Facebook - konwersja
Czytaj fragment
Pobierz fragment

Ordynacja podatkowa 2013 wraz z komentarzem ekspertów Ernst & Young - ebook

Wydawnictwo:
Data wydania:
28 sierpnia 2013
Format ebooka:
EPUB
Format EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie. Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Produkt niedostępny.  Może zainteresuje Cię

Ordynacja podatkowa 2013 wraz z komentarzem ekspertów Ernst & Young - ebook

Jakie zmiany w podatkach zaplanował ustawodawca? Koniecznie sprawdź, jeszcze dziś: Co zmieniło się przy poborze zaliczek? Kto i kiedy może przekazać nadwyżkę VAT na zabezpieczenie kredytu w banku lub SKOK? Jednocześnie eksperci z Ernst & Young skomentują najważniejsze regulacje Ordynacji podatkowej. Dzięki nim łatwo skorzystasz ze swoich uprawnień. Dodatkowo dowiesz się, od których obowiązków wobec fiskusa nie zdołasz uciec. Specjaliści krok po kroku omawiają ważne regulacje, podpowiadając jak najbardziej efektywnie z nich korzystać. Zapewnij sobie spokój i bezpiecznie rozliczaj podatki w 2013 zamów Ordynacja podatkowa 2013 jeszcze dziś >> Dlatego dobrze przygotuj się do spotkania z fiskusem i sprawdź: Co zmieniło się w Ordynacji podatkowej w 2013 r.? Na jakie przepisy warto zwrócić szczególną uwagę? Jakie kompetencje mają urzędnicy organów podatkowych?Jakie uprawnienia ustawodawca przyznał podatnikom i jak z nich korzystać w praktyce? Skorzystaj z gotowych komentarzy ekspertów Ernst & Young wyjaśniających jak interpretować regulacje Ordynacji podatkowej, a także wskażą na rozwiązanie najczęstszych problemów praktycznych Znajdziesz je w profesjonalnej publikacji Ordynacja podatkowa 2013 z komentarzem ekspertów Ernst & Young, dzięki której będziesz wiedzieć, jak prawidłowo stosować zasady procedury podatkowej w 2013 r., by nie narazić się na konflikt ze skarbówką. Wszystkie przepisy zebrane w jednym miejscu ; dla Twojej wygody ujednolicona wersja tekstu Ordynacji podatkowej komentarze ekspertów Ernst & Young jednoznaczne wskazówki postępowania Co zyskasz, korzystając z profesjonalnej publikacji Ordynacja podatkowa 2013?Spokój w najgorętszym okresie zmian ; inni gorączkowo szukają informacji, Ty będziesz mieć pod ręką gotowe omówienia wszystkich przepisów Ordynacji podatkowej. Rozwiejesz swoje wątpliwości związane z nowymi regulacjami ; dzięki komentarzom ekspertów Ernst & Young będziesz wiedzieć, jak zastosować odpowiednie regulacje w praktyce. Oszczędzisz swój czas ; wszystkie niezbędne informacje otrzymasz zebrane w jednym miejscu. Dlaczego warto zamówić egzemplarz książki już dziś? Dzięki publikacji Ordynacja podatkowa 2013 zyskasz gwarancję, że będziesz mieć pod ręką wszystkie niezbędne informacje, wskazówki i wyjaśnienia dotyczące stosowania przepisów.

Kategoria: Podatkowe
Zabezpieczenie: Watermark
Watermark
Watermarkowanie polega na znakowaniu plików wewnątrz treści, dzięki czemu możliwe jest rozpoznanie unikatowej licencji transakcyjnej Użytkownika. E-książki zabezpieczone watermarkiem można odczytywać na wszystkich urządzeniach odtwarzających wybrany format (czytniki, tablety, smartfony). Nie ma również ograniczeń liczby licencji oraz istnieje możliwość swobodnego przenoszenia plików między urządzeniami. Pliki z watermarkiem są kompatybilne z popularnymi programami do odczytywania ebooków, jak np. Calibre oraz aplikacjami na urządzenia mobilne na takie platformy jak iOS oraz Android.
ISBN: 978-83-269-2045-5
Rozmiar pliku: 654 KB

FRAGMENT KSIĄŻKI

Ordynacja podatkowa - komentarze

Zmiany w Ordynacji podatkowej ułatwią rozliczenia

Agnieszka Tałasiewicz

partner w Ernst & Young

Michał Goj

doświadczony menedżer w Ernst & Young

Nowelizacja Ordynacji podatkowej, która obowiązuje od tego roku, wprowadza kilka istotnych dla podatników regulacji. Są one korzystne, gdyż ułatwiają rozliczenia oraz postępowanie przed organami podatkowymi.

Zmiany wprowadzone w tym roku w Ordynacji podatkowej nie są wielkie. Niemniej jednak warto zwrócić na nie uwagę. Ich źródłem jest ustawa z 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz.U.
z 30 listopada 2012 r. poz. 1342).

Ograniczenie poboru zaliczek

Pierwsza ze zmian dotyczy ograniczenia poboru zaliczek
i polega na nadaniu nowego brzmienia art. 22 § 2a Ordynacji podatkowej. Od 1 stycznia 2013 r. przepis ten przewiduje, że organ podatkowy, na wniosek podatnika, ogranicza pobór zaliczek na podatek, jeżeli podatnik uprawdopodobni, że zaliczki obliczone według zasad określonych w ustawach podatkowych byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku do podatku należnego od dochodu przewidywanego na dany rok podatkowy. Wcześniej przepis ten stanowił, że organ
podatkowy może dokonać takiego ograniczenia. Różnica
jest istotna.

