Poradnictwo psychologiczne - ebook

Kryzysy rozwojowe są naturalnymi zdarzeniami w życiu człowieka. Często radzimy sobie z nimi sami lub „z niewielką pomocą przyjaciół”. Bywają jednak i takie kryzysy, z których łatwiej jest wyjść, korzystając z pomocy psychologa. Publikacja pod redakcją Czesława Czabały i Sylwii Kluczyńskiej to kompendium wiedzy dotyczącej teorii i praktyki poradnictwa psychologicznego dla osób na wszystkich etapach rozwoju. Czytelnik znajdzie w nim wiedzę na temat:

• celów, przebiegu i aspektów etycznych poradnictwa,

• umiejętności niezbędnych do tego, by skutecznie udzielać pomocy psychologicznej,

• zadań rozwojowych odpowiadających poszczególnym etapom życia i możliwym trudnościom w ich realizacji,

• metod udzielania pomocy psychologicznej dzieciom, młodzieży i dorosłym,

• standardów poradnictwa psychologicznego dla par, rodzin, osób starszych, chorych, z niepełnosprawnością. Publikacja umożliwia wszechstronne przygotowanie do prowadzenia poradnictwa psychologicznego w sposób skuteczny i profesjonalny, przeznaczona jest dla studentów i praktyków.

Wprowadzenie

Rozdział 1. Poradnictwo psychologiczne (Jan Czesław Czabała)

Wstęp
1.1. Zdrowie psychiczne, wskaźniki i uwarunkowania
1.2. Kryzysy rozwojowe
1.3. Poradnictwo psychologiczne
1.3.1. Rodzaje zmian potrzebnych do poradzenia sobie z trudnościami
1.3.2. Proces poradnictwa pozwalający na osiąganie zmian
1.4. Wiedza i umiejętności potrzebne profesjonalistom w dziedzinie poradnictwa psychologicznego
1.5. Problemy etyczne w poradnictwie psychologicznym
Podsumowanie

Rozdział 2. Psychospołeczne uwarunkowania trudności związanych z realizacją zadań rozwojowych (Ewa Sokołowska)
Wstęp
2.1. Zadania rozwojowe pojawiające się w życiu człowieka
2.1.1. Rodzaje zadań rozwojowych
2.1.2. Czynniki warunkujące realizację zadań rozwojowych
2.2. Uwarunkowania trudności związanych z realizacją zadań rozwojowych
2.2.1. Psychologiczne uwarunkowania trudności związanych z realizacją zadań rozwojowych
2.2.2. Uwarunkowania społeczne trudności związanych z realizacją zadań rozwojowych
Podsumowanie

Rozdział 3. Poradnictwo dla rodziców dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym (Witold Pawliczuk)

Wstęp
3.1. Zadania rozwojowe dziecka w okresie przedszkolnym i szkolnym
3.1.1. Okres przedszkolny (3–5 lat) – wybrane zagadnienia
3.1.2. Okres szkolny (6–11 lat) – wybrane zagadnienia
3.2. Trudności w realizacji zadań rozwojowych wynikające ze wzorca przywiązania
3.3. Trudności w realizacji zadań rozwojowych wynikające z temperamentu
3.4. Oddziaływania behawioralne w pracy z dziećmi
3.4.1. Podstawy behawioryzmu, czyli co to jest zachowanie, rodzaje warunkowania, wzmocnienia oraz kary behawioralne 90 3.4.2. Praca na poprzeczce
3.4.3. Analiza behawioralna według Carol Sutton
3.4.4. Zasady (działanie w punkcie A)
3.4.5. Nagrody, przywileje i pochwały behawioralne (działanie w punkcie C)
3.4.6. Konsekwencje (działanie w punkcie C)
3.4.7. Wybuch agresji impulsywnej (działanie w punktach A, B i C)
3.5. Oddziaływania behawioralne w specyficznych problemach u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym
3.5.1. Lęk separacyjny
3.5.2. Moczenie mimowolne nieorganiczne
3.5.3. Zaniżona samoocena
3.5.4. Dziecko nieposłuszne
3.6. Oddziaływania wpływające na modyfikację środowiska dziecka
3.7. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa 105 3.7.1. Rodzina „przemocowa”
3.7.2. Opiekunowie z dużymi wymaganiami wobec dziecka 106 3.7.3. Opiekunowie lękowi
3.7.4. Rodzice niezaangażowani
Podsumowanie

Rozdział 4. Poradnictwo psychologiczne w okresie adolescencji (Witold Pawliczuk)

