Przewodnik ludowy po katedrze wawelskiej - ebook

PO KA­TE­DRZE WA­WEL­SKIEJ

Na­pi­sał

Lu­cy­an Ry­del

KRA­KÓW

KSIĘ­GAR­NIA G. GE­BE­TH­NE­RA I SPÓŁ­KI

1913.

Od­bi­to „ dru­kar­ni Uni­wer­sy­te­tu Ja­giel­loń­skie­go, pod za­rzą­dem Jó­ze­fa. Fi­li­pow­skie­go.

Na Wa­wel, na Wa­wel, Kra­ko­wia­ku żwa­wy, Po­du­maj, po­tę­sk­nij nad po­mni­kiem sła­wy, Dzie­je two­jej zie­mi na gro­bow­cach czy­taj, Two­ich wo­dzów gro­by uści­skiem po­wi­taj!

B. Wa­si­lew­ski.

Synu zie­mi pol­skiej, skąd­kol­wiek przy­by­wasz, na wstę­pie do tego ko­ścio­ła pa­mią­tek na­ro­do­wych i sła­wy przod­ków, po­kłoń się na­przód re­li­kwiom Pa­tro­na Pol­ski św. Sta­ni­sła­wa, bi­sku­pa kra­kow­skie­go. Oto przed tobą na wprost wnij­ścia głów­ne­go ka­pli­ca z czar­ne­go mar­mu­ru i bron­zu, a pod jej po­zło­ci­stą ko­pu­łą na oł­ta­rzu srebr­na trum­na, w któ­rej spo­czy­wa­ją ko­ści Mę­czen­ni­ka, na­szej Oj­czy­zny, orę­dow­ni­ka i Pa­tro­na. Z tą my­ślą klęk­nij przed jego szcząt­ka­mi i po­módl się sło­wa­mi sta­ro­świec­kiej pie­śni:

Świę­ty Sta­ni­sła­wie, Tyś u Boga w sła­wie, Bi­sku­pie Kra­kow­ski, Módl się za Na­ród pol­ski.

Daw­niej ko­ści wiel­kie­go Mę­czen­ni­ka mie­ści­ły się w skrzy­ni dę­bo­wej czy mo­drze­wio­wej obi­tej zło­te­mi bla­cha­mi. Fun­do­wa­ła ją świę­ta Pani, kró­lo­wa Ja­dwi­ga, mał­żon­ka Wła­dy­sła­wa Ja­gieł­ły. Póź­niej była trum­na srebr­na, a gdy te zra­bo­wa­li Szwe­dzi, spra­wi­ła ka­pi­tu­ła ka­te­dral­na dzi­siej­szą trum­nę w r. 1671. Wy­ko­na­na w Gdań­sku. Na jej bo­kach przed­sta­wio­ne są sce­ny z ży­cia św. Sta­ni­sła­wa, pod­trzy­mu­ją ją czte­ry srebr­ne klę­czą­ce anio­ły, a dwa mniej­sze na wie­ku dzier­żą in­fu­łę, krzyż i pa­sto­rał. Nie­gdyś u gro­bu św. Obroń­cy Ko­ro­ny pol­skiej wi­sia­ło 52 cho­rą­gwi krzy­żac­kich, zdo­by­tych w bi­twie pod Grun­wal­dem (1410) i mnó­stwo buń­czu­ków za­bra­nych pod Klec­kiem, Cho­ci­mem (1620) i Wied­niem (1683) na roz­gro­mio­nych Ta­ta­rach i Tur­kach; były to wie­chy z koń­skie­go wło­sia po­wie­wa­ją­ce na wy­so­kich drzew­cach i no­szo­no jako znak do­sto­jeń­stwa przed star­szy­zną ta­tar­ską i tu­rec­ką. Z cza­sem wszyst­kie te pa­miąt­ki prze­pa­dły, je­den tyl­ko buń­czuk za­cho­wał się w skarb­cu (str. 44).

Ka­pli­ca św. Sta­ni­sła­wa to śro­dek i ser­ce ka­te­dry. Stąd wy­ru­szy­my w piel­grzym­kę po tym od­wiecz­nym ko­ście­le, aby dzie­je

Ka­pli­ca św. Sta­ni­sła­wa.

pol­skiej zie­mi na gro­bow­cach czy­tać, ale wpierw mu­si­my so­bie uprzy­tom­nić te dzie­je po­krót­ce.

Pol­ska, jako sa­mo­dziel­ne pań­stwo, ist­nia­ła lat prze­szło 800. Przez pierw­szych 400 lat pa­no­wa­li w niej wład­cy z pol­skie­go rodu Pia­stów. Oni to byli za­ło­ży­cie­la­mi pań­stwa pol­skie­go, oni za­pro­wa­dzi­li w niem świę­tą Wia­rę ka­to­lic­ką w miej­sce daw­nej po­gań­skiej. Z Pia­stów leżą na Wa­we­lu tyl­ko dwaj ostat­ni: król Wła­dy­sław Ło­kie­tek i jego syn król Ka­zi­mierz Wiel­ki, na któ­rym wy­mar­li Pia­sto­wie w r. 1370.

Po Pia­stach za­siadł na tro­nie pol­skim li­tew­ski ród Ja­giel­lo­nów. Kró­lo­wa­li oni szczę­śli­wie i sław­nie przez lat pra­wie 200, a wy­mar­li na Zyg­mun­cie Au­gu­ście w r. 1572. Wszy­scy po­grze­ba­ni są w ka­te­drze wa­wel­skiej.