W poprzednim stanie prawnym, nawet gdy podatnik uprawdopodobnił, że pobrane zaliczki będą za wysokie, organ podatkowy, na zasadzie swobodnego uznania, mógł mu odmówić ograniczenia wysokości w jakiej są one pobierane. Teraz takiej możliwości organ podatkowy już nie ma. Uprawdopodobnienie przez podatnika, że pobierane zaliczki są za wysokie w stosunku do podatku, który będzie należny za dany rok, z automatu oznacza wydanie decyzji o ograniczeniu wysokości, w jakiej są one pobierane.

Przekazanie zwrotu

Druga grupa zmienianych przepisów dotyczy zwrotu VAT. Nowe regulacje dodane do art. 76b (nowy § 2–4) przewidują, że w przypadku złożenia przez podatnika upoważnienia organu podatkowego na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług, zwrot podatku wraz z oprocentowaniem może być przekazany, w całości lub w części, na wskazany rachunek banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej. W takim przypadku zwrot ten służy jako zabezpieczenie kredytu udzielanego przez instytucję finansową i jest możliwy, jeżeli w dniu złożenia deklaracji wykazującej zwrot podatku w stosunku do podatnika nie jest prowadzone postępowanie mające na celu ustalenie lub określenie wysokości zobowiązań podatkowych. Oczywiście takie przekazanie na rachunek w banku lub kasie traktuje się na równi z dokonaniem zwrotu podatku na rachunek podatnika.

Co istotne, i na co należy zwrócić szczególną uwagę, takie przekazanie zwrotu podatku wraz z oprocentowaniem na zabezpieczenie kredytu ma pierwszeństwo przed innymi czynnościami, które może podjąć organ podatkowy.

Ma pierwszeństwo zarówno przed zaliczeniem tego zwrotu na poczet zaległości i bieżących zobowiązań podatkowych ujawnionych po złożeniu deklaracji wykazującej zwrot podatku, jak i przed realizacją zajęcia wierzytelności z tytułu zwrotu podatku w postępowaniu egzekucyjnym, otrzymanego przez organ podatkowy po dniu złożenia deklaracji wykazującej zwrot.

Ścisły związek z kwestiami kredytowymi mają także zmiany w innym miejscu Ordynacji podatkowej. Polegają one na dodaniu do jej przepisów nowego art. 306ha. Wynika z niego, że organ podatkowy na wniosek banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, zamierzających udzielić podatnikowi kredytu, wydaje zaświadczenia dotyczące jego wskazanych spraw podatkowych, w tym deklaracji wykazujących zwrot podatku o kwotach i terminach dokonywanych zwrotów oraz o zajęciach egzekucyjnych wierzytelności z tytułu zwrotu podatku.

Wydanie takich zaświadczeń na wniosek banku lub kasy wymaga jednak pisemnej zgody podatnika. Na takich samych zasadach możliwe jest dołączenie do zaświadczenia uwierzytelnionej kopii deklaracji wykazującej zwrot podatku.

Sukcesja podatkowa

Trzecia grupa zmienianych przepisów dotyczy kwestii związanych z sukcesją podatkową. Zmiana polega na dodaniu do art. 93a nowego § 4, który przewiduje, że jednoosobowa spółka kapitałowa powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną wstępuje w przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa przekształcanego przedsiębiorcy związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, z wyjątkiem tych praw, które nie mogą być kontynuowane na podstawie przepisów regulujących opodatkowanie spółek kapitałowych.

Przepisy o sukcesji uzupełniono także w części zawierającej regulacje dotyczące łączenia się i przekształceń samorządowych zakładów budżetowych (zob. art. 93b Ordynacji podatkowej).

Wymiar uzupełniający

I wreszcie czwarta ważna zmiana, to uchylenie art. 230 Ordynacji podatkowej. Dotychczas przepis ten przewidywał możliwość zwrócenia akt sprawy przez organ odwoławczy w celu dokonania tzw. wymiaru uzupełniającego, a zatem przede wszystkim zmiany wysokości zobowiązania podatkowego na niekorzyść podatnika (przepis umożliwiał także zwrot
w przypadku konieczności obniżenia wysokości straty).

Od 1 stycznia 2013 r. taki zwrot akt sprawy do organu pierwszej instancji nie jest już możliwy. Z tym jednak zastrzeżeniem, że na mocy przepisów przejściowych, do spraw zwróconych organowi pierwszej instancji w celu dokonania wymiaru uzupełniającego, przed dniem wejścia w życie nowelizacji (czyli do 31 grudnia 2012 r.), uchylony przepis nadal ma zastosowanie. Nie pozbawia to jednak organu odwoławczego możliwości wydania rozstrzygnięcia na niekorzyść podatnika. W mocy pozostają bowiem regulacje, które upoważniają organ II instancji do pogorszenia sytuacji podatnika w przypadku złożenia odwołania. Takie rozstrzygnięcie musi być jednak uzasadnione istnieniem rażącego naruszenia prawa lub interesu publicznego.

Niezależnie od dokonanych w Ordynacji podatkowej zmian, jej przepisy zyskają w tym roku na znaczeniu także z innego powodu. W tym i w przyszłym roku wejdzie w życie wiele kluczowych zmian w zasadach stosowania przepisów o VAT oraz niektórych innych ustawach podatkowych. Nowe regulacje – co staje się już niestety pewną tradycją – nie są niestety pozbawione wad. W wielu miejscach nie są też ani tak jasne, ani tak precyzyjne, jak chciałby tego ustawodawca. To otwiera zaś szerokie pole do długotrwałych sporów interpretacyjnych. I z tego właśnie punktu widzenia przepisy Ordynacji podatkowej, które dotyczą zmiany i uchylania interpretacji podatkowych wydawanych przez ministra finansów, zyskają ponownie na znaczeniu. Jest to o tyle pewne, że większość wydanych dotychczas interpretacji podatkowych dotyczy właśnie obszaru VAT. Kluczowego znaczenia nabierze w tym kontekście grupa przepisów zawarta w art. 14a i następnych Ordynacji podatkowej, szczególnie zaś art. 14e oraz dotyczące skutków prawnych zastosowania się do interpretacji, które zostały następnie zmienione z urzędu przez ministra finansów.

