Polscy pisarze wobec faszyzmu - ebook

Faszyzm wedle sławnej formuły wybitnego niemieckiego badacza Ernsta Noltego był wydarzeniem epokowym i naznaczył cały wiek XX. Stał się popularny także wśród pisarzy i to często bardzo wybitnych – Filippo Tommaso Marinetti, Curzio Malaparte, Ezra Pound, Ernst Jünger, Louis-Ferdinand Céline, Pierre-Eugéne Drieu La Rochelle, Gottfried Benn, Martin Heidegger, Robert Brasillach. Duża liczba książek na temat związków pisarzy z faszyzmem, które powstały na Zachodzie, zderza się z nieobecnością podobnych studiów w naszym literaturoznawstwie. Dlatego obszerna książka Pawła Sobczaka jest niezwykle interesująca. Autorowi chodzi nie tylko o to, jak widzieli polscy pisarze hitleryzm i III Rzeszę, jak postrzegali faszyzm włoski i Włochy Mussoliniego, ale interesuje też to, jak polscy pisarze wyobrażali sobie faszyzm jako taki, czy potrafili rozpoznać modernistyczny i totalitarny charakter doktryny faszystowskiej i na ile sami faszyzmowi lub „ideologiom faszyzującym” się poddawali, a na ile się im opierali. Obszerna praca oryginalnie przywołuje konteksty nie tylko niemieckie czy włoskie, ale też te mniej oczywiste i znane, a więc francuskie i rumuńskie. Zainteresuje nie tylko badaczy kultury polskiej XX w., ale też ze względu na temat i literacki talent autora – większe grono czytelników.

Wprowadzenie  7

Rozdział 1. Liberał w Berlinie, „faszysta” w Warszawie. Antoni Sobański i Ferdynand Goetel  33

Hrabia Tonio na brunatnym lądzie  33

Kultura? W stanie likwidacji  46

Quo vadis, Germania (et Polonia)?  62

Ferdynand apostoł  79

Schabowy w brunatnym sosie  89

Goetel niezrozumiany  103

Rozdział 2. Raz na moście, raz pod mostem. Stanisław Piasecki i środowi sko „Prosto z mostu”  117

Literatura według nacjonalistów  118

Wszystko jest polityką? 141

Rozdział 3. „By zarobić ździebełko na chlebek i masełko”? Konstanty Ildefons Gałczyński  163

Paryż wart jest mszy  163

To są moi przyjaciele  169

Szalony wiersz o szalonej ulicy  184

Długie noże i wybuchy  197

Wiersz-zagadka  208

Poetyckie chef-d’oeuvre 214

Meandry „sanacyjnej nocy”  222

Sława i hańba  248

Rozdział 4. W służbie niemodnych wartości. Antoni Słonimski  265

Armia zbawienia ludzkości  265

Czerwone i brunatne  274

Sztuka pod dyktaturą  292

Nasza chata wcale nie z kraja  304

Zwycięstwo wyłącznie pyrrusowe  316

Rozdział 5. Inni szatani też byli czynni. Maria Jehanne Wielopolska, Jan Emil Skiwski i Karol Ludwik Koniński  331

Przed obliczem Temidy  331

„Megiera sanacyjnej publicystyki”  341

Klęska lojalistki  361

Klerk w labiryncie polityki  370

Zakończenie  395

Bibliografia  401

Indeks Osób  415

Podziękowania  429

Od Redakcji  431