Przyczynki do mytologii porównawczej - ebook

PO­DA­NIA W OBEC DZIE­JÓW OŚWIA­TY.

§1. Świat ol­brzy­mim kro­kiem po­su­wa się na­przód; duch ludz­ki da­le­ką sta­ra się przy­szłość prze­wi­dzieć a z dru­giej stro­ny roz­świe­cić nie­przej­rza­ne do­tąd ciem­no­ści wie­ków mi­nio­nych. Ba­daw­czy umysł czło­wie­ka za­sta­na­wia się nad każ­dym za­byt­kiem, sza­nu­je rzecz choć po­zor­nie naj­drob­niej­szą i zbie­ra skrzęt­nie wszyst­ko, co tyl­ko po­słu­żyć mu może za ma­te­ry­ał do roz­po­zna­nia oświa­ty po­wszech­nej. Dziś czło­wiek któ­re­mu nie są obce ludz­ko­ści dzie­je, z ża­lem spo­glą­da na ostat­nie stu­le­cia, któ­re mo­gły ty­sią­cz­ne oca­lić za­byt­ki a któ­re w za­pę­dzie wy­wro­tu czy wy­obra­żeń re­li­gij­nych, czy warstw spo­łe­czeń­stwa, tę­pi­ły za­byt­ki wszel­kie­mi ro­dza­ju przy­wa­la­jąc je gru­za­mi, albo z po­gar­dą pu­ści­ły w nie­pa­mięć nie po­znaw­szy się na ich we­wnętrz­nej war­to­ści.

Wie­ki dzi­siej­sze oględ­niej­sze; dziś każ­dy za­by­tek ob­ra­ca umie­jęt­ność na swą ko­rzyść, i słusz­nie, bo każ­dy za­by­tek jest po­mni­kiem pra­cy du­cha. Umie­jęt­ność po­rząd­ku­je owe po­mni­ki prze­szło­ści i ukła­da sys­te­ma­tycz­nie, a oparł­szy się na nich wnio­sku­je, ja­kim try­bem roz­wi­jał się duch ludz­ki, czy w za­kre­sie po­je­dyn­cze­go na­ro­du, czy w ob­szer­nej dzie­dzi­nie świa­ta po­wszech­ne­go.