Konsekwencje zmian

Warto także zauważyć, że w ciągu kilku ostatnich lat, zarówno takich drobnych, jak i bardziej znaczących zmian w przepisach Ordynacji podatkowej nagromadziło się całkiem sporo. To oznacza zaś, że większą uwagę niż samym zmianom należy poświęcić dziś praktyce stosowania tych przepisów. Doskonałym przykładem na to, jak ważna jest to kwestia, jest interpretacja przepisów o przedawnieniu dokonana w kontekście przepisów Kodeksu karnego skarbowego o wszczęciu postępowania. Przepis, na podstawie którego organy podatkowe rozpoczynały postępowania karnoskarbowe, by zapobiec przedawnieniu podatku, został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z konstytucją w zakresie, w jakim podatnik nie jest informowany o wszczęciu postępowania (wyrok z 17 lipca 2012 r., sygn. akt P 30/11).

I na koniec jeszcze kilka słów co do przewidywanych trendów w 2013 r. w zakresie przepisów Ordynacji podatkowej.

Rok 2013 może być także intensywny w zakresie prac nad zmianami do obowiązującej ustawy. Można się spodziewać, że większość wysiłków będzie ukierunkowana na uszczelnienie systemu podatkowego i stworzenie klauzuli antyabuzywnej (klauzula generalna pozwalająca administracji podatkowej przeciwdziałać nielegalnemu unikaniu opodatkowania). Wskazują na to zarówno wypowiedzi przedstawicieli władz, ale trendy światowe, szczególnie widoczne w ramach Unii Europejskiej, która coraz głośniej opowiada się za koniecznością wprowadzenia tego typu regulacji zarówno na poziomie Unii, jak i na szczeblu regulacji krajowych.

Na następnych stronach eksperci z Zespołu Postępowań Podatkowych i Sądowych Ernst & Young przedstawiają najpopularniejsze zagadnienia z procedury podatkowej. Mamy nadzieje, że będą one przydatnym narzędziem w codziennej pracy.

Zasady postępowania jako podstawa ochrony podatnika

Agnieszka Tałasiewicz

partner w Ernst & Young

Gdy czynności podejmowane w trakcie postępowania podatkowego odbierane są przez stronę jako nieracjonalne lub nawet krzywdzące dla strony, to jest duże prawdopodobieństwo, że naruszają one podstawowe zasady postępowania podatkowego. Tak bowiem został skonstruowany katalog podstawowy zasad postępowania – jako podstawowy „pakiet obronny” podatnika.

Zasady ogólne postępowania podatkowego nie tylko regulują na podstawowym poziomie sposób prawidłowego zachowania organów podatkowych (a właściwie urzędników działających w ramach tych organów), ale celem ogólnych zasad postępowania podatkowego jest przede wszystkim wyznaczanie optymalnego, uniwersalnego sposobu załatwienia spraw podatkowych. To podstawy, bez których przepisy szczegółowe są wyrwane z kontekstu i mogą wprowadzać w błąd co do wartości, które realizują. Aby właściwie odczytywać działania organów oraz bronić swoich interesów, podatnik musi znać ogólne zasady postępowania.

Na pierwszy rzut oka ogólne zasady są dalekie od rzeczywistości i żyją tylko na papierze, a to, co jest ważne, to konkretny przepis regulujący konkretne zachowanie. Nic bardziej błędnego – przede wszystkim zasady ogólne same mają charakter normatywny – ich naruszenie może stanowić podstawę do uchylenia decyzji podatkowej, a w drugiej kolejności – wyznaczają właściwy sposób odczytywania norm zawartych w przepisach szczegółowych. Razem z zasadami wynikającymi z konstytucji stanowią podstawę myślenia o systemie prawa. I paradoksalnie – znajomość zasad ogólnych często może być nawet istotniejsza niż znajomość przepisów szczegółowych. Zasada ogólna daje nam bowiem podstawę do analizowania sprawy kompleksowo. Normy szczegółowe mogą się zmieniać, są oczywiście ważne, ale taką normę można zawsze sprawdzić czy poszukać innych unormowań szczegółowych. Znajomość zasad ogólnych postępowania determinuje sposób myślenia o postępowaniu, ocenie zachowań organów i korzystaniu z gwarancji procesowych, jakie w postępowaniu przysługują podatnikom.

Warto pamiętać, że adresatem zasad ogólnych jest organ podatkowy – dlatego dla podatnika jest to tak ważne narzędzie. Dzięki pilnowaniu, czy przestrzegane są zasady ogólne, podatnik umacnia swoją pozycję procesową, która – inaczej niż w postępowaniu cywilnym – jest nierówna pozycji jego przeciwnika procesowego. Podatnik jest w sporze stroną słabszą i dobrze, że ma zewnętrzny pancerz wyznaczony przez zasadę praworządności, zasadę zaufania do organów podatkowych, zasadę dwuinstancyjności, zasadę szybkości postępowania i inne zasady, które szczegółowo opisujemy.

