Pamiątka uroczystego obchodu setnej rocznicy zgonu Tadeusza Kościuszki: 1817-1917 - ebook

KO­ŚCIUSZ­KO.

Ko­ściusz­kę zna i ko­cha Pol­ska od krań­ca do krań­ca. Po­słać Na­czel­ni­ka w bia­łej suk­ma­nie wy­ry­ła się na wie­ki w ser­cu na­ro­du. Był męż­ny, pro­sty i do­bry. Ży­cie swe całe po­świę­cił Oj­czyź­nie. Go­rą­cą mi­ło­ścią ogar­nął wszyst­kich w na­ro­dzie. Pra­gnął dla Pol­ski swo­bo­dy, mocy i szczę­ścia. Wol­ność umi­ło­wał nad wszel­kie do­bra ży­cia. Bił się za nią na dru­giej pół­ku­li, wal­cząc o pra­wa rze­czy­po­spo­li­tej ame­ry­kań­skiej. Po­żą­dał wol­no­ści. Wie­dział, iż wśród wol­nych na­ro­dów świa­ta Pol­ska nie­wol­ną być nie może. Gdzie­kol­wiek był, co­kol­wiek czy­nił, my­śla­ło Pol­sce. W strasz­nej go­dzi­nie upad­ku, gdy gro­zi­ła nam hań­ba nie­wo­li, Ko­ściusz­ko sta­nął na cze­le na­ro­du, po­wiódł go do wal­ki roz­pacz­nej, a choć nie oca­lił pań­stwa, ura­to­wał w krwa­wych za­pa­sach cześć Pol­ski i opro­mie­nił Ją sła­wą bo­ha­ter­stwa i nie­szczę­ścia. Nie­ustra­szo­ny na po­lach bi­tew, wznio­sły w nie­wo­li, nie­złom­ny w pra­wo­ści w ży­ciu co­dzien­nem, hołd, od­bie­ra­ny od ob­cych, skła­dał nie­szczę­snej Oj­czyź­nie. Nie dał się złu­dzić obiet­ni­com mo­ca­rzów. Chciał Pol­ski wiel­kiej i po­tęż­nej. Ca­łej. Jego Imię sta­ło się ha­słem we wszyst­kich bo­jach pol­skich o nie­pod­le­głość. Brzmia­ło w na­ro­do­wych pie­śniach 1831-go i 1863-go roku. Współ­czuł wy­dzie­dzi­czo­nym, ubo­gim, nie­szczę­śli­wym. Na­zwa­no go "przy­ja­cie­lem ludz­ko­ści". Nie­na­wi­dził prze­mo­cy. Ko­chał dzie­ci. Umarł na ob­cej zie­mi, oto­czo­ny czcią cu­dzo­ziem­ców. Zło­żo­no Go w gro­bach kró­lów pol­skich, bo praw­dzi­wie kró­lew­ską miał du­szę i, jak Piast w suk­ma­nie, kró­lem był z na­ro­do­we­go czy­nu. Żyje nie­śmier­tel­nie w ser­cu każ­de­go Po­la­ka. Zo­sta­wił świę­ty te­sta­ment: Umrzeć lub zwy­cię­żyć!

OR-OT.UNI­WER­SAŁ PO­ŁA­NIEC­KI.

Dnia 7 go maja 1794 roku, w obo­zie pod Po­łań­cem, wy­dal Ko­ściusz­ko wie­ko­pom­ny "Uni­wer­sał", bio­rą­cy wło­ścian pod opie­ką rzą­du i za­pew­nia­ją­cy im bez­pie­czeń­stwo wła­sno­ści i spra­wie­dli­wość.

Wspa­nia­ły ten Akt, za­rów­no jak Usta­wa 3-go maja, przy­wró­cił Pol­sce sza­cu­nek szla­chet­nych na­ro­dów świa­ta. Zbry­zga­na krwią, upa­da­ją­ca pod gwał­tem i prze­wa­gą ob­cych mo­carstw, po­zo­sta­wi­ła Pol­ska na wiecz­ne cza­sy wzór i wska­za­nie dla po­tom­nych: Pań­stwo nie­pod­le­głe i po­tęż­ne stwo­rzyć mogą je­dy­nie wol­ność i szczę­ście ca­łe­go na­ro­du, jed­na­ko­we a zu­peł­ne pra­wa dla wszyst­kich jego miesz­kań­ców.

Wło­ścia­nin pol­ski, żył, jak wszę­dzie w Eu­ro­pie, dłu­gie wie­ki w nie­wo­li. Ko­ściusz­ko z niej go wy­swo­bo­dził i nadal mu god­ność oby­wa­te­la.

Od­dał On Oj­czyź­nie mil­jo­ny tych, któ­rzy, jak pi­sał, nie wie­dzie­li na­wet, ze ją mają.

Sło­wo pod­da­ny prze­klę­te być po­win­no w oświe­co­nych na­ro­dach. Wcie­la­jąc w czyn pod­nio­słe te sło­wa swo­je, Ko­ściusz­ko "Uni­wer­sa­łem" pod­dań­stwo zno­sił i przy­spa­rzał Oj­czyź­nie wier­nych i dziel­nych kra­ju obroń­ców.

Chło­pi kra­kow­scy, Gło­wac­ki i Świ­stac­ki, chłop li­tew­ski, Ka­li­now­ski, sta­nę­li w bla­sku uko­cha­nych w na­ro­dzie; a obok nich, rów­ne za­słu­gą i śmier­cią, rze­sze sier­mięż­ne bez­i­mien­nych, co krwią ofiar­ną za­pi­sa­li się w zło­tej księ­dze serc pol­skich.

Uni­wer­sał Po­ła­niec­ki bra­tał w ob­li­czu Oj­czy­zny wło­ścia­ni­na z miesz­cza­na­mi i szlach­tą. Z po­szcze­gól­nych warstw lud­no­ści bu­do­wał na­ród. A na­ród na sztan­da­rach swych, wio­dą­cych w bój za Oj­czy­znę, wy­pi­sał nie­złom­ne ha­sło: Wol­ność – Nie­pod­le­głość.

OR-OT.