Wstęp
4.1. Zadania rozwojowe okresu adolescencji (12–18 lat) – wybrane zagadnienia 109 4.2. Metody pracy z adolescentem
4.2.1. Dialog ukierunkowany
4.2.2. Inne techniki przydatne w pracy z adolescentem
4.2.3. Dialog motywujący
4.3. Metody pracy z rodzicem adolescenta
4.4. Oddziaływania w specyficznych problemach adolescentów
4.4.1. Pomoc w budowaniu własnej tożsamości
4.4.2. Lęk przed byciem ocenianym przez innych
4.4.3. Bunt nastoletni
4.4.4. Eksperymentowanie z używkami
4.4.5. Przemoc rówieśnicza
4.4.6. Próby samobójcze
4.5. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa 128 Podsumowanie

Rozdział 5. Poradnictwo psychologiczne dla osób w okresie średniej dorosłości (Sylwia Kluczyńska)

Wstęp
5.1. Zadania rozwojowe w okresie średniej dorosłości
5.1.1. Wspomaganie rozwoju dorastających dzieci
5.1.2. Opieka nad starzejącymi się rodzicami
5.1.3. Praca zawodowa
5.2. Wybrane trudności pojawiające się w realizowaniu zadań rozwojowych w okresie średniej dorosłości
5.2.1. Trudności w pełnieniu ról w rodzinie
5.2.2. Kryzysy wieku średniego
5.2.3. Specyficzne trudności kobiet w wieku średnim 144 5.2.4. Specyficzne trudności mężczyzn w wieku średnim
5.2.5. Trudności w pracy zawodowej
5.3. Wybrane metody pomocy osobom w okresie średniej dorosłości
5.3.1. Praca nad konstruktywnym wyrażaniem emocji
5.3.2. Psychoedukacja
5.3.3. Praca nad rozpoznawaniem niekorzystnego sposobu myślenia 152 5.3.4. Wzmacnianie samooceny
5.3.5. Szukanie nowych rozwiązań i możliwości
5.3.6. Wsparcie społeczne
5.3.7. Techniki radzenia sobie ze stresem
5.3.8. Rozwój osobisty
Podsumowanie

Rozdział 6. Poradnictwo psychologiczne dla osób w okresie późnej dorosłości (Stanisława Steuden)

Wstęp
6.1. Charakterystyka okresu późnej dorosłości
6.1.1. Fizjologiczny wymiar starzenia się i starości
6.1.2. Przystosowanie do starości
6.2. Trudności pojawiające się w realizowaniu zadań rozwojowych w okresie późnej dorosłości
6.3. Dolegliwości nasilające się z wiekiem
6.3.1. Zaburzenia widzenia
6.3.2. Zaburzenia słuchu
6.3.3. Zaburzenia otępienne
6.3.4. Zaburzenia psychiczne
6.4. Metody pomocy osobom w okresie późnej dorosłości
Podsumowanie

Rozdział 7. Poradnictwo par. Paradygmat poznawczo-behawioralny (Wojciech Stefaniak) 188
Wstęp
7.1. Utrzymanie pozytywnego poziomu satysfakcji ze związku
7.1.1. Trudności na poziomie zachowań wpływające na możliwości utrzymania satysfakcji ze związku
7.1.2. Trudności pojawiające się na poziomie przetwarzania poznawczego wpływające na możliwości utrzymania satysfakcji ze związku 195 7.2. Diagnoza sytuacji pary
7.2.1. Styl przywiązania
7.2.2. Style relacji i interakcji w parze
7.2.3. Uwarunkowania psychiczne i osobowościowe partnerów
7.3. Metody pomocy osobom doświadczającym trudności w związku
7.3.1. Interwencje behawioralne
7.3.2. Interwencje poznawcze
7.4. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa par
7.4.1. Gotowe rozwiązania problemów czy raczej narzędzia do ich rozwiązania?
7.4.2. Brak gotowości do współpracy
7.4.3. Trudności z zachowaniem zasady symetrycznego traktowania partnerów przez doradcę
7.4.4. Trudności wynikające z osobowości, doświadczeń i systemu przekonań prowadzącego poradnictwo
Podsumowanie

Rozdział 8. Poradnictwo rodzinne (Irena Jelonkiewicz)