Ordynacja daje podatnikom sporo uprawnień

Michał Goj

doświadczony menedżer w Ernst & Young

Podatnik, wobec którego urząd skarbowy prowadzi postępowanie podatkowe, powinien pamiętać o swoich uprawnieniach. Pozwolą mu one na pozycję partnerską w starciu z fiskusem.

Większość zasad dotyczących postępowania podatkowego znajduje się w rozdziale I działu IV Ordynacji podatkowej. W części tej znajduje się kilka ważnych norm, o których każdy podatnik powinien wiedzieć.

Po pierwsze: praworządność

W art. 120 Ordynacji podatkowej uregulowana została tzw. zasada praworządności. Ma ona zasadnicze znaczenie dla sposobu prowadzenia postępowania podatkowego. Dzięki tej zasadzie organy podatkowe nie mają pełnej swobody co do rodzaju i zakresu podejmowanych działań. Organ podatkowy dla każdej swojej aktywności potrzebuje konkretnej podstawy prawnej.

Dla legalności działań organu nie wystarczy, że jakaś czynność urzędnika nie jest przez prawo zakazana – musi ona wynikać z przepisu upoważniającego lub zobowiązującego organ do przeprowadzenia danej czynności. Przestrzeganie tej zasady nie zawsze niestety jest regułą.

W praktyce można zauważyć przypadki, gdy urzędnicy szukają drogi na skróty, która w prostszy sposób doprowadzi ich do określonego celu. Warto jednak wiedzieć, że bezprawnemu żądaniu organu nie towarzyszy obowiązek po stronie podatnika spełnienia takiego żądania. Oznacza to, że jeśli urzędnik np. żąda dokumentacji, która nie jest z danym postępowaniem związana, podatnik wcale nie musi jej udostępnić.

Po drugie: zaufanie

Podatnik może oczekiwać od organu, że ten nie będzie poszukiwał kruczków prawnych i nadużywał przysługujących mu uprawnień. Wynika to z zasady prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych (art. 121 § 1 Ordynacji podatkowej). Organ nie tylko nie może podejmować działań, dla których nie ma oparcia w przepisach, ale nawet stosując obowiązujące normy, musi czynić to ze świadomością, że nie występuje jedynie w roli ,,przeciwnika procesowego”, którego głównym celem jest skuteczność działań ale reprezentuje państwo, które powinno wykonywać swoje prawa bez uciekania się do działań, może i zgodnych z prawem,
ale wątpliwych co do ich uczciwości wobec podatnika.

Dodatkowym uzupełnieniem zasady zaufania jest regulacja zobowiązująca organy do udzielania podatnikowi niezbędnych informacji i wyjaśnień o przepisach pozostających w związku z przedmiotem postępowania. Podatnicy powinni aktywnie z tego uprawnienia korzystać, żądając od organów wskazania przepisów, z których wynika np. związek ich żądań z przedmiotem toczącego się postępowania.

Po trzecie: prawda

Kolejna zasada to prawda materialna. Odpowiada ona roli, jaką pełni organ w toku postępowania. Organ nie jest przecież stroną postępowania reprezentującą przeciwne do podatnika interesy, ale jest gospodarzem odpowiedzialnym za wydanie prawidłowego merytorycznie rozstrzygnięcia.

Z art. 122 Ordynacji podatkowej nie wynika, co prawda, nieskończona inicjatywa dowodowa organu (są sytuacje, w których podatnik musi wesprzeć organ w jego działaniach), ale przepis ten ustanawia z jednej strony zakaz zbierania dowodów w sposób mający dowodzić z góry obraną tezę (a z takimi przypadkami spotykamy się niestety dosyć często), a z drugiej – obowiązek przeprowadzenia postępowania dowodowego również w takim zakresie, w jakim to podatnik korzysta z pewnych uprawnień.

Mimo pojawiających się sporów na ten temat w doktrynie i orzecznictwie, w świetle brzmienia zasady prawdy materialnej, nie sposób zgodzić się z poglądem, że to podatnik, w sposób wyłączny, odpowiedzialny jest za przedstawienie dowodów na okoliczności, z których wywodzi korzystne dla siebie skutki. Taka reguła może obowiązywać (i to też nie bezwzględnie) jedynie w takim zakresie, w jakim zderzają się interesy stron funkcjonujących na takich samych prawach – nie może to więc dotyczyć prawa i postępowania podatkowego.

Po czwarte: czynny udział

Artykuł 123 § 1 Ordynacji podatkowej ustanawia zasadę czynnego udziału strony w postępowaniu. Dzięki niej podatnik ma prawo, a organ musi to zapewnić, do czynnego udziału w każdym stadium postępowania. Ponadto przed samą decyzją podatnik ma prawo do zabrania ,,ostatniego słowa” na temat zgromadzonych przez organ materiałów. Zasada ta ma ogromne znaczenie dla podatników, ponieważ często to właśnie ich zaangażowanie polegające na wyjaśnieniu faktów, treści dokumentów czy ich rozumienia prawa, może przesądzić o rozstrzygnięciu danej sprawy.

Zgodnie z art. 123 § 1 Ordynacji podatkowej niedopuszczalne są np. przypadki, w których pracownicy organów odmawiają informowania podatników o przebiegu postępowania czy wątpliwościach, które ich nurtują.

Gdy podatnik nie próbuje utrudniać postępowania, ale po prostu stara się dostępnymi sobie metodami wykazać jakąś okoliczność i, po złożeniu dowodów, zwraca się do organu o wskazówkę, czy dowody te są już wystarczające, czy też konieczne jest podjęcie dodatkowych wysiłków (nierzadko wiążących się z dodatkowymi kosztami), to ma prawo oczekiwać, że faktycznie informację taką otrzyma – skoro jego udział w postępowaniu faktycznie ma mieć czynny charakter.

