Pochodzenie Rodziny Rougon-Macquartów - ebook

PRZED­MO­WA

Chcę wy­tłu­ma­czyć, jak ro­dzi­na, mała gru­pa ży­wych istot, za­cho­wu­je się w spo­łe­czeń­stwie ro­snąc i wy­da­jąc na świat dzie­sięć do dwu­dzie­stu jed­no­stek, któ­re z po­cząt­ku wy­glą­da­ją, jak­by były cał­ko­wi­cie róż­ne jed­na od dru­giej, przy bliż­szej ob­ser­wa­cji wszak­że zdra­dza­ją bar­dzo ści­słe związ­ki mię­dzy sobą. Dzie­dzicz­ność ma swo­je pra­wa tak jak cią­że­nie.

Będę usi­ło­wał, roz­wią­zu­jąc po­dwój­ne za­gad­nie­nie tem­pe­ra­men­tów i śro­do­wisk, od­na­leźć i zba­dać nić, któ­ra z ma­te­ma­tycz­ną nie­za­wod­no­ścią pro­wa­dzi od czło­wie­ka do czło­wie­ka. Kie­dy już uchwy­cę wszyst­kie ta­kie nici, kie­dy będę miał w ręku całą gru­pę spo­łecz­ną, uka­żę tę gru­pę od­gry­wa­ją­cą swo­ją rolę na tle epo­ki hi­sto­rycz­nej, od­two­rzę ją dzia­ła­ją­cą w ca­łej zło­żo­no­ści jej wy­sił­ków, za­na­li­zu­ję jed­no­cze­śnie sumę woli każ­de­go z jej człon­ków oraz siłę par­cia wspól­ną dla ca­ło­ści.

Cha­rak­te­ry­stycz­ną ce­chą Ro­ugon-Ma­cqu­ar­tów, gru­py, ro­dzi­ny, któ­rą za­mie­rzam ba­dać, jest erup­cja na­mięt­no­ści, po­tęż­ny pęd na­szej epo­ki opa­no­wa­nej żą­dzą uży­cia. Pod wzglę­dem fi­zjo­lo­gicz­nym są oni dłu­gą se­rią pro­ce­sów, któ­re za­cho­dzą w sfe­rze ner­wów i krwi u ca­łe­go rodu jako na­stęp­stwo na­ru­sze­nia jed­ne­go or­ga­ni­zmu i sto­sow­nie do śro­do­wisk de­ter­mi­nu­ją u po­szcze­gól­nych jed­no­stek tego rodu uczu­cia, pra­gnie­nia, na­mięt­no­ści, wszyst­kie re­ak­cje ludz­kie, wy­pły­wa­ją­ce z na­tu­ry oraz in­stynk­tów i da­ją­ce re­zul­ta­ty, któ­re przy­ję­to na­zy­wać cno­ta­mi i wy­stęp­ka­mi. Hi­sto­rycz­nie wy­wo­dzą się oni z ludu, prze­ni­ka­ją w całe spo­łe­czeń­stwo na­szych cza­sów, wspi­na­ją się na wszyst­kie szcze­ble dzię­ki spe­cy­ficz­nie no­wo­cze­sne­mu im­pul­so­wi dzia­ła­ją­ce­mu na niż­sze kla­sy w ich wę­drów­ce po­przez cia­ło spo­łecz­ne, i w ten spo­sób swo­imi oso­bi­sty­mi dra­ma­ta­mi opo­wia­da­ją dzie­je Dru­gie­go Ce­sar­stwa od pod­stęp­ne­go za­ma­chu sta­nu do zdra­dy pod Se­da­nem.

Trzy lata zbie­ra­łem do­ku­men­ty tej wiel­kiej po­dró­ży i ni­niej­szy tom był już na­wet na­pi­sa­ny, kie­dy upa­dek Bo­na­par­tych, któ­re­go po­trze­bo­wa­łem jako ar­ty­sta i któ­ry przez cały czas nie­ubła­ga­nie mi się uka­zy­wał u kre­su dra­ma­tu, cho­ciaż nie śmia­łem ocze­ki­wać go tak szyb­ko, przy­niósł mi strasz­li­we i ko­niecz­ne roz­wią­za­nie mo­je­go dzie­ła. Dzi­siaj jest już ono ukoń­czo­ne, po­ru­sza się w za­mknię­tym kole, sta­je się ob­ra­zem mar­twe­go okre­su, nie­sa­mo­wi­tej epo­ki sza­leń­stwa i hań­by.

To dzie­ło, któ­re skła­dać się bę­dzie z sze­re­gu epi­zo­dów, jest więc, w moim po­ję­ciu, hi­sto­rią na­tu­ral­ną i spo­łecz­ną ro­dzi­ny za Dru­gie­go Ce­sar­stwa. I ten pierw­szy epi­zod, For­tu­na Ro­ugo­nów, po­wi­nien no­sić ty­tuł na­uko­wy: Po­cho­dze­nie.

Pa­ryż, 1 lip­ca 1871 roku Emil Zola