Psychologia a wyzwania dzisiejszej pracy - ebook

Przedmowa

Większość studentów sięgających po tę książkę będzie kiedyś pracować dla jakiejś organizacji. Wielu już pracuje i równocześnie uczy się. Naszym celem ma być ukazanie, jak psychologia pracy i psychologia organizacji bezpośrednio wpływają na ich życie – czy to jako osób starających się o pracę, stażystów, pracowników, kierowników, koordynatorów, czy też jako klientów. Mówiąc najkrócej, chcemy pokazać studentom naturę pracy w nowoczesnym społeczeństwie.

Nacisk będziemy kłaść przede wszystkim na praktykę i zastosowania. Uważamy na przykład, że studentom należy zaprezentować takie zagadnienia, jak analiza potrzeb szkoleniowych, ale powinni również wiedzieć, że w rzeczywistości rzadko przeprowadza się taką analizę, ponieważ organizacje niechętnie wydają na nią pieniądze.

Studenci powinni znać główne teorie, modele, techniki badawcze oraz dorobek naukowy psychologii pracy i psychologii organizacji, aby zrozumieć zadania i wyzwania tego obszaru. Studenci muszą być również świadomi, że praktyka psychologii organizacji i pracy często zderza się z warunkami funkcjonowania nowoczesnej organizacji. Dlatego też zdecydowaliśmy się na omawianie teorii, metod oraz wyników badań oraz odnoszenie ich raczej do rzeczywistych sytuacji i problemów, niż na uprawianie czysto akademickich rozważań.

Większość cytowanych przez nas badań dotyczy ludzi wykonujących swą pracę, a nie studentów badanych w laboratoriach psychologicznych przy wykonywaniu pewnych wymyślonych zadań. Opisujemy programy psychologii organizacji i pracy w działaniu, pokazując jak były tworzone i wdrażane w różnych organizacjach, wobec różnorodnych grup pracowniczych, w wielu krajach na całym świecie.

W siódmym już wydaniu podręcznika chcemy ukazać obecną psychologię organizacji i pracy w kontekście wykonywania zadań. Bierzemy pod uwagę w tym wydaniu książki – w związku z wkraczaniem w XXI wiek – istotne zmiany zachodzące w charakterze i treści pracy, które są wynikiem odmiennej struktury siły roboczej (np. narastające wyzwania związane z różnorodnością etniczną), warunków ekonomicznych oraz technologii.

Właściwie pisaliśmy tę książkę nie tyle dla studentów psychologii, ile dla osób posiadających stosunkowo niewielką wiedzę psychologiczną. Myśleliśmy o studentach, którzy psychologii, psychologii biznesu i zarządzania oraz psychologii stosowanej uczą się jako przedmiotów dodatkowych.

Zmiany, jakie nastąpiły w tym wydaniu książki, odzwierciedlają szybko zmieniającą się naturę tego obszaru. Wszystkie rozdziały zostały napisane ponownie, a kilku nadano zupełnie nową strukturę. Włączono do nowego wydania więcej niż 400 najnowszych prac badawczych.

Wśród nowych zagadnień znalazły się między innymi: zmienianie postaw przy pozytywnym działaniu, sterowanie wrażeniem w selekcji i ocenianiu pracowników, tendencyjności, które pojawiają się w wywiadach, techniki selekcyjne w badaniu siły fizycznej, zapobieganie dyskryminacji rasowej i kulturowej w testach zdolności, zapobieganie dyskryminacji rasowej w selekcji nowych pracowników, osobowość proaktywna, różnicowanie programów szkoleniowych, nieefektywność szkoleń poświęconych zarządzaniu czasem, efekt Golem, promowanie własnej osoby i zachowania samomonitorujące w przywództwie, załamanie w karierze menedżerskiej, rzetelność indywidualnych sprawozdań poświęconych nieobecności w pracy, proaktywność nowych pracowników, resocjalizacja, przemoc w miejscu pracy, najnowsze testy wykrywające obecność narkotyków w organizmie oraz rola samooceny i negatywnego afektu w stresie.