W praktyce zasada ta bywa marginalizowana przez organy podatkowe i sprowadzana do prawa do zapoznania się z aktami przed wydaniem decyzji i zgłoszenia wówczas dodatkowych żądań lub dowodów. Najczęściej podatnik jest wzywany do takiej czynności po tym, jak organ ,,wyrobi już sobie zdanie” na temat sprawy i ma już pomysł na jej rozstrzygnięcie. W takich okolicznościach trudno oczekiwać, aby zaangażowanie podatnika miało rzeczywisty wpływ na treść decyzji. A przecież czynny udział strony może być wyłączony tylko w bardzo ograniczonych przypadkach, które zostały wyliczone w art. 123
§ 2 Ordynacji podatkowej.

Po piąte: ważne uzasadnienie

Art. 124 Ordynacji podatkowej – zasada przekonywania – stanowi, że organ musi tak uzasadniać swoje działania, a w szczególności decyzje, aby podatnicy rozumieli, że są one zgodne z prawem i do nich się stosowali. W praktyce można mieć poważne zastrzeżenia co do sposobu stosowania przez organy tej zasady. Jeżeli decyzja ma być dla podatnika przekonująca, to należałoby oczekiwać, że będzie zawierała np. wyjaśnienie, dlaczego organ opowiedział się za jedną z możliwych interpretacji przepisu oraz dlaczego odrzucił inną. Tymczasem najczęściej uzasadnienia decyzji mają charakter wyraźnie jednostronny – tak jakby prawo podatkowe było przejrzyste i pozbawione kwestii spornych.

Po szóste: inne zasady

Postępowanie podatkowe musi być prowadzone możliwie szybko oraz z jak najmniejszym obciążeniem dla podatnika. Praktyka często odbiega od tego założenia, ale nie zawsze można winić za to odpowiedzialnych za sprawy urzędników, którzy mają zbyt wiele równoległych spraw, co w sposób oczywisty wpływa na tempo ich załatwiania.

Niemniej ważne, choć może nieco mniej kontrowersyjne, są również kolejne zasady. W ich myśl sprawy podatkowe załatwiane są na piśmie (taką formę mają decyzje – art. 126 Ordynacji podatkowej) po analizie dokonanej przez dwie instancje (art. 127 Ordynacji podatkowej). Decyzje kończące sprawę, po ich uprawomocnieniu, mogą być zmieniane tylko w wyjątkowych sytuacjach (art. 128 Ordynacji podatkowej), a postępowania są jawne wyłącznie dla stron (art. 129 Ordynacji podatkowej).

W czasie postępowania podatnika może zastąpić pełnomocnik

Aleksandra Rutkowska

doświadczony konsultant w Ernst & Young

W czasie postępowania podatkowego warto w nim czynnie uczestniczyć. I to na każdym jego etapie. Dotyczy to zarówno podatnika, jak i jego pełnomocnika.

W art. 123 § 1 Ordynacji podatkowej zawarta jest zasada czynnego udziału strony w postępowaniu podatkowym. Kluczowe pojęcia w tym zakresie to: strona postępowania oraz kiedy i na jakich zasadach strona może skorzystać z pomocy przedstawiciela, a także kto tym przedstawicielem może zostać.

Strona postępowania

Bycie stroną postępowania oznacza w praktyce możliwość czynnego udziału w postępowaniu, np. składanie wyjaśnień, dowodów, możliwość przeglądania i uzupełniania akt prowadzonych przez organ podatkowy. Stronie doręczane są wszystkie dokumenty związane z postępowaniem, np. postanowienie o wszczęciu, ale przede wszystkim decyzje, od których strona może wnieść
odwołanie.

Stroną w postępowaniu podatkowym jest zwykle podatnik, płatnik, inkasent lub ich następca prawny (np. spadkobierca albo spółka, która powstała z połączenia dwóch innych
spółek) oraz osoba trzecia (np. rozwiedziony małżonek albo członek rodziny podatnika, który z podatnikiem stale współdziałał w prowadzeniu działalności gospodarczej i czerpał z niej korzyści).

W postępowaniu podatkowym w sprawach dotyczących zwrotu podatku od towarów i usług stroną może być wspólnik spółki cywilnej lub osobowej, uprawniony na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług do otrzymania zwrotu podatku.

Przy rozliczaniu podatku dochodowego przez małżonków są oni jedną stroną postępowania, a każdy z nich jest uprawniony do działania w imieniu obojga. Wynika to z faktu, że ponoszą oni solidarną odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe oraz solidarne jest ich uprawnienie do żądania zwrotu nadpłaty podatku.

Ponadto stroną w postępowaniu podatkowym można stać się najczęściej w dwóch przypadkach. Pierwszy dotyczy sytuacji, gdy nabycie statusu strony postępowania jest wynikiem działania samego podatnika, który składa wniosek o wszczęcie postępowania (tak będzie np. w odniesieniu do wniosków o stwierdzenie nadpłaty lub zwrot podatku). Drugi przypadek to sytuacja niezależna od naszej woli i najczęściej mniej przyjemna, gdy to organ podatkowy zainteresuje się naszymi rozliczeniami i podejmie odpowiednie czynności (np. rozpocznie postępowanie podatkowe w zakresie prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług za dany rok).

Inny status w postępowaniu podatkowym mogą też mieć niektóre organizacje społeczne. Organizacje te mogą żądać wszczęcia postępowania dotyczącego innego podmiotu lub dopuszczenia do udziału w takim postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes publiczny. W takim postępowaniu organizacja nie jest formalnie stroną, ale przysługują jej te same prawa co stronie.