Wstęp
8.1. Trudności pojawiające się w realizowaniu zadań rozwojowych rodziny
8.1.1. Systemowe rozumienie rodziny
8.1.2. Koncepcja cyklu życia rodzinnego
8.1.3. Wykorzystanie w poradnictwie rodzinnym różnych podejść teoretycznych: behawioralnego, strukturalnego, strategicznego, ekologicznego, Gestalt
8.2. Metody pomocy osobom doświadczającym określonych trudności
8.2.1. Pojęcie, cel i funkcja poradnictwa rodzinnego
8.2.2. Metody pomocy
8.3. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa rodzinnego
Podsumowanie

Rozdział 9. Poradnictwo psychologiczne w trudnościach szkolnych (Grażyna Fabiszewska)

Wstęp
9.1. Charakterystyka trudności szkolnych
9.1.1. Definicje, rodzaje oraz fazy narastania trudności i niepowodzeń szkolnych
9.1.2. Przyczyny trudności i niepowodzeń szkolnych 263 9.1.3. Konsekwencje trudności i niepowodzeń szkolnych
9.2. Poradnictwo w trudnościach szkolnych
9.2.1. Szkoła jako miejsce rozpoznawania pierwszych sygnałów trudności dziecka
9.2.2. Poradnictwo w trudnościach szkolnych na terenie poradni psychologiczno-pedagogicznych
9.3. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa 288 Podsumowanie

Rozdział 10. Poradnictwo psychologiczne dla osób z niepełnosprawnością (Małgorzata Łuba)

Wstęp
10.1. Trudności pojawiające się w realizowaniu zadań rozwojowych 292 10.1.1. Rodzaje niepełnosprawności
10.1.2. Proces przystosowania się do niepełnosprawności
10.1.3. Zmiany w funkcjonowaniu rodziny
10.2. Metody pomocy osobom doświadczającym określonych trudności
10.2.1. Budowanie poczucia własnej wartości i wzmacnianie samooceny
10.2.2. Zwiększanie zakresu samodzielności i wspieranie komunikowania potrzeb
10.2.3. Motywowanie do działania
10.2.4. Pomoc w nawiązywaniu kontaktów z innymi
10.2.5. Wspieranie relacji intymnych
10.3. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa 318 10.3.1. Przekonania utrudniające pracę z osobami z niepełnosprawnością
10.3.2. Przejmowanie odpowiedzialności za proces zmiany 319 10.3.3. Złość na brak aktywności
10.3.4. Obawa przed stawianiem wymagań
Podsumowanie

Rozdział 11. Poradnictwo psychologiczne dla osób chorych somatycznie (Lidia Zabłocka-Żytka)

Wstęp
11.1. Konsekwencje choroby somatycznej w obszarze psychospołecznego funkcjonowania chorego i realizacji zadań rozwojowych
11.1.1. Funkcjonowanie emocjonalne
11.1.2. Funkcjonowanie poznawcze
11.1.3. Funkcjonowanie społeczne
11.1.4. Obraz siebie, samoocena
11.1.5. Sfera fizyczna
11.2. Poradnictwo psychologiczne w chorobie somatycznej
11.2.1. Techniki wykorzystywane w poradnictwie psychologicznym dla chorych somatycznie
11.2.2. Poradnictwo na poszczególnych etapach radzenia sobie z chorobą somatyczną
11.2.3. Specyfika poradnictwa dla chorych somatycznie
11.2.4. Dlaczego poradnictwo psychologiczne?
11.3. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa 346 Podsumowanie

Rozdział 12. Poradnictwo psychologiczne dla osób z poważnymi zaburzeniami psychicznymi i dla ich rodzin (Beata Hintze) 350
Wstęp
12.1. Trudności pojawiające się w realizowaniu zadań rozwojowych 351 12.1.1. Konsekwencje zachorowania w różnych okresach życia 351 12.2. Diagnoza psychologiczna w zaburzeniach psychicznych – pomoc w zrozumieniu problemów pacjenta, podstawa dalszej pracy terapeutycznej
12.2.1. Zaburzenia myślenia w psychozach
12.2.2. Zaburzenia poznawcze
12.3. Metody pomocy osobom doświadczającym określonych trudności
12.3.1. Metody pomocy osobom z pierwszym epizodem choroby i ich bliskim
12.3.2. Metody pomocy osobom z kilkuletnim przebiegiem choroby i ich rodzinom
12.3.3. Metody pomocy osobom z zaburzeniami psychicznymi z problemami w funkcjonowaniu poznawczym
12.3.4. Pomoc w radzeniu sobie z psychologicznymi i społecznymi konsekwencjami zaburzeń psychicznych
12.3.5. Pomoc psychologowi i rodzinie w sytuacji samobójstwa osoby z zaburzeniami psychicznymi
12.4. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa 375 Podsumowanie

Bibliografia
O Autorach