Niektóre z obszernie potraktowanych nowych zagadnień dotyczą naboru do organizacji studentów starszych lat studiów, rzetelnego prowadzenia wywiadów, szkolenia pracowników niepełnosprawnych, roli danych biograficznych w selekcji, fasadowej trafności testów psychologicznych, znaczenia Wielkiej Piątki cech osobowości w selekcji, testów wewnętrznej integralności, elektronicznego monitorowania wykonywania zadań, sprzężenia zwrotnego typu 360 stopni, wstępnej selekcji osób szkolonych, znaczenia poczucia własnego sprawstwa w szkoleniach, przywódców transformacyjnych i charyzmatycznych, efektu Pigmaliona, zespołów zarządzających, molestowania seksualnego, relacji pomiędzy pracą a satysfakcją z życia, skutków redukcji pracowników, zaangażowania organizacyjnego, związków zawodowych, pasożytnictwa społecznego, dziennej opieki nad ludźmi starszymi, elastycznego czasu pracy, przesunięć w pracy, konfliktów pomiędzy pracą zawodową a życiem rodzinnym, niejasnością ról i stresu w miejscu pracy oraz „wypalania się” zawodowego i pracoholizmu.

Poszczególne rozdziały zawierają podsumowanie oraz główne terminy. Definicje głównych terminów prezentowane są w ramkach. Rozdziały od 3 do 14 zawierają opis problemu (problemy do rozważenia), który jest krótką prezentacją badań ilustrujących konkretny temat i podejścia badawczego. Pytania dotyczące problemu mają skłonić studentów do analizy materiału zaprezentowanego w rozdziale, ale nadają się również do grupowej dyskusji i pisemnej analizy. Nowinki prasowe (kolejna nowość w tym wydaniu książki) dają możliwość nieformalnej rozmowy na temat rzeczywistych problemów pojawiających się w pracy, takich jak rekrutacja pracowników przez internet, odpowiedzialność firmy za nieuczciwy list polecający, którego skutkiem jest przemoc w miejscu pracy, wirtualna rzeczywistość w programach szkoleniowych, kwestia prywatności w sponsorowanej przez firmę sieci e-mailowej, rola ubioru w miejscu pracy, anonimowość w ocenie własnego szefa, nierówna płaca kobiet i współmałżonków. Stworzyliśmy również bank testów z instrukcjami ich stosowania.

Chcielibyśmy podziękować wielu studentom i kolegom, którzy znaleźli czas na napisanie uwag o książce i zaproponowali wprowadzenie zmian w nowym wydaniu. Ponadto kilku recenzentów dostarczyło nam cennego i potrzebnego sprzężenia zwrotnego po przeczytaniu pierwszej wersji; doceniamy ich wysiłek i dziękujemy: dr Ladd Wheeler (University of Rochester), dr Dianie Punzo (Erlham Collage), dr Keith Syrja (Owens Community College) oraz dr Nancy Gussett (Baldwin Wallaxe College).

Duane P. Schultz
Sydney Ellen SchultzCzęść I Praktyka psychologii organizacji i pracy

1. Reguły, praktyka i problemy
2. Techniki, narzędzia i procedury

Dokonania psychologów organizacji i pracy będą wpływać na Twoje postawy, zachowania oraz motywy przejawiane w pracy i poza nią – zarówno wtedy, gdy będziesz poszukiwać swej pierwszej pracy, jak też troszczyć się o swą karierę zawodową czy planować przejście na emeryturę.

W rozdziale 1 zaprezentujemy cały obszar psychologii organizacji i pracy. W rozdziale 2 omówimy metody badawcze, którymi posługują się psychologowie organizacji i pracy przy zbieraniu danych i wyprowadzaniu wniosków; opiszemy również, jak psychologowie wykorzystują swą wiedzę do rozwiązywania problemów organizacji.