Powołanie pełnomocnika

Strona może ustanowić pełnomocnika, a gdy nie jest w stanie samodzielnie prawidłowo prowadzić swoich spraw, organ ma obowiązek wystąpić o wyznaczenie jej kuratora (w przypadku konieczności podjęcia działań niecierpiących zwłoki – przedstawiciela).

Trzeba jednak pamiętać, że niektóre czynności wymagają osobistego działania strony. Obowiązek osobistego działania podatnika może wynikać z przepisów prawa, z postanowienia organu prowadzącego postępowanie albo z charakteru czynności procesowych. Czynnością, która wymaga osobistego działania, może być np. przesłuchanie podatnika w charakterze strony postępowania. Trudno bowiem wyobrazić sobie, by mógł go w niej wyręczyć pełnomocnik.

Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych (czyli osoba pełnoletnia, która nie została ubezwłasnowolniona chociażby częściowo), a w postępowaniu przed organem celnym, w sprawach dotyczących podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego z tytułu importu towarów, także agent celny.

Nie oznacza to jednak, że każda osoba fizyczna może być pełnomocnikiem. Uprawnienie to posiadają jedynie podmioty, które mają prawo świadczenia usług doradztwa podatkowego (m.in. doradcy podatkowi, radcy prawni, adwokaci). Nawet jednak gdy czynności podejmowane przez pełnomocnika
naruszają przepisy ustawy o doradztwie podatkowym, wydaje się, że organy nie powinny kwestionować skuteczności tych czynności w postępowaniu.

Jeśli podatnik zdecyduje się na ustanowienie pełnomocnika, pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone ustnie do protokołu i koniecznie złożone do akt. Niedołączenie do pisma procesowego (np. do wniosku o wszczęcie postępowania podatkowego lub do odwołania) pełnomocnictwa lub dołączenie jego odpisu, który nie jest należycie uwierzytelniony, nie powoduje przy tym od razu odrzucenia takiego pisma. Organ podatkowy ma obowiązek wezwania do uzupełnienia tego typu braków.

Urząd też ma obowiązki

Ustanowienie pełnomocnika ma duży wpływ na toczące się postępowanie. Od momentu zawiadomienia organu podatkowego o udzieleniu pełnomocnictwa organ ma obowiązek doręczania wszelkich pism w postępowaniu na adres pełnomocnika.

Gdy organ podatkowy pominie pełnomocnika i doręczy np. decyzję określającą wysokość zobowiązania podatkowego bezpośrednio stronie – doręczenie takie jest nieskuteczne i nie powoduje rozpoczęcia biegu terminu do złożenia odwołania.

Trzeba też uważać. Organy przyjmują bowiem, że pełnomocnik ustanowiony w toku kontroli podatkowej nie jest np. automatycznie uprawniony do reprezentacji strony w toku postępowania podatkowego wszczętego w rezultacie tej kontroli, nawet jeżeli wynika to z dokumentu pełnomocnictwa. Z tego względu postanowienie o wszczęciu postępowania od jakiegoś czasu doręczane jest wyłącznie stronie, która oczywiście będzie uprawniona do ,,ponownego” ustanowienia pełnomocnika (ale i wniesienia ponownie opłaty skarbowej). Zdarzają się też sytuacje, że organy rozdzielają jeden wniosek złożony przez pełnomocnika na kilka postępowań i żądają złożenia odrębnego pełnomocnictwa do akt każdego takiego postępowania. Działanie takie nie jest ani uzasadnione, ani zgodne z przepisami, ale w praktyce niełatwo jest mu przeciwdziałać.

Gdy w sprawie umocowanych jest więcej pełnomocników, warto zadbać o to, aby pełnomocnictwo precyzowało, czy osoby w nim wymienione mogą działać tylko łącznie, czy też każda z osobna. Należy też wskazać pełnomocnika właściwego do doręczeń, aby jednoznacznie zobligować organ do doręczania pism jednej, wskazanej osobie.

Nie zawsze jednak dokument pełnomocnictwa będzie w ogóle potrzebny. W toku postępowania, w kwestiach mniejszej wagi organ podatkowy może nie żądać pełnomocnictwa, jeżeli pełnomocnikiem jest małżonek strony, a nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu jego upoważnienia do występowania w imieniu drugiego z małżonków. Przepis ten jest wyrazem dążenia ustawodawcy do odformalizowania postępowania podatkowego przynajmniej w sferze relacji rodzinnych.

Podatnik może wpłynąć na pracę i rozstrzygnięcia urzędu

Anna Pęczyk-Tofel

menedżer w Ernst & Young

Dzięki szerokim uprawnieniom przysługującym stronie w trakcie toczącego się postępowania podatkowego strona może wpływać na poszczególne działania organu w trakcie postępowania, a co za tym idzie, również na ostateczne rozstrzygnięcia.

Postępowanie podatkowe oparte jest na braku równorzędności stron i słabszej pozycji podatnika w stosunku do organu podatkowego. Dlatego też aktywna rola podatnika w postępowaniu podatkowym może w dużej mierze zaważyć na ostatecznym jego wyniku.

Podatnik ma możliwość występowania z inicjatywą dowodową w celu udowodnienia okoliczności mających znaczenie dla ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy będącej przedmiotem postępowania przez zgłaszanie stosownych wniosków dowodowych (np. dowodu z opinii biegłego, przesłuchania świadka). Organ podatkowy musi ocenić sprawę na podstawie całego zebranego materiału dowodowego, w tym także zgromadzonego z inicjatywy podatnika. Dodatkowo podatnicy powinni wykorzystywać przysługujące im uprawnienie do składania wyjaśnień i wypowiadania się w zakresie dowodów zgromadzonych w ramach prowadzonego przez organy postępowania podatkowego.

