Pojedynek - ebook

Było to już po woj­nie. Niem­cy za­la­li Fran­cję; kraj dy­szał jak po­wa­lo­ny atle­ta pod sto­pą zwy­cięz­cy.

Z wy­gło­dzo­ne­go, spu­sto­szo­ne­go, zroz­pa­czo­ne­go Pa­ry­ża wy­ru­szy­ły pierw­sze po­cią­gi ku no­wo­wytk­nię­tym gra­ni­com, mi­ja­jąc zwol­na wio­ski i mia­sta. Po­dróż­ni po raz pierw­szy pa­trzy­li przez okna wa­go­nów na zruj­no­wa­ne pola i spa­lo­ne do­mo­stwa. Przed do­ma­mi oca­la­ły­mi z po­żo­gi żoł­nie­rze pru­scy w pi­kiel­hau­bach pa­li­li faj­ki, sie­dząc okra­kiem na krze­słach. Inni za­ję­ci byli ro­bo­tą lubi ga­wę­dzi­li z wła­ści­cie­la­mi za­gród, jak­by na­le­że­li do ro­dzi­ny. Kie­dy zaś po­ciąg prze­ci­nał mia­sto, wi­dać było całe puł­ki od­by­wa­ją­ce na pla­cach musz­trę, przy czym grom­ki od­głos ko­men­dy do­la­ty­wał chwi­la­mi mimo tur­ko­tu kół aż do uszu po­dróż­nych.

Pan Du­bu­is, czło­nek gwar­dii na­ro­do­wej przez cały; czas ob­lę­że­nia Pa­ry­ża, je­chał do Szwaj­ca­rii, gdzie prze­by­wa­ły jego żona i cór­ka, któ­re roz­trop­nie wy­słał tam w przed­dzień wkro­cze­nia Pru­sa­ków.

Głód i tru­dy nie zmniej­szy­ły by­najm­niej roz­mia­rów, jego brzu­cha, roz­mia­rów god­nych bo­ga­te­go kup­ca i spo­koj­ne­go oby­wa­te­la. Przyj­mo­wał on strasz­li­we wy­pad­ki woj­ny z peł­ną smut­ku re­zy­gna­cją i gorz­ki­mi uwa­ga­mi na te­mat ubo­le­wa­nia god­nej dzi­ko­ści czło­wie­ka. Obec­nie, zmie­rza­jąc po skoń­czo­nej woj­nie ku gra­ni­cy, pierw­szy raz… w ży­ciu zo­ba­czył na wła­sne oczy. Pru­sa­ków, choć peł­nił w Pa­ry­żu służ­bę na wa­łach i nie­jed­ną mroź­ną noc prze­pę­dził w cza­sie ob­lę­że­nia na po­ste­run­ku.

Przy­pa­tru­jąc się jed­no­cze­śnie z gnie­wem i lę­kiem tym lu­dziom bro­da­tym, zbroj­nym, za­cho­wu­ją­cym się jak u sie­bie w domu na zie­mi fran­cu­skiej, czuł w głę­bi du­szy tle­ją­cy żar bez­sil­ne­go pa­trio­ty­zmu, a za­ra­zem ów nie­zna­ny przed­tem uf­ne­mu w swe siły Fran­cu­zo­wi in­stynkt roz­trop­no­ści.