w zakresie praw i wolności osobistych 193
1. Wprowadzenie 193
2. Wpływ zasady niedyskryminacji na zakres prawa przemieszczania się i pobytu obywateli Unii Europejskiej na terytorium państw członkowskich 197
3. Zasada niedyskryminacji a inne prawa i wolności osobiste obywateli Unii Europejskiej 211
4. Konkluzje 219
Krzysztof Śmiszek Zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową a dyrektywy antydyskryminacyjne 221
1. Wstęp 221
2. Zakaz dyskryminacji na gruncie przynależności państwowej w systemach prawnych Unii Europejskiej i Rady Europy 222
3. Zakaz dyskryminacji z powodu przynależności państwowej w świetle prawa polskiego 239
4. Podsumowanie 243
Aleksandra Gliszczyńska-Grabias Zasada równości i niedyskryminacji w prawie Unii Europejskiej a aktorzy krajowi 245
1. Wprowadzenie 245
2. Zasada równości i niedyskryminacji w prawie Unii Europejskiej 246
3. Realizacja zasad równości i niedyskryminacji na poziomie krajowym 249
4. Krajowe organy równościowe 256
4.1. Rzecznik Praw Obywatelskich 257
4.2. Pełnomocnik Rządu do spraw Równego Traktowania 260
5. Podsumowanie 262
O autorach 265