Ponadto podatnicy mogą umocować do występowania w ich imieniu w ramach postępowania podatkowego pełnomocnika, którym nie musi być profesjonalista, a więc radca prawny, adwokat czy doradca podatkowy. W każdym jednak przypadku istotne jest należyte wykazanie umocowania pełnomocnika do działania w toczącym się postępowaniu.

Spółki kapitałowe, które są stroną postępowania, mogą działać za pośrednictwem członków zarządu lub prokurentów. W przypadku gdy za spółkę działa prokurent, trzeba uregulować opłatę skarbową od dokumentu stwierdzającego udzielenie prokury, podobnie jak ma to miejsce przy innym pełnomocniku. Gdy prokurent składa do akt postępowania uchwałę zarządu o jego powołaniu, a odpis z KRS składa tylko w celu wykazania, że jego powołanie jest dalej aktualne, opłacie skarbowej będzie podlegało wyłącznie złożenie uchwały zarządu. Wystarczające jest, jeżeli prokurent złoży do akt postępowania tylko odpis KRS. Jednak w przypadku dużych podmiotów gospodarczych, które w KRS mają wpisanych kilkudziesięciu prokurentów, złożenie odpisu KRS bez uchwały zarządu o powołaniu prokurenta może powodować konieczność uiszczenia opłaty skarbowej od każdego stosunku prokury ujawnionego w KRS. Dlatego sądy administracyjne trafnie przyjmują, że do wykazania umocowania prokurenta wystarczające jest przedłożenie uchwały zarządu.

Tu jedna uwaga – organy podatkowe – czasami bezpodstawnie
– wymagają od podatnika w celu skutecznego ustanowienia pełnomocnika złożenia dokumentu pełnomocnictwa do akt każdej ze spraw, w przypadku gdy pełnomocnictwo obejmuje umocowanie do reprezentowania podatnika we wszystkich sprawach podatkowych (pełnomocnictwo ogólne) bądź też w określonego rodzaju sprawach (pełnomocnictwo rodzajowe), np. o zwrot VAT.

Decyzja powinna być wydana sprawnie i szybko

Wojciech Pławiak

doświadczony konsultant w Ernst & Young

Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej urzędy skarbowe powinny działać sprawnie i szybko. Niestety w praktyce nie zawsze tak jest.

Wskazanie przez ustawodawcę okresów, w których postępowanie powinno być zakończone, ma na celu prowadzenie go efektywnie. Chodzi także o wyeliminowanie okresów faktycznej bezczynności organów podatkowych.

Ważna matematyka

Początkiem biegu terminu jest – w zakresie postępowań w I instancji – dzień wszczęcia postępowania podatkowego. W przypadku postępowań wszczynanych na żądanie podatnika (np. w sprawie stwierdzenia nadpłaty) wszczęcie postępowania następuje z dniem doręczenia organowi żądania podatnika. Natomiast w przypadku postępowań wszczynanych z urzędu dzień wszczęcia wyznacza doręczenie stronie postanowienia organu o wszczęciu postępowania. W postępowaniu odwoławczym początek biegu terminu następuje w momencie, w którym organ odwoławczy otrzymuje odwołanie podatnika (na przekazanie odwołania organ I instancji ma maksymalnie 14 dni).

Warto też wiedzieć, kiedy termin się skończy. Terminy określone w miesiącach (takie zostały zastrzeżone w zakresie załatwiania spraw) kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu.

Nie zawsze jednak w miesiącu będzie występował odpowiadający dzień (np. gdy początkiem biegu terminu miesięcznego jest 31 stycznia). W takim przypadku termin upływa w ostatnim dniu miesiąca (np. 28 lutego). Tym samym nie zawsze termin miesięczny będzie wynosił 30 dni.

Wiele zależy od czynników

Ordynacja podatkowa różnicuje termin zakończenia postępowania podatkowego w zależności od takich czynników jak stopień skomplikowania sprawy czy etap postępowania. W art. 139 Ordynacji podatkowej ustanowiono następujące terminy załatwienia sprawy w postępowaniu przed organem I instancji:

– niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów przedstawianych przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub na podstawie faktów powszechnie znanych i dowodów znanych z urzędu organowi prowadzącemu postępowanie,

– sprawy wymagające przeprowadzenia postępowania dowodowego powinny być załatwione bez zbędnej zwłoki (dopuszczalna jest zatem zwłoka mająca uzasadnienie, np. w obszerności badanego materiału dowodowego), jednak nie później niż w ciągu miesiąca,

– w przypadkach szczególnie skomplikowanych (np. z punktu widzenia stanu prawnego bądź liczby dowodów wymagających przeprowadzenia) sprawa przed organem I instancji powinna zostać załatwiona nie później niż w ciągu
2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania.

We wszystkich sytuacjach zasadą powinno być załatwianie spraw bez zbędnej zwłoki nawet w przypadku konieczności prowadzenia postępowania dowodowego. W szczególnych sytuacjach postępowanie powinno być zakończone w terminach maksymalnych stanowiących uzupełnienie terminu podstawowego.

Inaczej jest z odwołaniem

W postępowaniu odwoławczym ustawodawca przewidział nieco dłuższe terminy – postępowanie powinno być zakończone nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia otrzymania odwołania przez organ odwoławczy, a w sprawach, w których przeprowadzono rozprawę lub strona złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy – nie później niż w ciągu 3 miesięcy. Również te terminy mają charakter maksymalny. Nie ulega wątpliwości, że zgodnie z ogólną dyrektywą dotyczącą szybkości postępowania powinno ono zostać zakończone możliwie jak najwcześniej.

