Stańczyk - ebook

– Bio­gra­fia bła­zna! Bio­gra­fia bła­zna! – za­wo­ła nie­je­den, czy­ta­jąc ty­tuł.

– Tak jest, tak, ten bła­zen nie był tak da­le­ce bła­znem, jak go so­bie wy­obra­ża­cie. Jest to hi­sto­rycz­na po­stać z na­szej prze­szło­ści, któ­rej do­tąd może nie oce­nio­no spra­wie­dli­wie. Niech się nikt nie śmie­je z tych na­pu­szo­nych słów kil­ku, bo Stań­czyk jako naj­do­wcip­niej­szy może czło­wiek swo­je­go wie­ku go­dzien jest, aby wszyst­kie gad­ki jego ze­bra­no i za­sta­no­wio­no się nad jego ży­ciem. Znaj­du­jem oprócz nie­go wspo­mnie­nie kil­ku kró­lew­skich tref­ni­siów: Gą­ski, Na­trę­ta, Rial­ta, ale ci nie mie­li tyle sła­wy, tyle fi­lo­zo­fii nie od­kry­wa się w ich po­wiast­kach i uczyn­kach, słów ich nie za­pi­sy­wa­li kro­ni­ka­rze jak Stań­czy­ka, o któ­rym znaj­dziesz w Orze­chow­skim, Biel­skim, Gór­nic­kim, Ko­cha­now­skim wspo­mnie­nia. Stań­czyk na­le­ży do swe­go wie­ku i do­brze przy­pa­da jako współ­cze­sny Rze­czy­po­spo­li­tej ba­biń­skiej.

Ze wszyst­kich, co o nim pi­sa­li, je­den tyl­ko Orze­chow­ski nie­życz­li­wie go wspo­mi­na; inni od­da­ją mu spra­wie­dli­wość jako czło­wie­ko­wi wiel­kie­go dow­ci­pu i prze­ni­kli­wo­ści rzad­kiej. Nie­któ­re jego prze­po­wied­nie, gdy się zi­ści­ły, we­szły w hi­sto­rię, jak np. pro­roc­two o lo­sie Iza­be­li, kró­lo­wej wę­gier­skiej. Mało jed­nak po­zo­sta­ło nam wia­do­mo­ści o tym czło­wie­ku tak dow­cip­nym, któ­ry się do­bro­wol­nie za­przągł na całe ży­cie w okrop­ne jarz­mo po­gar­dy, pod­dał się urą­go­wi­sku dwo­ru i wło­żył usza­tą czap­kę i dzwon­ki z fi­lo­zo­ficz­nym świa­ta i lu­dzi lek­ce­wa­że­niem.