Trzeba też pamiętać, że do wskazanych terminów nie wlicza się terminów przewidzianych prawem dla dokonania określonych czynności (np. 7-dniowego terminu na uzupełnienie braków formalnych pisma), okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony (np. gdy strona sama wnioskuje o przedłużenie postępowania ze względu na zamiar przedstawienia dodatkowych dowodów) albo z przyczyn niezależnych od organu (np. nagła choroba istotnego świadka).

Te terminy mają charakter wyłącznie instrukcyjny, tj. ich przekroczenie nie wywołuje samo przez się skutków prawnych (organ może wydać skuteczną decyzję także po upływie terminu).

Lepiej się nie spóźniać

Ordynacja podatkowa przewiduje wiele instytucji, które mają zapewnić dochowanie tych terminów. Zgodnie z art. 140 Ordynacji podatkowej o każdym przypadku niezałatwienia sprawy we właściwym terminie organ podatkowy musi zawiadomić podatnika, podając przyczyny niedotrzymania terminu i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. Obowiązek ten ciąży na organie nawet wtedy, gdy niedotrzymanie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od organu. W piśmiennictwie podatkowym przyjmuje się, że zawiadomienie powinno nastąpić w formie postanowienia.

Wyłącznie niedochowanie obowiązku zawiadomienia w tym trybie stanowi podstawę do skorzystania przez podatnika z instrumentów mających wymusić przyspieszenie postępowania. W takiej sytuacji podatnik może złożyć ponaglenie do organu wyższego stopnia, który wyznacza dodatkowy termin na załatwienie sprawy, zarządza wyjaśnienie przyczyn zaistniałej sytuacji oraz podejmuje środki mające na celu wyeliminowanie naruszania terminów w przyszłości. Ponadto bezczynność organu może stanowić podstawę odpowiedzialności dyscyplinarnej pracownika winnego niezałatwienia sprawy oraz wniesienia skargi do sądu administracyjnego, po rozpatrzeniu ponaglenia.

Warto tu dodać, że opieszałe prowadzenie postępowania ustawodawca sankcjonuje ograniczeniem naliczania odsetek za zwłokę od potencjalnych zaległości podatkowych, które mogą zostać wykryte w toku postępowania.

Ponadto w celu usprawnienia procesu załatwiania spraw
art. 143 Ordynacji podatkowej przewiduje możliwość upoważnienia pracownika lub funkcjonariusza celnego danego urzędu do załatwienia sprawy, w szczególności do wydania decyzji. Uwzględniając, że organy podatkowe są jednoosobowe (organem nie jest sam urząd skarbowy, lecz jego naczelnik), takie rozwiązanie umożliwia równoległe rozpatrywanie wielu spraw.

Omówione terminy odnoszą się do ogólnego postępowania podatkowego. W postępowaniach szczególnych ustawodawca wprowadza modyfikacje tych zasad w zakresie długości terminów i skutków ich niedochowania. Dotyczy to m.in. postępowania interpretacyjnego, w którym organ podatkowy powinien wydać interpretację nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania wniosku, a niewydanie interpretacji skutkuje przyjęciem, że została wydana interpretacja stwierdzająca prawidłowość stanowiska wnioskodawcy w pełnym zakresie. Dłuższe terminy zostały również zastrzeżone w skomplikowanych postępowaniach dotyczących porozumień w sprawach ustalenia cen transakcyjnych (w zależności od rodzaju porozumienia decyzja powinna być wydana w terminie od 6 do 18 miesięcy).

Sprawa w skarbówce? Uważaj na terminy

Michał Nielepkowicz

menedżer w Ernst & Young

Przepisy podatkowe dotyczące terminów załatwiania spraw mają kluczowe znaczenie w postępowaniu podatkowym. Od ich przestrzegania może zależeć rozstrzygnięcie.

Terminy przewidziane w Ordynacji podatkowej są gwarancją dla podatnika, że jego sprawa skończy się stosunkowo szybko. Ponadto mają dyscyplinować organ podatkowy do respektowania zasady szybkości postępowania. Maksymalne terminy załatwiania spraw stanowią przy tym wystarczający kompromis dla należytego poszanowania innych zasad – w tym prawdy materialnej zobowiązującej organy podatkowe do skrupulatnego wyjaśnienia wszystkich okoliczności faktycznych danej sprawy.

Niestety – jak pokazuje praktyka organów podatkowych – niejednokrotnie te maksymalne terminy nie są dotrzymywane. W takich przypadkach organ podatkowy dochowuje formalności w postaci skierowania do podatnika postanowienia o przedłużeniu terminu. Niemniej, mimo że zawiadomienie o przedłużeniu terminu powinno być instytucją wyjątkową, mającą zastosowanie w szczególnie uzasadnionych sytuacjach, w praktyce dość często stanowi instrument używany według jednolitego schematu. Organy wskazują zwykle okoliczności takie jak złożony charakter sprawy bądź konieczność wnikliwej analizy akt sprawy, w rzeczywistości maskując faktyczną bezczynność organu w danym postępowaniu. A przecież postępowanie podatkowe jest bardzo często konsekwencją przeprowadzonej wcześniej kontroli podatkowej, w toku której rozliczenia podatnika powinny być przedmiotem dokładnego zbadania i rzetelnego sprawdzenia.

Gdy urzędnicy dopełnią formalności, czyli wydadzą postanowienie o wydłużeniu terminu załatwienia sprawy, fakt przewlekłości postępowania nie daje skutecznej podstawy domagania się przez podatnika definitywnego zakończenia postępowania w

Darmowy fragment
mniej..

BESTSELLERY

Kategorie: